BÀI T P Ậ
TÂM LÝ VÀ Đ O Đ C KINH DOANH
Ứ
Ạ
Đ bài: Hãy phân tích ph m ch t, năng l c, và nh ng k năng c n có ự ữ ề ẩ ấ ầ ỹ
c a m t nhà qu n tr kinh doanh hi n đ i. Nêu m t ví d v nhà qu n tr ệ ủ ụ ề ả ạ ả ộ ộ ị ị
kinh doanh hi n đ i tiêu bi u. ệ ể ạ
1. Kinh doanh, qu n tr kinh doanh x a và nay ị
ư
ả
Tr c h t đ có th th y s khác nhau gi a kinh doanh hay qu n tr kinh ướ ế ể ể ấ ự ữ ả ị
doanh x a và nay ta c n có bi t khái ni m v kinh doanh cũng nh qu n tr ư ầ ế ư ệ ề ả ị
kinh doanh. V y thì, kinh doanh là gì? Hi u m t cách nôm na, có th nói kinh ể ể ậ ộ
doanh chính là mua và bán, mua giá th p h n và bán l i v i giá cao h n. Đúng ấ ơ ạ ớ ơ
là nh v y nh ng nh th là hoàn toàn ch a đ đ làm rõ khái ni m “kinh ư ế ủ ể ư ậ ư ư ệ
doanh”. Kinh doanh ko ph i là 1 h at đ ng đ n thu n, nó là 1 quá trình có th ả ầ ọ ộ ơ ể
ụ ả bao g m c thu mua nguyên li u, s n xu t, đóng gói, phân ph i, tiêu th s n ệ ả ả ấ ồ ố
t Nam 1999 có ghi rõ: ph m…. Trong kho n 2 đi u 3 Lu t doanh nghi p Vi ề ệ ả ẩ ậ ệ
"Kinh doanh" là vi c th c hi n m t, m t s ho c t ộ ố ặ ấ ả ủ t c các công đo n c a ự ệ ệ ạ ộ
quá trình đ u t s n xu t đ n tiêu th s n ph m ho c cung ng d ch v , t ầ ư ừ ả ấ ế ụ ả ứ ẩ ặ ị ụ
trên th tr i. ị ườ ng nh m m c đích sinh l ụ ằ ợ Cũng t ừ ể ể khái ni m này ta có th hi u ệ
qu n tr kinh doanh là qu n lý các khâu, các công đo n trong kinh doanh. Ch ả ả ạ ị ủ
ả th c a quá trình kinh doanh là nhà kinh doanh, còn ch th c a quá trình qu n ủ ế ủ ế ủ
tr kinh doanh là nhà qu n tr kinh doanh. V c b n nhà kinh doanh và nhà ề ơ ả ả ị ị
qu n tr kinh doanh có ch c năng nhi m v khác nhau (nhà kinh doanh ch ệ ụ ứ ả ị ủ
ng t ng t i các công y u h ế ướ i l ớ ợ i nhu n, còn nhà qu n tr kinh doanh thì h ả ậ ị ướ ớ
ng th c đ giúp nhà kinh doanh đ t đ c l c , các ph ụ ươ ứ ể ạ ượ ợ ố i nhu n mong mu n), ậ
1
nh ng trong th c t ng h p m t ng i có th v a làm ch c năng ự ế ư , nhi u tr ề ườ ợ ộ ườ ể ừ ứ
ả kinh doanh v a làm ch c năng qu n lý. Nói rõ h n v qu n tr kinh doanh, b n ừ ứ ề ả ả ơ ị
ch t c a quá trình này là s tác đ ng c a ch th (các nhà qu n tr kinh doanh) ủ ủ ế ấ ủ ự ả ộ ị
i các đ i t ng (nhân viên, h th ng doanh nghi p, máy móc, cách làm t ớ ố ượ ệ ố ệ
vi c…) đ khai thác, t n d ng m i ti m năng c a các đ i t ng đ u vào này ọ ề ố ượ ủ ụ ể ệ ậ ầ
nh m cho ra m t k t qu đ u ra t ộ ế ả ầ ằ ố t nh t trong đi u ki n có th . ế ề ệ ấ
V y thì đâu là s khác nhau gi a qu n tr kinh doanh x a và nay? Và đâu ả ữ ư ự ậ ị
là lý do c a s khác bi ủ ự ệ ỉ ơ t đó? X a kia, v i cha ông chúng ta, kinh doanh ch đ n ư ớ
gi n là mua giá th p bán giá cao, l i nhu n là ti n chênh l ch tr ấ ả ợ ề ệ ậ ừ đi m i chi ọ
ẩ phí. Nh ng ngày nay kinh doanh không ch đ n gi n có mua bán s n ph m, ỉ ơ ư ả ả
hàng hóa h u hình, không ch là mua 1v t v i giá th p, v i s l ớ ố ượ ậ ớ ữ ấ ỉ ớ ồ ng l n r i
bán l ra cho đ i t ng khác v i giá cao h n và ăn chênh l ch. Đ u t công ẻ ố ượ ầ ư ệ ớ ơ
ụ ả ngh , nh p nguyên li u đ u vào, s n xu t, phân ph i s n ph m, tiêu th s n ố ả ệ ệ ậ ầ ả ấ ẩ
