Bài giảng Tâm lý học quản lý: Phong cách quản lý

CHUYÊN Đ Ề

UẢN LÝ

QPHONG CÁCH

Giảng viên: PGS. TS. Ngô Minh Tuấn

2/6/17 1

Ộ

N I DUNG

I. Khái niệm về phong cách quản lý

II. Các nghiên cứu về phong cách

quản lý

III. Các nhân tố ảnh hưởng tới việc

lựa chọn phong cách quản lý

2/6/17 2

Tài liệu tham khảo

1. Tâm lý học quản lý, Lê Thị Hoa (Chủ biên),

NXB ĐHQG, TP HCM 2012

2. Tâm lý học quản lý dành cho người lãnh

đạo, NXB CTQG, H.2002

3. Tâm lý học lãnh đạo, quản lý, NXB LLCT, H.

2004

4. Tâm lý học quản lý, Vũ Dũng, NXB ĐHSP,

H.2006

2/6/17 3

I. KHÁI QUÁT VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

2/6/17 4

I. Khái QUÁT VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

§ Sự định hướng về mục tiêu, cách thức ứng xử,

cách thức ra QĐ được lặp đi, lặp lại nhiều lần và

trở nên ổn định tạo nên 1 kiểu QL riêng biệt, đặc

thù của người QL

- Bộc lộ phương hướng chủ yếu trong HĐ của

người QL, những hình

thức, phương pháp,

phương tiện chủ yếu để thực hiện các chức năng 2/6/17 QL

I. Khái QUÁT VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

§ Sự định hướng về mục tiêu, cách thức ứng xử,

cách thức ra QĐ được lặp đi, lặp lại nhiều lần và

trở nên ổn định tạo nên 1 kiểu QL riêng biệt, đặc

thù của người QL

- Thể hiện sự ổn định trong 1 kiểu QL, mang đậm

dấu ấn TL cá nhân của người QL

- Là 1 quá trình phát triển dưới sự tác động của các

2/6/17 điều kiện KQ, CQ

I. Khái QUÁT VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

§ Các góc độ nghiên cứu về phong cách QL

- PCQL là nhân tố quan trọng trong QL, gắn liền với

kiểu người QL, nghệ thuật QL và QL con người

- PCQL không chỉ thể hiện KH và tổ chức QL mà

còn thể hiện tài năng, chí hướng, nghệ thuật điều

khiển, tác động của người QL

2/6/17 7

I. Khái QUÁT VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

§ Các góc độ nghiên cứu về phong cách QL

- PCQL là cách thức làm việc, phương pháp làm

việc của người QL

- PCQL là hệ thống các dấu hiệu đặc trưng của

người QL được quy định bởi đặc điểm nhân cách

của người đó

- PCQL là kết quả của quan hệ giữa người với môi

trường

2/6/17 8

I. Khái QUÁT VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

§ Kết luận về phong cách QL

- PCQL có nhiều mặt, nhiều đặc trưng khác nhau

- PCQL gắn liền với tính lịch sử, CTXH, VH, truyền

thống...

2/6/17 9

10 phong cách quản lý của các nước

2/6/17 10

I. Khái QUÁT VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

§ Kết luận về phong cách QL

PCQL là toàn bộ những định hướng, lề lối, cách thức

đặc thù của người QL tác động vào đối tượng QL,

hình thành trên cơ sở kết hợp chặt chẽ giữa các yếu

tố chủ quan của người QL và các yếu tố KQ trong hệ

thống QL.

Phân biệt Phong cách với tác phong, phương

11 2/6/17

pháp, tư cách?

PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH

2/6/17 12

Phong cách quản lý có ý nghĩa gì trong quản lý?

- Là một nhân tố quan trọng trong QL, không chỉ thể hiện tính KH, tổ chức mà còn thể hiện tài năng, chí hướng, nghệ thuật LĐ

- Trong QL, kết quả HĐ phụ - Phong cách QLKH góp phần thực hiện có hiệu thức, thuộc vào phương quả các mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra phương pháp, cách thức 2/6/17 làm việc

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

2/6/17 14

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

1. Nghiên cứu của K.Lewin

2/6/17 15

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

1. Nghiên cứu của K.Lewin

PHONG CÁCH ĐỘC ĐOÁN

-. Người QL nắm tất cả các quan hệ, thông tin, tập

trung quyền lực trong tay

-. Cấp dưới chỉ được cung cấp một lượng thông tin

tối thiểu, cần thiết để thực hiện nhiệm vụ

2/6/17 16

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

1. Nghiên cứu của K.Lewin

PHONG CÁCH ĐỘC ĐOÁN

-. Các QĐ đề ra trên cơ sở kiến thức, kinh nghiệm của người QL, buộc cấp dưới phải chấp hành tuyệt đối nghiêm ngặt

