BÀI T P Ậ
TÂM LÝ VÀ Đ O Đ C KINH DOANHẠ Ứ
Đ bài: Hãy phân tích ph m ch t, năng l c, và nh ng k năng c n cóề ẩ ấ ự ữ ỹ ầ
c a m t nhà qu n tr kinh doanh hi n đ i. Nêu m t ví d v nhà qu n trủ ộ ả ị ệ ạ ộ ụ ề ả ị
kinh doanh hi n đ i tiêu bi u.ệ ạ ể
1. Kinh doanh, qu n tr kinh doanh x a và nayả ị ư
Tr c h t đ có th th y s khác nhau gi a kinh doanh hay qu n tr kinhướ ế ể ể ấ ự ữ ả ị
doanh x a và nay ta c n có bi t khái ni m v kinh doanh cũng nh qu n trư ầ ế ệ ề ư ả ị
kinh doanh. V y thì, kinh doanh là gì? Hi u m t cách nôm na, có th nói kinhậ ể ộ ể
doanh chính là mua và bán, mua giá th p h n và bán l i v i giá cao h n. Đúngấ ơ ạ ớ ơ
là nh v y nh ng nh th là hoàn toàn ch a đ đ làm rõ khái ni m “kinhư ậ ư ư ế ư ủ ể ệ
doanh”. Kinh doanh ko ph i là 1 h at đ ng đ n thu n, nó là 1 quá trình có thả ọ ộ ơ ầ ể
bao g m c thu mua nguyên li u, s n xu t, đóng gói, phân ph i, tiêu th s nồ ả ệ ả ấ ố ụ ả
ph m…. Trong kho n 2 đi u 3 Lu t doanh nghi p Vi t Nam 1999 có ghi rõ:ẩ ả ề ậ ệ ệ
"Kinh doanh" là vi c th c hi n m t, m t s ho c t t c các công đo n c aệ ự ệ ộ ộ ố ặ ấ ả ạ ủ
quá trình đ u t , t s n xu t đ n tiêu th s n ph m ho c cung ng d ch vầ ư ừ ả ấ ế ụ ả ẩ ặ ứ ị ụ
trên th tr ng nh m m c đích sinh l i.ị ườ ằ ụ ợ Cũng t khái ni m này ta có th hi uừ ệ ể ể
qu n tr kinh doanh là qu n lý các khâu, các công đo n trong kinh doanh. Chả ị ả ạ ủ
th c a quá trình kinh doanh là nhà kinh doanh, còn ch th c a quá trình qu nế ủ ủ ế ủ ả
tr kinh doanh là nhà qu n tr kinh doanh. V c b n nhà kinh doanh và nhàị ả ị ề ơ ả
qu n tr kinh doanh có ch c năng nhi m v khác nhau (nhà kinh doanh chả ị ứ ệ ụ ủ
y u h ng t i l i nhu n, còn nhà qu n tr kinh doanh thì h ng t i các côngế ướ ớ ợ ậ ả ị ướ ớ
c , các ph ng th c đ giúp nhà kinh doanh đ t đ c l i nhu n mong mu n),ụ ươ ứ ể ạ ượ ợ ậ ố
nh ng trong th c t , nhi u tr ng h p m t ng i có th v a làm ch c năngư ự ế ề ườ ợ ộ ườ ể ừ ứ
1
kinh doanh v a làm ch c năng qu n lý. Nói rõ h n v qu n tr kinh doanh, b nừ ứ ả ơ ề ả ị ả
ch t c a quá trình này là s tác đ ng c a ch th (các nhà qu n tr kinh doanh)ấ ủ ự ộ ủ ủ ế ả ị
t i các đ i t ng (nhân viên, h th ng doanh nghi p, máy móc, cách làmớ ố ượ ệ ố ệ
vi c…) đ khai thác, t n d ng m i ti m năng c a các đ i t ng đ u vào nàyệ ể ậ ụ ọ ề ủ ố ượ ầ
nh m cho ra m t k t qu đ u ra t t nh t trong đi u ki n có th .ằ ộ ế ả ầ ố ấ ề ệ ế
V y thì đâu là s khác nhau gi a qu n tr kinh doanh x a và nay? Và đâuậ ự ữ ả ị ư
là lý do c a s khác bi t đó? X a kia, v i cha ông chúng ta, kinh doanh ch đ nủ ự ệ ư ớ ỉ ơ
gi n là mua giá th p bán giá cao, l i nhu n là ti n chênh l ch tr đi m i chiả ấ ợ ậ ề ệ ừ ọ
phí. Nh ng ngày nay kinh doanh không ch đ n gi n có mua bán s n ph m,ư ỉ ơ ả ả ẩ
hàng hóa h u hình, không ch là mua 1v t v i giá th p, v i s l ng l n r iữ ỉ ậ ớ ấ ớ ố ượ ớ ồ
bán l ra cho đ i t ng khác v i giá cao h n và ăn chênh l ch. Đ u t côngẻ ố ượ ớ ơ ệ ầ ư
ngh , nh p nguyên li u đ u vào, s n xu t, phân ph i s n ph m, tiêu th s nệ ậ ệ ầ ả ấ ố ả ẩ ụ ả
