Bài giảng Quản trị hành vi tổ chức: Chương 5 - TS. Huỳnh Minh Triết

PHPHẦẦN 3: N 3:

QUQUẢẢN TRN TRỊỊ HHÀÀNH VI C NH VI CẤẤP ĐP ĐỘỘ NHNHÓÓMM

CHƯƠNG 55 CHƯƠNG

HHÀÀNH VI TRONG NH

NH VI TRONG NHÓÓM VM VÀÀ

XUNG ĐỘỘTT XUNG Đ

YÊU CẦẦUU YÊU C

 NNắắm đưm đượợc cc cáác hc hàành vi trong nh

 PhPhân bi trong nhóóm vm vớới ci cáác hc họọc thuy trong nh hhàành vi c chchếế ccủủa na nóó..

 ThThấấy đưy đượợc cc cáác xung đ

nh vi trong nhóóm vm vàà ảảnh nh hưhưởởng cng củủa na nóó đ đếến hin hiệệu quu quảả công vi công việệcc.. ân biệệt ct cáác hc họọc thuy c thuyếết nghiên c nh vi t nghiên cứứu vu vềề hhàành vi c thuyếết nghiên c nh vi cáá nhân, nh nhân, nhậận ra t t nghiên cứứu vu vềề n ra tíính tnh tíích cch cựực vc vàà hhạạn n

 NNắắm đưm đượợc cc cáác chi

m, lý giảải nguyên nhân x y ra xung độột đt đóó nhnhóóm, lý gi vvàà ccáách gi ch giảải quy y ra trong c xung độột ct cóó ththểể xxảảy ra trong i nguyên nhân xảảy ra xung đ i quyếết xung đ t xung độột gi c chiếến lưn lượợc gic giảải quy t giửửa ca cáác nhc nhóómm.. i quyếết xung đ p khuyếến khn khíích xung đ t xung độột t ch xung độột t nhnhóóm vm vàà ccáác bic biệện phn phááp khuy c năng.. chchứức năng

I. HI. HÀÀNH VI TRONG NH

NH VI TRONG NHÓÓMM

1.1. Cạnh tranh và hợp tác 1.2. Sự vị tha 1.3. Hình thành liên minh

1.1. Cạnh tranh và hợp tác

- 3 dạng khác nhau của cạnh tranh có thể được tạo ra

bởi sự thay đổi những cấu trúc phần thưởng:

+ Cạnh tranh giửa các nhóm tồn tại khi một nhóm cạnh

tranh với nhóm khác vì phần thưởng.

+ Cạnh tranh trong nhóm tồn tại khi các thành viên

trong nhóm cạnh tranh lẫn nhau vì phần thưởng.

+ Cạnh tranh cá nhân xảy ra khi các cá nhân làm việc

với các tiêu chuẩn bên ngoài một cách độc lập.

1.1.1. Khác biệt giửa cạnh tranh và hợp tác - Sự cạnh tranh: Cạnh tranh xảy ra khi 2 hay nhiều cá nhân hoặc nhóm theo đuổi mục tiêu này có thể được đạt tới chỉ bởi 1 phía. Những nguồn lực giới hạn hoặc cố định là một trong những đặc tính cơ bản của tình huống cạnh tranh.

1.1. Cạnh tranh và hợp tác tt

1.1.1. Khác biệt giửa cạnh tranh và hợp tác - Xung đột: Xung đột xảy ra khi một bên nhận thức rằng phía bên kia phá hủy hoặc chống lại nổ lực của họ trong việc đạt tới kết quả mong muốn.

năng suất trong các nhóm thực nghiệm. - Cạnh tranh làm tăng lên sự khuấy động, sự thức tỉnh và sự động viên - điều này làm tăng năng suất. - Ảnh hưởng của sự cạnh tranh đối với thỏa mãn phụ thuộc lớn vào kết cục của tình thế và cạnh tranh có căng thẳng tới mức phá hủy mối quan hệ thân thiện hay không.

