T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 2 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
227
ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN CÓ KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM PHẢN ỨNG
HOÀ HỢP DƯƠNG TÍNH TRONG TRUYỀN KHỐI HỒNG CẦU
TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
Nguyễn Thị Mỹ Tiên1, Phan Thị Thanh Lộc1, Võ Hữu Tín1
TÓM TẮT27
Mục tiêu: Xác định tỷ lệ mẫu bệnh nhân có
kết quả xét nghiệm phản ứng hoà hp dương tnh
trong truyền khối hồng cầu tại Bệnh viện Ch
Rẫy. Xác định đặc điểm bệnh nhân khó chọn
máu. Xác định tỷ lệ kết quả xét nghiệm Coombs
test dương tnh ở bệnh nhân khó chọn máu.
Đối tượng nghiên cứu: Bệnh nhân có chỉ
định truyền khối hồng cầu và có kết quả phản
ứng hoà hp dương tnh đang điều trị tại Bệnh
viện Ch Rẫy, từ ngày 1 tháng 1 năm 2023 đến
ngày 31 tháng 12 năm 2023.
Kết quả:
- Thực hiện 39.673 mẫu xét nghiệm phản
ứng hoà hp cấp phát khối hồng cầu, trong đó có
452 mẫu xét nghiệm có kết quả dương tnh.
- Đa số các trưng hp bệnh nhân là nữ giới
(chiếm 62.30%).
- Phần lớn trưng hp bệnh nhân đều có chẩn
đoán bệnh lý liên quan đến Huyết học chiếm
51,37%
- 37 bệnh nhân đưc xác định là trưng hp
có nhóm máu khó, chiếm tỷ lệ 20,22%. Tỷ lệ
phân bố nhóm máu hệ ABO – Rh(D), tỷ lệ cao
nhất là nhóm máu B – Rh (dương) 33,33%, thấp
nhất là nhóm máu AB – Rh (dương) 5,46%.
1Trung tâm Truyền máu – Bệnh viện Chợ Rẫy
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thị Mỹ Tiên
SĐT: 0907420346
Email: nguyenmytien8888@gmail.com
Ngày nhận bài: 31/7/2024
Ngày phản biện khoa học: 01/8/2024
Ngày duyệt bài: 01/10/2024
- Có 142 trưng hp đưc chỉ định xét
nghiệm Coomb test, trong đó có 136 trưng hp
cho kết quả dương tnh.
Kết luận:
- Trong năm 2023, thực hiện tổng 39.673
mẫu xét nghiệm phản ứng hoà hp cấp phát khối
hồng cầu, trong đó có 452 mẫu xét nghiệm có kết
quả dương tnh trên tổng 183 bệnh nhân.
- Phần lớn trưng hp bệnh nhân đều có chẩn
đoán bệnh lý liên quan đến Huyết học
- Có 136 trưng hp có kết quả xét nghiệm
Coombs test dương tnh.
Từ khoá: Phản ứng hoà hp, khó chọn máu,
Coombs test.
SUMMARY
CHARACTERISTICS OF PATIENTS
WITH POSITIVE COMPATIBILITY
OSITION TEST RESULTS IN RED
BLOOD CELL TRANSFUSION AT CHO
RAY HOSPITAL
Objective: Determine the proportion of
patient samples with positive compatibility test
results during red blood cell transfusion at Cho
Ray Hospital. Identify characteristics of patients
who have difficulty choosing blood. Determine
the rate of positive Coombs test results in
patients with difficult blood selection.
Method: Patients with indications for red
blood cell transfusion and a positive
compatibility test result being treated at Cho Ray
Hospital, from January 1, 2023 to December 31,
2023
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
228
Result:
- Performed 39,673 red blood cell
compatibility test samples, of which 452 test
samples had positive results.
- The majority of patients are women
(accounting for 62.30%).
- Most patients have a diagnosis of diseases
related to Hematology, accounting for 51.37%.
- 37 patients were identified as having
difficult blood types, accounting for 20.22%. The
distribution rate of blood group ABO - Rh (D)
system, the highest rate is blood group B - Rh
(positive) 33.33%, the lowest rate is blood group
AB - Rh (positive) 5.46%.
- There were 142 cases assigned to Coomb
test, of which 136 cases tested positive.
Conclusion:
- In 2023, a total of 39,673 red blood cell
transfusion compatibility tests were performed,
of which 452 were positive in a total of 183
patients.