ph m, kinh doanh hi n đ i là 1 quá trình bao g m t t c nh ng công đo n đóẩ ệ ạ ồ ấ ả ữ ạ
ho c là 1 trong nh ng công đo n đó. Kinh doanh hi n đ i không ch có đ iặ ữ ạ ệ ạ ỉ ố
t ng là s n ph m h u hình mà ngay c d ch v cũng đang tr thành m t đ iượ ả ẩ ữ ả ị ụ ở ộ ố
t ng khá nóng. Khi anh s d ng các đ i t ng đ u vào là s n ph m, hayượ ử ụ ố ượ ầ ả ẩ
nguyên nhiên li u, máy móc, nhân công đ s n xu t ra s n ph m r i đem bánệ ể ả ấ ả ẩ ồ
nó trên th tr ng, dĩ nhiên anh đ c g i là doanh nhân – ng i làm kinhị ườ ượ ọ ườ
doanh, công ty c a anh dĩ nhiên đ c coi là doanh nghi p. Nh ng n u tôiủ ượ ệ ư ế
không có nguyên li u đ u vào, cũng không có máy móc thi t b đ s n xu t,ệ ầ ế ị ể ả ấ
không có c s s n xu t, nhà x ng và tôi cũng ch ng làm ra cái gì có thơ ở ả ấ ưở ẳ ể
c m n m đ c, tôi ch có th h ng d n anh đi du l ch sao cho đúng n i, đúngầ ắ ượ ỉ ể ướ ẫ ị ơ
ch , tôi ch có th t v n cho anh v cách làm ăn sao cho hi u qu , hay th mỗ ỉ ể ư ấ ề ệ ả ậ
chí tôi ch có th g i ý cho anh v ý t ng kinh doanh và tôi l y phí t v nỉ ể ợ ề ưở ấ ư ấ
c a anh, thì li u tôi là ai? Có ph i là doanh nhân không? Câu tr l i là có, vàủ ệ ả ả ờ
đ i t ng kinh doanh c a tôi là d ch v . Đây chính là đi m khác nhau l n thố ượ ủ ị ụ ể ớ ứ
2
nh t gi a kinh doanh x a và nay, m t bên ch là s n ph m h u hình, m t bênấ ữ ư ộ ỉ ả ẩ ữ ộ
là s n ph m h u hình và d ch v .ả ẩ ữ ị ụ
Đi m khác nhau l n th hai c n đ c nói đ n là hình th c kinh doanh.ể ớ ứ ầ ượ ế ứ
V i s phát tri n nh u vũ bão c a công ngh thông tin, th ng m i đi n tớ ự ể ư ủ ệ ươ ạ ệ ử
đang d n đi vào đ i s ng, ngày m t g n gũi h n. Tr c kia, n u anh không cóầ ờ ố ộ ầ ơ ướ ế
c a hàng thì m t là anh ph i đi bán rong, hai là anh đ ng “t t ng” gì đ nử ộ ả ừ ơ ưở ế
chuy n kinh doanh. Nh ng nay, anh ch c n 1 ý t ng và tài năng, anh khôngệ ư ỉ ầ ưở
c n có c a hàng thì anh v n có th làm doanh nhân, và có th là 1 doanh nhânầ ử ẫ ể ể
thanh đ t h n b t c 1 doanh nhân có c a hàng nào. C a hàng c a anh chính làạ ơ ấ ứ ử ử ủ
tên mi n trên m ng internet, ph ng th c kinh doanh c a anh chính là Th ngề ạ ươ ứ ủ ươ
m i đi n t .ạ ệ ử
Ti p đ n m t đi m khác nhau mà tôi cho r ng vô cùng quan tr ng đó làế ế ộ ể ằ ọ
quan đi m kinh doanh. Doanh nhân x a đ c cho là thành đ t khi có kh năngể ư ượ ạ ả
t o ra nhi u c a c i cho b n thân, có l i nhu n cao. Nh ng ngày nay m tạ ề ủ ả ả ợ ậ ư ộ
doanh nhân đ c đánh giá cao không ch là m t doanh nhân ki m đ c nhi uượ ỉ ộ ế ượ ề
ti n mà còn ph i là ng i có đóng góp nhi u cho s phát tri n chung c a tòanề ả ườ ề ự ể ủ
xã h i. Chu n m c xã h i có nhi u thay đ i, trong đó s thay đ i trong ý th cộ ẩ ự ộ ề ổ ự ổ ứ
c ng đ ng đ c coi là m t thay đ i đáng k và tích c c. T h p giáo d cộ ồ ượ ộ ổ ể ự ổ ợ ụ
PAEC đã và đang cho ra m t b n đ c 1 b sách 25 cu n đ c đ t tên là “ Đ oắ ạ ọ ộ ố ượ ặ ạ
kinh doanh Vi t nam và th gi i” “v i mong mu n chia s r ng các doanhệ ế ớ ớ ố ẻ ằ