1.1.2. Tác động của cạnh tranh và hợp tác - Hợp tác tạo ra mức độ cao hơn về thỏa mãn và

1.2. Sự vị tha

SSựự vvịị tha l tha làà nhnhữững hng hàành vi đư ng viên trong nh vi đượợc đc độộng viên trong ng ngườời khi kháác mc màà ngư ngườời i cho không mààng tng tớới nhi nhữững sng sựự đ đềền bn bùù cho

-- HHàành vi b -- SSựự công b

a ngườời lãnh đ i lãnh đạạo vo vàà nhnhữững ng viviệệc hưc hướớng tng tớới nhi nhữững ngư gigiúúp đp đởở không m nh. Bao gồồm:m: mmìình. Bao g nh vi bổổn phn phậận tn tổổ chchứứcc công bằằng cng củủa ngư đđặặc tc tíính nhi nh nhiệệm vm vụụ ch nhiệệm cm cáá nhânnhân t triểển cn củủa ta tíính cnh cááchch

-- TrTráách nhi -- SSựự phpháát tri -- SSựự gương m gương mẫẫuu -- NhNhậận thn thứức vc vềề nhu c -- GiGiốống nhau tương đ

nhu cầầuu ng nhau tương đồồngng

1.2. Sự vị tha tt

nh vi bổổn phn phậận tn tổổ chchứứcc i lao độộng tng tựự nguy nguyệện gin giúúp đp đởở t ngườời lao đ ng kháácc-- không c i lao độộng kh c cam kếết vt vềề phphầần thư không cóó llờời hi hứứa a n thưởởngng-- ththìì hhàành nh c. Bao nh vi bổổn phn phậận tn tổổ chchứức. Bao

-- HHàành vi b Khi mKhi mộột ngư mmộột ngư t ngườời lao đ hhẹẹn hon hoặặc cam k vi nvi nàày gy gọọi li làà hhàành vi b ggồồm:m: + + Đòi hĐòi hỏỏi vai trò i vai trò + S+ Sựự tuân th + S+ Sựự vvịị thatha

tuân thủủ

1.3. Hình thành liên minh

 SSựự liên minh cho ph

 MMụục đc đíích cch củủa liên minh l ch ngắắn hn hạạn bn bằằng vi

liên minh cho phéép cp cáác cc cáá nhân hay c nhân hay cáác c năng n hơn khảả năng nhnhóóm sm sửử ddụụng ng ảảnh hư ccủủa ha họọ nnếếu hu họọ đ đứứng riêng l nh hưởởng lng lớớn hơn kh ng riêng lẻẻ, , đđộộc lc lậập.p. a liên minh làà nhnhằằm đm đạạt tt tớới nhi nhữững ng ng việệc đc đồồng ý h

nh liên minh đểể kikiểểm som soáát vt vàà chi ph llợợi i íích ng Trong mộột nht nhóóm mm mộột st sốố ththàành viên c  Trong m ththàành liên minh đ  PhPhầần ln lớớn cn cáác nghiên c c nghiên cứứu vu vềề hhìình th

ng ý hợợp tp táác.c. nh viên cóó ththểể hhìình nh chi phốối nhi nhóóm.m. nh liên nh thàành liên i liên minh nàào so sẽẽ nh thàành. nh. nh thàành vnh vàà ttạại sao n i sao nóó hhìình th 2 thuyếết vt vềề vvấấn đn đềề nnàày ly làà thuy minh cminh cốố ggắắng dng dựự đo đoáán lon loạại liên minh n hhìình th  CCóó 2 thuy llựực tc tốối thi thuyếết tht thỏỏa thu i thiểểu vu vàà thuy thuyếết vt vềề ngunguồồn n liên minh a thuậận vn vềề liên minh

1.3. Hình thành liên minh tt

c đưa ra bởởi i

 ThuyThuyếết vt vềề ngunguồồn ln lựực tc tốối thi –– ThuyThuyếết vt vềề ngunguồồn ln lựực tc tốối thi 1961. Gamson năm 1961. p trung chúú ý vý vàào ngu