- Most of the patients had a diagnosis of a
disease related to Hematology
- There were 136 cases with positive Coombs
test results.
Keywords: Compatibility test, difficulty
choosing blood, Coombs test.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Truyền máu trong điều trị là một phương
pháp quan trọng cần thiết, hiện chưa có
phương pháp khác để thay thế, đang đưc rất
nhiều chuyên khoa lâm sàng tại Bệnh viện
Ch Rẫy áp dụng.
Thực hiện xét nghiệm phản ứng hoà hp
trước truyền máu nhằm đảm bảo an toàn cho
bệnh nhân. Hạn chế tối đa các tai biến không
mong muốn có thể xảy ra với bệnh nhân và
các tế bào máu khi truyền vào cơ thể bệnh
nhân có đi sống dài nhất, đáp ứng tốt cho
quá trnh điều trị. [2]
Đối với việc truyền khối hồng cầu cho
bệnh nhân, mặc dđã đưc sàng lọc kháng
thể bất thưng, và lựa chọn đơn vị máu phù
hp nhóm máu hệ ABO, Rhesus với bệnh
nhân, nhưng xét về mặt miễn dịch, truyền
khối hồng cầu vẫn là truyền tế bào có kháng
nguyên lạ vào cơ thể bệnh nhân, vì ngoài
kháng nguyên nhóm máu ABO, Rhesus thì
trên bề mặt tế bào của khối hồng cầu còn
mang những kháng nguyên dưới nhóm chưa
đưc xác định. Ở một số bệnh nhân có bệnh
lý huyết học, ung thư, bệnh nhân bị tác dụng
phụ của thuốc điều trị có thể cho kết quả xét
nghiệm phản ứng hoà hp dương tnh với
khối hồng cầu.
Vì vậy, chúng tôi thực hiện nghiên cứu
“Đặc điểm bệnh nhân có kết quả xét nghiệm
phản ứng hoà hp dương tnh trong truyền
khối hồng cầu tại Bệnh viện Ch Rẫy”, nhằm
đạt đưc những mục tiêu:
1. Xác định tỷ lệ mẫu bệnh nhân có kết
quả xét nghiệm phản ứng hoà hp dương tnh
trong truyền khối hồng cầu tại Bệnh viện
Ch Rẫy.
2. Xác định đặc điểm bệnh nhân khó
chọn máu.
3. Xác định tỷ lệ kết quả xét nghiệm
Coombs test dương tnh ở bệnh nhân khó
chọn máu.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu: Bệnh nhân có
chỉ định truyền khối hồng cầu và có kết quả
phản ứng hoà hp dương tnh đang điều trị
tại Bệnh viện Ch Rẫy.
Địa điểm: Phòng xét nghiệm Cấp phát
máu BV Ch Rẫy.
Thời gian: Từ ngày 1 tháng 1 năm 2023
đến ngày 31 tháng 12 năm 2023.
Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu
sử dụng Phương pháp mô tả cắt ngang, hồi
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 2 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
229
cứu.
Phương pháp chọn mẫu: Chọn mẫu
toàn bộ, tất cả các bệnh nhân có kết quả xét
nghiệm phản ứng hoà hp với khối hồng cầu
có kết quả dương tnh.
