ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP MÔN LỊCH SỬ - BÀI 3: TRUNG QUỐC

NG ÔN T P MÔN L CH S

Đ C

Ậ

Ị

Ử

ủ

Ề ƯƠ BÀI 3: TRUNG QU CỐ Nguyên nhân c a cu c cách m ng Tân H i ợ ộ ớ ế ố

ố ạ Nhân dân Trung Qu c mâu thu n v i đ qu c và phong ki n ế ẫ Ngòi n cách m ng là tri u đình nhà Thanh trao quy n kinh doanh đ ề ạ ề các n ng s t cho ắ i dân t c, phong tràoVũ X ng di n ra sôi n i ổ ườ ễ ươ ộ ổ ướ ế ố ẻ c đ qu c và bán r quy n l ề ợ ộ ồ ơ ộ ấ ộ Di n bi n ế Nhân c h i đó Đ ng Minh H i phát đ ng đ u tranh. ễ 10-10-1911. Đ ng Minh H i phát đ ng kh i nghĩa ồ ở ươ ộ ở i nhanh chóng và lan r ng ra t ợ ộ ộ Vũ X ng. Cu c kh i nghĩa ộ t c các t nh mi n Nam và mi n Trung Trung ề ấ ả ở ề ỉ th ng l ắ Qu c.ố c b u làm Đ i T ng Th ng lâm th i và tuyên b ố ạ ổ ờ ố ơ ượ ầ ố 29-12-1911. Tôn Trung S n đ thành l p Trung Hoa Dân Qu c. c s th ng l ng v i nhà Thanh s n th ng l ậ ướ ự ắ ươ ượ ớ ạ ơ ừ ứ Tr i c a cách m ng thì giai c p t ợ ủ Vua Thanh thoái v ,Tôn Trung S n t ị 6-3-1912. Viên Th KH i tuyên th nh m ch c Đ i T ng Th ng Trung Hoa Dân ậ ệ ế ấ ư ả ch c (2-1912) ứ ạ ổ ả ố

s n, l t đ c h đ Qu cố Ý nghĩa ộ ư ả ậ ể ế ộ ạ ủ Châu Á trong đó có Vi t Nam ệ Ả ạ ế nh h ưở ộ ụ

i quy t v n đ ru ng đ t cho nhân dân. ạ ổ ế ấ c xem là cu c cách m ng t Cu c cách m ng Trung Hoa đ ộ ượ ạ phong ki n và m cho ch nghĩa t b n phát tri n ể ư ả ở i phóng dân t c ng đ n phong trào gi ộ ở ả ế Đây là cu c cách m ng không tri t đ vì : ệ ể Không đ ng ch m đ n các n c đ qu c ướ ế ế ố Không đánh đu i ch đ phong ki n đ n cùng ế ế ế ộ Không gi ấ ả Ế I TH NH T(1914-1918) Ấ Ế Ớ Ứ ế ề ộ BÀI 6: CHI N TRANH TH GI Nguyên nhân c a chi n tranh ủ ế ể ồ ự ế ổ ắ ế ế ỉ ẫ Vào cu i th kì XIX đ u th k XX, so s phát tri n không đ ng đ u v kinh t ề ề ầ c t ng gi a các b n d n đ n làm thay đ i sâu s c so sánh l c l ữ ự ượ ướ ư ả ướ ế ộ ị ẫ ế ộ

ng và thu c đ a các ố chính tr c a các n ị ủ c đ qu c n ố Mâu thu n v v n đ thu c đ a d n đ n các cu c chi n tranh đ u tiên ầ ế ẫ Cu c chi n tranh ế ộ Trung-Nh tậ Mĩ-Tây Ban Nha Anh-Bôơ Nga-Nh tậ ị ườ ề ấ ề Th i gian ờ 1894-1895 1898 1899-1902 1904-1905 ị ộ ị ớ Đ chu n b cho cu c chi n tranh l n nh m tranh giành th tr ế ể c đ qu c đã thành l p 2 kh i quân s đ i l p nhua n ằ ự ố ậ ướ ế ẩ ố ố ộ ậ ứ Phe lien minh: Đ c,Áo-Hung c: Anh,Nga,Pháp Phe hi p C hai kh i đ u tích c c ch y đua vũ trang và tranh nhau làm bá ch th gi i. ệ ướ ố ề ủ ế ớ ự ạ ả K t c c ế ụ ề ọ ị ạ i ch t, 20 tri u ng ng sá, c u c ng,…b phá ầ ố ườ ng và chi phí chi n tranh lên Gây nhi u thãm h a cho nhân lo i, nhi u làng m c, đ ạ i b th ườ ị ươ ườ ệ ế ệ ả ế ề h y. Kho ng 10 tri u ng ủ i 85 t đôla. t ỉ ớ

