
21
CHUYỂNĐỔISỐTRONGĐÀOTẠOMỸTHUẬT
ỨNGDỤNGTRUYỀNTHỐNGCƠHỘIVÀTHÁCHTHỨC
NGHIÊNCỨUTRƯỜNGHỢPNGÀNHGỐM
PhanThanhSơn
Email:sonceramic74@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:29/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:15/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:24/10/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.854
Tómtắt:Trongthờiđạicôngnghệhiệnnay,chuyểnđổisốlàmộtxuthếtấtyếutrên
conđườngpháttriểncủamọiquốcgiatừtưduyđếnmọihoạtđộngcủađờisốngxãhội.
TrongđàotạoMỹthuậtứngdụngtruyềnthốngtrênnềntảngcácnghềthùcôngtruyềnthống,
nhưngvẫngắnliềnvớisựpháttriểnchungcủađờisốngxãhội,chuyểnđổisốđãđượcứng
dụngvớimụctiêunângcaochấtlượnggiáodục,nhằmpháttriểntoàndiệnnănglựcvà
phẩmchấtcủangườihọc,đápứngyêucầucủathờiđạivàhộinhậpquốctế.Tuynhiên,thực
tếchothấytínhđặcthùcủamỗilĩnhvựcđàotạolàmộtyếutốquyếtđịnhđếnhiệuquảmà
chuyểnđổisốđemlại.Bằngkinhnghiệmthựctiễnsángtạovàđàotạo,cùngcácphương
phápnghiêncứutổnghợp,phântích…,bàiviếtđisâunghiêncứutrườnghợpchuyểnđổi
sốtrongđàotạongànhgốm,mộtmặtlàmrõvaitròcủachuyểnđổisốcùngnhữngcơhộivà
tháchthứctrongsángtạonghệthuậtđểpháttriểnđàotạo.Mặtkhác,làmrõđặcthùtưduy
sángtạocủachủthểsángtạolàvậndụngcôngnghệđểpháttriểnchứkhônglệthuộc,hướng
tớisựpháttriểntoàndiệnconngườitrongthờiđạicôngnghệhiệnnay.
Từkhóa:chuyểnđổisố,giáodụcnghệthuật,mỹthuậtứngdụngtruyềnthống,gốm
1
TrườngĐạihọcMỹthuậtCôngnghiệp
I.Đặtvấnđề
Chuyển đổi số (Digital
Transformation) là việc sử dụng dữ liệu
vàcôngnghệsốđểthayđổimộtcáchtổng
thểvàtoàndiệntấtcảcáckhíacạnhcủa
đời sống kinh tế - xã hội, táiđịnhhình
cách chúngta sống,làmviệc và liênhệ
với nhau. Có thể nói, chuyển đổi số là
việccấp bách nếumuốnpháttriển;trên
quimôquốcgia,chuyểnđổisốảnhhưởng
ngàycànglớnđếntăngtrưởngGDP,năng
suấtlaođộngvàcơcấuviệclàm(https://
vietnambiz.vn/chuyen-doi-so-digital-
transformation-la-gi-noi-dung-chuyen-
doi-so,). Chuyển đổi số giúp tạo ra môi
trường học tập nơi mà mọi thứ kết nối
với nhau. Sự kết hợp mới mẻ củacông

22
nghệ,bảomậtnhằmthuhẹpkhoảngcách
địalýđểtạoratrảinghiệmtronghọctập,
đồng thời tăng cường sự tương tác của
mọingười.Tronggiáodụcvàđàotạoở
ViệtNam,“ChươngtrìnhChuyểnđổisố
quốcgiađếnnăm2025,địnhhướngđến
năm 2030” được phê duyệt tại Quyết
địnhsố 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2020 của
ThủtướngChínhphủxác địnhnhưsau:
Pháttriểnnềntảnghỗtrợdạyvàhọctừ
xa,ứngdụngtriệtđểcôngnghệsốtrong
côngtácquảnlý,giảngdạyvàhọctập;số
hóatàiliệu,giáotrình;xâydựngnềntảng
chia sẻ tài nguyêngiảng dạy và họctập
theocảhìnhthứctrựctiếpvàtrựctuyến.
