21
CHUYỂNĐỔISỐTRONGĐÀOTẠOMỸTHUT
ỨNGDNGTRUYNTHNGCƠHỘIVÀTHÁCHTHỨC
NGHIÊNCỨUTRƯỜNGHPNGÀNHGM
PhanThanhSơn
Email:sonceramic74@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:29/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:15/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:24/10/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.854
Tómtắt:Trongthờiđạicôngnghệhiệnnay,chuyểnđổisốlàmộtxuthếtấtyếutrên
conđườngpháttriểncủamọiquốcgiatừduyđếnmọihoạtđộngcủađờisốngxãhội.
TrongđàotạoMỹthuậtứngdụngtruyềnthốngtrênnềntảngcácnghềthùcôngtruyềnthống,
nhưngvẫngắnliềnvớisựpháttriểnchungcủađờisốngxãhội,chuyểnđổisốđãđượcứng
dụngvớimụctiêunângcaochấtợnggiáodục,nhằmpháttriểntoàndiệnnglựcvà
phẩmchấtcủangườihọc,đápứngyêucầucủathờiđạivàhộinhậpquốctế.Tuynhiên,thc
tếchothấytínhđặcthùcủamỗilĩnhvựcđàotạolàmộtyếutốquyếtđịnhđếnhiệuquảmà
chuyểnđổisốđemlại.Bằngkinhnghiệmthựctiễnsángtạovàđàotạo,cùngcácphương
phápnghiêncứutổnghợp,phântích…,bàiviếtđisâunghiêncứutrườnghợpchuyểnđổi
sốtrongđàotạongànhgốm,mộtmặtlàmrõvaitròcủachuyểnđổisốcùngnhữngcơhộivà
tháchthứctrongsángtạonghệthuậtđểpháttriểnđàotạo.Mặtkhác,làmrõđặcthùtưduy
sángtạocủachủthểsángtạolàvậndụngcôngnghệđểpháttriểnchứkhônglệthuộc,ớng
tớisựpháttriểntoàndiệnconngườitrongthờiđạicôngnghệhiệnnay.
Từkhóa:chuyểnđổisố,giáodụcnghệthuật,mỹthuậtứngdụngtruyềnthống,gốm
1
TrườngĐạihọcMỹthuậtCôngnghiệp
I.Đặtvấnđề
Chuyển đổi số (Digital
Transformation) là việc sử dụng dữ liệu
vàcôngnghệsốđểthayđổimộtcáchtổng
thểvàtoàndiệntấtcảcáckhíacạnhcủa
đời sống kinh tế - xã hội, táiđnhhình
cách chúngta sống,làmviệc và liênhệ
với nhau. Có thể nói, chuyển đổi số là
việccấp bách nếumuốnpháttriển;trên
quimôquốcgia,chuyểnđổisốảnhởng
ngàycànglớnđếntăngtrưởngGDP,năng
suấtlaođộngvàcơcấuviệclàm(https://
vietnambiz.vn/chuyen-doi-so-digital-
transformation-la-gi-noi-dung-chuyen-
doi-so,). Chuyển đổi số giúp tạo ra môi
trường học tập nơi mà mọi thứ kết nối
với nhau. Sự kết hợp mới mẻ củacông
22
nghệ,bảomậtnhằmthuhẹpkhoảngcách
địalýđểtạoratrảinghiệmtronghọctập,
đồng thời tăng cường sự tương tác của
mọingười.Tronggiáodụcvàđàotạoở
ViệtNam,“ChươngtrìnhChuyểnđổisố
quốcgiađếnnăm2025,địnhớngđến
m 2030” được phê duyệt tại Quyết
địnhsố 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2020 của
ThủtướngChínhphủxác địnhnhưsau:
Pháttriểnnềntảnghỗtrợdạyvàhọctừ
xa,ngdụngtriệtđểcôngnghệsốtrong
côngtácquảnlý,giảngdạyvàhọctập;số
hóatàiliệu,giáotrình;xâydựngnềntảng
chia sẻ tài nguyêngiảng dạy và họctập
theocảhìnhthứctrựctiếpvàtrựctuyến.
