1
BÁO CÁO PHẢN HỒI Ý KIẾN THAM VẤN
DỰ ÁN THỦY ĐIỆN TRUNG SƠN
Báo cáo này cung cấp phản hồi sơ bộ của Ban QLDA Trung Sơn đối với các ý
kiến thu nhận được trong đợt tham vấn lần thứ ba được tiến hành trong tháng 1-
3/2010. Báo cáo chủ yếu phản hồi các ý kiến thu nhận được từ các tổ chức xã hội.
Phản hồi cuối cùng và các kế hoạch RLDP, EIA/EMP hiệu chỉnh sẽ được công bố sau,
dự kiến vào tháng 4/2010.
Một số điểm lưu ý trong quá trình tham vấn và phản hồi tham vấn:
Đây là đợt tham vấn với các cộng đồng bị ảnh hưởng, chính quyền địa phương
và các tổ chức xã hội về các vấn đề an toàn của dự án thủy điện Trung Sơn. Do vậy,
các nội dung tham vấn và các phản hồi sẽ tập trung vào các vấn đề an toàn của dự án.
Những vấn đề khác sẽ không được phản hồi trong báo cáo này.
Tài liệu công bố chính cho đợt tham vấn là hai báo cáo (i) Kế hoạch Tái định
cư, sinh kế và phát triển dân tộc thiểu số (RLDP); và (ii) Đánh giá tác động môi
trường và kế hoạch quản lý môi trường. Các tài liệu này tập trung giải quyết những
vấn đề liên quan đến các vấn đề an toàn của dự án, không phải là báo cáo tổng hợp
của dự án nên có thể không cung cấp đầy đủ tất cả các thông tin về dự án. Thông tin
chi tiết hoặc các thông tin liên quan khác sẽ được cung cấp theo yêu cầu nếu việc công
bố những tài liệu này không vi phạm các quy định về công bố thông tin của chính phủ
Việt Nam hoặc/và Ngân hàng Thế giới.
Dự án đã nhận được rất nhiều ý kiến từ các cộng đồng bị ảnh hưởng, chính
quyền địa phương và các tổ chức xã hội trong quá trình tham vấn. Do có nhiều ý kiến
trùng lặp hoặc tương tự, đồng thời để giúp việc phản hồi ngắn gọn và dễ theo dõi, các
ý kiến trùng lặp hoặc tương tự sẽ được gộp lại. Các ý kiến cũng được phân loại, sắp
sếp theo từng chủ đề chứ không theo nguồn thông tin hoặc theo thứ tự thời gian.
Báo cáo được cấu trúc theo dạng bảng gồm 3 cột. Cột đầu tiên là phần mục góp
ý, cột thứ 2 là ý kiến thu nhận được, cột thứ ba là phản hồi của Ban quản lý dự án
Trung Sơn. Phần phụ lục là Quy trình vận hành hồ chứa đã được Bộ Công Thương
phê duyệt nhằm cung cấp thong tin chi tiết về quy trình vận hành hồ chứa.
2
PHẦN
MỤC
GÓP Ý
CÂU HỎI TRẢ LỜI
I PHẦN RLDP
Mục: Giới
thiệu- Tóm
tắt dự án -
Nguyên
tắc và mục
tiêu của
RLDP
- Trong báo cáo chưa đề cập đầy đủ đến các chính sách
hoạt động của Ngân hàng như: bảo vệ các tài sản văn hóa
(OP/BP 4.11); bảo vệ rừng (OP/BP 4.36); an toàn đập (OP/BP
4.37); đường thuỷ Quốc tế (OP/BP 7.50 ).
Như đã trình bày trong buổi tham vấn ngày 3/3/2010, có 7/10 chính
sách chính sách an toàn của Ngân hàng thế giới được áp dụng cho dự án
Trung Sơn gồm:
1. Đánh giá Môi trường (OP/BP 4.01)
2. Môi trường sống tự nhiên (OP/BP 4.04)
3. Các Nguồn tài nguyên Văn hóa Vật thể (OP/BP 4.11)
4. Người dân Bản địa (OP/BP 4.10)
5. Tái định cư Không tự nguyện (OP/BP 4.12)
6. An toàn đập (OP/BP 4.37)
7. Các dự án đường thủy quốc tế (OP/BP 7.50)
Tùy theo mỗi loại báo cáo và các kế hoạch thực hiện, sẽ đề cập đến
từng chính sách cụ thể cho phù hợp theo đúng nội dung của báo cáo.
