
101
THÁCHTHỨCTỪVIỆCGIẢNGDẠYĐỒHỌA3D
ỞĐẠIHỌCVIỆTNAMTRONGBỐICẢNHCHUYỂNĐỔISỐ
-NHÌNTỪGÓCĐỘAIHÓA
HoàngMinhHưng
Email:hunghm@hvpnvn.edu.vn
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:29/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:15/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:22/10/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.862
Tómtắt:SựtrỗidậycủaTrítuệnhântạo(AI)tạosinhđangđặtranhữngtháchthứcsư
phạmcấpthiếtchohệthốnggiáodụcđạihọc.Bàiviếtnàytậptrungphântíchnhữngthách
thứccốtlõitrongquátrình“AIhóa”côngtácgiảngdạyĐồhọa3DtạiViệtNam,mộtlĩnh
vựcđòihỏisựcânbằnggiữakỹthuậtvànghệthuật.Dựatrênphântíchdữliệuhỗnhợp,
nghiêncứuxácđịnhbatháchthứcchính:(1)Sựlỗithờicủachươngtrìnhđàotạovốnquá
chútrọngvàocôngcụ;(2)Khoảngtrốngnănglựcngàycànglớngiữakỹnăngnhàtrường
trangbịvàyêucầucủangànhvềtưduyphảnbiện,hợptácvớiAI;và(3)Áplựcnặngnềlên
độingũgiảngviênvềchuyênmônlẫncácvấnđềđạođức,bảnquyềnchưacóđịnhhướng.
Từđó,bàiviếtđềxuấtmộtchiếnlượccanthiệpmangtínhhệthống,baogồmtáicấutrúc
chươngtrìnhtheohướngưutiêntưduynềntảng,xâydựnghọcphầnbắtbuộcvềđạođức
AI,vàtăngcườnghợptácthựcchấtvớidoanhnghiệp.Nghiêncứugópphầnđịnhhướnglại
mụctiêuđàotạo,nhằmkiếntạothếhệnhânlựcđồhọachấtlượngcao,cókhảnănglàmchủ
côngnghệvàsángtạobềnvữngtrongkỷnguyênsố.
Từkhóa:trítuệnhântạo(AI),đồhọa3D,mỹthuậtứngdụng,giáodụcnghệthuậtsố,giảng
dạyđạihọc,chuyểnđổisố
1
KhoaTruyềnthôngđaphươngtiện,HọcviệnPhụnữViệtNam
I.Đặtvấnđề
SựhộitụgiữaTrítuệnhântạo(AI)
vàcáccôngnghệsốđangtáiđịnhhìnhcấu
trúckinhtế-xãhộitoàncầu,mởramột
kỷnguyênpháttriểnmới-kỷnguyênsố.
Trong bốicảnh đó, giáodục đạihọctrở
thànhmộttrongnhữnglĩnhvựcchịutác
độngtrựctiếpvàsâusắcnhất,đặcbiệtở
cácngànhliênquanđếncôngnghiệpvăn
hóavàmỹthuậtứngdụng.Việcđổimới
tưduyđàotạođểthíchứngvới“AIhóa”
khôngchỉlàxuthếtấtyếu,màcònlàyêu
cầucấpbáchnhằmhìnhthànhthếhệnhân
lựcvừasángtạo,vừalàmchủcôngnghệ.

102
Đồ họa 3D, với vai trò then chốt
trongcácngànhcôngnghiệpnộidungsố
nhưđiệnảnh,quảngcáo,tròchơiđiệntử
haythựctếảo,đangtrởthành“mặttrận”
quantrọngcủaquátrìnhchuyểnđổisố.Sự
xuấthiệncủacáccôngcụAItạosinhđã
thayđổicănbảnquytrìnhsảnxuấthình
ảnhvàmôphỏng,giúptựđộnghóanhiều
côngđoạnphứctạp,giảmtảikhốilượng
kỹthuậtchongườihọc.Tuynhiên,chính
sựthuậnlợinàylạiđặtramộtnghịchlý:
trongkhiAImởrộngbiênđộsángtạo,nó
đồngthờilàmmờnhạtvaitròvàgiátrị
cốtlõicủakỹnăngnghệthuậtthủcông,
dẫnđếnkhoảngcáchngàycànglớngiữa
chươngtrìnhđàotạotrongnhàtrườngvà
nănglựcthựctiễnmàthịtrườnglaođộng
đòihỏi(Pennefather,2023).