W.A.A. Gamson năm W.A.A. –– ThuyThuyếết nt nàày ty tậập trung ch

o nguồồn ln lựực mc màà

c bên đóóng gng góóp vp vàào liên minh v nhân tham gia vàào liên minh đ

o liên minh vàà ddựự đo đoáán vin việệc c i đa hóóa la lợợi i o liên minh đểể ttốối đa h

y cho rằằng khi c

i, phầần thư

ng khi cáác bên tham gia liên c bên tham gia liên n thưởởng cng củủa liên minh s a liên minh sẽẽ i bên c chia trên cơ sởở ngunguồồn ln lựực mc màà mmỗỗi bên

ccáác bên đ ccáá nhân tham gia v íích cch củủa ha họọ.. Thuýêt nàày cho r –– Thuýêt n minh thắắng lng lợợi, ph minh th đưđượợc chia trên cơ s đđóóng gng góóp.p.

i thiểểu:u: i thiểểu đưu đượợc đưa ra b

1.3. Hình thành liên minh tt

 ThuyThuyếết tht thỏỏa thu

–– ThuyThuyếết nt nàày đưy đượợc phc pháát tri

Chertkoff năm J.M. Chertkoff năm

1973. 1973.

ng con ngườời hi hìình th

–– ThuyThuyếết nt nàày cho r

y cho rằằng con ngư n thưởởng cao nh n thưởởng không nh

ng cao nhấất đưt đượợc mong đ ng không nhấất thi i trên cơ sởở đ đóóng gng góóp cp củủa ma mỗỗi bên v

nh thàành liên minh nh liên minh c mong đợợi. i. t thiếết đưt đượợc phân c phân o liên minh. i bên vàào liên minh. i điềều u c phân phốối đi

n thưởởng cng cóó ththểể đư đượợc phân ph

i, phầần thư

đđểể đ đạạt tt tớới phi phầần thư Tuy nhiên, phầần thư Tuy nhiên, ph phphốối trên cơ s TrTráái li lạại, ph nhau. nhau.  ViViệệc hc hìình th

liên minh: a thuậận vn vềề liên minh: t triểển bn bởởi: i: J.M.

i luôn thíích hch hìình th

nh liên minh vớới ngư

i ngườời i

nh thàành liên minh v tin rằằng vng vịị trtríí ccủủa ha họọ llàà hhợợp lý v

p lý vàà hhọọ

nh thàành liên minh c nh liên minh cũũng còn b ng còn bịị ảảnh nh ng ý vềề tritriếết t

t lý hoặặc lý tư

c lý tưởởng.ng.

hưhưởởng cng củủa 2a 2 đ đặặc tc tíính nnh nữữa la làà ssựự đ đồồng ý v lý vlý vàà ssựự hhộội nhi nhậập.p. Con ngườời luôn th –– Con ngư khkháác nc nếếu hu họọ tin r ththấấy sy sựự phphùù hhợợp vp vềề tritriếết lý ho

II. XII. XUNG Đ THTHỰỰC HIC HIỆỆN NHI

UNG ĐỘỘT VT VÀÀ VIVIỆỆC C N NHIỆỆM VM VỤỤ

c năng vàà xung đ

t phi xung độột phi

Xung độột cht chứức năng v 2.1. Xung đ 2.1. c năng.. chchứức năng 2.2. Nguyên nhân củủa xung đ 2.2. Nguyên nhân c

a xung độột gi

t giửửa ca cáác c

nhnhóómm

t giửửa ca cáác nhc nhóómm

a xung độột gi t xung độột gi

2.3. Kếết ct cụục cc củủa xung đ 2.3. K i quyếết xung đ 2.4. Giảải quy 2.4. Gi 2.5. Khuyếến khn khíích cch cáác xung đ 2.5. Khuy

t giửửa ca cáác nhc nhóómm c năng c xung độột cht chứức năng

2.1. Xung đ 2.1. xung độột phi ch xung đ

Xung độột cht chứức năng v c năng vàà c năng.. t phi chứức năng

 Xung đ

a 2 phíía ma màà ssựự ch cho c mang lạại li lợợi i íích cho

n thiệện hon hoặặc mang l n nhiệệm vm vụụ ccủủa ta tổổ chchứức.c. ra rằằng xung đ

u nghiên cứứu chu chỉỉ ra r

ng xung độột không ch

t không chỉỉ hhỗỗ

còn tạạo ra s

o ra sựự ssááng tng tạạo.o.