Nghiên cứu được thực hiện 3 bước:
- Thực hiện 39 673 mẫu cấp phát máu có
chỉ định truyền khối hồng cầu theo quy trình
Cấp phát máu bao gồm:
• Kỹ thuật xét nghiệm xác định nhóm
máu hệ ABO-Rhesus bằng phương pháp ống
nghiệm.[2]
• Kỹ thuật xét nghiệm phản ứng hoà hp
Crossmatch cấp phát khối hồng cầu bằng
phương pháp ngưng kết cột gel. (Matrix
Forward Grouping anh Crossmatch, Matrix
AHG (Coombs) test card, Matrix Neutral
Gelcard) [4,5,6]
- Ghi nhận có 452 mẫu máu có kết quả
phản ứng hoà hp dương tnh với khối hồng
cầu, thuộc 183 bệnh nhân. Thực hiện xét
nghiệm lựa chọn đơn vị máu phù hp cho
bệnh nhân bằng phương pháp ngưng kết cột
gel trong trưng hp không cấp phát đưc
bằng quy trnh thông thưng. (Matrix AHG
(Coombs) test card, Matrix Neutral
Gelcard)[4,6]
- Hồi cứu kết quả xét nghiệm Coombs
test trước truyền máu của 183 bệnh nhân có
kết quả xét nghiệm phản ứng hoà hp dương
tính, xét nghiệm Coombs test đưc thực hiện
bằng phương pháp ngưng kết cột gel. (Matrix
AHG (Coombs) test card) [4]
Phương pháp xử lý và phân tích số
liệu: Dữ liệu nhập, phân tích bằng phần mềm
Microsofl Excel for Office 365.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Tỷ lệ bệnh nhân có kết quả xét nghiệm phản ứng hoà hợp dương tnh trong
truyền khối hồng cầu tại Bệnh viện Chợ Rẫy
Bảng 1: Tỷ l kết quả xét nghim phản ứng hoà hợp trong truyền khối hồng cầu
Số lượng
Tỷ lệ
Âm tính
39 221
98,86%
Dương tnh - chọn máu
452
1,14%
Tổng số mẫu
39 673
100%
Nhận xét: Trong năm 2023, thực hiện
39673 xét nghiệm phản ứng hoà hp trong
truyền khối hồng cầu, có 452 mẫu có kết quả
dương tnh (chiếm tỷ lệ 1,14%).
3.2. Đặc điểm bệnh nhân khó chọn
máu
- 452 mẫu xét nghiệm phản ứng hoà hp
dương tnh, phải thực hiện xét nghiệm chọn
đơn vị máu phù hp thuộc 183 bệnh nhân.
3.2.1. Giới tính
Bảng 2: Tỷ l giới tính
Số lượng
Tỷ lệ
Nam
69
37,70%
Nữ
114
62,30%
Tổng BN
183
100%
Nhận xét: Giới tính nữ 62,30% chiếm tỷ lệ nhiều hơn nam.
3.2.2. Tỷ l nhóm máu h ABO - Rh(D)
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
230
Bảng 3: Tỷ l bnh nhân có nhóm máu khó xác định
Số lượng
Nhóm máu khó xác định
37
Tổng BN
183
Nhận xét: 37 bệnh nhân đưc xác định là trưng hp có nhóm máu khó, chiếm tỷ lệ
20,22%.
Bảng 4: Tỷ l nhóm máu h ABO – Rh(D)
Nhóm máu
Số lượng
Tỷ lệ
A – Rh (dương)
53
28,96%
B – Rh (dương)
61
33,33%
AB – Rh (dương)
10
5,46%
O – Rh (dương)
59
32,25%
Tổng BN
183
100%
Nhận xét: Tỷ lệ phân bố nhóm máu hệ ABO – Rh(D), tỷ lệ cao nhất là nhóm máu B – Rh
(dương) 33,33%, thấp nhất là nhóm máu AB – Rh (dương) 5,46%.
3.2.3. Đặc điểm bnh lý
Bảng 5: Tỷ l bnh lý
Bệnh lý
Số lượng
Tỷ lệ
Thiếu máu tán huyết miễn dịch
49
26,78%
Thalasemia
8
4,37%
Lupus
34
18,58%
Hội chứng Evan
3
1,64%
Bệnh lý khác
89
48,63%
Tổng BN
183
100%
Nhận xét: Bệnh nhân có chẩn đoán bệnh lý liên quan đến Huyết học chiếm 51,37%.
Trong đó, bệnh lý thiếu máu tán huyết miễn dịch chiếm tỷ lệ cao nhất 26,78%.
3.3. Tỷ lệ kết quả xét nghiệm Coombs test dương tnh ở bệnh nhân khó chọn máu:
3.3.1. Tỷ l bnh nhân khó chọn máu được chỉ định xét nghim Coombs test
Bảng 6: Tỷ l chỉ định xét nghim Coombs test ở lâm sàng
Số lượng
Tỷ lệ
Có chỉ định
142
77,60%
Không có chỉ định
41
22,4%
Tổng BN
183
100%
Nhận xét: Có 142 bệnh nhân đưc chỉ định thực hiện xét nghiệm Coombs test trực tiếp và
gián tiếp, chiếm tỷ lệ 77,60%.