TạiViệtNam,chủtrươngpháttriển
nguồnnhânlựcsốđãđượcthểhiệnrõqua
“Chương trình Chuyển đổi số quốc gia
đếnnăm2025,địnhhướngđếnnăm2030”
(ChínhphủViệtNam,2020).Tuyvậy,thực
tiễntriểnkhaivàođàotạođồhọa3Dtại
các trườngđại học vẫnbộc lộnhiều hạn
chế. Phần lớnchươngtrình hiệnnaycòn
đặttrọngtâmvàoviệclàmchủphầnmềm,
trongkhiAIđãnhanhchóngthaythếhàng
loạtcôngđoạnkỹthuật.Sựchậmtrễtrong
việccậpnhậtchươngtrình,cùngvớinăng
lực giảng viên chưa đồngbộ, đã tạonên
một“vùngtrũng”vềkỹnăngvàtưduycho
sinhviênkhibướcvàothịtrườnglaođộng.
Xuấtpháttừthựctiễnđó,bàiviếtnày
tậptrungphântíchcáctháchthứccốtlõi
trongcôngtácgiảngdạyđồhọa3Dởcác
trườngđạihọcViệtNamdướitácđộngcủa
AIvà chuyển đổi số. Nghiên cứu không
chỉchỉranhữngmâuthuẫngiữamôhình
đàotạohiệntạivànhucầuthựctiễn,mà
cònđềxuấtmộtsốgiảiphápchiếnlược:
táicấutrúcchươngtrìnhtheohướngphát
triển tư duyphản biện vàsáng tạo, nâng
caonănglựcđộingũgiảngviên,tíchhợp
giáo dụcđạođức - bảnquyền trong môi
trườngAI,vàtăngcườnghợptácgiữanhà
trườngvớidoanhnghiệp.Quađó,bàiviết
kỳvọngđónggópcơsởkhoahọcvàthực
tiễnchoviệcpháttriểnnguồnnhânlựcđồ
họachấtlượngcao,đápứngyêucầucủa
côngnghiệpsángtạotrongkỷnguyênsố.
II.Phươngphápnghiêncứu
Đểđạtđượcmụctiêuphântíchvàhệ
thốnghóanhữngtháchthức mà quátrình
“AIhóa”đặtrachoviệcgiảngdạyđồhọa
3DtạicáctrườngđạihọcViệtNamtrong
bốicảnhchuyểnđổisố,nghiêncứuđãtiến
hànhkhảosátđaphươngpháp,kếthợpgiữa
địnhlượngvàđịnhtính.Từtháng01đến
tháng05năm2025,nhómnghiêncứutriển
khaiquansátthựctế,phântíchsảnphẩmđồ
ánsinhviên,khảosátbằngbảnghỏi,phỏng
vấnsâuvàphântíchtàiliệutạinămcơsở
đàotạochuyênngànhThiếtkếđồhọa-Mỹ
thuật-TruyềnthôngđaphươngtiệnởHà
NộivàTP.HồChíMinh.
Bảng1.Phươngphápthuthậpvàphântíchdữliệu.
STT Nguồnthôngtin Nộidung Cỡ
mẫu
Phươngphápthuthập&phân
tích
1
Bảngkhảosátsinh
viên,giảngviêntại
5trườngđạihọc
cóđàotạochuyên
ngành
Mứcđộnhậnthức,quanđiểm
vềvaitròcủaAItrongngành;
Đánhgiámứcđộphùhợpcủa
chươngtrìnhhọc;Nhucầuđào
tạokỹnăngmới.
45 Thốngkêmôtả(tầnsuất,tỷlệ
phầntrăm).
