BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
HÀ THỊ BÍCH
Mã HV: C01156
CHĂM SÓC SẢN PHỤ SAU MỔ LẤY THAI
TẠI KHOA PHỤ SẢN BỆNH VIỆN BẠCH MAI
VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN
LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG
Hà Nội – 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
HÀ THỊ BÍCH
Mã HV: C01156
CHĂM SÓC SẢN PHỤ SAU MỔ LẤY THAI
TẠI KHOA PHỤ SẢN BỆNH VIỆN BẠCH MAI
VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN
Chuyên ngành: Điều dưỡng
Mã số: 06.72.05.01
LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS.Trần Hữu Vinh
Hà Nội – 2019
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Chỉ số khối cơ thể BMI
Buồng trứng BT
Buồng tử cung BTC
Bệnh viện BV
BVPSTW Bệnh viện Phụ Sản Trung ương
Chấm dứt thai kỳ CDTK
Chửa ngoài tử cung CNTC
Cổ tử cung CTC
Điều dưỡng ĐD
Đầu dò âm đạo ĐDAĐ
Đái tháo đường ĐTĐ
Đái tháo đường thai kỳ ĐTĐTK
Giải phẫu bệnh GPB
Người bệnh NB
Sản phụ SP
Tử cung TC
Vòi tử cung VTC
DANH MỤC BẢNG .............................................................................................. 6
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ......................................................................................... 8
ĐẶT VẤN ĐỀ……… ............................................................................................ 1
CHƯƠNG 1….. ..................................................................................................... 3
TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...................................................................................... 3
1.1. Giải phẫu, sinh lý hệ sinh dục nữ ................................................................ 3
1.1.1. Giải phẫu cơ quan sinh dục nữ .............................................................. 3
1.1.2. Sinh lý của bà mẹ khi mang thai ........................................................... 3
1.2. Bệnh học mổ lấy thai ................................................................................... 4
1.2.1. Định nghĩa mổ lấy thai .......................................................................... 4
1.2.2. Chỉ định mổ lấy thai .............................................................................. 4
1.2.3. Kỹ thuật mổ lấy thai .............................................................................. 6
1.2.4. Biến chứng của sản phụ sau mổ lấy thai ............................................... 6
1.3. Chăm sóc sản phụ sau mổ lấy thai ............................................................... 7
1.3.1. Chăm sóc tổng trạng của sản phụ sau mổ lấy thai ................................ 7
1.3.2. Chăm sóc vết mổ của sản phụ sau mổ lấy thai ...................................... 8
1.3.3. Chăm sóc về dinh dưỡng cho sản phụ sau mổ lấy thai ......................... 8
1.3.4. Theo dõi tình trạng tiêu hóa của sản phụ sau mổ lấy thai ..................... 9
1.3.5. Phòng ngừa nguy cơ nhiễm trùng đường tiểu của sản phụ sau khi rút
ống thông niệu đạo bàng quang ....................................................................... 9
1.3.6. Hướng dẫn vệ sinh cá nhân cho sản phụ sau mổ lấy thai ...................... 9
1.3.7. Hướng dẫn chế độ nghỉ ngơi, vận động .............................................. 10
1.3.8. Chăm sóc về tinh thần ......................................................................... 10
1.4. Sơ lược tình hình mổ lấy thai hiện nay ...................................................... 10
1.4.1. Tình hình mổ lấy thai trên thế giới ...................................................... 10
1.4.2. Tình hình mổ lấy thai ở Việt Nam ...................................................... 11
1.5. Sơ lược về địa điểm nghiên cứu ................................................................ 12
CHƯƠNG 4………………………………………………………………….…..44
BÀN LUẬN.. ....................................................................................................... 44
4.1. Bàn luận về đặc điểm chung của sản phụ .................................................. 44
MỤC LỤC
4.2. Bàn luận về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của sản phụ và chăm sóc sản
phụ sau mổ lấy thai.................................................................................... 47
4.3. Bàn luận về các yếu tố liên quan đến việc chăm sóc sản phụ sau mổ lấy
thai ............................................................................................................. 53
PHỤ LỤC 1….. ...................................................................................................... 5
PHỤ LỤC 2….. .................................................................................................... 11
