Đề thi - Đáp án Triết học Mác

§Ò thi - ®¸p ¸n TriÕt häc M¸c - Lªnin

C©u 1/1: Tr×nh bµy ®Þnh nghi· vËt chÊt cña LN, §Æt vÊn ®Ò: Kh¼ng ®Þnh ph¹m trï v/c lµ c¬ b¶n, xuÊt ph¸t ®iÓm cña triÕt häc. ViÖc tr¶ lêi vËt chÊt lµ g× còng nh viÖc thõa nhËn hay b¸c bá nã cã liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò triÕt häc.

+ Xung quanh vÊn ®Ò nµy lu«n lu«n thÓ hiÖn nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau, gi÷a duy vËt vµ duy t©m, gi÷a CNDV cò vµ CNDV biÖn chøng.

Néi dung- Chñ nhÜa duy t©m bao gåm CNDT chñ quan vµ CNDT kh¸ch quan c¶ hai ®Òu b¸c bá ®Æc tÝnh tån t¹i kh¸ch quan cña vËt chÊt. Theo hä, vËt chÊt lµ mét h×nh tøc kh¸c cña ý niÖm tuyÖt ®èi, hoÆc lµ s¶n phÈm cña c¶m gi¸c chñ quan cña con ngêi. C¸c quan ®iÓm trªn ®©y ®· bÞ sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ thùc tiÔn b¸c bá

- Chñ nghÜa duy vËt tríc M¸c lu«n kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i kh¸ch quan cña thÕ giíi vËt chÊt hä lý luËn tõ giíi tù nhiªn ®Ó gi¶i thÝch giíi tù nhiªn. V× vËy hä ®· cã vai tß rÊt to lín trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i CNDT trong quan niÖm vËt chÊt. Tuy thÕ nhng CNDV tríc M¸c l¹i thêng ®ång nhÊt v/c víi vËt thÓ, coi vËt chÊt ®îc c¸u t¹o tõ c¸c vËt thÓ cô thÓ nh: Níc, löa, kh«ng khÝ, nguyªn tö…®ã lµ nh÷ng quan niÖm mang tÝnh chÊt siªu h×nh vÒ v/c. ChÝnh v× vËt, tríc sù ph¸t triÓn cña KHTN, hä trë nªn lóng tóng vµ ®· r¬i dÇn vµo quan ®iÓm duy t©m.

- ChØ cã triÕt häc MLN míi ®a ra ®îc mét quan ®iÓm ®óng ®¾n mang tÝnh c¸ch m¹ng vµ khoa häc vÒ vËt chÊt. Lª Nin, trªn c¬ së kÕ thõa t tëng duy vËt, kÕ thõa nh÷ng t tëng thiªn tµi cña M¸c - ¨ng ghen b»ng sù tæng kÕt xuÊt s¾c nh÷ng thµnh tùu cña KHTN cuèi thÕ kØ 19 ®Çu thÕ kØ 20 ®· ®a ra ®îc mét ®/n kinh ®iÓn vÒ v/c

“V/c lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ thùc t¹i KQ, ®îc ®em l¹i cho con ngêi trong c¶m gi¸c, ®îc c¶m gi¸c cña chóng ta chÐp l¹i, chôp l¹i vµ ph¶n ¸nh vµ tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµ c¶m gi¸c”

Nh vËy

:Theo Lª Nin v/c tríc hÕt lµ mét ph¹m trï triÕt häc, nghÜa lµ v/c lµ ph¹m trï réng nhÊt, kh¸i qu¸t vÒ ®Æc tÝnh c¬ b¶n nhÊt, mµ mäi SVHT cña thÕ giíi ®Òu cã.

Thø nhÊt, víi t c¸ch lµ mét ph¹m trï triÕt häc, Lª Nin yªu cÇu kh«ng ®îc ®ång nhÊt v/c víi vËt thÓ cô thÓ, bëi v× v/c tån t¹i vÜnh viÔn v« cïng, v« tËn cßn c¸c vËt thÓ cô thÓ chØ tån t¹i trong kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh; v/c nãi chung tøc lµ v/c víi tÝnh c¸ch lµ mét ph¹m trï, th× kh«ng cã sù tån t¹i c¶m tÝnh, nghÜa lµ ngêi ta kh«ng thÓ c¶m biÕt ®îc mét c¸ch trùc tiÕp bëi c¸c gi¸c quan. Cßn c¸c vËt thÓ cô thÓ l¹i tån t¹i mét c¸ch c¶m tÝnh.