185

103
STT Nguồnthôngtin Nộidung Cỡ
mẫu
Phươngphápthuthập&phân
tích
2 Phỏngvấnsâu
Giảngviên;Sinhviênnămcuối/
mớitốtnghiệp;Chuyêngia,nhà
tuyểndụngtrongngành.
15
Phântíchnộidungđịnhtính,mã
hóachủđềđểxácđịnhcácthách
thứcvàxuhướngchính.
3 Phântíchtàiliệu
Chươngtrìnhđàotạo,đềcương
mônhọccủamộtsốtrườngđại
học;Báocáongành,bàibáo
khoahọcliênquan.
10
Phântíchsosánh,tổnghợpđể
đốichiếuvớikếtquảkhảosátvà
phỏngvấn.
Kếtquảkhảosátđịnhlượngchothấy
bứctranhcònnhiềukhoảngtrống.Trong
số185sinhviênthamgia,67%chưatừng
sửdụngAItrongquátrìnhthựchiệnđồán
3D;74%chỉbiếtđếnAIởmứcthôngtin
cơbảnvàchưacótrảinghiệmthựchành;
trongkhi82%mongmuốnđượctíchhợp
cáchọcphầnvềAIvàochươngtrìnhđào
tạođểđápứngnhucầunghềnghiệp.Về
phíagiảngviên,61%thừanhậnchưađủ
nănglựcvàcôngcụđểđưaAIvàogiảng
dạy, chỉ 22% từng thử nghiệmAI trong
lớphọc, chủyếu ởmức hỗ trợ sáng tạo
ýtưởnghoặctạochấtliệuhìnhảnh.Một
giảngviênchiasẻ:“AIcóthểgiúpgiảm
tảicácthaotáckỹthuật,nhưngtôichưa
tìmđượccáchtích hợpmà khôngkhiến
sinhviênlệthuộc.”
Các phỏng vấn sâu với ba nhóm
đối tượng - giảng viên, sinh viên năm
cuối vànhàtuyểndụng -đãkhẳngđịnh
sựlệchphagiữađàotạovàyêucầuthực
tiễn.Doanhnghiệpđánhgiácaokhảnăng
sửdụngphầnmềmcủasinhviênmớitốt
nghiệp,nhưngđồngthờiphànnànvềsự
thiếuhụttưduysángtạovàkỹnăngcộng
tácvớiAI.Mộtnhàtuyểndụngtronglĩnh
vựchoạthìnhnhậnđịnh:“Sinhviênthao
táckỹthuậtnhanh,nhưngkhiyêucầukết
hợpcôngcụAIđểtăngtốcsảnxuất,nhiều
bạnhoàntoànbỡngỡ.”
Songsong,phântích20cuộcthảo
luận trên các diễn đàn thiết kế 3D cho
thấy sựthiênlệchrõrệt:15/20cuộctập
trungvàokỹthuậttruyềnthốngnhưcấu
hìnhmáy,render hay plugin;chỉ 5cuộc
bànđếnAI,vàphầnlớndừnglạiởmức
traođổicôngcụ,chưachạmđếnứngdụng
trongcácdựánthựctế.
Tổnghợpkếtquảtừkhảosát,phỏng
vấnvàphântíchtàiliệu,cóthểthấygiáo
dụcđồhọa3DtạiViệtNamđangđốidiện
vớibatháchthứcnổibật:(1)chươngtrình
đàotạochậmthíchứng,vẫnnặngvềkỹ
năngphầnmềmtrongkhiAIđãthaythế
nhiềucôngđoạnkỹthuật;(2)giảngviên
thiếunguồnlựcđểcậpnhậtcôngnghệvà
lồngghépnội dung vềAI,đạo đức,bản
quyền và sángtạo nguyên bản; (3)sinh
viênthiếu trảinghiệmthựchànhvớiAI,
dẫn đến mất cân đối giữa kỹ năng học
thuậtvàyêucầuthựctếtừdoanhnghiệp.
Khoảngtrốngnàyphảnánhsựchậmtrễ
trongđổimớigiáodụctrướctốcđộphát
triểncôngnghệ,đồngthờinhấnmạnhtính
cấp thiết phải tái cấu trúc chương trình,
nângcaonănglựcđộingũvàgắnkếtchặt
chẽhơngiữanhàtrường,doanhnghiệpvà
cộngđồngsángtạo.