t c nh ng công đo n đó ph m, kinh doanh hi n đ i là 1 quá trình bao g m t ạ ệ ẩ ồ ấ ả ữ ạ
ố ho c là 1 trong nh ng công đo n đó. Kinh doanh hi n đ i không ch có đ i ữ ệ ặ ạ ạ ỉ
t ượ ộ ố ng là s n ph m h u hình mà ngay c d ch v cũng đang tr thành m t đ i ả ị ụ ữ ả ẩ ở
ng khá nóng. Khi anh s d ng các đ i t ng đ u vào là s n ph m, hay t ượ ử ụ ố ượ ầ ả ẩ
nguyên nhiên li u, máy móc, nhân công đ s n xu t ra s n ph m r i đem bán ể ả ệ ấ ả ẩ ồ
nó trên th tr ng, dĩ nhiên anh đ c g i là doanh nhân – ng i làm kinh ị ườ ượ ọ ườ
doanh, công ty c a anh dĩ nhiên đ ủ ượ c coi là doanh nghi p. Nh ng n u tôi ệ ư ế
không có nguyên li u đ u vào, cũng không có máy móc thi ệ ầ ế ị ể ả ấ t b đ s n xu t,
không có c s s n xu t, nhà x ng và tôi cũng ch ng làm ra cái gì có th ơ ở ả ấ ưở ẳ ể
ng d n anh đi du l ch sao cho đúng n i, đúng c m n m đ ầ ắ ượ c, tôi ch có th h ỉ ể ướ ẫ ơ ị
ch , tôi ch có th t ỉ ể ư ấ ậ v n cho anh v cách làm ăn sao cho hi u qu , hay th m ề ệ ả ỗ
ng kinh doanh và tôi l y phí t chí tôi ch có th g i ý cho anh v ý t ể ợ ề ỉ ưở ấ ư ấ v n
i là có, và c a anh, thì li u tôi là ai? Có ph i là doanh nhân không? Câu tr l ả ủ ả ờ ệ
2
ng kinh doanh c a tôi là d ch v . Đây chính là đi m khác nhau l n th đ i t ố ượ ụ ủ ể ớ ị ứ
nh t gi a kinh doanh x a và nay, m t bên ch là s n ph m h u hình, m t bên ữ ữ ư ấ ả ẩ ộ ộ ỉ
là s n ph m h u hình và d ch v . ụ ữ ẩ ả ị
c nói đ n là hình th c kinh doanh. Đi m khác nhau l n th hai c n đ ớ ứ ể ầ ượ ứ ế
V i s phát tri n nh u vũ bão c a công ngh thông tin, th ớ ự ủ ư ể ệ ươ ng m i đi n t ạ ệ ử
đang d n đi vào đ i s ng, ngày m t g n gũi h n. Tr c kia, n u anh không có ộ ầ ờ ố ầ ơ ướ ế
c a hàng thì m t là anh ph i đi bán rong, hai là anh đ ng “t ử ừ ả ộ t ơ ưở ế ng” gì đ n
ng và tài năng, anh không chuy n kinh doanh. Nh ng nay, anh ch c n 1 ý t ư ỉ ầ ệ ưở
c n có c a hàng thì anh v n có th làm doanh nhân, và có th là 1 doanh nhân ầ ử ể ể ẫ
thanh đ t h n b t c 1 doanh nhân có c a hàng nào. C a hàng c a anh chính là ử ạ ơ ấ ứ ử ủ
ng th c kinh doanh c a anh chính là Th tên mi n trên m ng internet, ph ạ ề ươ ứ ủ ươ ng
m i đi n t . ệ ử ạ
Ti p đ n m t đi m khác nhau mà tôi cho r ng vô cùng quan tr ng đó là ế ể ế ằ ộ ọ
quan đi m kinh doanh. Doanh nhân x a đ ư ượ ể c cho là thành đ t khi có kh năng ạ ả
t o ra nhi u c a c i cho b n thân, có l ả ạ ủ ề ả ợ ộ i nhu n cao. Nh ng ngày nay m t ư ậ
doanh nhân đ c đánh giá cao không ch là m t doanh nhân ki m đ ượ ế ộ ỉ ượ ề c nhi u
ti n mà còn ph i là ng ề ả ườ i có đóng góp nhi u cho s phát tri n chung c a tòan ự ủ ề ể
ứ xã h i. Chu n m c xã h i có nhi u thay đ i, trong đó s thay đ i trong ý th c ự ự ề ẩ ộ ộ ổ ổ
c ng đ ng đ ộ ồ ượ ụ c coi là m t thay đ i đáng k và tích c c. T h p giáo d c ể ổ ợ ự ộ ổ
PAEC đã và đang cho ra m t b n đ c 1 b sách 25 cu n đ ắ ạ ố ượ ặ ạ c đ t tên là “ Đ o ọ ộ
kinh doanh Vi t nam và th gi i” “v i mong mu n chia s r ng các doanh ệ ế ớ ẻ ằ ớ ố
nhân là nh ng ng ữ i đ ườ ượ ụ c sinh ra đ th c hi n đi u mà PACE g i là “ph ng ề ể ự ệ ọ