Víi tÝnh c¸ch lµ mét ph¹m trï triÕt häc, th× mét ®/nghÜa duy nhÊt ®óng vÒ ph¹m trï v/c, lµ ph¶i ®/nghÜa nã, ph¶i th«ng qua ph¹m trï ®èi lËp víi nã, ®ã lµ ý thøc. Theo ®ã chóng ta ph¶i chØ ra ®îc mét thuéc tÝnh nµo ®ã, mµ mäi d¹ng v/c ®Òu cã vµ ®Æc tÝnh nµy l¹i cã t¸c dông ph©n biÖt ®îc sù kh¸c nhau gi÷a v/c nãi chung víi vËt thÓ cô thÓ

Thø hai:VËt chÊt dïng ®Ó chØ hiÖn thùc kh¸ch quan. HiÖn thùc kh¸ch quan lµ mét thuéc tÝnh cña thÕ giíi V/c. ®ã lµ thuéc tÝnh tù th©n tån t¹i, tån t¹i mét c¸ch ®éc lËp vµ cã tríc ý thøc cña tÊt c¶ c¸c sù vËt hiÖn tîng V/c

Thø ba Ph¹m trï V/c dïng ®Ó chØ tÊt c¶ c¸c sù vËt hiÖn tîng mµ con ngêi cã thÓ nhËn thøc ®îc mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c gi¸c quan. Nãi mét c¸ch kh¸c, kh«ng cã c¸i g× lµ kh«ng thÓ biÕt chØ cã sù kh¸c gi÷a c¸i ®· biÕt vµ c¸i cha biÕt do h¹n chÕ cña nh÷ng gi¸c quan cña con ngêi trong mçi thêi ®iÓm lÞch sö nhÊt ®Þnh. Nh vËy vÒ nguyªn t¾c con ngêi cã thÓ nhËn thøc ®îc toµn bé thÕ giíi v/c

ý nghÜa

®Þnh nghÜa vËt chÊt cña LN thùc sô mang tÝnh c¸ch m¹ng khoa häc. LÇn ®Çu tiªn trong mét ®Þnh nghÜa LN gi¶i quyÕt ®uîc trän vÑn ®îc c¶ hai mÆt cña vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc, võa kh¼ng ®Þnh V/c lµ c¸i cã tríc, lµ c¸i quyÕt ®Þnh; ý thøc lµ c¸i cã sau, c¸i bÞ quyÕt ®Þnh; võa kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng nhË thøc thÕ giíi cña con ngêi, do ®ã võa chèng ®îc quan ®iÓm duy t©m, võa kh¾c phôc ®îc h¹n chÕ cña CNDV tríc M¸c, võa chèng ®îc thuyÕt “BÊt kh¶ tri” ®ång thêi l¹i cã t¸c dông cho KHTN ph¸t triÓn. Ph ¬ng ph¸p luËn Trong nhËn thøc thùc tiÔn, chóng ta ph¶i ph¶n ¸nh vµ t¸c ®éng vµo thÕ giíi ®óng nh nã cã, ®óng víi b¶n chÊt cña quy luËt vËn ®éng cña sù vËt hiÖn tîng. Chèng t« hång, bãp mÐo sù thËt, chèng chñ quan duy ý chÝ ¸p ®Æt

Trong NQ ®¹i héi IX cña ®¶ng ®Æc biÖt qua t©m dÕn viÖc xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn cuéc sèng vµ CM ViÖt Nam ®Ó ®Ò ra ®êng lãi, x¸c ®Þnh chñ tr¬ng gi¶i ph¸p.

Trong QSù, ph¶i ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt quy luËt vËn ®éng cña chiÕn tranh vµ ®Êu tranh vò trang cña qu¸ tr×nh x©y dùng Q§, ®Ó cã ®- êng lèi x©y dùng Q§ phï hîp

C©u 1/2: tr×nh bµy nh÷ng h×nh thøc tån t¹i c¬ b¶n cña v/c §Æt vÊn ®Ò: Sù kh¸c nhau vÒ N/t¾c gi÷a q®iÓm cña triÕt häc MLN víi c¸c häc thuyÕt triÕt häc kh¸c kh«ng ph¶i lµ ë chç tr¶ lêi c©u hái v/c lµ g× mµ cßn lµ vµ chñ yÕu lµ luËn gi¶i ph¬ng thøc Tt¹i cña v/c. Tr¶ lêi xem v/c tån t¹i b»ng c¸ch nµo vµ tån t¹i ë ®©u?