Đây chính là thách thức cốt lõi
nhưngcũnglàcơhộiđểgiáodụcđạihọc
ViệtNamđịnhhìnhlạimôhìnhđàotạo,từ
đóhìnhthànhthếhệnhàthiếtkếvànghệ
sĩsốvừalàmchủcôngnghệ,vừagiữđược
bản sắcsángtạotrongkỷnguyênAIvà
chuyểnđổisố.

104
III.Kếtquảnghiêncứuvàthảoluận
Từ việc tổng hợp vàphân tích dữ
liệu,nghiêncứuchỉrabanhómtháchthức
chínhyếumàquátrìnhAIhóađangđặtra
choviệcgiảngdạyĐồhọachuyểnđộng
3DtạiViệtNam.
3.1. Thách thức về sự lỗi thời của
chươngtrìnhđàotạochútrọngvàocôngcụ
Tháchthứcnềntảngnhấtxuấtphát
từmột“quántínhcôngcụluận”-sựphụ
thuộcsâusắcvàomôhìnhđàotạolấyviệc
làmchủphầnmềmlàmthướcđonănglực.
Dùtừng hiệu quả,môhìnhnày đang trở
thànhràocảnlớnnhấttrongkỷnguyênAI.
Phântíchnămchươngtrìnhđàotạo
cho thấy,trung bình 60-70% thời lượng
chuyên ngành vẫn dành cho thực hành
phần mềm, trong khi các học phần nền
tảng về tư duy sáng tạo, nguyên lý mỹ
thuật,lịchsửnghệthuậthayphươngpháp
luậnchiếmtỷtrọngrấtthấp.Điềunàytạo
rasựmấtcânđốirõrệt.Minhchứngrõnét
chosựbấtcậpnàyđếntừchínhđốitượng
thụhưởng.Dữliệukhảosáttrên185sinh
viênchothấymộtconsốđángbáođộng:
tỷlệápđảo78.4%chorằngchươngtrình
học đang “quá nặng về kỹ thuật phần
mềm”(Hình1).
Hình1:Đánhgiácủasinhviênvềsựcânbằnggiữakỹnăngcôngcụvàtưduynềntảng
trongchươngtrìnhhọcchuyểnđộng3D
(Nguồn:Kếtquảkhảosátcủanhómtácgiả,2025).
Dữliệunàyphảnánhmột“quántính
côngcụluận”sâusắctrongtưduygiáo
dục,đồngthờilàmbộclộrõnghịchlýmà
Pennefather(2023)đãchỉra:nhàtrường
vẫnđangtrangbịnhữngkỹnăngmàthị
trường lao động đang dần tự động hóa.
Kếtquảlà,chúngtađangtạoramột‘vùng
trũng’ về năng lực, nơi sinh viên thành
thạonhữngkỹnăngsắplỗithờinhưnglại
thiếuđinềntảngtưduyđểthíchứng.Con
sốnàykhôngchỉphảnánhmộtthựctrạng,
màcònbộclộmột“cơnkhát”vềtưduy
nềntảngtừchínhngườihọc,khẳngđịnh
môhìnhđàotạođangđingượclạivớikỳ
vọngcủahọ.
Thực tế cho thấy, những kỹ năng
vốnđượccoilà“xươngsống”trongđào
tạođangnhanhchóngmấtđilợithếcạnh
tranh.NghiêncứucủaChenetal.(2024)
chỉrarằngAIhiệncóthểthaythế30-50%

105
khốilượngcôngviệcthủcôngtrongsản
xuất hoạt hình, từ dựng mô hình, xử lý
hiệuứngđếntốiưumotioncapture,đồng
thờinângnăngsuấttới40%.KhiAIthực
hiệnnhữngtácvụkỹthuậtnhanhvàhiệu
quảhơncon người,việctiếp tụcduy trì
môhìnhđàotạo“lấycôngcụlàmtrọng”
chẳngkhácnàođàotạomộtthếhệ“thợkỹ
thuật”ngắnhạn,thayvìnhữngnhàthiết
kếsángtạocókhảnăngthíchứngdàilâu.