ả s xã h i” b ng nh ng hành đ ng kinh doanh, nh ng hành đ ng không ph i ự ữ ữ ằ ộ ộ ộ
ộ ch đ ki m ra ti n, mà là t o ra “nhi u giá tr h n cho xã h i” và làm cu c ề ỉ ể ế ị ơ ề ạ ộ
t đ p h n” (theo www.vietbao.vn ). s ng tr nên t ở ố ố ẹ ơ
T nh ng s thay đ i đáng k trên trong quan ni m v kinh doanh, quan ừ ữ ự ể ệ ề ổ
3
ni m v qu n tr kinh doanh cũng có nh ng đ i m i. Th nh t, qu n tr kinh ữ ứ ệ ề ả ấ ả ổ ớ ị ị
đây, doanh không ch còn là qu n tr ch y u trong s n xu t v t ch t mà gi ị ủ ế ấ ậ ả ả ấ ỉ ờ
ệ ố qu n tr trong s n xu t d ch v cũng chi m m t ph n khá l n trong h th ng ấ ị ụ ế ả ả ầ ộ ớ ị
đây thay vì ph i giám sát ki m tra ngành qu n tr . Th hai, nhà qu n tr gi ứ ị ờ ả ả ị ể ả
b ng cách g p m t các nhân viên thì h có th ng i 1 ch , th m chí còn không ọ ằ ể ặ ặ ậ ồ ỗ
bi t m t nhân viên c a mình mà v n có th qu n lý c h th ng nhân viên ế ả ệ ố ủ ể ặ ẫ ả
hàng ngàn ng i (nhà qu n tr kinh doanh trong hình th c bán hàng đa c p là ườ ứ ả ấ ị
m t ví d đi n hình). Th ba, nhà qu n tr hi n đ i không ch lo mag l ụ ể ị ệ ứ ả ạ ộ ỉ ạ ề i nhi u
ti n cho công ty mà còn ph i quan tâm đ n các l i ích xã h i khác, vi c s ế ề ả ợ ệ ử ộ
d ng ngu n l c sao cho hi u qu không ch mang ý nghĩa mang l ả ụ ồ ự ệ ỉ i l ạ ợ ậ i nhu n
ủ ả cho công ty mà còn mang ý nghĩa thúc đ y s n xu t và t o ra nhi u c a c i ề ẩ ả ấ ạ
cho xã h i, t i gi m giá thành s n ph m, đem l i ngày càng nhi u phúc l ộ ố ả ả ẩ ạ ề ợ i
cho xã h i. Th t v y, có th nói đi m thay đ i th ba này là đi m đ i m i đã ậ ậ ứ ể ể ể ộ ổ ổ ớ
và đang đ c tòan th gi i quan tâm. N u cho r ng đ o đ c và trách nhi m xã ượ ế ớ ạ ứ ế ệ ằ
ủ h i là m t gánh n ng cho m i doanh nghi p thì qu là l c h u. Th i kì c a ộ ệ ặ ả ạ ậ ộ ỗ ờ
quan ni m đó đã qua t r t lâu. Ngay t đ u nh ng th p niên 1990, Protect & ệ ừ ấ ừ ầ ữ ậ
Gamble đã đi tiên phong và g t hái không ít thành công trong chi n l ế ượ ặ ế c ti p
th lo i bao bì không gây h i, thân thi n v i môi tr ng. ị ạ ệ ạ ớ ườ Các s n ph m “xanh” ẩ ả
đã thành th i th ng ngay sau đó. Công ty 3M th m chí đã kh i x ờ ượ ậ ở ướ ng
ch ng trình gi m ô nhi m 3P (Pollution Prevention Pays) ngay t nh ng năm ươ ễ ả ừ ữ
1970 nên đã ti t ki m r t nhi u chi phí v sau khi các v n đ v môi tr ế ề ề ệ ề ề ấ ấ ườ ng
đ c áp đ t b ng lu t l ượ ặ ằ ậ ệ ộ . Vì v y hãy coi đ o đ c và trách nhi m v i xã h i ứ ệ ậ ạ ớ
chính là c h i phát tri n c a m i doanh nghi p. ể ủ ơ ộ ệ ỗ
Trên đây là m t s khác bi t l n, mà theo tôi là đáng chú ý, gi a kinh ộ ố ệ ớ ữ
doanh x a và nay, qu n tr kinh doanh hôm qua và hôm nay. Nh ng làm th ư ư ả ị ế
nào đ tr thành m t nhà qu n tr hi n đ i th c s thành công thì hoàn toàn ự ự ể ở ị ệ ả ạ ộ
4
không ph i là m t v n đ đ n gi n. Và nhà qu n tr hi n đ i c n có nh ng gì ộ ấ ạ ầ ề ơ ị ệ ữ ả ả ả
ớ trong tay? Nh ng ph m ch t, năng l c, kĩ năng nào là không th thi u v i 1 ự ữ ể ế ấ ẩ
5
nhà qu n tr th i đ i này? ị ờ ạ ả
2. Nhà qu n tr kinh doanh hi n đ i
ệ
ả
ạ
ị
2.1. Hai ph m ch t n i b t ấ ổ ậ ở ộ m t nhà qu n tr hi n đ i ạ ả ị ệ ẩ
ề Đ c tính đ u tiên và theo tôi là quan tr ng nh t đó là kh năng đ t ni m ứ ầ ặ ấ ả ọ