Bên c nh đó chi n tranh đem l i l ạ ợ ướ ậ ấ ế i ph i chia l ị ế ớ ả c th ng tr n nh t là Mĩ, b n ắ ệ ố i Đ c m t h t thu c đ a, Anh, Pháp thì h th ng ộ ị i ích cho các n ứ ấ ế ạ

ặ i phát tri n đ c ế bi ể i cách m ng tháng 10 Nga đã làm thay đ i c c di n chính tr ị ạ ổ ụ ệ ạ ợ ạ đ chính tr th gi ả ồ c m r ng. thu c đ a đ ở ộ ộ ị ượ Vào giai đo n cu i c a chi n tranh phong trào cách m ng th gi ế ớ ố ủ ạ t là s th ng l ệ ự ắ Đây đ ượ c xem là cu c chi n tranh phi nghĩa ế ộ Ộ Ấ ƯỜ Ệ Ả BÀI 9: CÁCH M NG THÁNG M I NGA NĂM 1917 VÀ CU C Đ U TRANH Ạ B O V CÁCH M NG (1917-1921) Năm 1917 Nga di n ra 2 cu c cách m ng vì: ộ ở ạ Ạ ễ c Nga lâm vào kh ng ho ng tr m tr ng v kinh t ả ộ , chính tr , xã h i ị ủ ề ế ầ ọ ẫ ế ậ t s n bùng n ổ ở c Nga tr thành n ở i chính tr ng l Năm 1917, n ướ nh ng Nga v n tham gia chi n tranh ư 2-1917, cách m ng dân ch t ủ ư ả ạ đ ch đ chuyên ch đ a n ế ư ướ ổ ế ộ Xu t hi n 2 chính quy n song song và t n t ề ấ Pê-t -rô-grát ( Xanh Pê-téc-bua ) l ơ c c ng hòa ướ ộ i v i m c tiêu và đ ụ ố ị ệ khác nhau ồ ạ ớ ấ ế ượ ả Ch a gi ư ậ ế ụ i quy t đ Chính vì v y, nhân dân Nga ti p t c làm cách m ng Đêm 24-10-1917, cách m ng bùng n và giành th ng l ạ ườ c các v n đ c b n c a nhân dân ề ơ ả ủ ạ ắ ổ cách m ng tháng 10 bùng n ổ ạ tậ l th đô Pê-t -rô-grát i ợ ở ủ ơ đ chính ph lâm th i ờ ổ ủ c cùng v i s thành ớ ự ạ ầ ắ trung i trên ph m vi c n ả ướ ạ ng i đ a ph ng t ươ ợ ươ ấ ừ ạ ướ Đ u năm 1918, cách m ng giành th ng l t các c p t ế ộ ạ l p chính quy n Xô Vi ớ ị ậ Ý nghĩa l ch s c a cu c cách m ng tháng 10 Nga ổ ị Trong n ậ ủ Nga. M t k nguyên m i đã m ra trong l ch s ớ ệ c và ử i ườ ở c Nga: giai c p công nhân, nhân dân lao đ ng và các dân t c đ c gi ả ỏ i phóng kh i t đ ng lên làm ch đ t n ề ử ủ c: cách m ng tháng 10 đã làm thay đ i hoàn toàn tình hình đ t n ấ ướ ở ị ộ ỉ ộ ộ ượ c, v n m nh c a mình ủ ấ ướ ấ ộ ứ ủ ệ ậ :

ệ ẽ ạ ổ i nhi u bài h c quý báu cho phong trào cách m ng c a giai c p công s ph n c a hàng tri u con ng ố n ướ ách áp b c, bóc l ứ Qu c t ố ế • Làm thay đ i c c di n TG c vũ m nh m • Đ l ọ ổ ụ ề ể ạ ủ ạ ấ ộ ị nhân, nhân dân lao đ ng và các dân t c b áp b c ứ Ộ ộ Ự Ủ BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY D NG CH NGHĨA XÃ H I (1921-1941) Hoàn c nh ra đ i c a chính sách kinh t ả c Nga Xô Vi c vào th i kì hòa bình, xây d ng đ t n c trong ờ ủ ướ t b ế ướ ự m i: ế ớ ờ ấ ướ ả