–– NhiNhiềều nghiên c trtrợợ mmàà còn t –– NhNhữững nghiên c

ng nghiên cứứu vu vềề viviệệc ra quy

c ra quyếết đt địịnh nh

n đi đếến kn kếết lut luậận ln làà xung đ

nh nhóóm đã m đã xung độột ct cóó ddẫẫn cn cáác nhc nhàà lý lulý luậận đi đ ththểể ttạạo ra r c cho tổổ t nhiềều nhu nhữững lng lợợi i íích tch tíích cch cựực cho t o ra rấất nhi chchứức nc nếếu nu nóó đư đượợc quc quảản lý mn lý mộột ct cáách đch đúúng đng đắắn.n.

c năng:: Xung độột cht chứức năng Xung độột cht chứức năng l c năng làà ssựự đ đốối đi đầầu giu giửửa 2 ph –– Xung đ đđốối đi đầầu nu nàày hoy hoààn thi viviệệc thc thựực hic hiệện nhi

2.1. Xung đ 2.1. xung độột phi ch xung đ

Xung độột cht chứức năng v c năng vàà c năng tt.. t phi chứức năng tt

 Xung đ

c năng:: t phi chứức năng Xung độột phi ch c năng làà bbấất kt kỳỳ ssựự Xung độột phi ch –– Xung đ t phi chứức năng l a 2 phíía ma màà nnóó ccảản trn trởở tương táác nc nàào gio giửửa 2 ph tương t hohoặặc tc tààn phn pháá viviệệc đc đạạt tt tớới mi mụục tiêu c nhnhóóm hay c a xung độột vt vàà viviệệc thc thựực hic hiệện n Quan hệệ gigiửửa xung đ n trên nhinhiệệm vm vụụ ccủủa ta tổổ chchứức đưc đượợc thc thểể hihiệện trên quan hệệ gigiửửa xung đ sơ đsơ đồồ vvềề quan h a xung độột vt vàà viviệệc c n nhiệệm vm vụụ ccủủa ta tổổ chchứức.c. ththựực hic hiệện nhi

c tiêu củủa a m hay củủa ta tổổ chchứức.c. –– Quan h

quan hệệ gigiửửa xung đ

a xung độột vt vàà

n nhiệệm vm vụụ ccủủa ta tổổ

sơ đsơ đồồ vvềề quan h viviệệc thc thựực hic hiệện nhi chchứức.c.

B

CAO

Năng suất

A

C

THẤP

CAO

Mức độ xung đột giửa các nhóm

2.2. Nguyên nhân củủa a 2.2. Nguyên nhân c xung độột gi xung đ

t giửửa ca cáác nhc nhóóm m

t bao ng nhấất bao

 Nguyên nhân quan tr

Nguyên nhân quan trọọng nh ggồồm:m: –– SSựự phphụụ thuthuộộc lc lẫẫn nhau đ –– MMụục tiêu không gi –– SSửử ddụụng đe d –– SSựự ggắắn bn bóó ccủủa nha nhóómm ng thua –– ThTháái đi độộ ththắắng thua

n nhau đốối vi vớới nhi i nhiệệm vm vụụ ng nhau c tiêu không giốống nhau ng đe dọọaa