C¸c nhµ kinh ®iÓn cña triÕt häc M¸c ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng v/c tån t¹i b»ng c¸ch vËn ®éng th× kh«ng thÓ vËn ®éng ë ®©u kh¸c ngoµi kh«ng gian vµ thêi gian. Nh vËy:

Theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c vËn ®éng lµ mét ph- ¬ng thøc tån t¹i cña v/c. Nãi ®Õn vËn ®éng lµ ngêi ta nãi ®Õn mäi sù biÕn ®«Ø nãi chung, mét d¹ng v/c cô thÓ nµo ®ã cã thÓ kh«ng cã thuéc tÝnh nµy hay thuéc tÝnh kh¸c. Nhng kh«ng thÓ kh«ng cã thuéc tÝnh vËn ®éng. §©y lµ thuéc tÝnh chung cè h÷u cña mäi d¹ng vËt.

+ ChÝnh v× vËy v©n ®éng lµ ®Æc tÝnh cè h÷u cña v/c nªn nã trë thµnh ph¬ng thøc tån t¹i cña v/c. Nãi nh thÕ cã nghÜa lµ v/c tån t¹i b»ng c¸ch vËn ®éng vµ chØ cã th«ng qua vËn ®éng th× v/c míi biÓu hiÖn sù tån t¹i thùc sù cña m×nh. ¡ng ghen kh¼ng ®Þnh: mét d¹ng v/c mµ kh«ng vËn ®éng th× kh«ng cã g× ®Ó nãi c¶.

+ ChÝnh v× vËn ®éng lµ ph¬ng thøc tån t¹i cña v/c nªn nã mang tÝnh v/c, nghÜa lµ vËn ®éng th× lu«n mang tÝnh K/quan, mang tÝnh phong phó mu«n vÎ vÒ ph¹m vi tÝnh chÊt, ®ång thêi l¹i mang tÝnh vÜnh viÔn v« cïng vµ v« tËn nã ®îc b¶o toµn c¶ vÒ mÆt sè lîng (tæng sè vËn ®éng kh«ng thay ®æi vµ vÒ mÆt chÊt lîng c¸c h×nh thøc vËn ®éng c¬ b¶n cña thÕ giíi v/c chuyÓn hãa sang h×nh thøc vËn ®éng kh¸c trong nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh).

+ ¡ng ghen vµo thêi ®¹i cña m×nh ®· ph©n chia c¸c h×nh thøc mu«n vÎ cña sù vËn ®éng cña thÕ giíi v/c thµnh 5 h×nh thøc kh¸c nhau vÒ ®Æc trng cho 5 tr×nh ®é kÕt cÊu kh¸c nhau tõ thÊp tíi cao lµ vËn ®éng c¬ häc, v¹n ®äng vËt lÝ, vËn ®éng hãa häc, vËn ®éng sinh vËt vµ vËn ®éng x· héi

¥ ®©y cÇn lu ý r»ng: kh«ng ®îc quy h×nh thøc vËn ®éng cao vÒ h×nh thøc v©n ®éng thÊp vµ kh«ng ®îc ®ång nhÊt c¸c h×nh thøc v¹n ®éng víi nhau, bëi v× nã sÏ dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm tÖ h¹i trong thôc tiÔn cña con ngêi (Phª ph¸n thuyÕt §¸c Uyn x· héi vµ thuyÕt Man Tuýt)

+ Trong khi kh¼ng ®Þnh sù vËn ®éng cña thÕ giíi v/c lµ tuyÖt ®èi, vÜnh viÔn; M¸c- ¡ng ghen còng thõc nhËn sù ®øng in t¬ng ®èi cña thÕ giíi v/c, v× nã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tån t¹i lµ c¬ së ®Ó chuyÓn hãa, biÕn ®æi.