tin vào ng i khác. Nhà qu n tr , đ c bi ườ ị ặ ả ệ t là các qu n tr viên c p cao, là ị ấ ả
ng ườ i qu n lý các công vi c, h u nh h s không tr c ti p tham gia vào quá ư ọ ẽ ự ệ ế ả ầ
ả trình th c hi n nhi m v . Theo m t khía c nh nào đó, công vi c c a nhà qu n ệ ủ ự ụ ệ ệ ạ ộ
tr là “ch tay năm ngón”, nh ng nhà qu n tr l i th ng là ng i ch u trách ị ạ ư ả ỉ ị ườ ườ ị
nhi m cu i cùng trong m i công vi c mình ph trách, v y thì sao h có th ụ ệ ệ ậ ố ỗ ọ ể
yên tâm vào c p d i c a mình? Bi t đ t ni m tin vào c p d ấ ướ ủ ế ặ ấ ướ ề ẩ i là m t ph m ộ
ch t không th thi u c a m i nhà qu n tr trong m i th i đ i. ế ủ ờ ạ ể ấ ả ỗ ọ ị
Ph m ch t th hai cũng không kém ph n quan tr ng v i m i nhà qu n tr ứ ẩ ấ ả ầ ọ ớ ỗ ị
ả là tính minh b ch trong công vi c. Đ tr thành 1 nhà qu n lý, chúng ta ph i ể ở ệ ạ ả
công minh, ph i đánh giá khách quan trong công vi c. Nhà qu n tr ph i đánh ệ ả ả ả ị
ấ ứ ộ giá khách quan, th ng th n m i cá nhân, không th thiên l ch cho b t c m t ệ ể ẳ ắ ỗ
cá nhân nào, vì s thi u công b ng trong đánh giá s gây thái đ b t mãn, ộ ấ ự ẽ ế ằ
ph n đ i c a nhân viên, nh h ng t ố ủ ả ả ưở ớ ề i năng su t làm vi c. Trong nhi u ệ ấ
tr ườ ng h p đ đánh giá đ ể ợ ượ ấ c khách quan là đi u không d vì th ph m ch t ễ ề ế ẩ
này là đi u không th thi u ế ở ỗ m i nhà qu n tr . ị ề ể ả
2.2 Năng l c, kĩ năng c n có c a nhà qu n tr hi n đ i ạ ị ệ ủ ự ầ ả
2.2.1 Qu n lýả
ỗ Đây là kĩ năng đ u tiên và cũng có th coi là quan tr ng nh t đ i v i m i ể ấ ố ớ ầ ọ
nhà qu n tr . K năng qu n lý bao g m c qu n lý công vi c chung c a doanh ủ ệ ả ả ả ả ồ ỹ ị
ệ nghi p và công vi c c a riêng cá nhân. Qu n lý công vi c c a doanh nghi p ệ ủ ệ ủ ệ ả
không đ n thu n là giám sát m i nhân viên c p d ầ ấ ơ ọ ướ ỏ i làm vi c, nó còn đòi h i ệ
6
m i nhà qu n tr ph i có đ u óc, ph i có t m nhìn đ ho ch đ nh chi n l ả ế ượ c ể ả ả ầ ầ ạ ỗ ị ị
cho doanh nghi p. Ho ch đ nh b n thân nó cũng có 2 lo i là ho ch đ nh xa và ệ ạ ả ạ ạ ị ị
đ t ra cho mình câu h i “Th g n. Đ ho ch đ nh xa, m i nhà qu n tr ph i t ầ ả ự ặ ể ạ ả ỗ ỏ ị ị ị
tr ng trong 5, 10, hay 15 năm t i s nh th nào? Doanh nghi p s đâu ườ ớ ẽ ư ế ẽ ở ệ
trên th tr ng đó?”. Tuy nhiên không th tr l ị ườ ể ả ờ ả i câu h i này 1 cách đ n gi n ỏ ơ
ạ trong ph m vi m t ngành, m t qu c gia, mà ph i đ t nó trong b i c nh c nh ả ặ ố ả ạ ộ ộ ố
ủ tranh và h p tác toàn c u. Ho ch đ nh g n là xây d ng nh ng k ho ch c a ự ữ ế ầ ạ ầ ạ ợ ị
là có r t nhi u doanh nghi p xây t ng tháng, t ng quý, t ng năm. M t th c t ừ ự ế ừ ừ ộ ề ệ ấ
ầ d ng các k ho ch ng n h n nh m t công c đ ho ch đ nh nh ng đa ph n ự ư ộ ụ ể ư ế ạ ắ ạ ạ ị
đ u ch là hình th c, các k ho ch kinh doanh đó b r i vào quên lãng. Chính vì ề ị ơ ứ ế ạ ỉ
v y, nhà qu n tr không ch là ng ị ậ ả ỉ ườ i có kh năng xây d ng k ho ch mà còn ự ế ả ạ
ph i có trách nhi m giám sát, theo dõi, th c hi n, hoàn thành k ho ch đó. ự ệ ệ ế ả ạ
T c là nhà qu n tr không ch đóng vai trò ng c mà ứ ả ị ỉ ườ i ho ch đ nh chi n l ị ế ượ ạ