Ban QLDA sẽ cập nhật và bổ sung vào báo cáo cuối cùng
Phần giới
thiệu
Phần giới thiệu, Dự án có nói đến “Người dân thuộc tỉnh
Thanh Hóa sống ở phía hạ lưu đập sẽ được hưởng lợi từ việc
chống lũ của dự án.”. Đây là điều quan ngại lớn mà nhóm
VRN ghi nhận là lợi ích (hay ngược lại là nguy cơ) chống lũ
lụt của TĐTS mà người dân được hưởng như nêu trong Giới
thiệu (trang viii). Trong toàn bộ tài liệu của BQL, không có
một chỗ nào mô tả cách thức mà người dân được hưởng lợi
ích này, cũng như cách thức mà lợi ích được tạo ra từ dự
án TĐTS. Việc này không thể nói chung chung mà cần
phải được lượng hoá đối với tác động 2 mặt của đập thuỷ
Lợi ích từ việc chống lũ của dự án cho khu vực hạ lưu đã được phân
tích đánh giá chi tiết trong Báo cáo Đánh giá hiệu ích chống lũ hạ du của
công trình Thủy điện Trung Sơn do Viện Quy hoạch thủy lợi thuộc Bộ
Nông nghiệp và phát triển nông thôn lập vào tháng 11/2007 và trong báo
cáo dự án đầu tư của dự án. Do vậy những hữi ích này không được nêu
chi tiết trong báo cáo RLDP
Hồ chứa Trung Sơn với dung tích phòng lũ 112 triệu m3 có thể tham
gia cắt một phần đỉnh lũ, giảm mức nước lũ ở hạ lưu và do đó có thể
giảm thiệt hại do lũ gây ra, giảm nhu cầu đầu tư để gia cố hệ thống đê ở
hạ lưu.
3
điện
Phần Tóm
tắt dự án
Ở Bảng 1- các tác đông tiêu cưc của lòng hồ, cần bổ sung
tác động mất nguồn tài nguyên mà người dân bản địa dựa
vào đó sinh sống lâu đời
Sẽ bổ sung trong báo cáo cuối cùng
Vấn đề
cộng đồng
bị ảnh
hưởng
Trong phần đầu, định nghĩa cộng đồng bị ảnh hưởng đã nêu
rất rõ 3 đối tượng, trong đó vùng phụ cận có thể bị tác động về
mặt văn hóa và xã hội bởi dự án này cũng được xem là cộng
đồng bị ảnh hưởng. Vì vậy những cộng đồng bị cô lập khi
nước dâng hoặc không trong diện tái định cư nhưng bị xé lẻ
khỏi cộng đồng lớn cũng phải được xem là hộ bị ảnh hưởng
bởi dự án và dự án phải có chính sách thoả đáng chứ không
phải là một cấp có thNm quyền khác.
"Những cộng đồng bị cô lập khi nước dâng hoặc không trong diện tái
định cư nhưng bị xé lẻ khỏi cộng đồng lớn" chính là mục "c" thuộc đối
tượng thứ 3 trong phần định nghĩa về cộng đồng bị ảnh hưởng.
EVN là chủ đầu tư,Ban QLDA Trung Sơn là đại điện cho chủ đầu tư
trong triển khai dự án Trung Sơn. Đối những vấn đề cần làm rõ thêm
trước khi đưa ra quyết định cuôí cùng, Ban QLDA cần báo cáo để nhận
được phê duyệt của EVN
Mục 1.2.1.
Tác động hạ lưu đập có thể ảnh hưởng đến hợp lưu với
sông Luồng khoảng 65km từ tuyến đập (trang 2). Như vậy
đánh giá tác động của Thuỷ điện Trung Sơn đến vùng hạ lưu
sẽ làm thế nào cho chuNn xác ?
Hiện nay chưa thể đánh giá chính xác được những tác động của hạ
lưu. Những tác động này chỉ xNy ra và xác định chính xác khi nhà máy đi
vào vận hành, vì vậy dự án đã chọn phương pháp tiếp cận thích ứng. Dự
án sẽ theo doi, giám sát và nếu xác định được các tác động bởi Thủy điện
Trung Sơn, dự án sẽ có các biện pháp giảm thiểu phù hợp và tuân thủ
theo các nguyên tắc của chính phủ Việt Nam và Ngân hàng Thế giới.
