Trang 1
Sáng kiến kinh nghiệm
Một số biện pháp quản lý
hoạt động dạy và học môn
Tiếng Việt lớp 2 phân môn
kể chuyện
Trang 2
I/. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Ở Tiểu học , môn Tiếng Việt và môn Toán là hai môn học trọng tâm được
gọi là hai môn “công cụ”. Môn Toán cung cấp cho học sinh: Những kiến thức cơ
bản về số học, hình học, đại lượng và đo đại lượng, giải toán có lời văn; học sinh
biết tính toán, đo lường, giải toán, vận dụng vào thực tiễn. Qua đó giúp phát
triển tư duy, trí tuệ phát triển các phẩm chất đạo đức cần thiết, đem lại niềm
hứng thú, sự tự tin cho học sinh. Môn tiếng việt có mục tiêu cũng không kém
phần quan trọng.Việc dạy học Tiếng Việt giúp hình thành và phát triển ở học
sinh kĩ năng sử dụng Tiếng Việt ( nghe, nói, đọc, viết ) để học tập và giao tiếp
trong môi trường hoạt động lứa tuổi.Thông qua việc dạy và học Tiếng Việt, góp
phần rèn luyện thao tác của tư duy,bên cạnh đó còn cung cấp cho học sinh
những kiến thức sơ giản về tiếng việt, những hiểu biết sơ giản về xã hội, tự
nhiên và con người, về văn hóa, văn học của Việt Nam và nước ngoài; đồng thời
còn bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong
sáng, giàu đẹp của Tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người Việt
Nam xã hội chủ nghĩa.
Trong khuôn khổ của bài viết này, tôi chỉ đề cập đến một khía cạnh nhỏ của
việc dạy học tiếng Việt, thông qua dạy học phân môn Kể chuyện.
Trong môn Tiếng Việt, phân môn kể chuyện cũng có một vị trí quan trọng.
Kể chuyện và nghe chuyện là một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống tinh
thần của trẻ em.Từ thuở còn bé thơ, các em đã thích nghe kể chuyện. Bước vào
tuổi học đường, nhu cầu kể chuyện của các em ngày càng trở nên bứt thiết hơn.
Phân môn kể chuyện trong chương trình Tiếng Việt ở tiểu học đã đáp ứng yêu
cầu trên của trẻ. Mặt khác, việc kể chuyện không thể tách rời với nội dung được
kể trong chuyện. Đó là những tác phẩm văn học có giá trị của Việt Nam và thế
giới được tuyển chọn để phù hợp với bản tính hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng
và tràn đầy cảm xúc của trẻ em. Nó đáp được nhu cầu được giải trí, vui chơi,
được xúc động và sáng tạo khám phá, được thấy cái tốt, lẽ công bằng … Phân
môn kể chuyện góp phần lớn trong việc bồi dưỡng tâm hồn, cảm xúc, đem lại
niềm vui, sự hứng thú, trau dổi vốn sống, vốn văn học, phát triển tư duy và ngôn
Trang 3
ngữ cho học sinh. Chính vì vậy, tiết kể chuyện đòi hỏi giáo viên vừa biết kể
chuyện hấp dẫn, vừa biết dạy cho học sinh tập nói, tập kể chuyện, bước đầu tập
dùng ngôn ngữ của bản thân để diễn tả ( kể chuyện ) . Qua mỗi tiết kể chuyện,
học sinh được tiếp xúc với một văn bản truyện kể khá lí thú, các em cảm nhận
được nội dung và thu hoạch được những bài học bổ ích.
Ở lớp 2, phân môn kể chuyện có nhiệm vụ:
1. Phát triển kĩ năng nói và nghe cho học sinh, bao gồm:
- Kĩ năng độc thoại: kể lại câu chuyện đã học hay đã nghe theo các mức độ
khác nhau ( kể từng đoạn, kể toàn bộ câu chuyện, kể theo lời lẽ trong văn bản,
kể bằng lời của mình ).
- Kĩ năng đối thoại: Tập dựng lại câu chuyện theo các vai khác nhau , bước
đầu biết sử dụng các yếu tố phụ trợ trong giao tiếp như: nét mặt, cử chỉ, điệu bộ .
. .
- Kĩ năng nghe: Theo dõi được câu chuyện bạn kể tiếp hoặc nêu ý kiến bổ
sung, nhận xét.
2. Củng cố, mở rộng và tích cực hóa vốn từ ngữ, phát triển tư duy hình tượng
và tư duy logic, nâng cao sự cảm nhận về hiện thực cuộc sống thông qua nội
dung câu chuyện.
3. Bồi dưỡng tình cảm tốt đẹp, trau dồi hứng thú đọc và kể chuyện, đem lại
niềm vui tuổi thơ trong hoạt động học tập.