Thựctrạngtrênchỉlàtriệuchứng,
và nguyên nhân sâuxa được một giảng
viên có15 năm kinhnghiệm chẩn đoán
mộtcáchsắcbén:“Chúngtôiđangởtrong
mộtcuộcchạyđuamàchúngtôibiếtchắc
sẽthua...Cáigốccủavấnđềkhôngphảilà
dạycáigì,màlàdạycáchhọcvàcáchtư
duy.ĐólàthứduynhấtAIchưathểthay
thếđược,vàcũnglàthứchúngtađangbỏ
quênnhiềunhất.”Lờichiasẻnàykhẳng
định rằng sự thống trị của mô hình chú
trọngcôngcụlàmộttháchthứcmangtính
hệthống,đangtạoramộtthếhệ“thợkỹ
thuật”lànhnghềnhưngcónguycơbịthay
thế,thayvìnhữngnhàgiảiquyếtvấnđề
sángtạomàngànhcôngnghiệptìmkiếm.
Lờichiasẻnàykhôngchỉlàmộtgócnhìn
cánhân,màcònlàsựkhẳngđịnhcholuận
điểmcốtlõicủaDiễnđànKinhtếThếgiới
(2023): trong kỷ nguyên số, giá trị của
nguồnnhânlựckhôngcònnằmởviệchọ
“làm đượcgì”,màlàở “cách họtưduy
vàhọchỏi”.Việctiếptụcbámvíuvàomô
hìnhđào tạo lấy công cụ làmtrung tâm
chínhlàđangđingượclạixuthếpháttriển
tấtyếunày.
Hệquảtấtyếulàsinhviêngiỏithao
tácnhưngyếutưduy.Sảnphẩmcủahọcó
thểhoànhảovềmặtkỹthuật,rendermượt
mà, nhưng lại thiếu chiều sâu cảm xúc,
thiếukhảnăngkểchuyệnbằnghìnhảnh
và thiếu dấuấnsángtạocánhân. Trong
khi đó,AI ngày càng đảm nhận tốt hơn
các khâu modelling, texturing, rigging
haythậmchíanimationcơbản(Hình2).
Những nhân sự chỉ dừng ở mức “thực
thi”chắcchắnsẽmấtdầngiátrịtrongthị
trườnglaođộng.
Hình2:HìnhảnhminhhọaTrítuệnhân
tạocóthểdựnghình3Dtừhìnhảnh2D
(Nguồn:https://www.capcut.com/vi-vn/
resource/2d-to-3d-ai)
Nhưvậy,cóthểkhẳngđịnhrằngsự
thốngtrị của mô hình đào tạo lấy công
cụlàmtrungtâmchínhlàmộttháchthức
mang tính cấu trúccủa giáo dục đồ họa
3DtạiViệtNam.Nókhôngchỉlãngphí
nguồnlựcđàotạovàonhữngkỹnăngsắp
lỗithờimànguyhiểmhơn,cònlàmxói
mònnănglựctưduy-thànhtrìcuốicùng
vàquantrọngnhấtcủasángtạoconngười
trongkỷnguyênAIvàchuyểnđổisố.Việc
phávỡquántínhnàyvàtáiđịnhvịlạimục
tiêuđàotạo,từ“làmđược”sang“tưduy
sángtạo”,làđiềukiệntiênquyếtđểvượt
quacáctháchthứckếtiếp.
3.2.Tháchthứctrongviệctáiđịnh
nghĩavaitròvàbộkỹnăngcầnthiếtcho
sinhviên
Trongbốicảnhtrítuệnhântạongày
càngthamgiasâuvàocáccôngđoạnsản
xuấtnộidung,vaitròcủaconngườitrong
chutrìnhsángtạobuộcphảidịchchuyển
lên một bậc cao hơntrongchuỗi giátrị.
Người nghệ sĩ 3Dkhông cònđượcđịnh
nghĩa bởi khả năng «làm», mà bởi khả

