BÀI SOẠN ÔN THI TỐT NGHIỆP
MÔN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KINH TẾ (PHẦN 3)
Câu 3: Ưu nhược điểm của nền kinh tế thị trường. Nhà nước cần tập
trung giải quyết những vấn đề gì?
I. Những ưu điểm, nhược điểm của nền kinh tế thị trường:
1. Ưu điểm của nền kinh tế thị trường, đó là:
+ Năng động và thích ứng cao với đòi hỏi của thị trường, đáp ứng được các
nhu cầu có thể thanh toán được của xã hội một cách tự động mà không một
bộ máy hoạch định nào có thể thay thế được.
+ Huy động tối đa mọi tiềm năng của xã hội.
+ Tạo ra động lực mạnh mẽ để thúc đẩy hoạt động của các doanh nghiệp đạt
hiệu quả cao và thông qua phá sản tạo ra cơ chế đào thải các doanh nghiệp
yếu kém.
+ Phản ứng nhanh nhạy trước các thay đổi trong nhu cầu xã hội và các điều
kiện kinh tế trong nước và quốc tế.
+ Buộc các doanh nghiệp phải thường xuyên học hỏi lẫn nhau, hạn chế các
sai lầm trong kinh doanh diễn ra trong thời gian dài và trên qui mô lớn.
+ Tạo động lực thúc đẩy phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ -
kỹ thuật làm cho nền kinh tế năng động và đạt hiệu quả cao.
2. Nhược điểm của nền kinh tế thị trường:
Nền kinh tế thị trường tuy có nhiều ưu điểm nhưng nó không phải luôn hoàn
hảo, mà bản thân nó chứa đầy những mặt trái, những nhược điểm rất cơ bản.
Và cũng chính vì những khuyết tật này mà nó làm cho kinh tế thị trường
chứa đựng cả những yếu tố đi ngược chiều với mục tiêu mà chúng ta đang
hướng tới. Những khuyết tật, mặt trái của kinh tế thị trường được thể hiện ở
các nội dung sau:
+ Động cơ lợi nhuận dễ đẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật như kinh
doanh lừa đảo, làm hàng giả; tài nguyên thiên nhiên và môi trường bị tàn
phá, huỷ hoại 1 cách nghiêm trọng và lan rông; tham nhũng, hối lộ, tệ nạn xã
hội, thương mại hoá các giá trị đạo đức và đời sống tinh thần;
+ Kinh tế thị trường tạo ra sự bất bình đẳng trong phân phối thu nhập, dẫn
đến phân hoá giàu nghèo ngày càng tăng.
+ Do theo đuổi lợi ích cá nhân tối đa, nên lợi ích chung của xã hội không
được chăm lo, nhiều trường hợp các nhà kinh doanh có thể đưa vào sản xuất
những sản phẩm đem lại tác hại cho xã hội và nhân loại như hàng giả, thuốc
tây giả, ma tuý, văn hoá phẩm đồi truỵ...; để khắc phục tình trạng này cần
phải có sự can thiệp tích cực của nhà nước.
+ Sự cạnh tranh trong kinh tế thị trường dẫn đến độc quyền, do vậy sẽ hạn
chế nghiêm trọng các ưu điểm của kinh tế thị trường. Sự cạnh tranh không tổ
chức dẫn đến mất cân đối vĩ mô, gây ra những hậu quả tiêu cực về xã hội
như tình trạng thất nghiệp, lạm phát, phát triển kiểu chu kỳ.
+ Kinh tế thị trường làm sản sinh và dẫn đến các cuộc chiến tranh kinh tế.
3. Nhà nước cần tập trung giải quyết những vấn đề sau để khắc phục những
nhược điểm của nền kinh tế thị trường:
+ Nhà nước phải tạo lập môi trường và điều kiện cho hoạt động kinh doanh,
tập trung vào việc xây dựng 1 hệ thống thị trường đồng bộ gồm những thị
trường bộ phận như: thị trường vốn, thị trường lao động, tt bất động sản, tt
kh-cn…
+ Các chủ thể kinh tế phải được tự do, bình đẳng trong hoạt động kinh tế.
+ Nhà nước phải hoàn thiện hệ thống pháp luật.
+ Xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch để định hướng cho sự vận động
và phát triển của nền kinh tế.
+ Nhà nước phải kết hợp nhiều hình thức phân phối theo yêu cầu của nền
kinh tế thị trường, đó là phân phối theo lao động, phân phối theo tài sản và
vốn, phân phối qua quỹ phúc lợi xã hội để giảm khoảng cách giàu nghèo.
+ Phải chú trọng vấn đề xây dựng cơ sở hạ tầng, bởi nếu cơ sở hạ tầng yếu
kém sẽ làm cho giá thành sản phẩm cao, hiệu quả mua bán kém, do vậy
không có khả năng cạnh tranh trên thị trường, sẽ khó thu hút đầu tư kinh tế
từ nước ngoài
+ Tăng cường công tác kiểm tra giám sát để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn,
chống nạn tham nhũng, lãng phí, cạnh tranh không lành mạnh, hàng lậu,
hàng giả...).