Pháttriển công nghệ phục vụ giáo dục,
hướngtớiđàotạocáthểhóa(TSBùiThị
Huế,TSBùiĐứcThịnh,TSVũThịTuyết
Lan,2022).Mụctiêu củachuyển đổisố
tronggiáodụclàngcaochấtlượnggiáo
dục, tạora một i trườnghọc tập hiện
đại, linh hoạt và công bằng, nhằm phát
trintndiệnnănglựcvàphẩmchấtcủa
ngườihọc,đápngyêucầucủakỷnguyên
sốvàhộinhậpquốctế.
Mỹthuậttruyềnthốngthuậtngữ
dùngđểchỉcácloạihìnhmỹthuậttrong
đờisốngvàvănhóacủamộtcộngđồng,
mangđậmdấuấnlịchsửvàbảnsắcdân
tộcquacácthờikỳ.Gắnvớiđàotạomỹ
thuậtứngdụng, còn được gọi là design,
hay “mỹ thuật công nghiệp”, hay “thiết
kếtạodángcôngnghiệp”làmộtloạihình
nghệthuậtgắnvớihoạtđộngsángtạothiết
kếtạomẫu,tạodángchosảnphẩmcông
nghiệp,thiếtkếmôitrườngsốnghaythế
giớiđồvậtcómụcđíchthiếtlậpmộtmôi
trườngvậtchấthàiathỏamãnđầyđủ
nhấtcácnhucầuvậtchấtvàtinhthầncủa
conngười(TrầnVănBình,2022),mang
phong cách thẩm mỹ đậm bản sắc văn
hóa,thờiđạivàlịchsử,hàihòacảhaiyếu
tố thẩm mỹ (cáiđẹp) và công năng (cái
cóích).Thựctiễnlịchsửcácngànhnghề
mỹ thuật truyền thống cho thấy, ở mỗi
giai đoạn vận động của lịch sử, sự phát
trin của nó luôn gắn liền với c cuộc
cáchmạngkhoahọccôngnghệ.TạiViệt
Namchođếnnay,trongđàotạođạihọc
vềmỹthuậtngdụng,duychỉcótrường
ĐạihọcMỹthuậtcôngnghiệpđàotạocử
nhânnghệthuậtcácngànhthuộcmỹthuật
ứng dụng là:Gốm, Sơn mài,Trang sức.
Việcứngdụngcôngnghệtrongthiếtkế,
ng tạođáp ứng nhucầuthẩm mỹmới
củađờisốngxãhộilàmộttấtyếu.Trong
nghiêncứunày,bàiviếtsẽđisâuvàoviệc
chuyểnđổisốtrongđàotạongànhGốm,
mộttrongnhữngngànhnghềthủcôngcó
lịchsửlâuđờiởViệtNamvàtrênthếgiới.
Tronggiaiđoạncôngnghệpháttriển
ngàynay,chuyểnđổisốdiễnraởmọilĩnh
vựccủađờisốngxãhội,trongđócógiáo
dụcnghệthuậtnóichung,nghệthuậtmỹ
thuậtứngdụngnóiriêngđãvàđanglàm
thayđổitừtưduynghệthuậtđếnkỹnăng
thựchành.Đâylàmộtdấuhiệutíchcực
cho thấyvai tròcủacôngnghệ trong sự
thúcđẩypháttriểnngànhGốm-mộttrong
nhữngloạihìnhnghệthuậttruyềnthống
đặcthùvớicáiđẹpđượctổnghòabởihai
yếutố:cáiđẹpthẩmmỹvàcáiđẹpcông
ng trong sự phản ánh của hình tượng
nghệ thuật mỹthuật ứng dụng cùng các
giá trị lịch sử, văn hóa. Tuy nhiên việc
chuyển đổi số trong hoạt động sáng tạo
cũng như giáo dụcnghệ thuật,cụ thể ở
đây là giáo dục và đào tạo ngành Gốm
mỹthuậtngdụngcũngbộclộramộtsố
tháchthứcliênquanđếntínhđặcthùcủa
giáodụcnghệthuậtlàrènluyệncácnăng
lựctưduy,nănglựcsángtạonghệthuật
trênnềntảngrènluyệnxúccảmthẩmmỹ
từthựctiễnsinhđộngcủađờisốngxãhội;
sựhìnhthànhtácphẩmnghệthuậtvớitư
cáchlàthếgiớiriêngcủachủthểsángtạo;
23
bản chất của nghệ thuật cùng các thuộc
tínhxãhộicủanó…
II.Phươngphápnghiêncứu
i viết sử dụng phương pháp
nghiên cứutàiliệu thứ cấp,cùng những
kếtquảthuđượctừkinhnghiệmgần30
m của bản thân trong hoạt động nghề
gốmởcácmôitrường:sảnxuấtthủcông,
sảnxuấtcôngnghiệp,họctập,nghiêncứu
khoahọc,sáng tácng dụngvà đàotạo
ngànhgốmđểthựchiệnnghiêncứunày.