Pháttriển công nghệ phục vụ giáo dục,
hướngtớiđàotạocáthểhóa(TSBùiThị
Huế,TSBùiĐứcThịnh,TSVũThịTuyết
Lan,2022).Mụctiêu củachuyển đổisố
tronggiáodụclànângcaochấtlượnggiáo
dục, tạora một môi trườnghọc tập hiện
đại, linh hoạt và công bằng, nhằm phát
triểntoàndiệnnănglựcvàphẩmchấtcủa
ngườihọc,đápứngyêucầucủakỷnguyên
sốvàhộinhậpquốctế.
Mỹthuậttruyềnthốnglàthuậtngữ
dùngđểchỉcácloạihìnhmỹthuậttrong
đờisốngvàvănhóacủamộtcộngđồng,
mangđậmdấuấnlịchsửvàbảnsắcdân
tộcquacácthờikỳ.Gắnvớiđàotạomỹ
thuậtứngdụng, còn được gọi là design,
hay “mỹ thuật công nghiệp”, hay “thiết
kếtạodángcôngnghiệp”làmộtloạihình
nghệthuậtgắnvớihoạtđộngsángtạothiết
kếtạomẫu,tạodángchosảnphẩmcông
nghiệp,thiếtkếmôitrườngsốnghaythế
giớiđồvậtcómụcđíchthiếtlậpmộtmôi
trườngvậtchấthàihòathỏamãnđầyđủ
nhấtcácnhucầuvậtchấtvàtinhthầncủa
conngười(TrầnVănBình,2022),mang
phong cách thẩm mỹ đậm bản sắc văn
hóa,thờiđạivàlịchsử,hàihòacảhaiyếu
tố thẩm mỹ (cáiđẹp) và công năng (cái
cóích).Thựctiễnlịchsửcácngànhnghề
mỹ thuật truyền thống cho thấy, ở mỗi
giai đoạn vận động của lịch sử, sự phát
triển của nó luôn gắn liền với các cuộc
cáchmạngkhoahọccôngnghệ.TạiViệt
Namchođếnnay,trongđàotạođạihọc
vềmỹthuậtứngdụng,duychỉcótrường
ĐạihọcMỹthuậtcôngnghiệpđàotạocử
nhânnghệthuậtcácngànhthuộcmỹthuật
ứng dụng là:Gốm, Sơn mài,Trang sức.
Việcứngdụngcôngnghệtrongthiếtkế,
sáng tạođáp ứng nhucầuthẩm mỹmới
củađờisốngxãhộilàmộttấtyếu.Trong
nghiêncứunày,bàiviếtsẽđisâuvàoviệc
chuyểnđổisốtrongđàotạongànhGốm,
mộttrongnhữngngànhnghềthủcôngcó
lịchsửlâuđờiởViệtNamvàtrênthếgiới.
Tronggiaiđoạncôngnghệpháttriển
ngàynay,chuyểnđổisốdiễnraởmọilĩnh
vựccủađờisốngxãhội,trongđócógiáo
dụcnghệthuậtnóichung,nghệthuậtmỹ
thuậtứngdụngnóiriêngđãvàđanglàm
thayđổitừtưduynghệthuậtđếnkỹnăng
thựchành.Đâylàmộtdấuhiệutíchcực
cho thấyvai tròcủacôngnghệ trong sự
thúcđẩypháttriểnngànhGốm-mộttrong
nhữngloạihìnhnghệthuậttruyềnthống
đặcthùvớicáiđẹpđượctổnghòabởihai
yếutố:cáiđẹpthẩmmỹvàcáiđẹpcông
năng trong sự phản ánh của hình tượng
nghệ thuật mỹthuật ứng dụng cùng các
giá trị lịch sử, văn hóa. Tuy nhiên việc
chuyển đổi số trong hoạt động sáng tạo
cũng như giáo dụcnghệ thuật,cụ thể ở
đây là giáo dục và đào tạo ngành Gốm
mỹthuậtứngdụngcũngbộclộramộtsố
tháchthứcliênquanđếntínhđặcthùcủa
giáodụcnghệthuậtlàrènluyệncácnăng
lựctưduy,nănglựcsángtạonghệthuật
trênnềntảngrènluyệnxúccảmthẩmmỹ
từthựctiễnsinhđộngcủađờisốngxãhội;
sựhìnhthànhtácphẩmnghệthuậtvớitư
cáchlàthếgiớiriêngcủachủthểsángtạo;

23
bản chất của nghệ thuật cùng các thuộc
tínhxãhộicủanó…
II.Phươngphápnghiêncứu
Bài viết sử dụng phương pháp
nghiên cứutàiliệu thứ cấp,cùng những
kếtquảthuđượctừkinhnghiệmgần30
năm của bản thân trong hoạt động nghề
gốmởcácmôitrường:sảnxuấtthủcông,
sảnxuấtcôngnghiệp,họctập,nghiêncứu
khoahọc,sáng tácứng dụngvà đàotạo
ngànhgốmđểthựchiệnnghiêncứunày.
