TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG
KHOA KINH TẾ
BÀI GIẢNG
MÔN: QUẢN TRỊ CHUỖI
CUNG ỨNG
(Dùng cho đào tạo tín chỉ)
Người biên soạn: Th.S Nguyễn Thị Huyền
Lưu hành nội bộ - Năm
MỤC LỤC
Chương
1
: TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ CHUỖI CUNG
ỨNG
............................ 1
1.1. Chuỗi cung ứng ..................................................................................................... 1
1.1.1. Khái niệm chuỗi cung ứng .............................................................................. 1
1.1.2. Cấu trúc chuỗi cung ứng ................................................................................... 2
1.2. Quản trị chuỗi cung ứng ........................................................................................ 4
1.2.1. Khái niệm quản trị chuỗi cung ứng ................................................................... 4
1.2.2. Ý nghĩa của quản trị chuỗi cung ứng ................................................................ 6
1.3. Tích hợp chuỗi cung ứng ...................................................................................... 6
1.3.1Tích hợp chuỗi cung ứng bên trong doanh nghiệp .............................................. 7
1.3.2. Tích hợp chuỗi cung ứng bên ngoài doanh nghiệp ............................................ 9
1.4. Lịch sử phát triển của chuỗi cung ứng ................................................................ 14
Chương 2: DỰ BÁO NHU CẦU ......................................................................................... 18
2.1.Khái niệm ............................................................................................................. 18
2.2. Các phương pháp dự báo .................................................................................... 19
2.2.1. Các phương pháp dự báo định tính ................................................................. 19
2.2.2. Các phương pháp dự báo định lượng .............................................................. 21
Chương 3: QUẢN TRỊ TỒN KHO .................................................................................... 26
3.1. Tổng quan về quản trị tồn kho ............................................................................ 26
3.2. Phân tích chi phí tồn kho ..................................................................................... 27
3.2.1.Các chi phí tăng lên khi tăng tồn kho ............................................................... 27
3.2.2.Các chi phí giảm khi tồn kho tăng ................................................................... 28
3.3.Phân tích ABC trong phân loại tồn kho ............................................................... 28
3.4. Các mô hình tồn kho ........................................................................................... 29
3.4.1.Mô hình quy mô lô đặt hàng theo hiệu quả(EOQ- Economic order quantity) ... 29
3.4.2Mô hình quy mô lô đặt hàng theo sản xuất (POQProdution Order Quantity) .. 32
3.4.3.Mô hình tồn kho với chi phí cạn dự trữ xác định (Mô hình đặt hàng sau – BOQ
– Back Order Quantity) .......................................................................................... 33
3.4.4.Mô hình khấu trừ theo số lượng(QDM – Quantity Discount) ........................... 35
3.4.5.Mô hình phân tích biên .................................................................................... 36
Chương 4: ĐỊNH VỊ CƠ SỞ VẬT CHẤT ........................................................................ 36
4.1Nguyên nhân và quy trình định vị cơ sở vật chất ................................................. 37
4.1.1Nguyên nhân .................................................................................................... 37
4.1.2Quy trình định vị cơ sở vật chất ........................................................................ 37
4.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến định vị cơ sở vật chất ............................................... 37
4.3. Các phương pháp đánh giá phương án định vị cơ sở vật chất ............................ 38
i
4.3.1 Phương pháp phân tích chi phí (phân tích điểm nút) ........................................ 38
4.3.2 Phương pháp tọa độ trung tâm ......................................................................... 39
4.3.3 Phương pháp dùng trọng số đơn giản .............................................................. 40
Chương 5: THU MUA .......................................................................................................... 40
5.1Tổng quan về thu mua ........................................................................................... 41
5.1.1Khái niệm ........................................................................................................ 41
5.1.2.Mục tiêu của thu mua ...................................................................................... 41
5.1.3.Tổ chức thu mua.............................................................................................. 42
5.2.Lựa chọn nhà cung cấp ........................................................................................ 43
5.2.1 Lựa chọn nhà cung cấp chất lượng .................................................................. 43
5.2.2 Số lượng nhà cung cấp .................................................................................... 45
5.2.3 Đánh giá năng lực của nhà cung cấp ................................................................ 46
5.3.Quy trình thu mua ................................................................................................ 46
Chương 6: VẬN TẢI ............................................................................................................ 49
6.1.Vận tải và vai trò của vận tải ................................................................................ 49
6.2.Lựa chọn điều kiện giao hàng .............................................................................. 49
6.2.1 Điều kiện giao hàng nội địa ............................................................................. 49
6.2.2 Điều kiện thương mại quốc tế .......................................................................... 50
6.3.Lựa chọn phương tiện vận tải .............................................................................. 51
6.3.1 Đường sắt ........................................................................................................ 51
6.3.2 Đường bộ ........................................................................................................ 51
6.3.3 Đường thủy ..................................................................................................... 52
6.3.4 Hàng không ..................................................................................................... 52
6.3.5 Đường ống ...................................................................................................... 53
6.3.6 Lựa chọn phương tiện vận tải .......................................................................... 53
6.3.7 Vận tải đa phương tiện .................................................................................... 54
6.4.Lựa chọn người vận tải ........................................................................................ 54
6.4.1 Tự vận tải ........................................................................................................ 54
6.4.2 Thuê ngoài vận tải ........................................................................................... 55
6.4.3 Lựa chọn người vận tải .................................................................................... 55
ii
1
Chương
1
: TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ CHUỖI CUNG
ỨNG
1.1. Chuỗi cung ứng
1.1.1. Khái niệm chuỗi cung ứng
Có nhiều khái niệm về chuỗi cung ứng. Chuỗi cung ứng được định nghĩa là sự
hợp tác giữa các doanh nghiệp để đưa sản phẩm và dịch vụ ra thị trường1. Chuỗi cung
ứng cũng được cho là tập hợp các doanh nghiệp trong một chuỗi từ nhà cứng ứng
nguyên vật liệu đến nhà sản xuất sản phẩm và phân phối sản phẩm đến người cuối
cùng2. Nói chung, các doanh nghiệp có liên quan đến việc sản xuất và cung ứng sản
phẩm/dịch vụ đến tay người tiêu dùng như nhà cung cấp nguyên vật liệu, nhà lắp ráp,
nhà bán buôn, nhà bán lẻ, công ty vận chuyển đều là những thành phần của chuỗi cung
ứng3. Đồng thời, những định nghĩa này xem người tiêu dùng cuối cùng cũng là một bộ
phận của chuỗi cung ứng4.