* ý nghÜa - Qu¸n triÑt quan ®iÎm vËn ®éng trong xen xÐt ®¸nh gi¸ sù vËt hiÖn tîng, phª ph¸n quan ®iÓm b¶o thñ, tr× trÖ, ®Þnh kiÕn trong xem xÐt ®¸nh gi¸ sù vËt hiÖn tîng.

- Qu¸n triÖt quan ®iÓm nµy trong xem xÐt con ngêi vµ tæ chøc QS,

chèng ¸p ®Æt, chèng ®Þnh kiÕn khiªm cìng.

* TriÕt häc m¸c kh¼ng ®Þnh v/c vËn déng trong kh«ng gian,

thêi gian

+ Nãi ®Õn kh«ng gian lµ ngêi ta nãi ®Õn ph¹m trï dïng ®Ó chØ h×nh thøc tån t¹i cña v/c xÐt trªn ph¬ng diÖn qu¶ng tÝnh, kÕt c¸u ®é dµi, ng¾n, cao thÊp, réng hÑp cña SVHT . Cßn nãi ®Õn thêi gian lµ nãi ®Ðn ph¹m trï dïng ®Ó chØ 1 h×nh thøc tån t¹i cña v/c vÒ mÆt diÔn biÕn, kÕ tiÕp nhau cña c¸c qu¸ tr×nh.

+ Nh vËy: Kh«ng gian vµ thêi gian lµ hai ph¹m trï ph¶n ¸nh hai khÝa c¹nh kh¸c nhau trong ph¬ng thøc tån t¹i cña v/c, kh«ng gian th× cã 3 chiÒu, thêi gian chØ cã 1 chiÒu tõ qu¸ khø®Õn t¬ng lai.

+ Tuy thÕ kh«ng gian vµ thêi gian l¹i cã nh÷ng tÝnh chÊt chung sau

®©y:

Mét lµ: TÝnh kh¸ch quan, c¶ kh«ng gian vµ thêi gian ®Òu tån t¹i g¾n liÌn víi v/c, vËn ®éng mµ v/c vËn ®éng lµ tån t¹i kh¸ch quan cho nªn kh«ng gian thêi gian vµ thêi gian còng tån t¹i mét c¸h kh¸ch quan vµ phô thuéc vµo sù tån t¹i cña v/c

Hai lµ: TÝnh vÜnh viÔn v« cïng, v« tËn, kh«ng gian vµ thêi gian cña mét SVHT cô thÓ th× cã h¹n, nhng kh«ng gian vµ thêi gian cña v/c nãi chung th× vÜnh viÔn v« cïng v« tËn, v« th¼ng, v« chung

Ba lµ:

Kh«ng gian vµ thêi gian g¾n kÕt víi nhau thµnh mét thÓ thèng nhÊt kh«ng gian- Thêi gian. NghÜa lµ ®i cïng víi mét tÝnh quy ®Þnh vÒ kh«ng gian lµ mét tÝnh quy ®Þnh vÒ thêi gian vµ ngîc l¹i.

* ý nghÜa : - §©y lµ c¬ së khoa häc ®Ó chèng l¹i quan ®iÓm cña CNDT phñ

nhËn tÝnh kh¸ch quan cña sù vËn ®éng vµ kh«ng gian, thêi gian cña v/c

- Lµ c¬ së lÝ luËn phª ph¸n quan ®iÓm siªu h×nh trong quan niÖm

vÒ vËn ®éng còng nh kh«ng gian vµ thêi gian.

- Lµ c¬ së lÝ luËn ®Ó q/triÖt q/®iÓm LS cô thÓ trong viÖc ph©n

tÝch ®¸nh gi¸ SVHT

C©u 2 Tr×nh bµy nguån gèc, b¶n chÊt ý thøc: §Æt vÊn ®Ò: Xung quanh vÊn ®Ò nguån gèc, b¶n chÊt cña ý thøc tõ xa ®Õn nay trong lÞch sö triÕt häc lu«n lu«n diÔn ra cuéc ®Êu tranh gi÷a quan ®iÓm duy vËt vµ duy t©m, lu«n thÓ hiÖn sù kh¸c nhau gi÷a chñ nghÜa duy vËt cò tríc M¸c víi chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng.