Để giúp học sinh lớp 2 học tốt phân môn Kể chuyện cũng là cơ sở để các em
có thể học tốt các môn học khác có liên quan đến kĩ năng nói và nghe, đồng thời
phát triển vốn từ ngữ, phát triển tư duy của các em. Nhưng qua thực tế và việc
khảo sát ở trường tôi cho thấy việc giảng dạy phân môn kể chuyện chưa được
giáo viên đầu tư đúng mức, dẫn đến chất lượng học tập của học sinh ở phân môn
này chưa cao. Các em không tự tin khi được gọi lên kể chuyện; còn lệ thuộc
nhiều vào lời lẽ ở sách giáo khoa; kể chuyện như đang đọc bài, chưa kết hợp
được kể chuyện với kèm theo các yếu tố phi ngôn ngữ ; . . . .
Trang 4
Vì vậy việc giảng dạy phân môn kể chuyện lớp 2 trong nhà trường cần được
quan tâm nhiều hơn. Nhận thức rõ tầm quan trọng của phân môn này, với vai trò
là một cán bộ quản lí chuyên môn trong nhà trường, tôi đã chọn nghiên cứu đề
tài: “ Một số biện pháp quản lí hoạt động dạy và học môn Tiếng Việt lớp 2:
Phân môn kể chuyện ”.
II/. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA
ĐỀ TÀI:
1/. Thuận lợi:
Ban giám hiệu nhà trường luôn tạo điều kiện cho tập thể giáo viên tự thể hiện
và phát huy khả năng trong giảng dạy và học tập.
Việc đổi mới chương trình và Sách giáo khoa Tiếng Việt trong đó có phân
môn Kể chuyện lớp 2 được tiến hành được nhiều năm. Học sinh đã được làm
quen với cách học mới từ lớp anh chị của mình nên dễ dàng tiếp nhận và thực
hành dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
Mặt khác phân môn Kể chuyện lớp 2 nhìn chung có nội dung ngắn gọn, cụ
thể có định hướng rõ ràng, chủ yếu là thực hành nhằm rèn luyện kĩ năng sử dụng
Tiếng Việt ( nghe, nói, đọc, viết ) cho học sinh.
2/. Khó khăn:
Trường tôi còn có một số phụ huynh có quan điểm “ trăm sự nhờ thầy, nhờ
cô” giao khoán cho giáo viên chủ nhiệm. Điều này cũng ảnh hưởng nhiều đến
chất lượng học tập của phân môn.
Mặt khác, trình độ giáo viên không đồng đều, việc tiếp nhận thông tin từ
nguồn sách giáo khoa, các tài liệu hỗ trợ giảng dạy cũng như việc đổi mới
phương pháp trong dạy học nói chung và dạy học phân môn kể chuyện nói riêng
chưa đồng bộ nên hiệu quả giảng dạy và học tập chưa cao.
3. Số liệu thống kê:
Chất lượng học tập phân môn kể chuyện lớp 2 năm học 2010 – 2011 ( thời
điểm đầu năm học, khoảng tháng 10):
Trang 5
Phân tích các tiết dạy mà tôi đã dự môn Kể chuyện lớp 2, trong đó học sinh
làm các bài tập đạt với các mức như:
Lớp
TSHS
khảo
sát
Số học sinh thực hành
Kể được từng đoạn câu
chuyện
Tỉ lệ
%
Số học sinh thực hành
Kể lại được toàn bộ
câu chuyện
Tỉ lệ
%
2/1 36 20 55,6 16 44,4
2/2 36 22 61,1 14 38,9
2/3 34 20 58,8 14 41,2
2/4 37 25 67,6 12 32,4
2/5 36 22 61,1 14 38,9
2/6 34 22 64,7 12 35,3
2/7 36 24 66,7 12 33,3
TC 249 155 62,2 94 37,8
Những con số này cũng đã phản ánh phần nào chất lượng học tập cũng như
giảng dạy của giáo viên và học sinh qua phân môn Kể chuyện. Nếu các em được
học tốt, được tạo cơ hội rèn luyện kĩ năng nói và kĩ năng nghe, kĩ năng giao tiếp
với bạn qua từng tiết học , trong từng bài thì cũng phần nào đem lại kết quả khả
quan hơn, các em sẽ tự tin, mạnh dạn hơn và tạo ra niềm vui thích, sự hứng thú
cho cả thầy lẫn trò.
III/. NỘI DUNG ĐỀ TÀI:
1. Cơ sở lí luận:
1.1 Dạy kể chuyện ở tiểu học:
Kể chuyện là một thuật ngữ được hiểu theo nhiều nghĩa. Trong phân
môn kể chuyện của môn Tiếng Việt ở tiểu học, kể chuyện được xem là
một dạng nói đặc biệt của độc thoại nhằm truyền đến người nghe những