Theo một định nghĩa khác, chuỗi cung ứng được hiểu là mạng lưới liên kết các
tổ chức, gồm liên kết ngược (upstream linkages) và liên kết xuôi (downstream
linkages), thông qua quá trình và hoạt động nhằm tạo ra giá trị cho các sản phẩm dịch
vụ cung cấp cho người tiêu dùng cuối cùng5.
Như vậy, chuỗi cung ứng bao gồm tất cả những thành phần liên quan trực
tiếphay gián tiếp nhằm thoả mãn nhu cầu của khách hàng. Chuỗi cung ứng không chỉ
bao gồm nhà sản xuất, nhà cung cấp mà còn liên quan đến nhà vận chuyển, nhà kho,
nhà bán lẻ, và khách hàng.Chuỗi cung ứng là một mạng lưới các thành phần và sự lựa
chọn phân phối nhằm thực hiện chức năng thu mua nguyên vật liệu, biến đổi nguyên
vật liệu thành bán thành phẩm và thành phẩm, phân phối sản phẩm đến nơi tiêu dùng.
Một số điểm cần chú ý đối với chuỗi cung ứng:
- Chuỗi cung ứng thể hiện sự dịch chuyển nguyên vật liệu, sản phẩm xuyên suốt
quá trình từ nhà cung cấp ban đầu đến khách hàng cuối cùng.
- Chuỗi cung ứng bao gồm các thành viên trực tiếp (nhà cung cấp, nhà sản xuất,
nhà phân phối, khách hàng) và các thành viên gián tiếp (các doanh nghiệp vận tải, các
1Lambert Douglas M, James R Stock và Lisa M Ellram (1998), Fundamentals of logistics management, Nhà xuất
bản McGraw-Hill/Irwin
2LaLonde Bernard J (1998), Supply chain evolution by the numbers, Supply Chain Management Review, Số
2(1),Trang: 7-8.
3LaLonde Bernard J (1998), Supply chain evolution by the numbers, Supply Chain Management Review, Số
2(1),Trang: 7-8.
4 Mentzer John T, William DeWitt, James S Keebler, Soonhong Min, Nancy W Nix, Carlo D Smith và Zach G
Zacharia (2001), Defining supply chain management, Journal of Business logistics, Số 22(2),Trang: 3.
5Nguyễn Thành Hiếu (2015a), Quản trị hợp tác trong chuỗi cung ứng, Xuất bản lần thứ 1, Nhà xuất bản Đại học
Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, Việt Nam, trang 4.
2
doanh nghiệp cung cấp thông tin, các doanh nghiệp kinh doanh kho bãi, các nhà môi
giới, các nhà tư vấn,…)
- Khách hàng là thành tố tiên quyết của chuỗi cung ứng. Mục đích then chốt của
bất kỳ chuỗi cung ứng nào là nhằm thỏa mãn nhu cầu khách hàng trong tiến trình tạo
ra lợi nhuận cho chính doanh nghiệp. Các hoạt động chuỗi cung ứng bắt đầu với đơn
đặt hàng và kết thúc khi khách hàng thanh toán đơn đặt hàng của họ.
- Trong nội bộ mỗi doanh nghiệp, chuỗi cung ứng bao gồm tất cả các chức năng
liên quan đến việc hoàn thành đòi hỏi của khách hàng (phát triển sản phẩm, marketing,
sản xuất, phân phối, tài chính, dịch vụ khách hàng,…).
- Dòng thông tin, nguyên vật liệu và tài chính sẽ luân chuyển trong toàn chuỗi
cung ứng.
Hình 1.1: Chuỗi cung ứng điển hình
1.1.2. Cấu trúc chuỗi cung ứng
Cấu trúc chuỗi cung ứng có thể được thể hiện ở các hình thức sau:
- Hoạt động xuôi dòng và hoạt động ngược dòng
Lấy doanh nghiệp nào đó trong chuỗi làm quy chiếu, nếu xét các hoạt động
trước nó - dịch chuyển nguyên vật liệu đến - được gọi là các hoạt động ngược dòng;
nếu xét các hoạt động phía sau nó - dịch chuyển sản phẩm ra ngoài - được gọi là các
hoạt động xuôi dòng.
Các hoạt động ngược dòng được dành cho các nhà cung cấp: Nhà cung cấp
chuyển nguyên vật liệu trực tiếp đến doanh nghiệp là nhà cung cấp cấp một. Nhà cung
cấp đảm nhiệm việc dịch chuyển nguyên vật liệu cho nhà cung cấp cấp một là nhà
cung cấp cấp hai. Cứ ngược dòng như vậy sẽ đến nhà cung cấp cấp ba,… rồi đến tận
cùng sẽ là nhà cung cấp gốc.
Các hoạt động xuôi dòng được dành cho khách hàng: Khách hàng nhận sản