III.Kếtqunghiêncứuvàthảolun
3.1. Design gốm trường Đại học
Mỹthuậtcôngnghiệp
3.1.1.Sựphânloạigốm
DesigngmVitNamtừtruynthống
đếnhinđạilàcảmtqtrìnhlịchsửhơn
mtvạnnămtíchluỹvàpháttriểnkhông
ngừng c về k thuậtvànghệ thuật. Cho
đến ngày nay hot đng ca design trong
gmtntạiởtấtcảcácthloạicủagốmở
nhiềulĩnhvựckhoahọcvànghthut.
rtnhiềuchphânloạidựatrênccơsở
và mục đích ứng dng kc nhau, sơ đồ
sautrìnhyvềnhữngngdụngcủagốm
(PhạmXnYêncáctácgi,1995).
ncạnhđócòncónhiềusựphân
loạigốm:dựatrênchấtliệucóđấtnung,
nh nâu, sành xốp, sànhtrắng, sứ; dựa
trêncấutrúcvàtínhchấtcủachấtliệucó
gốmthô,gốmmịn.
3.1.2.Kháiợcvềđàotạodesign
gốmtrườngĐạihọcMỹthuậtcôngnghiệp
Trênthếgiới,kháiniệmdesignvà
hoạt động của design được nh thành
từrấtlâuvàchínhthứcđượccôngnhận
từkhoảngnửacuốithếkỷXIX(LêHuy
Văn, 2003) gắn liền với s pt triển
côngnghiệp.
ỞViệtNam,năm1949,ngườiPháp
mở trường Quốc gia Mỹ Nghệ (Trường
MỹnghệĐôngDương)đàotạovềchếtác
đồng,gỗ,bạc,kỹnghệ…trìnhđộsơcấp
ngày20-11-1959,BộVănhoánângtrình
độlênthànhTrungcấpmỹnghệvớicác
ngànhđàotạo:gốm,sơnmài,đá,dệt,lụa,
y tre đan.Trong những năm60 được
sựquantâmcủaNhànướcvàcủaTrường
Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Halle
(Cộng hoà dân chủ Đức) giúp đỡ, đến
m1962đổithànhtrườngTrungcấpMỹ
thuậtcôngnghiệp.Năm1965đượcnâng
nthànhTrườngCaođẳngMỹthuậtcông
nghiệp, cho đến tháng 11 - 1984 chính
thức được đổi thành Đại học Mỹ thuật
côngnghiệp,chođếnngàynaylàtrường
CônglậplớnnhấtViệtNamđàotạonhiều
ngành nghề Mỹ thuật công nghiệp, đến
nayđãchínhthứchoạtđộngđượchơn75
mvàpháttriểncơbảnlàdựatrêncơsở
củacácngànhnghềthủcôngtruyềnthống
24
mởrộngthêmcácchuyênngànhmới
hệthốngđàotạomỹthuậtcôngnghiệp
(design) c ngành được mở rộng trên
phạmvicảnước,chấtlượngđàotạođược
ngcaodầntheotừngchuyênngànhtheo
địnhhướnghộinhậpkhuvựcvàquốctế.
Trongtươnglaimỹthuậtcôngnghiệpsẽ
trthànhmộtngànhmớicótiềmnăngrất
lớnvàcơhộithuậnlợiđểpháttriển(Lê
HuyVăn-TrầnBình,2003).