-. Người QL kiểm tra rất chặt chẽ mọi hoạt động của

cấp dưới (thông tin 1 chiều từ trên xuống)

2/6/17

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

1. Nghiên cứu của K.Lewin

PHONG CÁCH ĐỘC ĐOÁN

o. ƯU ĐIỂM: Cho phép giải quyết nhanh chóng các

nhiệm vụ

o. NHƯỢC ĐIỂM: Không tận dụng được sáng tạo, kinh nghiệm của cấp dưới, hay cạn thiệp vào công việc khác, dễ gây bất ổn, bè phái…

2/6/17 18

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

1. Nghiên cứu của K.Lewin

PHONG CÁCH ĐỘC ĐOÁN

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

1. Nghiên cứu của K.Lewin

PHONG CÁCH DÂN CHỦ

-. Người QL thu hút đông đảo cấp dưới tham gia thảo luận, xây dựng, lựa chọn các phương án QĐ

-. Người QL chỉ tập trung giải quyết những vấn đề

quan trọng

-. Công việc được phân công, giải quyết và đánh giá trên cơ sở có sự tham gia của tập thể (thông tin 2 chiều)

2/6/17 20

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

1. Nghiên cứu của K.Lewin

PHONG CÁCH DÂN CHỦ

o. ƯU ĐIỂM: Khai thác được sáng kiến, kinh nghiệm

của cấp dưới, tập thể, thỏa mãn cấp dưới

o. NHƯỢC ĐIỂM: Quá tốn thời gian

2/6/17 21

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

1. Nghiên cứu của K.Lewin

PHONG CÁCH DÂN CHỦ

2/6/17 22

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

1. Nghiên cứu của K.Lewin

PHONG CÁCH TỰ DO

-. Người QL là người tham gia ít nhất vào các công việc chung, giao hết quyền hạn, trách nhiệm cho mọi người

-. Các thành viên được cung cấp tối đa thông tin và được tự do hành động theo cách mà họ cho là tốt nhất (thông tin được thực hiện chủ yếu theo chiều ngang)

2/6/17 23

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

1. Nghiên cứu của K.Lewin

PHONG CÁCH TỰ DO

o. ƯU ĐIỂM: Cho phép phát huy tối đa năng lực

sáng tạo của cấp dưới

o. NHƯỢC ĐIỂM: Dễ dẫn tới tình trạng hỗn loạn, vô

chính phủ

2/6/17 24

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

1. Nghiên cứu của K.Lewin

PHONG CÁCH TỰ DO

2/6/17 25

Các loại phong cách quản lý trên khác nhau ở những điểm cơ bản gì?

- Cách truyền đạt mệnh

lệnh

- Cách thiết lập mục tiêu

- Ra quyết định

- Quá trình kiểm soát và

ghi nhận kết quả

2/6/17 26

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

2. Nghiên cứu của Đại học Tổng hợp

bang Ohio

QL là hành vi cá nhân trong định hướng những HĐ của nhóm để đạt mục tiêu của nhóm, từ đó phát hiện ra hành vi của người QL là rất khác nhau, quy thành 2 nhóm

§ Nhóm hành vi quan tâm tới công việc

2/6/17 § Nhóm hành vi quan tâm tới con người

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

2. Nghiên cứu của Đại học Tổng hợp bang Ohio Những hành vi có liên NHÓM HÀNH VI QUAN TÂM TỚI CÔNG quan đến tổ chức, xác VIỆC

định công việc, quan

hệ công việc và các

mục tiêu

2/6/17 28

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

2. Nghiên cứu của Đại học Tổng hợp bang Ohio

2/6/17

Thân thiện, tin tưởng NHÓM HÀNH VI QUAN TÂM TỚI CON lẫn nhau, quan tâm NGƯỜI cao tới lợi ích của cấp dưới, gần gũi, gắn bó, lắng nghe ý kiến, giúp đỡ cấp dưới tiến bộ, đối xử 29 công bằng