Báo cáo cũng chưa đề cập đến vùng ảnh hưởng ở đầu
nguồn liên quan đến nước bạn Lào (Có ảnh hưởng không ?
ảnh hưởng những gì, mạnh hay yếu để WB có thể chấp nhận).
Khu vực hồ chứa được xác định nằm trọn trong lãnh thổ Việt Nam và
cách biên giới Việt Lào 9,5 km do đó không có ảnh hưởng trực tiếp đến
lãnh thổ Lào. Dự án cũng đã tổ chức tham vấn và nhận được ý kiến
không phản đối của Chính phủ Lào.
4
Mục 1.2.2.
Tác động x
ã
hội khác
- Dự án nêu giao thông thuỷ sẽ được cải thiện bằng đi lại
trên hồ chứa, chưa nói đến việc trả lại giao thông thuỷ trên
sông (hiện tại vẫn có), và đề xuất của dự án tạo ra “ Dòng
Sông nguyên ven”, có vẻ như chưa được thuyết phục cho lắm
vì đập thuỷ điện trên sông không có thiết kế âu thuyền.
Khi chưa có hồ chứa thì giao thông đường thủy không thể thông suốt
từ xã Trung Sơn đi lên huyện Mường Lát được do một số bãi đã ngầm và
thác lớn ở khu vực xã Mường Lý của huyện Mường Lát. Do vậy, khi tạo
hồ chứa sẽ tạo thông suốt cho việc lưu thông bằng đường thủy của khu
vực này. Tại vị trí tuyến đập, dự án đã quy hoạch bến trung chuyển cho
các phương tiện đường thủy để có thể vận chuyển xuống hạ lưu bằng
đường thủy hoặc đường bộ.
Vấn đề dòng sông nguyên vẹn nhằm hỗ trợ việc bảo tồn các loài sinh
vật thủy sinh. Nguyên tắc chính là bảo tồn sự nguyên vẹn của một nhánh
sông. Hiện nay dự án đang nghiên cứu và trao đổi với tỉnh Thanh Hóa để
bảo tồn Sông Bưởi cho mục tiêu này
Mục 1.3.
Mục tiêu tổng quát của RLDP là “cải thiện hoặc ít nhất
khôi phục sinh kế và chất lượng sống của các hộ dân và bản bị
ảnh hưởng bởi dự án trong khi vẫn bảo toàn bản sắc văn hóa
của họ”. Nhưng phần sau không đưa ra được chi số đánh giá
cho mục tiêu này.
RLDP gồm ba kế hoạch : Kế hoạch tái định cư (RP), Kế
hoạch cải thiện sinh kế cộng đồng (CLIP), Kế hoạch phát triển
dân tộc thiểu số(EMDP).
(i) Kế hoạch TĐC ( RP) ghi “ bồi thường đầy đủ” là chưa
đủ và trong thực tế các hạng mục bồi thường chưa đủ.
(ii) Về kế hoạch phát triển dân tộc thiểu số hiểu như vậy
chưa đủ , không chỉ có” Tôn trọng về văn hóa…” mà cần vận
dung đầy đủ chính sách của WB OP 4.10 về chính sách với
người bản địa đối với bên vay, khi tiến hành TĐC – xem CS
của WB)
(iii) Nên có một báo cáo riêng về phát triển giới theo chính
sách hoạt động OP4.20 của Ngân hàng thì sẽ đầy đủ và hoàn
- Các chỉ số đánh giá mục tiêu tổng quát của RLDP được thể hiện tại
phần 10 Giám sát và đánh giá. Tuy nhiên Ban QLDA sẽ hiệu chỉnh và
làm rõ trong báo cáo hiệu chỉnh cuối cùng. Hơn nữa toàn bộ các kết quả
điều tra kinh tế xã hội đã được thực hiện sẽ là cơ sở nền để cho nhóm
GSĐL và các bên liên quan tiến hành đánh giá việc có hay không đạt
được mục tiêu của kế hoạch
- Trong RLDP thì mục tiêu của Kế hoạch tái định cư (RP) sẽ đảm bảo
bồi thường đầy đủ cho những đối tượng mất nhà, đất hoặc các tài sản
khác vì những tác động của hồ chứa, xây dựng đập và hạ lưu đập. Như
vậy mục tiêu TĐC hoàn toàn tuân thủ theo nguyên tắc của chính phủ Việt
Nam và Ngân hàng Thế giới. Trong quá trình triển khai BAN QLDA sẽ
đảm bảo kế hoạch được thực hiện theo đúng cam kết đã đặt ra.