a xung 2.2. Nguyên nhân củủa xung 2.2. Nguyên nhân c đđộột gi

t giửửa ca cáác nhc nhóóm ttm tt

 SSựự phphụụ thuthuộộc lc lẫẫn nhau đ

 CCóó 3 lo3 loạại phi phụụ thuthuộộc lc lẫẫn nhau đ

n nhau đốối vi vớới nhi i nhiệệm vm vụụ: s: sựự phphụụ thuthuộộc nc nàày xy xảảy ra khi 2 hay nhi y ra khi 2 hay nhiềều nhu nhóóm m phphụụ thuthuộộc lc lẫẫn nhau đ nh nhiệệm vm vụụ n nhau đểể hohoààn thn thàành nhi m năng xung độột tăng lên khi ccủủa ha họọ, v, vàà titiềềm năng xung đ t tăng lên khi n nhau tăng lên.. mmứức đc độộ phphụụ thuthuộộc lc lẫẫn nhau tăng lên n nhau đốối vi vớới nhi i nhiệệm m n nhau khi cùùng lng lààm m n nhau mang i nhau, Sựự phphụụ thuthuộộc lc lẫẫn nhau mang c qua lạại i p nhau vàà ssựự phphụụ thuthuộộc qua l i tiếếp nhau v vvụụ llàà: S: Sựự phphụụ thuthuộộc lc lẫẫn nhau khi c viviệệc vc vớới nhau, S ttíính nnh nốối ti n nhau. llẫẫn nhau.

a xung 2.2. Nguyên nhân củủa xung 2.2. Nguyên nhân c đđộột gi

t giửửa ca cáác nhc nhóóm ttm tt

 MMụục tiêu không gi c tiêu không giốống nhau: M n lý cốố ggắắng tr

ng tráánh vi ng nhau: Mặặc dc dùù ccáác nhc nhàà c tiêu nh việệc cc cóó nhnhữững mng mụục tiêu

không tương đồồng ng m do nhữững ng đôi khi tồồn tn tạại gi c tiêu củủa ca cáá nhân h nhân họọ..

 SSựự ggắắn bn bóó ccủủa nha nhóóm: Khi c

ququảản lý c không tương đồồng đng đốối vi vớới ci cáác bc bộộ phphậận khn kháác c không tương đ Nhưng sựự không tương đ nhau củủa ta tổổ chchứức, c, Nhưng s nhau c vvốốn cn cóó đôi khi t i giửửa ca cáác nhc nhóóm do nh mmụục tiêu c  SSửử ddụụng đe d mmộột bên c ng đe dọọa: Ma: Mứức đc độộ xung đ năng lựực trong vi t bên cóó năng l

xung độột tăng lên khi t tăng lên khi a bên kia. c đe dọọa bên kia. c trong việệc đe d m: Khi cáác nhc nhóóm cm cààng tr ng trởở t giửửa ca cáác nhc nhóóm cm cààng ng ung độột gi nên gắắng bng bóó, x, xung đ nên g tăng.. tăng

a xung 2.2. Nguyên nhân củủa xung 2.2. Nguyên nhân c đđộột gi

t giửửa ca cáác nhc nhóóm ttm tt

ung độột st sẽẽ xxảảy ra khi t

y ra khi tồồn tn tạại i

thua: X: Xung đ  ThTháái đi độộ ththắắng ng –– thua n sau: ng điềều kiu kiệện sau:

nhnhữững đi –– Khi mKhi mộột ngư

t ngườời xi xáác đc địịnh ho

nh hoặặc dic diễễn đn đạạt tt tìình hu

nh huốống như l

xung ng như làà xung

thua. đđộột tht thắắng ng –– thua.

–– Khi mKhi mộột nht nhóóm quym quyếết đt địịnh vi

nh việệc theo đu

c tiêu riêng c theo đuỗỗi nhi nhữững mng mụục tiêu riêng

ccủủa ha họọ..

u nhu cầầu cu củủa na nóó nhưng l

nhưng lạại che đ

i che đậậy ny nóó..

m tăng vịị trtríí quyquyềền ln lựực cc củủa na nóó..