III.Kếtquảnghiêncứuvàthảoluận
3.1. Design gốm trường Đại học
Mỹthuậtcôngnghiệp
3.1.1.Sựphânloạigốm
DesigngốmViệtNamtừtruyềnthống
đếnhiệnđạilàcảmộtquátrìnhlịchsửhơn
mộtvạnnămtíchluỹvàpháttriểnkhông
ngừng cả về kỹ thuậtvànghệ thuật. Cho
đến ngày nay hoạt động của design trong
gốmtồntạiởtấtcảcácthểloạicủagốmở
nhiềulĩnhvựckhoahọcvànghệthuật.Có
rấtnhiềucáchphânloạidựatrêncáccơsở
và mục đích ứng dụng khác nhau, sơ đồ
sautrìnhbàyvềnhữngứngdụngcủagốm
(PhạmXuânYênvàcáctácgiả,1995).
Bêncạnhđócòncónhiềusựphân
loạigốm:dựatrênchấtliệucóđấtnung,
sành nâu, sành xốp, sànhtrắng, sứ; dựa
trêncấutrúcvàtínhchấtcủachấtliệucó
gốmthô,gốmmịn.
3.1.2.Kháilượcvềđàotạodesign
gốmtrườngĐạihọcMỹthuậtcôngnghiệp
Trênthếgiới,kháiniệmdesignvà
hoạt động của design được hình thành
từrấtlâuvàchínhthứcđượccôngnhận
từkhoảngnửacuốithếkỷXIX(LêHuy
Văn, 2003) gắn liền với sự phát triển
côngnghiệp.
ỞViệtNam,năm1949,ngườiPháp
mở trường Quốc gia Mỹ Nghệ (Trường
MỹnghệĐôngDương)đàotạovềchếtác
đồng,gỗ,bạc,kỹnghệ…trìnhđộsơcấp
ngày20-11-1959,BộVănhoánângtrình
độlênthànhTrungcấpmỹnghệvớicác
ngànhđàotạo:gốm,sơnmài,đá,dệt,lụa,
mây tre đan.Trong những năm60 được
sựquantâmcủaNhànướcvàcủaTrường
Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Halle
(Cộng hoà dân chủ Đức) giúp đỡ, đến
năm1962đổithànhtrườngTrungcấpMỹ
thuậtcôngnghiệp.Năm1965đượcnâng
lênthànhTrườngCaođẳngMỹthuậtcông
nghiệp, cho đến tháng 11 - 1984 chính
thức được đổi thành Đại học Mỹ thuật
côngnghiệp,chođếnngàynaylàtrường
CônglậplớnnhấtViệtNamđàotạonhiều
ngành nghề Mỹ thuật công nghiệp, đến
nayđãchínhthứchoạtđộngđượchơn75
nămvàpháttriểncơbảnlàdựatrêncơsở
củacácngànhnghềthủcôngtruyềnthống

24
vàmởrộngthêmcácchuyênngànhmới
vàhệthốngđàotạomỹthuậtcôngnghiệp
(design) các ngành được mở rộng trên
phạmvicảnước,chấtlượngđàotạođược
nângcaodầntheotừngchuyênngànhtheo
địnhhướnghộinhậpkhuvựcvàquốctế.