3.3.2. Tỷ l bnh nhân khó chọn máu có kết quả xét nghim Coombs test dương tính
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 2 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
231
Bảng 7: Tỷ l kết quả xét nghim Coombs test trực tiếp (TT) và Coombs test gián tiếp
(GT)
Số lượng
Tỷ lệ
Coomb test TT và GT dương tnh
110
77,46%
Coomb test TT dương tnh và GT âm tính
15
10,56%
Coomb test TT âm tnh và GT dương tnh
11
8,35%
Coomb test TT và GT âm tính
6
3,63%
Tổng BN đưc chỉ định XN
142
100%
Nhận xét: Kết quả Coombs test trực tiếp
và gián tiếp dương tnh chiếm tỷ lệ cao nhất
77,46%, và có 6 trưng hp bệnh nhân có kết
quả xét nghiệm Coombs test trực tiếp và gián
tiếp âm tính, chiếm tỷ lệ 3,63%. 18,91% các
trưng hp bệnh nhân còn lại có kết quả
Coombs test chỉ dương tnh ở trực tiếp hoặc
gián tiếp.
IV. BÀN LUẬN
4.1. Tỷ lệ bệnh nhân có kết quả xét
nghiệm phản ứng hoà hợp dương tnh
trong truyền khối hồng cầu tại Bệnh viện
Chợ Rẫy
- Mẫu xét nghiệm có kết quả phản ứng
hoà hp dương tnh với khối hồng cầu ngẫu
nhiên theo chỉ định của bác sĩ lâm sàng và
phải thực hiện xét nghiệm lựa chọn đơn vị
máu phù hp cho bệnh nhân trong trưng
hp không cấp phát đưc bằng quy trình
thông thưng, đưc xem là bệnh nhân khó
chọn máu.
- Số liệu bảng 1 cho thấy tỷ lệ mẫu xét
nghiệm phản ứng hoà hp trong truyền khối
hồng cầu có kết quả dương tnh chiếm tỷ lệ
thấp với 1,14% so với tổng số lưng mẫu xét
nghiệm phản ứng hoà hp thực hiện trong
năm 2023. Tỷ lệ này tương đồng với nghiên
cứu của tác giả Nguyễn Tiến Dũng (2013)
(tỷ lệ 3,79%) [3]. Điều này có thể lý giải,
Bệnh viện Ch Rẫy có nhiều chuyên khoa,
truyền máu là phương pháp điều trị đang
đưc nhiều khoa lâm sàng áp dụng, các khoa
lâm sàng sử dụng truyền máu cho bệnh nhân
thưng là các khoa điều trị chấn thương, nội
tiêu hoá, ngoại tiêu hoá,… bệnh nhân ở
những khoa này thưng không có yếu tố
bệnh lý sinh kháng thể bất thưng. Nhóm
bệnh nhân khó chọn máu phần lớn nằm trong
nhóm bệnh lý liên quan đến Huyết học.
4.2. Đặc điểm bệnh nhân khó chọn
máu
- Đa số các trưng hp bệnh nhân là nữ
giới (chiếm 62,30%), điều này có thể giải
thch do ở nữ có quá trnh mang thai, kháng
thể bất thưng có thể đưc sinh ra khi có sự
bất đồng hệ nhóm máu giữa mẹ và con điều
này phù hp với nghiên cứu của tác giả
Nguyễn Tiến Dũng (2013), kháng thể bất
thưng có ở nữ giới chiếm 4,96%, cao hơn
nam giới 2,58%.[3]
- Tỷ lệ phân bố nhóm máu hệ ABO –
Rh(D) ở bệnh nhân khó chọn máu do có
kháng thể bất thưng, tỷ lệ cao nhất là nhóm
máu B – Rh (dương) 33,33%, thấp nhất là
nhóm máu AB – Rh (dương) 5,46%.
- Nghiên cứu của chúng tôi và nghiên
cứu của tác giả Vũ Đức Bình (2017) cho thấy
kháng thưng bất thưng xuất hiện nhiều ở
nhóm bệnh nhân có chẩn đoán bệnh lý Huyết
học [8]. Ngoài ra, có 48,63% bệnh nhân
thuộc nhóm bệnh lý khác cũng gặp tình trạng
khó chọn đơn vị máu phù hp như suy thận,
xuất huyết tiêu hoá, viêm gan, viêm phổi,
ung thư. Những bệnh nhân thuộc nhóm này
thưng có tiền sử truyền máu nhiều lần sinh
ra kháng thể bất thưng và yếu tố bệnh lý
gây ảnh hưởng đến kết quả phản ứng hoà
hp trong truyền máu. [7]