NÕu nh CN duy t©m tõ xa ®Õn nay ®Òu phñ nhËn nguån gèc tù nhiªn vµ b/c XH cña ý thøc th× CN duy vËt cò tríc M¸c l¹i chØ thÊy nguån gèc tù nhiªn cña ý thøc. ChØ ®Õn khi triÕt häc M¸c ra ®êi míi xuÊt hiÖn mét quan niÖm mang tÝnh CM vµ KH vÒ nguån gèc vµ b/c cña ý thøc.

Theo quan niÖm cña CN MLN th× ý thøc lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ h×nh thøc ph¶n ¸nh cao nhÊt riªng cã cña ãc con ngêi vÒ hiÖn thùc KQ trªn c¬ së thùc tiÔn.

Nh vËy: Thø nhÊt: XÐt vÒ mÆt tù nhiªn ý thøc ý thøc lµ sù s¶n phÈm cña sù tiÕn hãa l©u dµi cña thÕ giíi ®éng vËt, xÐt vÒ mÆt kÕt cÊu vµ chøc n¨ng ph¶n ¸nh t¬ng øng.

Khoa häc ®· c/minh r»ng t/g v/c ®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh tiÕn hãa l©u dµi vÒ mÆt kÕt cÊu, theo ®ã kÕt cÊu v/c ph¸t triÓn dÇn dÇn tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ cha hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn cô thÓ lµ: ThÕ giíi Êy ph¸t triÓn tõ v« c¬ lªn h÷u c¬, tõ thÕ giíi kh«ng cã sù sèng ®Õn thÕ giíi cã sù sèng, tõ c¬ thÓ ®¬n bµo ®Õn c¬ thÓ ®a bµo, tõ thùc vËt lªn ®éng vËt, tõ ®éng vËt bËc th¸p lªn ®éng vËt bËc cao … Trong ®ã con ngêi víi bé ãc cña hä lµ s¶n phÈm ph¸t triÓn cao nhÊt cña thÕ giíi v/c xÐt vÒ mÆt kÕt cÊu. ãc ngêi lµ mét d¹ng v/c ®Æc biÖt cã tæ chøc cao lµ nÒn t¶ng v/c cho sù ph¸t triÓn cña ý thøc

Khoa häc còng chøng minh r»ng: T¬ng øng víi sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi v/c vÒ mÆt kÕt cÊu nh ®· nãi ë trªn th× mét ®Æc tÝnh vèn cã cè h÷u cña t/g v/c - ®Æc tÝnh ph¶n ¸nh còng cã mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn dÇn dÇn tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ cha hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn, tõ sù ph¶n ¸nh mang tÝnh chÊt soi g¬ng, chôp ¶nh cña t/g v« c¬ ®Õn sù ph¶n ¸nh mang t/c lùa chän cña t/g h÷u c¬, tõ nh÷ng ph¶n x¹ v« ®iÒu kiÖn cña ®éng vËt bËc thÊp ®Õn ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cña ®éng vËt bËc cao. Tõ h×nh thøc ph¶n ¸nh mang tÝnh chÊt t©m lÝ cña ®éng vËt cã hÖ thÇn kinh ph¸t triÓn lªn sù ph¶n ¸nh mang tÝnh ý thøc chØ cã ë con ngêi, ý thøc lµ h×nh thøc ph¶n ¸nh cao nhÊt riªng cã cña con ngêi. Nãi mét c¸ch kh¸c thÕ giíi KQ, sù t¸c ®éng cña thÕ giíi KQ ãc con ngêi ph¸t triÓn b×nh thêng ®o nguån gèc tù nhiªn cña ý thøc.

Thø hai: YT kh«ng nh÷ng cã nguån gèc TN mµ cßn lµ, chñ yÕu lµ

cã nguån gèc XH

KH ®· c/m r»ng: ý thøc cña con ngêi kh«ng chØ lµ s¶n phÈm cña TN mµ cßn chñ yÕu lµ s¶n phÈm cña XH, c¸c quan hÖ cña XH, lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng v/c mang tÝnh ngêi cña con ngêi chÝnh lµ thùc tiÔn tríc hÕt lµ thùc tiÔn L§SX. ChÝnh lao ®éng mét mÆt ®· s¸ng t¹o ra chÝnh b¶n th©n con ngêi hoµn thiÖn c¸c c¬ quan ph¶n ¸nh cña con ngêi lµm cho bé ãc cña con vîn ph¸t triÓn thµnh bé ãc cña con ngêi. Song song vµ ®ång thêi cïng lao ®éng lµ ng«n ng÷ ra ®êi. Sù ra ®êi cña ng«n ng÷ ®· lµm cho ý thøc cña con ngêi ph¸t triÓn nhanh chãng h¬n bao giê hÕt. V× ng«n ng÷ lµ c¸i vá v/c cña t duy. Theo ®ã ngêi ta dÔ trao ®æi tri thøc kinh nghiÖm víi nhau, dÔ truyÒn thô kinh nghiÖm tri thøc cña thÕ hÖ nµy cho thÕ hÖ kh¸c.