- EMDP đã được xây dựng tuân thủ theo chính sách OP 4.10 của
Ngân hàng thế giới. BAN QLDA sẽ cân nhắc và làm rõ vấn đề này trong
báo cáo cuối cùng
- Mục tiêu của RLDP là Cải thiện hoặc ít nhất khôi phục, sinh kế và
chất lượng sống của những hộ gia đình và bản bị ảnh hưởng trong khi
5
hảo hơn, vì các phần kế hoach nêu trên đều liên quan đến giới
tính như là một phần trong những khía cạnh xã hội học;
cho phép họ giữ gìn bản sắc văn hóa. Trong quá trình xây dựng kế hoạch
để đạt được mục tiêu này thì vấn đề giới luôn luôn được quan tâm xem
xét. Tuy nhiên, chúng tôi không cho rằng cần thiết phải có báo cáo riêng
về phát triển giới vì đây không phải mục tiêu chính của báo cáo RLDP.
Mục 1.4.
Quyền lợi
Về nguyên tắc RLDP, đề nghị áp dụng chính sách an toàn
của WB trong việc thực hiện đền bù về đất đai cho người bị
ảnh hưởng.
Khung thể chế và pháp lý (trang 14) phụ lục1 cần bổ sung
thêm nghị định 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8/2009 của Chính
phủ quy định bổ sung về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất;
thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất; giá đất; giao đất, cho thuê đất; cấp Giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn
liền với đất và gia hạn sử dụng đất, Thông tư 14/2009/TT-
BTNMT ngày 01/10/2009 của Bộ Tài nguyên và Môi trường
quy định chi tiết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và trình tự,
thủ tục thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất.
Những quy định mới này nhằm đưa giá trị bồi thường sát
với giá thị trường để giảm thiểu thiệt thòi cho người bị ảnh
hưởng, và cũng để đáp ứng mục tiêu hài hoà thủ tục với nhà
tài trợ trong thời kỳ hội nhập.
Ban QLDA khẳng định các chính sách an toàn của WB đã đang và sẽ
được áp dụng một cách nghiêm túc trong quá trình chuNn bị và triển khai
dự án.
Báo cáo RLDP được chuNn bị trước khi có Nghị định 69/2009/NĐ-CP
của Chính phủ Ban hành. Tuy nhiên chúng tôi sẽ bổ sung nội dung này
trong phần Nguyên tắc quản lý và thích ứng của báo cáo RLDP hiệu
chỉnh, tuy nhiên cũng cần đảm bảo điều này không tạo ra sự xung đột với
cam kết với nhà tài trợ.
Mục 2.2.
Sinh kế
trong Khu
vực Dự án
Nông, lâm nghiệp : chưa nêu rõ diện tích canh tác
hiện nay, năng suất canh tác cũng như điều kiện canh tác
(nước tưới, % diện tính lúa. Các dịch vụ nông nghiệp như con
giống, thú y, khuyến nông,lâm cũng chưa được quan tâm..
(i) Các nguồn vốn về tài chính thu, chi, tín dụng,tiết
kiệm đã không được đề cập đến. Không đánh giá được mức
thu cũng như đánh giá được nguồn thu nhập nào là có lợi thế
(cần nhiều lao động, ít rủi ro,thu hồi vốn nhanh, dễ bán…).
(ii) Tình hình y tế không phản ảnh được hiện trạng vấn
Phần báo cáo RLDP chỉ thể hiện các thông tin và dữ liệu tổng hợp
như diện tích các loại đất bị ảnh hưởng, mức độ thiệt hại của các bản bị
ảnh hưởng ... đề từ đó có các kế hoạch chung cho dự án. Còn các vấn đề
chi tiết đã được điều tra trong bảng điều tra thiệt hại sơ bộ của dự án và
không thể hiện trong RLDP.
- Đối với vấn đề sức khỏe cộng đồng đã được Ban QLDA thực hiện