ọ ạ ế ọ ồ ố m i trên b tàn phá nghiêm tr ng ế ị ả ộ ả ế ớ Năm 1921, n hoàn c nh h t s c khó khăn ế ư • N n kinh t ề • Kinh t xã h i: b n ph n cách m ng điên cu ng ch ng phá m i n i ọ ơ 3-1921, V.I.Lênin cùng Đ ng Bônsêvich Nga ban hành chính sách kinh t các lĩnh v c: Nông nghi p, công nghi p, th ng nghi p và ti n t ề ệ ươ ự ệ ệ ệ N i dung: ộ ướ ươ ự c thay th ch đ tr ng thu l ế ế ộ ư ệ ằ ự ộ c mùa gieo h t, nông dân toàn quy n s d ng s l ế ươ ạ ng th c th a b ng thu ừ ằ ự ng th c n p b ng hi n vât. Sau khi n p đ thu đã quy ế ộ ủ ng th c th a và đ ừ ự ề ử ụ ượ c ố ươ Trong nông nghi pệ , Nhà n ng th c. Thu l ế ươ tr ừ ướ do bán ra th tr ng. thu l đ nh t ị t ự c t p trung khôi ph c công nghi p n ng, cho phép t ư ặ ụ ạ ượ ủ ặ ỏ ệ ự ể Nga. Nhà n ở ch ch t nh công nghi p, giao thông v n t nhân đ n ướ ngành kinh t ị ườ Trong công nghi pệ , Nhà n ự b n n ư ả ướ ư ướ ậ c thuê ho c xây d ng nh ng xí nghi p lo i nh có s ki m soát c a nhà ệ ữ c n m các c ngoài d0 u t ướ ắ ầ ư ng. i, ngân hàng, ngo i th ươ ạ c ; khuy n khích t ế ế ủ ố ,kinh doanh ậ ả ệ

ướ ệ ả ả h ch toán kinh t , c i ti n ch đ ti n l ệ ổ ứ ế ộ ự ạ ch c, qu n lí s n xu t công nghi p. Ph n l n các xí ằ ng nh m ầ ớ ế ộ ề ươ ấ ế ả ế c ch n ch nh vi c t Nhà n ỉ ấ nghi p chuy n sang ch đ t ể ệ nâng cao năng su t lao đ ng ấ nhân đ Trong lĩnh v c ự th c t ượ ự ươ ổ do buôn bán, trao đ i, ư i các ch , khôi ph c và đ y m nh m i liên h gi a thành th và nông thôn. Năm ệ ữ ệ ẩ ộ ng nghi p và ti n t ề ệ, t ố ụ ạ ở ạ ị c phát hành đ ng rúp m i thay cho các lo i ti n cũ. ợ ướ ạ ề ồ ớ m l 1924, Nhà n Ý nghĩa:

do nhà n ế ề c n m đ c quy n ộ c Nga đ i nh ng chuy n đ i k p th i t ể nhi u thành ph n đ t d c khôi ph c ụ n n kinh t ờ ừ ề ặ ướ ự ể ủ n N n kinh t ế ướ ề Đ a l ữ ư ạ sang n n kinh t ế ề Nh ng bi n đ i v m i m t c a Liên Xô sau 2 k ho ch 5 năm đ u tiên: i s ki m soát c a nhà n ế ạ ướ ắ c ướ ầ

ạ ạ 1 n ầ ầ c nông nghi p l c h u tr thành 1 c ướ ệ ạ ậ ườ ư ở ệ ng qu c công nghi p ố ủ ộ ớ ự ủ ệ ậ ố ộ 90% di n tích,c gi ệ ượ ổ ị ầ ề ế ổ ề ọ ặ ủ ữ • K ho ch 5 năm l n 1 (1928-1932) ế • K ho ch 5 năm l n 2 (1933-1937) ế Đ a Liên Xô t ừ xã h i ch nghĩa • Nông nghi p: ti n hành t p th hóa v i s tham gia c a 93% s nông h trên ể i hóa nông nghi p ệ • Văn hóa giáo d c: thanh toán xong n n mù ch , phát tri n h th ng giáo d c ụ ạ ế ơ ớ ụ ệ ố ữ ể qu c dân và xây d ng n n văn hóa ngh thu t Xô Vi ự ề ậ ố i các giáo d c c b n nông dân, công ỏ ộ ấ ệ t ch còn l ạ ỉ t ế ụ ơ ả ộ dân và tri th c xã h i ch nghĩa • Xã h i: xóa b giai c p bóc l ứ ủ ư ế ầ ố ủ ể ạ i kinh nghi m ch nghĩa xã h i sau ủ ệ ộ ộ Còn 1 s sai l m thi u sót nh ng dũng đ đ l này C T B N GI A HAI CU C CHI N TRANH Ộ Ữ Ế ƯỚ Ư Ả I (1918 – 1939) Ế Ớ 1919 – 1933: ủ ế ợ ệ ng x ng v i vi c c i thi n ươ i lao đ ng d n đ n cu c kh ng ho ng tr m tr ng v kinh t ủ ệ ả ọ ứ ả ớ ầ ộ ế • Mĩ và nhanh chóng lan ra toàn b th ộ ả ộ i nhu n không t ẫ ễ ề ộ ế BÀI 11: TÌNH HÌNH CÁC N TH GI Nguyên nhân c a kh ng ho ng kinh t ả ủ • Do s n xu t t, ch y theo l ậ ạ ấ ồ ạ ả đ i s ng cho ng ế ườ ờ ố 10-1929, cu c kh ng ho ng di n ra ở ủ gi i t b n ớ ư ả ộ ử ủ ủ ả ấ ọ ị ư