còn ph i đóng vai trò t ả ổ ủ ch c và đi u hành. Tuy nhiên, công vi c chung c a ứ ề ệ
t n u công vi c riêng c a b n thân doanh nghi p s không th đ ệ ẽ ể ượ c qu n lý t ả ố ế ủ ả ệ
nhà qu n tr không đ ch c hi u qu . Nhà qu n tr hi n đ i c n bi ả ị c t ượ ổ ạ ầ ị ệ ứ ệ ả ả ế t
cách phân b h p lý ngu n l c cá nhân vào công vi c qu n lý, h c t p, th ồ ự ọ ậ ổ ợ ệ ả ư
ấ giãn… Đi u này s góp ph n không nh giúp nhà qu n lý nâng cao năng su t ỏ ề ẽ ầ ả
làm vi c.ệ
2.2.2 Lãnh đ oạ
M t nhà qu n tr lãnh đ o t i có kh năng nh n trách ạ ố ả ộ ị t là m t ng ộ ườ ả ậ
ng đ u th thách, thay đ i. H ph i bi t đ ng viên nhân viên nhi m, đ ệ ươ ử ầ ả ổ ọ ế ộ
(b ng các hình th c nh tăng l ng, th ng, c p gi y khen…), ph i bi ứ ư ằ ươ ưở ấ ấ ả ế t
th ng ph t phân minh, rõ ràng. Th c t có r t nhi u nhà qu n tr không làm ưở ự ế ạ ề ấ ả ị
đ ượ ả c đi u này ho c làm nh ng không tr n v n vì b tình c m riêng nh ư ẹ ề ặ ả ọ ị
h ng hay không th v t qua đ c b n thân. L a ch n, h ưở ể ượ ượ ự ả ọ ướ ng d n, giúp ẫ
7
nhân viên ti n b , bi i là nh ng đi u không ế ộ ế t cách giao vi c cho đúng ng ệ ườ ữ ề
th thi u m i nhà lãnh đ o. Không ai có th t mình làm t t c m i vi c, vì ế ở ỗ ể ự ể ạ ấ ả ọ ệ
th bi t cách phân quy n, giao vi c cho ng i khác là m t kĩ năng không th ế ế ệ ề ườ ộ ể
thi u ế ở ỗ m i qu n tr viên. ả ị
2.2.3. ng x và giao ti p ế ử Ứ
K năng này đòi h i s tinh t , linh ho t và ki n th c cũng nh kinh ỏ ự ỹ ế ư ứ ế ạ
ự ể nghi m xã h i c a nhà qu n lý. M c tiêu c a k năng này là nâng cao s hi u ủ ỹ ộ ủ ụ ệ ả
bi ế t và tôn tr ng l n nhau trên c s nh n di n và công nh n các giá tr và nhu ậ ơ ở ệ ẫ ậ ọ ị
c u c a các đ i t ầ ủ ố ượ ự ng giao ti p. Công nh n và chia s các giá tr và thành t u ế ẻ ậ ị
c a ng ủ ườ ủ ấ i khác hoàn toàn không ph i là vi c đ n gi n dù giá tr đó là c a c p ệ ơ ả ả ị
d ướ ế i hay đ ng nghi p, ho c c p trên. Đây là c s quan tr ng c a giao ti p, ặ ấ ơ ở ủ ệ ồ ọ
ng l ng. x lý mâu thu n và th ử ẫ ươ ượ
2.2.4. Truy n thông ề
ầ G i và nh n thông tin rõ ràng, chính xác, đ y đ và hi u qu là yêu c u ủ ử ệ ậ ầ ả
c a k năng này. K năng này bao g m các k năng v thông báo, nói, nghe và ủ ỹ ề ồ ỹ ỹ
vi ế ự ệ t. Nhà qu n lý ph i có kh năng thông báo cho các c ng s các s ki n, ự ả ả ả ộ
quy t đ nh, thay đ i m t cách hi u qu . K năng nói, thuy t ph c và trình bày ả ế ị ụ ệ ế ổ ộ ỹ
hi n nay đ c coi là k năng truy n thông quan tr ng b c nh t c a m t nhà ệ ượ ấ ủ ề ậ ọ ộ ỹ
qu n lý. Có ý t ng nh ng không thuy t ph c đ c ng i khác tin và làm ả ưở ụ ư ế ượ ườ
theo thì ch c ch n s th t b i. Mô hình các nhà qu n lý “l ng l ng mà làm” ắ ẽ ấ ạ ắ ặ ả ẳ
không còn ch đ ng trong kinh doanh qu c t . C n ghi nh “im l ng là vàng ỗ ứ ố ế ầ ặ ớ
i nói đúng lúc là kim c ng”. nh ng l ư ờ ươ
2.2.5.Ngo i ngạ ữ
Trong b i c nh toàn c u hóa đang di n ra h t s c m ng m nh ngày ố ả ế ứ ư ẽ ễ ầ ạ
nay, m i công ty, m i doanh nghi p s không th t ệ ẽ gi ể ự ớ ạ ạ i h n kh năng, ph m ả ỗ ỗ
8
ố vi h at đ ng trong m i qu c gia hay khu v c nh t đ nh. Đ giao d ch v i qu c ấ ị ự ể ỗ ộ ố ọ ớ ị