LàmộtngànhthuộckhoaMỹthuật
truyền thống, trường Đại học Mỹ thuật
côngnghiệp,designgốmcũngnằmtrong
quỹđạovậnđộngcủahệthốngcácngành
trongdesign,hoạtđộngdựatrêncơsởcác
quytắcthẩmmỹcôngnghiệp(TrầnVăn
Bình,2022):
-Quitắckinhtế:tínhhiệuquả,hợp
lý:thờigian-chấtlượng-giáthànhgắn
liềnvớithịhiếuvàthịtrường.
- Qui tắcvề giátrị công năngbao
msựhàihòacôngnăngvàhìnhthức.
-Quitắcthốngnhấtvàbốcục:các
bộphậncấuthànhmộttổngthểhàihòa,
hữuích,nhưngphảiđảmbảonguyênlýbố
cụccótínhthẩmmỹ.
-Quitắcvềphongcáchgắnliềnsự
thíchnghithịhiếuvớiđặctrưngthẩmmỹ.
-Quitắctiếnhóavàtínhtươngđối,
thẩmmỹcôngnghiệpkhôngcóđiểmkết
thúc,nópháttriểnkhôngcóđiểmdừngvà
bấtbiến,thểhiệnsựvậnđộngcủasángtạo
nghệthuậtluônvươntớicáiđẹp.
-Quitắc nghệthuậthàmý,bởilà
một tácphẩm nghệ thuật, sản phẩm mỹ
thuậtcôngnghiệpluônhàmchứaýtưởng,
tưởngnghệthuật.
nthếnữa,designgốmcómộtlợi
thếvượttrộilàmộttruyềnthốnggốmlâu
đờigắnliềnvớisựpháttriểncủakhoahọc
côngnghệtrongtừnggiaiđoạnlịchsửcủa
gốm.Fujikoyamanhànghiêncứugốmcổ
ÁĐông(NhậtBản)nhậnxét:lịchsửgốm
ViệtNamrấtxaxưamàkhôngcógốmcủa
nướcnàoởViễnĐôngsánhkịp,ngoạitrừ
TrungQuốc(VũNhâm,2000).
3.2.VaitròcủaChuyểnđổisốtrong
đàotạomỹthuậtứngdụng
Chuyển đổi số trong các lĩnh vực
nóichungvàchuyểnđổisốtronggiáodục
đại học nói riêng đang là xu hướng mà
mọiquốcgiatrênthếgiớiđãvàđangthực
hiện. Chuyểnđổi sốtrong giáodục, đặc
biệtlàgiáodụcđạihọcđãmanglạinhiều
thayđổitíchcựcvàcảnhữngtháchthức
tronghoạtđộngquảnlýgiáodục,họctập
giảngdạy,kiểmtra,đánhgiá.