PHỤ LỤC 3….. .................................................................................................... 13
PHỤ LỤC 4….. .................................................................................................... 16
PHỤ LỤC 5….. .................................................................................................... 19
DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1: Phân bố sản phụ theo độ tuổi ...................................................................... 23
Bảng 3.2: Phân bố sản phụ theo nghề nghiệp ........................................................... 23
Bảng 3.3: Phân bố sản phụ theo địa dư ....................................................................... 24
Bảng 3.4: Phân bố sản phụ theo trình độ học vấn ................................................... 24
Bảng 3.5: Phân bố sản phụ theo tình trạng hôn nhân ............................................ 24
Bảng 3.6: Thói quen của sản phụ ................................................................................... 25
Bảng 3.7: BMI của sản phụ sau phẫu thuật mổ lấy thai ....................................... 26
Bảng 3.8: Tiền sử sảy thai của sản phụ ....................................................................... 26
Bảng 3.9: Bệnh lý kèm theo của sản phụ khi mổ lấy thai .................................... 26
Bảng 3.10: Hình thức phẫu thuật của sản phụ .......................................................... 27
Bảng 3.11: Triệu chứng lâm sàng sau phẫu thuật mổ lấy thai ........................... 27
Bảng 3.12: Màu sắc và số lượng sản dịch của sản phụ sau mổ lấy thai ......... 29
Bảng 3.13: Đặc điểm tâm lý và tình trạng dinh dưỡng của sản phụ ................ 31
sau mổ lấy thai ....................................................................................................................... 31
Bảng 3.14: Các chỉ số cận lâm sàng của sản phụ trước mổ ................................ 32
Bảng 3.15: Tình hình vận động sau mổ, thời gian ngủ, thời gian rút sonde và
thời gian trung tiện trung bình của sản phụ sau mổ lấy thai ..... 32
Bảng 3.16: Tỷ lệ điều dưỡng tư vấn cho sản phụ sau mổ .................................... 33
Bảng 3.17: Kết quả tư vấn của điều dưỡng viên cho sản phụ sau mổ lấy thai34
Bảng 3.18: Sự hài lòng của sản phụ sau mổ lấy thai ............................................. 35
Bảng 3.19: Kết quả chăm sóc sản phụ sau mổ lấy thai ......................................... 35
Bảng 3.20: Mối liên quan giữa kết quả chăm sóc với tuổi sản phụ sau mổ lấy
thai .................................................................................................................... 36
Bảng 3.21: Mối liên quan giữa kết quả chăm sóc với nghề nghiệp của sản phụ
sau mổ lấy thai ............................................................................................. 38
Bảng 3.22: Mối liên quan giữa kết quả chăm sóc với địa dư của sản phụ sau
mổ lấy thai ..................................................................................................... 38
Bảng 3.23: Mối liên quan giữa kết quả chăm sóc với trình độ học vấn của sản
phụ sau mổ lấy thai .................................................................................... 39
Bảng 3.24: Mối liên quan giữa kết quả chăm sóc với tình trạng hôn nhân của
sản phụ sau mổ lấy thai ............................................................................ 39
Bảng 3.25: Mối liên quan giữa kết quả chăm sóc với bệnh lý kèm theo của sản
phụ sau mổ lấy thai .................................................................................... 40
Bảng 3.26: Mối liên quan giữa mức độ hài lòng với mức độ thực hiện kỹ thuật
chăm sóc cho sản phụ sau mổ lấy thai của điều dưỡng viên ..... 40
Bảng 3.27: Mối liên quan giữa kết quả chăm sóc với việc tư vấn chế độ dinh
dưỡng cho sản phụ sau mổ lấy thai ..................................................... 42
Bảng 3.28: Mối liên quan giữa kết quả chăm sóc với mức độ hài lòng của sản
phụ .................................................................................................................... 43
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 1: Thói quen của sản phụ ……………………………………………....Error! Bookmark
not defined.
Biểu đồ 2: Màu sắc sản dịch của sản phụ sau mổ lấy thai………………………Error! Bookmark
not defined.
Biểu đồ 3: Số lượng sản dịch của sản phụ sau mổ lấy thai……………...………Error! Bookmark
not defined.
Biểu đồ 4: Kết quả tư vấn của điều dưỡng viên cho sản phụ sau mổ lấy thai…..Error! Bookmark
not defined.
Biểu đồ 5: Kết quả chăm sóc sản phụ sau mổ lấy thai…….……………………Error! Bookmark
not defined.