Trongtươnglaimỹthuậtcôngnghiệpsẽ
trởthànhmộtngànhmớicótiềmnăngrất
lớnvàcơhộithuậnlợiđểpháttriển(Lê
HuyVăn-TrầnBình,2003).
LàmộtngànhthuộckhoaMỹthuật
truyền thống, trường Đại học Mỹ thuật
côngnghiệp,designgốmcũngnằmtrong
quỹđạovậnđộngcủahệthốngcácngành
trongdesign,hoạtđộngdựatrêncơsởcác
quytắcthẩmmỹcôngnghiệp(TrầnVăn
Bình,2022):
-Quitắckinhtế:tínhhiệuquả,hợp
lý:thờigian-chấtlượng-giáthànhgắn
liềnvớithịhiếuvàthịtrường.
- Qui tắcvề giátrị công năngbao
hàmsựhàihòacôngnăngvàhìnhthức.
-Quitắcthốngnhấtvàbốcục:các
bộphậncấuthànhmộttổngthểhàihòa,
hữuích,nhưngphảiđảmbảonguyênlýbố
cụccótínhthẩmmỹ.
-Quitắcvềphongcáchgắnliềnsự
thíchnghithịhiếuvớiđặctrưngthẩmmỹ.
-Quitắctiếnhóavàtínhtươngđối,
thẩmmỹcôngnghiệpkhôngcóđiểmkết
thúc,nópháttriểnkhôngcóđiểmdừngvà
bấtbiến,thểhiệnsựvậnđộngcủasángtạo
nghệthuậtluônvươntớicáiđẹp.
-Quitắc nghệthuậthàmý,bởilà
một tácphẩm nghệ thuật, sản phẩm mỹ
thuậtcôngnghiệpluônhàmchứaýtưởng,
tưtưởngnghệthuật.
Hơnthếnữa,designgốmcómộtlợi
thếvượttrộilàmộttruyềnthốnggốmlâu
đờigắnliềnvớisựpháttriểncủakhoahọc
côngnghệtrongtừnggiaiđoạnlịchsửcủa
gốm.Fujikoyamanhànghiêncứugốmcổ
ÁĐông(NhậtBản)nhậnxét:lịchsửgốm
ViệtNamrấtxaxưamàkhôngcógốmcủa
nướcnàoởViễnĐôngsánhkịp,ngoạitrừ
TrungQuốc(VũNhâm,2000).
3.2.VaitròcủaChuyểnđổisốtrong
đàotạomỹthuậtứngdụng
Chuyển đổi số trong các lĩnh vực
nóichungvàchuyểnđổisốtronggiáodục
đại học nói riêng đang là xu hướng mà
mọiquốcgiatrênthếgiớiđãvàđangthực
hiện. Chuyểnđổi sốtrong giáodục, đặc
biệtlàgiáodụcđạihọcđãmanglạinhiều
thayđổitíchcựcvàcảnhữngtháchthức
tronghoạtđộngquảnlýgiáodục,họctập
vàgiảngdạy,kiểmtra,đánhgiá.
Mỹthuậtứngdụngvớiđặcthùsáng
tạonghệthuậtlấycáiđẹplàtổnghòacủa
haiyếutốthẩmmỹvàcôngnăng,hoạtđộng
sángtạonghệthuậtđượcthựchiệntheo6
quytắc:kinhtế,côngnăng,thốngnhấtvà
bốcục,phongcách,tiếnhóavàtínhtương
đối,nghệthuậthàmý.Mặtkhác,sựrađời
vàpháttriểncủamỹthuậtứngdụngluôn
song hành cùng sựpháttriểncông nghệ,
giáodụcvàđàotạomỹthuậtứngdụngvề
bảnchấtlàgiáodụcconngườivàđàotạo
rèn luyệnhaikỹnăng cơbảnlàkỹnăng
tưduy trừu tượng và kỹ năng thực hành
sángtạo.Theođó,vaitròcủachuyểnđổi
sốtronggiáodụcvàđàotạomỹthuậtứng
dụngđượcthểhiệnnhưsau:
Mộtlà.Chuyểnđổisốđểnângcao
chấtlượnggiáodụcvàđàotạomỹthuật
ứngdụng
Chuyển đổi số trong giáo dục và
đào tạo mỹ thuật ứng dụng sẽ giúpcho
cảhaiđốitượnggiảngviênvàsinhviên