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

2. Nghiên cứu của Đại học Tổng hợp bang Ohio

Nhiề u

CON NGƯỜI

Ít

Nhiều

Ít

CÔNG VIỆC

2/6/17 30

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

3. Nghiên cứu của Đại học Tổng hợp

bang Michigan

Nghiên cứu quan hệ QL thông qua định vị 1 số đặc tính có liên quan đến nhau và một số chỉ số khác nhau của tính hiệu quả, làm sáng tỏ 2 khái niệm:

§ Định hướng nhiệm vụ

2/6/17 § Định hướng quan hệ

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

3. Nghiên cứu của Đại học Tổng hợp

bang Michigan

§ Những người QL có định hướng quan hệ nhấn mạnh khía cạnh quan hệ trong công việc. Coi mỗi thành viên đều quan trọng, quan tâm tới mọi thừa nhận cá người, tính, nhân cách mỗi người

§ Những người QL có định hướng nhiệm vụ nhấn mạnh tới sản xuất, những khía cạnh kĩ thuật của công việc. Coi nhân viên là công cụ để đạt mục đích của tổ chức

2/6/17 32

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

4. Nghiên cứu của R.Likert

thức QL Khám phá công chung được các nhà QL áp dụng có hiệu quả đối chiếu với không hiệu quả, chỉ ra những PCQL thịnh hành của tổ chức được mô tả trên một đường liên tục từ hệ thống 1 đến hệ thống 4

33 2/6/17

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

4. Nghiên cứu của R.Likert

HỆ THỐNG 1:

§. Người QL không tin tưởng cấp dưới, cấp dưới ít được thu hút vào ra QĐ. QĐ và mục đích của tổ chức do trên xây dựng rồi truyền xuống cho dưới.

§. Cấp dưới bắt buộc phải thực hiện 1 cách vô điều kiện với sự đe dọa và rất ít phần thưởng, nhu cầu được thỏa mãn ở mức thấp nhất (cấp độ sinh lý và an toàn)

2/6/17 34

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

4. Nghiên cứu của R.Likert

HỆ THỐNG 2:

§. Người QL cố gắng tin tưởng cấp dưới. QĐ và mục đích của tổ chức về cơ bản do trên xây dựng, một số được giao cho cấp thấp hơn.

§. Người QL sử dụng một số phần thưởng và hình phạt công khai. Bất cứ một tác động qua lại, trên dưới nào cũng đều diễn ra với một chút thái độ hạ cố của cấp trên và nỗi lo sợ của cấp dưới...

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

4. Nghiên cứu của R.Likert

HỆ THỐNG 3:

Người QL khá tin tưởng vào cấp dưới. Cấp dưới được phép đưa ra nhiều quyết định cụ thể hơn, giao tiếp thông suốt cả 2 chiều. Trên dưới tác động vừa phải, đủ tin tưởng nhau...

2/6/17 36

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

4. Nghiên cứu của R.Likert

HỆ THỐNG 4:

Người quản lý hoàn toàn tin tưởng cấp dưới. Ra QĐ được phổ biến rộng rãi trong toàn bộ tổ chức. Giao tiếp được thông suốt theo cả chiều dọc và chiều ngang

2/6/17 37

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

5. Nghiên cứu của D. Chalvin

5 PCQL KHÔNG HIỆU QUẢ § PC quan liêu § PC mị dân § PC chuyên chế § PC không tưởng § PC cơ hội

5 PCQL HIỆU QUẢ: § PC nhà tổ chức § PC người tham gia § PC thực tế § PC mạnh dạn § PC cực đại CN

2/6/17 38

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

6. Nghiên cứu của R. R. Blake và J.S. Mouton

2/6/17 39

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

6. Nghiên cứu của R. R. Blake và J.S. Mouton

- Phong cách “cầm chừng”: Người QL ít quan tâm tới hiệu quả công việc và nhu cầu cấp dưới. HĐQL mang tính hình thức

- Phong cách “vị tình”: Người quan tâm tối đa tới nhu cầu cấp dưới nhưng lại quan tâm tối thiểu tới hiệu quả công việc 2/6/17

II.NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

6. Nghiên cứu của R.R.Blake, J.S.Mouton.

- Phong cách “độc đoán”: Người QL quan tâm tối đa tới hiệu quả công việc, nhu cầu con người bị đặt ở thứ yếu.

- Phong cách “thích ứng”: Người QL vừa quan tâm tới nhu cầu cấp dưới, vừa quan tâm tới hiệu quả công việc.

- Phong cách “lý tưởng”: Người QL quan tâm cao nhất tới người cấp dưới và hiệu quả công

việc.