1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Mang thai và sinh con là thiên chức cao quý của người phụ nữ. Trong
những năm gần đây, kinh tế–xã hội Việt Nam có những bước phát triển mới, vấn
đề sức khoẻ cũng ngày càng được quan tâm.
Tỷ lệ mổ lấy thai đang gia tăng ở nhiều nước trên thế giới. Mexico là
nước có tỷ lệ mổ lấy thai cao nhất theo khảo sát vào năm 2007, 2008 là
43,9%, Italy là 39,8%, Hàn Quốc là 35,3%, Mỹ là 31,8% [42]. Tại Việt Nam,
tỷ lệ mổ lấy thai cũng khá cao và tăng dần hàng năm. Số liệu của Viện bảo vệ
Bà mẹ và trẻ sơ sinh từ giữa thập kỷ 50 đến hết thập kỷ 60 cho thấy tỷ lệ mổ
lấy thai khoảng 9%, đến những năm đầu thập kỷ 90 đã lên đến 23% [6]. Theo
nghiên cứu trên 21.722 trường hợp đẻ tại bệnh viện Phụ Sản Trung Ương năm
2017 cho thấy có đến 11.166 trường hợp phẫu thuật lấy thai, chiếm tỷ lệ
54,4%.
Đối với phương pháp mổ lấy thai, sản phụ cần có thời gian lâu hơn để
phục hồi sức khỏe và cũng có nhiều nguy cơ xảy ra tai biến hơn cho cả mẹ và
con. Về phía mẹ, sinh mổ mất máu nhiều hơn so với sinh thường, tăng nguy cơ
nhiễm trùng vết mổ, tử cung và bàng quang, tổn thương các cơ quan như ruột
bàng quang, đặc biệt trong các trường hợp mổ lấy thai được lặp lại. Quá trình
liền sẹo có thể gây đau và tắc ruột sau khi mổ. Tăng thời gian và chi phí nằm
viện [23]. Theo nghiên cứu của Trần Sơn Thạch và cộng sự (2007) tại bệnh viện
Hùng Vương cho thấy có 6,8% sản phụ được chẩn đoán là nhiễm trùng tiểu sau
mổ lấy thai [25]. Theo nghiên cứu của Lưu Tuyết Minh và cộng sự (2014) tại
Bệnh viện Bạch Mai thì tỷ lệ huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới ở sản phụ sau
mổ lấy thai là 13,5% [10]. Theo Lê Thu Đào (2012) tỷ lệ sản phụ được chăm sóc
tốt sau mổ lấy thai là 32%, tỉ lệ này khá thấp so với tỉ lệ sản phụ chưa được chăm
sóc tốt là 68% [8].
Ngoài việc được chăm sóc như một sản phụ sinh thường, điều dưỡng
viên cần có kế hoạch chăm sóc đặc biệt cho sản phụ sau mổ lấy thai nhằm hạn
chế các biến chứng giúp sản phụ sớm trở về với hoạt động bình thường.
2
Những nghiên cứu liên quan đến việc chăm sóc sức khỏe sản phụ sau mổ lấy
thai là thực sự cần thiết, đây là cơ sở để điều dưỡng viên xây dựng được kế
hoạch chăm sóc cho sản phụ, góp phần cải thiện và nâng cao chất lượng chăm
sóc toàn diện để mang lại sức khỏe tốt nhất cho những sản phụ.
Tại khoa sản Bệnh viện Bạch Mai, hàng năm có khoảng năm nghìn ca
mổ lấy thai, song hiện vẫn chưa có nghiên cứu nào liên quan đến về vấn đề
này. Chính vì vậy, để biết được: “Tình hình chăm sóc sản phụ sau mổ lấy thai
tại khoa sản Bệnh viện Bạch Mai hiện nay như thế nào? Những yếu tố nào
liên quan đến việc chăm sóc sản phụ sau mổ tại đây?” tôi thực hiện đề tài:
“Chăm sóc sản phụ sau mổ lấy thai và một số yếu tố liên quan tại khoa
Phụ Sản Bệnh viện Bạch Mai” với mục tiêu cụ thể:
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và chăm sóc sản phụ sau
mổ lấy thai tại khoa Phụ Sản của Bệnh viện Bạch Mai, 6 tháng đầu năm
2019.
2. Xác định một số yếu tố liên quan đến chăm sóc sản phụ sau mổ lấy
thai tại khoa Phụ Sản của Bệnh viện Bạch Mai trong 6 tháng đầu năm
2019.