t c thu n ti n, m i nhà qu n tr c n trang b cho mình v n ngo i ng t đ ế ượ ị ầ ữ ố t. ệ ậ ả ạ ỗ ố ị
Ngo i ng có th đ ữ ể ượ ạ ữ c coi là m t công c không th thi u, nó là c u n i gi a ụ ể ế ầ ố ộ
nhà qu n tr v i các doanh nghi p, t c ngoài, v i kho ki n th c đ ị ớ ệ ả ch c n ổ ứ ướ ứ ồ ế ớ
i. Có ngo i ng t t, nhà qu n tr s không ch giao ti p t s c a th gi ộ ủ ế ớ ữ ố ạ ế ố ơ t h n ị ẽ ả ỉ
mà còn có đi u ki n ti p c n v i ngu n ki n th c chuyên môn c a các n ứ ủ ề ệ ế ế ậ ớ ồ ướ c
khác trên th gi i. ế ớ
2.2.6. T đ ng viên ự ộ
T đ ng viên không ph i là s t ự ộ ự ự ừ ố ả ệ l a d i b n thân v k t qu công vi c ề ế ả ả
ch a t t. T đ ng viên là kh năng t ư ố ự ộ ả ự đánh giá k t qu b n thân m t cách ả ả ế ộ
khách quan và chính xác. Không c n ph i đ i ng ả ợ ầ ườ ỗ i khác khen ng i mình, m i ợ
nhà qu n tr nên t đánh giá công vi c c a mình t đâu, ch a t t ả ị ự ệ ủ t ố ở ư ố ở ể đi m
nào, đ t ể ự ế công nh n b n hay s a ch a đ ti n b . “Mình đã c g ng h t ể ế ố ắ ử ữ ậ ả ộ
mình cho công vi c ch a? Đã th t lòng v i m i ng i ch a?”, đôi khi câu tr ư ệ ậ ớ ọ ườ ư ả
i ch có b n thân m i nhà qu n tr bi c, hay nói cách khác th c đo, l ờ t đ ị ế ượ ả ả ỗ ỉ ướ
chu n m c n m ngay chính b n thân nhà qu n tr . Đúng, sai thik phi r t khó ự ằ ẩ ở ả ả ấ ị
đo l ng. Nhà qu n tr gi t k t h p th ườ ị ỏ ả i ph i bi ả ế ế ợ ướ ớ c đo c a b n thân v i ả ủ
chu n m c c a xã h i. H ph i bi t đ t ra nh ng tiêu chu n, m c tiêu cao đ ự ủ ẩ ả ộ ọ ế ặ ữ ụ ẩ ể
ph n đ u theo đu i, nh ng n u ch a đ t đ c chúng thì cũng không bi quan. ư ạ ượ ư ế ấ ấ ổ
2.2.7. Ki n th c chuyên môn/ngh nghi p ệ ứ ế ề
ế Có hai kh i ki n th c mà m i nhà qu n lý c n ph i có. M t là ki n ứ ế ả ầ ả ố ỗ ộ
th c/k năng chuyên môn c th v ngh nghi p. Hai là ki n th c t ng quát ụ ể ề ứ ỹ ứ ổ ề ệ ế
v doanh nghi p, ngành, các ho t đ ng liên quan, ki n th c v môi tr ạ ộ ề ứ ệ ế ề ườ ng
kinh doanh, pháp lý, chính tr , kinh t ị ế và xã h i, các ki n th c v môi tr ế ứ ề ộ ườ ng
kinh doanh qu c t và các xu h ố ế ướ ứ ng phát tri n ch đ o. C n l u ý ki n th c ầ ư ủ ạ ể ế
ậ là khái ni m đ ng, nó luôn thay đ i, do đó nhà qu n lý ph i liên t c c p nh t ụ ậ ệ ả ả ộ ổ
9
và ch đ ng trong tích lũy ki n th c. “H c t p su t đ i” đã tr ố ờ ọ ậ ủ ộ ứ ế ở ộ thành m t
ph m ch t quan tr ng c a m i nhà qu n lý. H c t p không nh t thi nhà ọ ậ ủ ấ ẩ ấ ả ọ ỗ t t ế ừ
tr ng mà có th t t c m i n i nh t h c, h c t b n bè, h c t t kinh ườ ể ừ ấ ả ọ ơ ư ự ọ ọ ừ ạ ọ ừ
nghi m, h c t ọ ừ ệ ọ ậ các khóa hu n luy n ng n h n... Hi n nay, văn hóa h c t p ạ ệ ệ ắ ấ
trong các doanh nghi p và doanh nhân VN ta ch a m nh. M t s thì thiên v ệ ở ộ ố ư ạ ề
khoa c b ng c p, m t s l n khác thì ch y theo s v h ng ngày mà b bê ự ụ ằ ộ ố ớ ử ằ ấ ạ ỏ
vi c tích lũy ki n th c. ứ ế ệ
2.2.8. X lý thông tin và năng l c t duy ự ư ử
ữ Ti p nh n và x lý thông tin m t cách hi u qu đ có th đ a ra nh ng ể ư ả ể ử ệ ế ậ ộ
quy t đ nh chính xác. Có b n thành ph n chính. Đ u tiên là k năng phân tích ầ ế ị ầ ố ỹ
v n đ và ra quy t đ nh. Nó bao g m nh n d ng v n đ , tri u ch ng, nguyên ấ ế ị ứ ệ ề ề ấ ậ ạ ồ