–– Khi mKhi mộột nht nhóóm him hiểểu nhu c –– Khi mKhi mộột nht nhóóm nm nổổ llựực lc lààm tăng v –– Khi mKhi mộột nht nhóóm sm sửử ddụụng sng sựự đe d

đe dọọa đa đểể đ đạạt tt tớới si sựự phphụục tc tùùng ho

ng hoặặc c

quy phụục.c. quy ph

i nhu cầầu, mu, mụục tiêu v

–– Khi mKhi mộột nht nhóóm qum quáá chchúú ý tý tớới nhu c –– Khi mKhi mộột nht nhóó ccóó ththáái đi độộ llợợi di dụụng nh

c tiêu vàà vvịị trtríí ccủủa na nóó.. m kia bấất ct cứứ llúúc nc nàào co cóó ththểể

ng nhóóm kia b

đưđượợc.c.

–– Khi mKhi mộột nht nhóó nnổổ llựực cô l

c cô lậập nhp nhóóm kia.m kia.

a xung độột t

2.3. Kếết ct cụục cc củủa xung đ 2.3. K gigiửửa ca cáác nhc nhóóm m

 KKếết ct cụục cc củủa xung đ

a xung độột gi

t giửửa ca cáác nhc nhóóm m

t trong mộột tt tìình nh o ra ung độột tt tạạo ra

ccóó ththểể đư đượợc tc tóóm tm tắắt trong m trtrạạng đơn gi ng đơn giảản ln làà: X: Xung đ xung độột. t. xung đ

c xung độột gi

t giửửa ca cáác nhc nhóóm cm cóó ch theo nghĩĩa ca củủa a

c phân tíích theo ngh ng thay đổổi i ởở ccảả trong v

trong vàà gigiửửa ca cáác c

 KKếết ct cụục xung đ ththểể đư đượợc phân t nhnhữững thay đ nhnhóóm.m.

a xung độột t

2.3. Kếết ct cụục cc củủa xung đ 2.3. K gigiửửa ca cáác nhc nhóómm

n tăng lên trong lãnh đạạoo

ng giáá bbịị llạạm phm pháátt

i trong nhóóm bao g m bao gồồm:m:

Thông tin giảảmm

ng thay đổổi gi i giửửa ca cáác nhc nhóóm bao g m bao gồồm:m:

a tiêu cựựcc

ng thay đổổi trong nh  NhNhữững thay đ c tăng lên ng chắắc tăng lên –– SSựự vvữững ch –– SSựự trung th nh tăng lên trung thàành tăng lên –– ĐĐộộc đoc đoáán tăng lên trong lãnh đ –– LưLượợng gi  NhNhữững thay đ –– Thông tin gi –– NhNhậận thn thứức bc bịị bbóóp mp mééoo –– SSựự khkháái qui quáát ht hóóa tiêu c

i quyếết xung đ

t xung độột t

2.4. Giảải quy 2.4. Gi gigiửửa ca cáác nhc nhóómm

n trong việệc c

ng chiếến lưn lượợc phc phổổ bibiếến trong vi t xung độột ct cóó ththểể llàà:: i quyếết xung đ

 NhNhữững chi gigiảải quy –– NNéé trtráánhnh –– Can thi –– KhuKhuếếch tch táánn –– Kiên tr

Can thiệệp bp bằằng quy ng quyềền ln lựựcc

Kiên trìì gigiảải quy i quyếếtt

2.5. Khuyếến khn khíích cch cáác c 2.5. Khuy c năng xung độột cht chứức năng xung đ

 CCóó 4 c4 cáách tch tạạo ra xung đ

c năng o ra xung độột cht chứức năng

llàà:: –– Thay đ –– TTạạo ra s –– Thay đ –– Thuê c

i dòng thông tin Thay đổổi dòng thông tin o ra sựự ccạạnh tranh nh tranh Thay đổổi ci cấấu tru trúúc tc tổổ chchứứcc Thuê cáác chuyên gia bên ngo c chuyên gia bên ngoààii