ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG
Để giảng dạy môn học Pháp luật đại cương cho sinh viên các chuyên ngành
không thuộc ngành luật, cần thiết kế nội dung giảng dạy tập trung vào các kiến
thức pháp luật thiết yếu, thực tiễn, gần gũi với cuộc sống và công việc tương lai
của sinh viên. Mục tiêu là giúp sinh viên:
1. Hiểu được những nguyên tắc pháp luật cơ bản.
2. Biết cách tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân.
3. Tuân thủ pháp luật, sống và làm việc có trách nhiệm trong cộng đồng.
I. CẤU TRÚC NỘI DUNG MÔN HỌC
Chương 1: Khái quát về pháp luật và nhà nước
Khái niệm pháp luật: Định nghĩa, đặc điểm, vai trò của pháp luật trong đời
sống.
Nguồn gốc, bản chất của pháp luật: Mối quan hệ giữa pháp luật và nhà
nước, pháp luật và đạo đức.
Hệ thống pháp luật Việt Nam: Hiến pháp, luật, nghị định, thông tư.
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Nguyên tắc quyền lực
thuộc về nhân dân, pháp luật là công cụ quản lý xã hội.
Mục tiêu: Giúp sinh viên hiểu được vai trò, tầm quan trọng của pháp luật trong xã
hội.
Chương 2: Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo Hiến pháp
Quyền con người, quyền công dân: Quyền sống, quyền tự do, quyền bất
khả xâm phạm về thân thể, tài sản.
Các quyền kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội:
oQuyền tự do kinh doanh (Điều 33 Hiến pháp 2013).
oQuyền học tập, làm việc, bình đẳng giới.
Nghĩa vụ cơ bản của công dân: Tuân thủ pháp luật, nghĩa vụ nộp thuế, bảo
vệ Tổ quốc.
Mục tiêu: Sinh viên nhận thức được quyền và nghĩa vụ của mình, biết cách bảo vệ
và thực hiện các quyền đó.
Hoạt động:
Tình huống: Một người chia sẻ thông tin cá nhân của người khác trên mạng
xã hội. Sinh viên thảo luận quyền bảo vệ đời tư.
Thực hành: Tìm hiểu Hiến pháp năm 2013 và nhận diện các quyền cơ bản.
Chương 3: Pháp luật dân sự trong đời sống hàng ngày
Năng lực hành vi dân sự: Từ khi nào được phép ký kết hợp đồng, chịu
trách nhiệm dân sự?
Các giao dịch dân sự phổ biến:
oMua bán tài sản (mua xe, mua nhà).
oVay mượn, thế chấp tài sản.
oLập di chúc, chia thừa kế.
Hợp đồng dân sự: Quy tắc ký kết, hiệu lực, các điều khoản cần lưu ý để
tránh rủi ro.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại: Khi nào phải bồi thường, các yếu tố xác
định.
Mục tiêu: Sinh viên biết đọc hiểu hợp đồng, nhận diện rủi ro pháp lý, biết cách xử
lý các tình huống dân sự cơ bản.
Hoạt động:
Tình huống: Xem xét hợp đồng mua điện thoại, phát hiện các điều khoản bất
lợi.
Thực hành: Tự lập một bản di chúc đơn giản.
Chương 4: Pháp luật về hôn nhân và gia đình
Nguyên tắc kết hôn, điều kiện kết hôn (theo Luật Hôn nhân và Gia đình
năm 2014).
Chế độ tài sản trong hôn nhân: Tài sản chung, tài sản riêng.
Quan hệ cha mẹ và con: Nghĩa vụ cấp dưỡng, quyền nuôi con sau ly hôn.
Thừa kế, di chúc trong gia đình: Quyền lợi của vợ, chồng, con cái.
Mục tiêu: Giúp sinh viên hiểu các nguyên tắc cơ bản trong quan hệ hôn nhân, gia
đình để tránh tranh chấp.
Hoạt động:
Thảo luận tình huống: Tranh chấp tài sản chung khi ly hôn.
Thực hành: Lập một bản thỏa thuận tài sản tiền hôn nhân.
Chương 5: Pháp luật về lao động - việc làm
Hợp đồng lao động: Các loại hợp đồng, nội dung cần chú ý.
Quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động:
oTiền lương, thưởng, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế.
oNghỉ thai sản, nghỉ phép, nghỉ ốm.
Tranh chấp lao động: Khi nào và cách giải quyết tại tòa án hoặc hòa giải
viên lao động.
An toàn lao động, phòng chống quấy rối nơi làm việc.
Mục tiêu: Sinh viên biết bảo vệ quyền lợi của mình khi tham gia vào thị trường
lao động.
Hoạt động:
Tình huống: Xem xét một hợp đồng lao động thiếu các khoản bảo hiểm.
Thảo luận: Quyền của người lao động nữ khi mang thai, nghỉ thai sản.
Chương 6: Pháp luật về đất đai và nhà ở
Quyền sử dụng đất: Quyền chuyển nhượng, thừa kế, tặng cho, thế chấp.
Quy trình mua bán đất, nhà ở hợp pháp:
oXem giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ).
oCông chứng hợp đồng, đóng thuế, đăng bộ.
Tranh chấp đất đai: Khi nào được giải quyết tại tòa án, khi nào giải quyết
tại UBND.
Thu hồi đất và bồi thường: Quy trình, quyền lợi của người bị thu hồi đất.
Mục tiêu: Sinh viên hiểu biết để tránh rủi ro khi giao dịch bất động sản.
Hoạt động:
Tình huống: Một người mua đất bằng giấy viết tay, sau đó tranh chấp. Sinh
viên phân tích tính pháp lý.
Chương 7: Pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng
Quyền của người tiêu dùng: Yêu cầu bồi thường khi sản phẩm lỗi, hàng
giả.
Cách xử lý khi gặp phải vi phạm: Khiếu nại lên cơ quan chức năng, khởi
kiện ra tòa án.
Nhận diện hành vi gian lận thương mại, quảng cáo sai sự thật.
Mục tiêu: Sinh viên biết bảo vệ mình khi giao dịch, mua bán hàng hóa dịch vụ.
Hoạt động:
Tình huống: Nhận hàng online không đúng mô tả, sinh viên lập đơn khiếu
nại.
Chương 8: Pháp luật về an ninh mạng
Quyền và nghĩa vụ khi tham gia không gian mạng.
Các hành vi bị nghiêm cấm: Xúc phạm danh dự, tung tin sai sự thật, lừa
đảo trực tuyến.
Quyền riêng tư, bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Quy định về thương mại điện tử: Mua bán hàng online, thanh toán điện tử.
Mục tiêu: Sinh viên biết cách bảo vệ thông tin cá nhân, tránh vi phạm pháp luật
trên không gian mạng.
Hoạt động:
Tình huống: Chia sẻ ảnh người khác khi chưa được phép, phân tích hành vi
vi phạm.
Thảo luận: Cách phát hiện và xử lý khi bị lừa đảo online.
II. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY HIỆU QUẢ
1. Phương pháp giảng dạy gắn với tình huống thực tế:
oTạo các tình huống thực tế gần gũi với sinh viên, như mua hàng
online, ký hợp đồng thuê trọ.
2. Phương pháp thảo luận, tranh luận:
oChia lớp thành các nhóm để tranh luận về một tình huống pháp lý.
3. Phương pháp đóng vai (Role-play):
oSinh viên đóng vai người bán, người mua, cơ quan chức năng để xử lý
tình huống pháp lý.
4. Phương pháp tìm hiểu văn bản pháp luật:
oHướng dẫn sinh viên cách tra cứu văn bản pháp luật trên các trang
chính thống như: https://vanban.chinhphu.vn/.
III. KẾT QUẢ ĐẦU RA CỦA MÔN HỌC
Sau khi hoàn thành môn học, sinh viên sẽ:
Hiểu được những nguyên tắc cơ bản của hệ thống pháp luật Việt Nam.
Biết được quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong các lĩnh vực quan
trọng.
Nhận diện được các tình huống pháp lý trong đời sống và biết cách tìm giải
pháp phù hợp.
Hình thành tư duy pháp lý, biết tôn trọng và tuân thủ pháp luật, góp phần
xây dựng cộng đồng bền vững.