nhân và x lý các thông tin đ đ a ra gi ể ư ử ả ắ i pháp chính xác trong th i gian ng n ờ
nh t. Th hai là k năng phân tích tài chính và đ nh l ng. Các nhà qu n lý ứ ấ ỹ ị ượ ả
ph i có th làm vi c v i các con s tài chính và có kh năng phân tích các con ệ ớ ể ả ả ố
s này đ ph c v quá trình qu n lý. Th ba là nhà qu n lý ph i có kh năng ố ụ ụ ứ ể ả ả ả ả
phát tri n và sáng t o các ph ng pháp gi i quy t v n đ m i cho chính mình ể ạ ươ ả ế ấ ề ớ
và doanh nghi p. Sáng t o là ph m ch t quan tr ng, nh ng nó không t nhiên ư ệ ạ ẩ ấ ọ ự
duy liên t c. Th đ n mà là k t qu c a m t quá trình h c h i, quan sát và t ế ả ủ ế ộ ọ ỏ ư ụ ứ
t ư là kh năng x lý các chi ti ử ả ế ệ t. Thông tin r t nhi u và đa d ng, đ x lý hi u ể ử ề ấ ạ
t ch n l c các thông tin quan tr ng, gi c các qu nhà qu n lý ph i bi ả ả ả ế ọ ọ ọ đ ữ ượ
khuynh h ng chính nh ng không m t đi các chi ti t c n thi ướ ư ấ ế ầ ế ữ t, cân đ i gi a ố
toàn c c và thành t . ụ ố
ộ 3. Đ ng Lê Nguyên Vũ – “Không đ gi c m con đè nát cu c
ể ấ
ơ
ặ
đ i con”
ờ
S dĩ tôi ch n Đ ng Lê Nguyên Vũ làm nhân v t tiêu bi u cho doanh ể ặ ậ ọ ở
10
c h t vì anh là ng i Vi t Nam, m t ng i Vi t Nam nhân hi n đ i, tr ệ ạ ướ ế ườ ệ ộ ườ ệ
m nh, m t ng i Vi t Nam dám nghĩ dám làm. Và tôi là ng i Vi t Nam nên ạ ộ ườ ệ ườ ệ
ng Vi t Nam g n gũi, th c t tôi nghĩ nh ng t m g ữ ấ ươ ệ ự ế ơ ọ h n cho chúng ta h c ầ
ằ t p. Th i th u, Đ ng Lê Nguyên Vũ s m ph i theo cha m r i đ ng b ng ậ ẹ ờ ồ ơ ấ ặ ả ờ ớ
lên huy n mi n núi Ma Đrăk ki m s ng. V i nh ng ai ch a lên Ma Đrăk ố ư ữ ệ ế ề ớ
s ng, Ma Đrăk s đ p nh trong nh ng nh c ph m c a Nguy n C ng. ữ ố ẽ ẹ ườ ủ ư ễ ẩ ạ
Nh ng còn m t Ma Đrăk khác, v i nh ng nông dân ch t v t d ậ ậ ướ ữ ư ộ ớ ư i gánh m u
sinh, Ma Đrăk là m t mi n đ c n c i. Gia đình Đ ng Lê Nguyên Vũ cũng ỗ ẩ ằ ề ặ ộ
không n m ngoài s hàng v n nông dân nh c nh n đó. Làm r y không đ ằ ẫ ằ ạ ố ọ ủ
m t xí nghi p g ch. Tu i th Vũ trôi đi, th m đ m bao s ng, Vũ xin làm ố ở ộ ệ ạ ấ ẫ ổ ơ
i thanh niên m hôi v t v nh bao đ a tr mi n núi khác. Nh ng trong ng ẻ ấ ả ư ư ứ ề ồ ườ
này “lúc nào cũng sôi s c c m sánh vai cùng c ng qu c năm châu” (theo ụ ướ ơ ườ ố
l ờ i m Vũ). ẹ
ờ Đ n năm 1996, c s s n xu t cà phê b t mang tên Trung Nguyên ra đ i ơ ở ả ế ấ ộ
v i đ ng v n nh c a 4 c u sinh viên Y khoa, Đ i H c Tây Nguyên. Năm ớ ồ ỏ ủ ậ ạ ố ọ
1998, Trung Nguyên l n đ u tiên xu t hi n t ầ ệ ạ ầ ấ i Sài Gòn, v i c a hàng mang ớ ử
ầ đ m ch t Tây Nguyên, cà phê tuy t ngon và u ng mi n phí su t m t tu n ậ ệ ễ ấ ộ ố ố
li n. Ba năm sau, th ề ươ ầ ng hi u cà phê Trung Nguyên đã giành v trí hàng đ u ệ ị
i hàng ngàn quán cà phê t B c vào Nam. v i m ng l ạ ớ ướ ừ ắ
v n c a New Zealàn hoàn B ra 3 tri u USD đ thuê các chuyên gia t ể ệ ỏ ư ấ ủ
ch nh h th ng b ng tên kh ng đ nh giá tr th ng hi u. Trung Nguyên thi ệ ố ị ươ ả ẳ ỉ ị ệ ế t
i Nh t B n, Singapore, Trung Qu c. Nh ng quán cà phê l p chu i c a hàng t ỗ ử ậ ạ ậ ả ữ ố
khang trang mang đ m phong cách Vi t Nam, làm v a lòng ng i dân ậ ệ ừ ườ ở