Thø ba: XÐt vÒ mÆt b¶n chÊt ý thøc cu¶ con ngêi lµ h×nh ¶nh chñ quan cña thÕ giíi KQ. Nãi nh thÕ cã nghÜa lµ ý thøc cña con ngêi lµ h×nh ¶nh cña thÕ giíi v/c lµ tÝnh thø hai, lµ b¶n sao vÒ thÕ giíi v/c; thÕ giíi v/c tån t¹i trong ý thøc con ngêi díi d¹ng h×nh ¶nh lÝ tÝnh, díi d¹ng c¸c kh¸i niÖm, c¸c ph¹m trï, sù ph¶n ¸nh thÕ giíi KQ vµo cã bé ãc con ngêi lu«n lu«n th«ng qua l¨ng kÝnh cña chñ thÓ nghÜa lµ nã phô thuéc vµo kinh nghiÖm tri thøc lîi Ých cña tõng chñ thÓ. V× thÕ cïng mét hiÖn tîng KQ nh nhau nhng víi mçi chñ thÓ kh¸c nhau th× h×nh ¶nh cña nã trong ý thøc cña hä còng kh«ng nh nhau. MÆc dï vËy sù ph¶n ¸nh cña ý thøc ®èi víi hiÖn thùc KQ bao giê còng mang tÝnh tÝch cùc chñ ®éng, s¸ng t¹o. V× nãi ®Õn ý thøc lµ nãi ®Õn ý thøc cña con ngêi mµ con ngêi ®i ph¶n ¸nh hiÖn thùc bao giê còng mang tÝnh môc ®Ých, bao giê còng mang tÝnh chñ ®éng vµ còng lu«n lu«n cã tÝnh s¸ng t¹o.

ý nghÜa

: - §©y lµ c¬ së KH chèng l¹i quan ®iÓm cña CNDT trong quan niÖm vÒ nguån gèc b/c cña ý thøc. Nh÷ng quan niÖm vÒ cña CNDT phñ nhËn nguån gèc, tù nhiªn, phñ nhËn ND k/quan cña ý thøc lµ hoµn toµn tr¸i víi KH vµ kh«ng ®óng vÒ mÆt lÝ luËn.

+ Phª ph¸n quan ®Øªm cña CN duy vËt siªu h×nh kh«ng thÊy ®îc

vai trß cña thùc tiÔn ®èi víi viÖc h×nh thµnh ý thøc.

- Víi CT§, CTCT: ®©y lµ c¬ së lÝ luËn KH cña ta vËn dông vµo viÖc x¸c ®Þnh néi dung h×nh thøc, biÖn ph¸p tiÕn hµnh CT§, CTCT hiÖn nay.

+ Cung cÊp cho bé ®éi ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin vÒ ®Êt níc, quèc

tÕ, qu©n ®éi … T¹o ®iÒu kiÖn cho hä nhËn thøc ®óng t×nh h×nh.

+ Cã quan ®iÓm gi¸o dôc mét c¸ch toµn diÖn c¶ vÒ kinh nghiÖm, c¶ vÒ tr×nh ®é, c¶ vÒ ý thøc chÝnh trÞ lîi Ých g/c … t¹o ra thèng nhÊt vÒ mÆt l¨ng kÝnh.

Qua ®ã thèng nhÊt ý trÝ hµnh ®éng C¨n cø vµo tõng ®èi tîng bé ®éi cô thÓ ®Ó cã néi dung h×nh thøc

CT§,CTCT cho phï hîp.