Đây là cu c kh ng ho ng tr6àm tr ng và kéo dài nh t trong l ch s ch nghĩa t b nả H u qu : ả ậ Gây ra nh ng h u qu nghiêm tr ng v chính tr , xã h i. ữ ề ọ ộ ị ậ ụ ả ệ ấ ấ ố ộ ấ ọ b n ư ả ả ự ố ủ

ế ị i thoát b ng nh ng hình th c th ng tr • Hàng ch c tri u công nhân th t nghi p ệ ấ • Nhân dân m t ru ng đ t s ng trong c nh nghèo đói túng qu n ẩ ả ộ Nhi u cu c đ u tranh, bi u tình, tu n hành di n ra ề ễ ầ ể i c a ch nghĩa t Đe d a nghiêm tr ng s t n t ọ ủ ự ồ ạ ủ ị ủ i thoát kh i kh ng ho ng và duy trì s th ng tr c a b n ra s c tìm l c t Các n ỏ ố ứ ướ ư ả s n giai c p t ấ ư ả • Các n ướ • Các n ướ chính tr ữ ứ ằ ố ị m i và thi c Anh, Pháp, Mĩ ti n hành c i cách kinh t ả ế c Đ c, Italia, Nh t B n tìm l ứ ố ậ ả t l p ch đ đ c tài phát xít ế ộ ộ ế ậ ớ

Vì sao sau kh ng ho ng ch nghĩa phát xít lên n m quy n c? m t s n ề ở ộ ố ướ ủ ủ ắ ả

ư ấ ướ c ạ t ho t đ ng đàn áp ủ ứ ). Ch nghĩa quân phi ế ế ộ ộ t ráo ri ệ ạ ộ ủ ế ủ ụ ả các n ướ c Đ c, Italia, Nh t b n ậ ả I (1918 – Vì giai c p t s n không đ s c m nh duy trì ch đ c ng hòa và đ a đ t n ấ ư ả qua kh ng ho ng ( kinh t v ủ ượ ả nh ng ng i thu c Đ ng dân ch kêu g i ph c thù ườ ữ ộ D n d n đ a ch nghĩa phát xít lên n m quy n ầ ư ủ Ữ ƯỚ Ứ ọ ắ C Đ C GI A HAI CU C CHI N TRANH TH GI Ộ ứ Ế Ớ ề ở Ế

c a n c Đ c trong nh ng năm 1933 – 1939: ế ủ ướ ứ ữ

ầ BÀI 12: N 1939) Nh ng chính sách kinh t ữ Sau khi lên n m quy n Hít – le đã thi ề ả ắ ố ộ ộ ớ t l p n n chuyên ch đ c tài công khai v i ế ộ ế ậ ạ ề ế ế ố • V chính tr : chính ph Hít – le công khai đàn áp truy nã các Đ ng phái dân ch ị ủ ả ệ t là nh ng ng ữ ủ ỏ ế ệ ả chính sánh đ i n i ph n đ ng và đ i ngo i thì hi u chi n. ủ ườ ủ i Đ ng C ng s n, ra l nh h y b hi n pháp Vaima ữ ế ượ ả : chính ph Hít – le đ y m nh quân h u hóa n n kinh t ề ạ c. Năm 1938, s n l ả ượ ầ ả ụ nh m ph c ằ ng công nghi p c a ệ ủ c kh ng ho ng. Đ a đ ng đ u châu Âu v thép và ề ế ớ ướ ứ ứ ủ ề đ c bi ộ ặ • V kinh t ế ẩ ề v các nh c u chi n tranh xâm l ụ ư ầ Đ c tăng 28% so v i tr ứ đi nệ • V đ i ngo i: ạ ề ố ế ẩ ế t đ y m ng các ho t đ ng chu n b chi n ạ ộ ạ ẩ ị o Chính quy n Hít – le ráo ri ề tranh ệ ộ ộ ườ ng o Năm 1935, ban hành l nh t ng đ ng viên thành l p quân đ i th ậ châu Âu ự ể c ượ ở tr c và tri n khai các ho t đ ng xâm l ứ ưở ổ ng đúc súng và m t tr i lính kh ng ộ ạ o Năm 1938, n l ồ ắ ầ ướ ể c ượ Hòa bình, an ninh c a châu Âu và th gi ủ b t đ u tri n khai các ho t đ ng xâm l i b đe d a ọ ổ ạ ộ c Đ c tr thành x ở ạ ộ ế ớ ị