đượctiếpcậnnguồnhọcliệuphongphú,
đa dạng thông qua các thiết bị điện tử
nhưmáytính,máytínhbảng,điệnthoại
thôngminh…Việcứngdụngcôngnghệ

25
thôngtinvàchuyểnđổisốtronggiáodục
vàđàotạosẽgiúptăngtínhtươngtácvà
trảinghiệmthựctế.Vớigiảngviênvàsinh
viên mỹ thuật ứng dụng, cácphần mềm
thựctếảo(AR,VR,MR)đãvàđangphát
huyhiệuquảtrongdạyhọctrựctuyến,gợi
hướngmởtrongtưduythẩmmỹtrênnền
tảngkiếnthứccơsởtạohìnhcơbản
Hailà.Nguồnthôngtinđadạng
SựbùngnổcủaInternetvàpháttriển
củacôngnghệAIvớidatakhổnglồ,đem
đếncácnguồnthôngtin,tàiliệuđadạngchủ
đề,mangtínhliênngành,phụcvụnhucầu
học tậpcủasinh viên cũng như nâng cao
chuyên môn của đội ngũ giảng viên, góp
phầnhỗtrợhoạtđộngquảnlýgiáodục,học
tậpvàgiảngdạy,kiểmtra,đánhgiá.
Balà.Khaiphóngtưduy,chủđộng
tronghọctập
Tronggiáodụcnghệthuậtmỹthuật
ứngdụng,chuyểnđổisốvớikhônggian
họctậplinhhoạtthôngquamạngInternet,
đem đếnkhả nănghọctập mọilúc,mọi
nơithôngquacácứngdụngnhư:Zoom,
GoogleMeet,…giúpngườihọcchủđộng
thamgiacáclớphọctừbấtcứđâu.Các
khóahọc trực tuyếnđa dạng,ngườihọc
chủđộngtìmkiếm,lựachọnlớphọcphù
hợpvớimụcđíchvànhucầucánhân.
Bốnlà.Tiếtkiệm thời gian, tốiưu
chiphívậnhành
Ứngdụngcôngnghệvàogiảngdạy
tạodựngmốiliênhệgiữacơsởđàotạo
vớigiađìnhngườihọc,giảngviên,sinh
viên,phụhuynhcósựtraođổithôngtin
nhanh chóng, quản lýlớp học cũng như
đánhgiá,kiểmtradễdàng,hiệuquả.Môi
trườnglàmviệc,giáodụcsốgiúpcáccá
nhân,tổchứcliênquantiếtkiệmthờigian,
giảmthiểuchiphínhânsự,tốiưuhóachi
phíđàotạovàvậnhànhhiệuquảviệcdạy
vàhọc.
3.3. Chuyển đổi số trong đào tạo
ngànhgốm,cơhộivàtháchthức
Dưới góc độ kinh nghiệm trong
nghiêncứu,sángtácởcảhaimôitrường
sản xuất thủ công vàcôngnghiệp, cũng
nhưquátrìnhthựchiệncácđềtàinghiên
cứutrêncơsởthựctiễnchothấybảnchất
sựpháttriểncủanghềgốmluôntồntại3
thuộctính:tínhkếthừatruyềnthống,tính
thờiđại,tínhcôngnghiệp.
Tínhkếthừatruyềnthống
Là một đặc tính tồn tại suốt quá
trìnhpháttriểncủagốmtừtruyềnthống
đếnhiệnđại,hoạtđộngcủadesigntrong
gốmcóthểđượccoilàmộtphươngtiện
thểhiệntínhkếthừacủanghệthuậtgốm.
Qualịchsửhìnhthànhvàpháttriển
của mình, để tạo được cho mình một
truyềnthốngriêngbiệtnhằmkhẳngđịnh
sựtồntại và vaitrò của mình trongđời
sốngxãhội,tínhkếthừacủagốmđặcbiệt
đượccoitrọng.
Tạohìnhgốmthủcôngbằngphương
pháptruyềnthống.
Tácphẩmgốmtrongtriểnlãm“Chơiđất
I”
Nguồn:PhanThanhSơn,2007.