C©u3: Mèi quan hÖ vËt chÊt- ý thøc; kh¸ch quan- chñ quan §Æt vÊn ®Ò: ThÕ giíi tån t¹i xung quanh chóng ta chØ cã hai hiÖn tîng: vËt chÊt hoÆc ý thøc. §©y lµ hai ph¹m trï réng nhÊt, hai ph¹m trï cã mèi liªn hÖ biÖn chng víi nhau. Tuy nhiªn, vÞ trÝ vai trß cña tõng yÕu tè lµ kh«ng ngang b»ng nhau, trong ®ã V/c quyÕt ®Þnh ý thøc, ý thøc t¸c ®éng trë l¹i V/c. ViÖc nghiªn cøu vµ n¾m v÷ng hai ph¹m trï nµy cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thùc tiÔn lµ KQ vµ CQ trong ho¹t ®éng QS

1.Quan niÖm vÒ MQH vËt chÊt, ý thøc trong LS triÕt häc: - Quan ®iÓm duy t©m cho r»ng: ý thøc lµ tÝnh thø nhÊt, V/c lµ tÝnh thø hai, hä tuyÖt ®èi hãa vai trß cña ý thøc, cho r»ng ý thøc lµ s¸ng t¹o ra tÊt c¶. §©y lµ c¬ së dÉn ®Õn ho¹t ®éng phu lu m¹o hiÓm, t¶ khuynh, duy t©m, duy ý chÝ.

- Quan ®iÓm siªu h×nh: Kh¼ng ®Þnh V/c lµ tÝnh thø nhÊt, ý thøc lµ tÝnh thø hai, nhng hä l¹i tuyÖt ®èi hãa vai trß cña V/c mµ kh«ng thÊy vai trß cña ý thøc cña con ngêi trong c¶i t¹o thÕ giíi. §©y lµ c¬ së cho hµnh ®éng bã tay, ®Çu hµng tríc hoµn c¶nh trong ho¹t ®éng thùc tiÔn

2. Quan ®iÓm cña CNMLN vÒ MQH vËt chÊt- ý thøc: Trªn lËp trêng duy vËt biÖn chøng, CNMLN kh¼ng ®Þnh: Gi÷a V/c vµ ý thøc cã MQH biÖn chøng víi nhau. V/c lµ tÝnh thø nhÊt, ý thøc lµ tÝnh thø hai, V/c quyÕt ®Þnh ý thøc, ý thøc cã t¸c ®éng to lín trë l¹i V/c.

- §©y lµ sù kh¸c nhau vÒ chÊt trong viÖc gi¶i quyÕt MQH gi÷a 2 ph¹m trï V/c vµ ý thøc. Nã võa kh¼ng ®Þnh MQH gi÷a hai ph¹m trï, võa nh×n thÊy vai trß, vÞ trÝ tõng ph¹m trï.

+ VËt chÊt quyÕt ®Þnh ý thøc, ý thøc phô thuéc vµ V/c ý thóc chØ lµ s¶n phÈm cña d¹ng vËt chÊt cã tæ chøc cao. §Õn ®©y, quan ®iÓm vÒ MQH vËt chÊt, ý thøc cña CNM ®· ph©n biÖt râ gi÷a CNDVBC víi CNDT (Bëi CNDT kh¼ng ®Þnh ý thøc lµ tÝnh thø nhÊt, V/c lµ tÝnh thø hai)

+ §ång thêi triÕt häc MLN còng chØ râ vai trß t¸c ®éng trë l¹i cña ý thøc ®èi víi V/c. §©y chÝnh lµ ®iÓm mÊu chèt ®Ó ph©n biÖt quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng víi quan ®iÓm siªu h×nh (chØ nh×n htÊy vai trß cña V/c mµ kh«ng nh×n thÊy vai trß t¸c ®éng trë l¹i cña ý thøc)

- VËt chÊt quyÕt ®Þnh ý thøc lµ quyÕt ®Þnh: + Sù ra ®êi cña ý thøc: ý thøc lµ s¶n phÈm ph¸t triÓn l©u dµi cña

thÕ giíi V/c

+ Néi dung cña ý thøc: Néi dung ph¶n ¸nh cña ý thøc lµ ph¶n ¸nh l¹i

thÕ giíi V/c.

+ B¶n chÊt ý thøc: B¶n chÊt ý thøc lµ h×nh ¶nh chñ quan vÒ thÕ

giíi kh¸ch quan.

- ý thøc t¸c ®éng trë l¹i V/c: + ý thøc ph¶n ¸nh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o l¹i thÕ giíi V/c.