nh ng x s n i ti ng khó tính, đ t đ đã gây ra m t ti ng n l n khi n các ứ ở ổ ế ộ ế ắ ỏ ỏ ớ ữ ế
chuyên gia Âu M kinh ng c và g i đây là hi n t ệ ượ ạ ọ ỹ ng đ u th k XXI. Năm ế ỉ ầ
11
2005, Trung Nguyên khánh thành đ ng th i c 2 nhà máy cà phê Buôn ma ờ ả ồ ở
Thu t và cà phê hòa tan Bình D ng v i s v n đ u t lên t ộ ở ớ ố ố ầ ư ươ ớ ụ i hàng ch c
tri u đô. ệ
Đi h t t thành công này sang thành công khác, nh ng Trung Nguyên ế ừ ư
không bao gi n lên h ng t ờ ng ng v ừ ươ ướ ớ ấ gi c m toàn c u. ơ ầ Đ ng Lê Nguyên ặ
Vũ nói: “Trung Nguyên m i đi qua 2 trong 5 b c thang chi n l ế ượ ậ ớ ậ c. Hai b c
đ u là gây d ng công ty, hoàn thi n h th ng phân ph i, đ a văn hoá và s ầ ệ ố ư ự ệ ố ự
đ ng nh t vào s n ph m. B c cu i cùng là đi đ n toàn c u. Hai b c gi a đang ồ ữ ế ấ ậ ả ẩ ậ ầ ố
b c chân lên nên ch a ti ướ ư ế ộ ổ t l ”. N u nói v Đ ng Lê Nguyên Vũ, đi m n i ề ặ ế ể
b t nh t v anh là quy t tâm v ậ ấ ề ế ượ ụ t qua m i khó khăn th thách, đ t ra m c ử ặ ọ
tiêu và ph n đ u h t mình đ đ t đ ể ạ ượ ế ấ ầ ậ c m c tiêu đó. “Tôi nghĩ ai cũng v y, ụ
m t khi đã đ t ra m c tiêu và có ý chí quy t tâm thì s thành công.” – Vũ qu ụ ẽ ế ặ ộ ả
quy t khi tr l i ph ng v n báo đi n t Thanh Niên Online. ả ờ ế ệ ử ấ ỏ
Nh ng Vũ không ch là m t doanh nhân theo đu i nh ng m c đích l ụ ữ ư ộ ổ ỉ ợ i
nhu n đ n thu n, cái anh h ng t i là m t hình nh Vi t Nam, m t th ầ ậ ơ ướ ớ ả ộ ệ ộ ươ ng
hi u Vi t trên tr ng th gi i. Đ ng Lê Nguyên Vũ cũng đ ệ ệ ườ ế ớ ặ ượ ộ c coi là m t
doanh nhân hi n đ i b i tinh th n c ng đ ng c a anh. Khi đ ạ ở ủ ệ ầ ộ ồ ượ ỏ ề ệ c h i v vi c
đ ng đ xây d ng m t tr i nuôi bò trên Đăk Lăk : “ Huy n Mađrak b ra 20 t ỏ ỷ ồ ộ ạ ự ể ệ
i dân n i này v n nghèo nên tôi nghĩ ph i làm gì đó đ là n i tôi l n lên, ng ớ ơ ườ ả ẫ ơ ể
giúp h . D án nuôi bò c a tôi đang đ c tri n khai t ọ ự ủ ượ ể ạ i đây v i s h p tác, h ớ ự ợ ỗ
tr c a m t s nhà khoa h c nh Giáo s Nguy n Thi n, nguyên Vi n tr ộ ố ợ ủ ư ư ệ ễ ệ ọ ưở ng
Vi n Chăn nuôi. M t tháng r ệ ộ ưỡ ữ i n a nh ng ph n c b n c a d án nh h ơ ả ư ệ ủ ữ ự ầ
th ng đi n, n ệ ố c t ướ ướ ồ i, đ ng c , chu ng tr i... s xong. Vài trăm hécta đ ng ẽ ạ ồ ồ ỏ
c n i đây s giúp bà con phát tri n đàn bò, c u, dê. Không lâu n a b n s ỏ ơ ừ ữ ể ẽ ạ ẽ
ng hi u bò Mađrak. V i d án này tôi không đ t m c tiêu kinh th y th ấ ươ ớ ự ụ ệ ặ
12
doanh, vì ph i đ n trên 10 năm m i mong hoàn l c s v n l n đó.” i đ Tôi ả ế ớ ạ ượ ố ố ớ
xin l y tinh th n này c a Đ ng Lê Nguyên Vũ thay l i k t cho câu chuy n v ủ ầ ặ ấ ờ ế ệ ề
m t doanh nhân Vi ộ ệ t Nam hi n đ i. ệ ạ
4. L i k t ờ ế
ế Kinh doanh nói chung và qu n tr kinh doanh nói riêng là m t đ tài h t ộ ề ả ị
i h n c a ti u lu n này tôi ch m i đ c p t s c r ng l n. Trong gi ớ ứ ộ ớ ạ ủ ỉ ớ ề ậ ớ ể ậ i m t vài ộ
ữ nét tiêu bi u c a v n đ “Kinh doanh, qu n tr kinh doanh x a và nay”. Nh ng ể ủ ấ ư ề ả ị
mong ti u lu n này s góp ph n làm rõ h n đi m khác bi ể ể ẽ ậ ầ ơ ệ ủ t c a nh ng nhà ữ
t Nam ta trong nh ng năm t qu n tr hi n đ i. Mong r ng Vi ạ ị ệ ằ ả ệ ữ ớ ẽ ề i s có nhi u
13
doanh nhân nh Đ ng Lê Nguyên Vũ. ư ặ