nhân là nh ng ng i đ c sinh ra đ th c hi n đi u mà PACE g i là “ph ngữ ườ ượ ể ự ệ ề ọ ụ
s xã h i” b ng nh ng hành đ ng kinh doanh, nh ng hành đ ng không ph iự ộ ằ ữ ộ ữ ộ ả
ch đ ki m ra ti n, mà là t o ra “nhi u giá tr h n cho xã h i” và làm cu cỉ ể ế ề ạ ề ị ơ ộ ộ
s ng tr nên t t đ p h n” (theo www.vietbao.vn ).ố ở ố ẹ ơ
T nh ng s thay đ i đáng k trên trong quan ni m v kinh doanh, quanừ ữ ự ổ ể ệ ề
ni m v qu n tr kinh doanh cũng có nh ng đ i m i. Th nh t, qu n tr kinhệ ề ả ị ữ ổ ớ ứ ấ ả ị
3
doanh không ch còn là qu n tr ch y u trong s n xu t v t ch t mà gi đây,ỉ ả ị ủ ế ả ấ ậ ấ ờ
qu n tr trong s n xu t d ch v cũng chi m m t ph n khá l n trong h th ngả ị ả ấ ị ụ ế ộ ầ ớ ệ ố
ngành qu n tr . Th hai, nhà qu n tr gi đây thay vì ph i giám sát ki m traả ị ứ ả ị ờ ả ể
b ng cách g p m t các nhân viên thì h có th ng i 1 ch , th m chí còn khôngằ ặ ặ ọ ể ồ ỗ ậ
bi t m t nhân viên c a mình mà v n có th qu n lý c h th ng nhân viênế ặ ủ ẫ ể ả ả ệ ố
hàng ngàn ng i (nhà qu n tr kinh doanh trong hình th c bán hàng đa c p làườ ả ị ứ ấ
m t ví d đi n hình). Th ba, nhà qu n tr hi n đ i không ch lo mag l i nhi uộ ụ ể ứ ả ị ệ ạ ỉ ạ ề
ti n cho công ty mà còn ph i quan tâm đ n các l i ích xã h i khác, vi c sề ả ế ợ ộ ệ ử
d ng ngu n l c sao cho hi u qu không ch mang ý nghĩa mang l i l i nhu nụ ồ ự ệ ả ỉ ạ ợ ậ
cho công ty mà còn mang ý nghĩa thúc đ y s n xu t và t o ra nhi u c a c iẩ ả ấ ạ ề ủ ả
cho xã h i, t i gi m giá thành s n ph m, đem l i ngày càng nhi u phúc l iộ ố ả ả ẩ ạ ề ợ
cho xã h i. Th t v y, có th nói đi m thay đ i th ba này là đi m đ i m i đãộ ậ ậ ể ể ổ ứ ể ổ ớ
và đang đ c tòan th gi i quan tâm. N u cho r ng đ o đ c và trách nhi m xãượ ế ớ ế ằ ạ ứ ệ
h i là m t gánh n ng cho m i doanh nghi p thì qu là l c h u. Th i kì c aộ ộ ặ ỗ ệ ả ạ ậ ờ ủ
quan ni m đó đã qua t r t lâu. Ngay t đ u nh ng th p niên 1990, Protect &ệ ừ ấ ừ ầ ữ ậ
Gamble đã đi tiên phong và g t hái không ít thành công trong chi n l c ti pặ ế ượ ế
th lo i bao bì không gây h i, thân thi n v i môi tr ng. ị ạ ạ ệ ớ ườ Các s n ph m “xanh”ả ẩ
đã thành th i th ng ngay sau đó. Công ty 3M th m chí đã kh i x ngờ ượ ậ ở ướ
ch ng trình gi m ô nhi m 3P (Pollution Prevention Pays) ngay t nh ng nămươ ả ễ ừ ữ
1970 nên đã ti t ki m r t nhi u chi phí v sau khi các v n đ v môi tr ngế ệ ấ ề ề ấ ề ề ườ
đ c áp đ t b ng lu t l . Vì v y hãy coi đ o đ c và trách nhi m v i xã h iượ ặ ằ ậ ệ ậ ạ ứ ệ ớ ộ
chính là c h i phát tri n c a m i doanh nghi p.ơ ộ ể ủ ỗ ệ
Trên đây là m t s khác bi t l n, mà theo tôi là đáng chú ý, gi a kinhộ ố ệ ớ ữ
doanh x a và nay, qu n tr kinh doanh hôm qua và hôm nay. Nh ng làm thư ả ị ư ế
nào đ tr thành m t nhà qu n tr hi n đ i th c s thành công thì hoàn toànể ở ộ ả ị ệ ạ ự ự
không ph i là m t v n đ đ n gi n. Và nhà qu n tr hi n đ i c n có nh ng gìả ộ ấ ề ơ ả ả ị ệ ạ ầ ữ
4
trong tay? Nh ng ph m ch t, năng l c, kĩ năng nào là không th thi u v i 1ữ ẩ ấ ự ể ế ớ
nhà qu n tr th i đ i này?ả ị ờ ạ
5