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

7. Nghiên cứu của F. Fiedler

Xây dựng mô hình tình

huống cho QL thành công

phụ thuộc vào PCQL phải

tương xứng với các đòi

hỏi của tình huống

2/6/17 42

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

7. Nghiên cứu của F. Fiedler

§ Sử dụng CHỈ SỐ LPC - người cộng sự ít được

ưa thích nhất để tìm hiểu PCQL

§ Muốn xác định PCQL có hiệu quả cần dựa vào 3

biến trong 1 tình huống làm việc:

- Quan hệ quản lý – thành viên

- Cấu trúc nhiệm vụ

- Quyền lực do địa vị 2/6/17

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

7. Nghiên cứu của F. Fiedler

ĐỊNH HƯỚNG NHIỆM

VỤĐỊNH HƯỚNG QUAN HỆ V

II Tốt Tốt

IV Tốt

III Tốt

VII Xấu

VIII Xấu

Thấp Thấ

p

Mạnh Yếu

Cao Ca o Yế u

Mạn h

VI Xấu Xấ u Thấp Thấp Cao Ca o Mạnh Yếu Mạnh Yế u

Quan hệ QL-TV Cấu trúc nhiệm vụ Quyền lực do địa vị

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ 8. Nghiên cứu của R. House

§ Quan niệm chức năng QL là động viên cấp dưới và giúp họ đạt được mục tiêu của tổ chức. Hành vi người QL được xác định bởi 2 biến ngẫu nhiên: đặc điểm cấp dưới, đặc điểm công việc.

Từ đó có các phong cách sau:

2/6/17 45

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ 8. Nghiên cứu của R. House

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

P.Hersey, K.Blanchard đề xuất mô hình: mức độ hành vi chỉ thị (tựa PC định hướng nhiệm vụ), hành vi giúp đỡ (tựa PC định hướng quan hệ) của người QL phải biến đổi phụ thuộc vào sự trưởng thành của cấp dưới

2/6/17 47

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

• Hành vi chỉ thị xảy ra khi người QL có giao tiếp

1 chiều

• Hành vi giúp đỡ xảy ra khi người QL có giao

tiếp 2 chiều

• Sự trưởng thành là khả năng, TL đặt ra những mục tiêu cao và tự nguyện nhận trách nhiệm thực hiện mục tiêu đó của cấp dưới

2/6/17 48

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

Từ đó có các phong cách sau:

§ PC CHỈ THỊ: hướng dẫn rõ, chỉ thị cụ thể, riêng

biệt với người mới nhận nhiệm vụ

§ PC DẪN DẮT: người QL thể hiện hành vi giúp đỡ để xây dựng niềm tin, nhiệt tình cho cấp dưới

§ PC GIAO PHÓ: người QL nâng cấp giao tiếp thông qua chăm chú lắng nghe, giúp đỡ cấp 2/6/17 dưới

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

9. Nghiên cứu của V. Vroom và P. Yetton

2/6/17 50

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

9. Nghiên cứu của V. Vroom và P. Yetton

§ Cho tính hiệu nghiệm của QĐQL được xác định bởi: chất lượng QĐ, chấp nhận QĐ. Để đạt QĐ tốt nhất phải phân tích tình huống và chọn 1 trong 5 phong cách ra QĐ

§ Có 2 PC độc đoán (A1, A2), 2 PC tham khảo tư

vấn (C1, C2), 1 PC tập thể (G2)

2/6/17 51

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

9. Nghiên cứu của V. Vroom và P. Yetton

A1: người QL tự mình ra QĐ

A2: người QL yêu cầu dưới cung cấp thông tin và tự mình ra QĐ.

2/6/17 52

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

9. Nghiên cứu của V. Vroom và P. Yetton

C1: người QL thông báo cho dưới về tình huống, yêu cầu cung cấp thông tin và sự đánh giá

C2: người QL và cấp dưới hình thành 1 nhóm để thảo luận về tình huống nhưng người QL ra QĐ

G2: người QL và cấp dưới hình thành 1 nhóm để thảo luận về tình huống và ra QĐ

2/6/17 53

II. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ PHONG CÁCH QUẢN LÝ

10.Nghiên cứu của trường đại học K.U. Leuven

Cho LĐ và QL là 2 phạm trù đi đôi với nhau. LĐ giỏi gồm cả QL giỏi và QL giỏi bao giờ cũng đi đôi với LĐ giỏi. Người QL giỏi cần cả 2 KNQL và LĐ, từ đó có 4 phong cách quản lý

2/6/17 54