Mỹthuậtứngdụngvớiđặcthùsáng
tạonghệthuậtlấycáiđẹplàtổnghòacủa
haiyếutốthẩmmỹvàcôngnăng,hoạtđộng
sángtạonghệthuậtđượcthựchiệntheo6
quytắc:kinhtế,côngnăng,thốngnhấtvà
bốcục,phongcách,tiếnhóavàtínhtương
đối,nghệthuậthàmý.Mặtkhác,sựrađời
vàpháttriểncủamỹthuậtứngdụngluôn
song hành ng sựpháttriểncông nghệ,
giáodụcvàđàotạomỹthuậtứngdụngvề
bảnchấtlàgiáodụcconngườivàđàotạo
rèn luyệnhaikỹnăng cơbảnlàkỹnăng
tưduy trừu tượng và kỹ năng thực hành
sángtạo.Theođó,vaitròcủachuyểnđổi
sốtronggiáodụcvàđàotạomỹthuậtứng
dụngđượcthểhiệnnhưsau:
Mộtlà.Chuyểnđổisốđểnângcao
chấtlưnggiáodụcvàđàotạomỹthuật
ứngdụng
Chuyển đổi số trong giáo dục
đào tạo mỹ thuật ứng dụng sẽ giúpcho
cảhaiđốitượnggiảngviênvàsinhviên
đượctiếpcậnnguồnhọcliệuphongphú,
đa dạng thông qua các thiết bị điện tử
nhưmáytính,máytínhbảng,điệnthoại
thôngminh…Việcngdụngcôngnghệ
25
thôngtinvàchuyểnđổisốtronggiáodục
đàotạosẽgiúptăngtínhtươngtácvà
trảinghiệmthựctế.Vớigiảngviênvàsinh
viên mỹ thuật ứng dụng, cácphần mềm
thựctếảo(AR,VR,MR)đãvàđangphát
huyhiệuquảtrongdạyhọctrựctuyến,gợi
hướngmởtrongtưduythẩmmỹtrênnền
tảngkiếnthứccơsởtạohìnhcơbản
Hailà.Nguồnthôngtinđadạng
SựbùngnổcủaInternetvàpháttrin
củangnghAIvớidatakhổnglồ,đem
đếncngunthôngtin,iliệuđadạngchủ
đề,mangtínhlnngành,phụcvụnhucầu
hc tậpcủasinh vn cũng như nâng cao
chuyên môn của đi ngũ giảng viên, góp
phnhtrhotđộngquảngodục,hc
tpvàgingdạy,kiểmtra,đánhgiá.
Balà.Khaiphóngtưduy,chủđộng
tronghọctập
Tronggiáodụcnghệthuậtmỹthuật
ứngdụng,chuyểnđổisốvớikhônggian
họctậplinhhoạtthôngquamạngInternet,
đem đếnkhả nănghọctập mọilúc,mọi
nơithôngquacácứngdụngnhư:Zoom,
GoogleMeet,…giúpngườihọcchủđộng
thamgiacáclớphọctừbấtcứđâu.Các
khóahọc trực tuyếnđa dạng,ngườihọc
chủđộngtìmkiếm,lựachọnlớphọcphù
hợpvớimụcđíchvànhucầucánhân.
Bốnlà.Tiếtkiệm thời gian, tốiưu
chiphívậnhành
Ứngdụngcôngnghệvàogiảngdạy
tạodựngmốiliênhệgiữacơsởđàotạo
vớigiađìnhngườihọc,giảngviên,sinh
viên,phụhuynhcósựtraođổithôngtin
nhanh chóng, quản lýlớp học cũng như
đánhgiá,kiểmtradễdàng,hiệuquả.Môi
trườnglàmviệc,giáodụcsốgiúpcáccá
nhân,tổchứcliênquantiếtkiệmthờigian,
giảmthiểuchiphínhânsự,tốiưuhóachi
phíđàotạovàvậnhànhhiệuquảviệcdạy
học.
3.3. Chuyển đổi số trong đào tạo
ngànhgốm,cơhộivàtháchthức
Dưới c độ kinh nghiệm trong
nghiêncứu,sángtácởcảhaimôitrường
sản xuất thủ công vàcôngnghiệp, cũng
nhưquátrìnhthựchiệncácđềtàinghiên
cứutrêncơsởthựctiễnchothấybảnchất
sựpháttriểncủanghềgốmluôntồntại3
thuộctính:tínhkếthừatruyềnthống,tính
thờiđại,tínhcôngnghiệp.
Tínhkếthừatruyềnthống
Là một đặc tính tồn tại suốt quá
trìnhpháttriểncủagốmtừtruyềnthống
đếnhiệnđại,hoạtđộngcủadesigntrong
gốmcóthểđượccoilàmộtphươngtiện
thểhintínhkếthừacủanghệthuậtgốm.
Qualịchsửhìnhthànhvàpháttriển
của mình, để tạo được cho mình một
truyềnthốngriêngbiệtnhằmkhẳngđịnh
sựtồntại và vaitrò của mình trongđời
sốngxãhội,tínhkếthacủagốmđặcbiệt
đượccoitrọng.
Tạohìnhgốmthủcôngbằngphương
pháptruyềnthống.
Tácphẩmgốmtrongtriểnlãm“Chơiđất
I”
Nguồn:PhanThanhSơn,2007.