+ ý thøc®Ò ra chñ tr¬ng, biÖn ph¸p c¶i t¹o thÕ giíi. + ý thøc híng dÉn ho¹t ®éng thùc tiÔn. 3. ý nghÜa gi¶i quyÕt MQH kh¸ch quan, chñ quan trong lÜnh

vùc qu©n sù:

- XuÊt ph¸t tõ viÖc gi¶i quyÕt MQH vËt chÊt, ý thøc, triÕt häc MLN d· trang bÞ ph¬ng ph¸p luËn khoa häc trong gi¶i quyÕt MQH kh¸ch quan, chñ quan trong ho¹t ®éng QS.

- Kh¸ch quan, chñ quan trong ho¹t ®éng QS cã MQH biÖn chøng víi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, trong ®ã kh¸ch quan quyÕt ®Þnh chñ quan, chñ quan t¸c ®éng trë l¹i KQ

+ Trong H®éng QS, K/quan quyÕt ®Þnh: - Môc ®Ých cña ho¹t

®éng QS

- P/tiÖn, V.khÝ, con ngêi cho H®éng

+ Chñ quan trong ho¹t ®éng QS t¸c ®éng trë l¹i: NhËn thøc quy luËt ho¹t ®éng QS, ®iÒu kiÖn KQ ho¹t ®éng QS, kh¶ n¨ng kh¸ch quan trong ho¹t ®éng QS, trªn c¬ së ®ã, ®Ò ra môc ®Ých, biÖn ph¸p c¶i t¹o thùc tiÔn QS.

Híng dÉn tæ chøc ho¹t ®éng QS, khi ®iÒu kiÖn cho phÐp nã quyÕt

®Þnh ®Õn thµnh b¹i trong ho¹t ®éng QS. ¬ng ph¸p luËn: ý nghÜa ph

4. - Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn ph¶i lu«n xuÊt ph¸t tõ kh¸ch quan, lÊy kh¸ch quan lµm tiÒn ®Ò cho mäi ho¹t ®éng, ®ång thêi ph¶i ph¸t huy n¨ng ®éng chñ quan trong ho¹t ®éng thôc tiÔn.

- Trong ho¹t ®éng QS ph¶i t«n träng KQ, xuÊt ph¸t tõ quy luËt KQ, ®iÒu kiÖn KQ, kh¶ n¨ng KQ. §ång thêi ph¶i ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng chñ quan cña ngêi chØ huy, n¨ng lùc c¸n bé, chiÕn sÜ trong ®¬n vÞ

C©u 4: Nguyªn lÝ vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn vµ nguyªn lÝ vÒ sù

ph¸t triÓn

§Æt vÊn ®Ò: §©y lµ hai nguyªn lÝ c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng duy vËt, nã kh¼ng ®Þnh gi÷a c¸c SVHT trong thÕ giíi lu«n tån t¹i trong mèi liªn hÖ phæ biÕn t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau t¹o nªn sù vËn ®éng ph¸t triÓn kh«ng ngõng. V× vËy viÖc nghiªn cøu vµ n¾m v÷ng hai nguyªn lÝ c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng duy vËt cã mét ý nghÜa rÊt lín trong xem xÐt c¶i t¹o c¸c SVHT trong ho¹t ®éng thùc tiÔn.

1/ Nguyªn lý liªn hÖ vµ phæ biÕn Trong LS triÕt häc ®· tõng cã Q/®iÓm kh«ng thõa nhËn sù liªn hÖ gi÷a c¸c SVHT. Q/®iÓm cña c¸c nhµ siªu h×nh hä xem xÐt thÕ giíi trong sù c« lËp, t¸ch rêi, gi÷a c¸c SVHT kh«ng liªn hÖ víi nhau. NÕu ph¶i thõa nhËn hä chØ thõa nhËn mèi liªn hÖ hêi hît bªn ngoµi, kh«ng lªn hÖ, kh«ng chuyÓn ho¸ lÉn nhau, c¸i nä ®Æt bªn c¹nh c¸i kia. ¡ng ghen ®· nhËn xÐt hä chØ nh×n thÊy c©y mµ kh«ng nh×n thÊy rõng, thÊy sù vËt mµ kh«ng nh×n thÊy chóng.

- Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng: Liªn hÖ lµ phæ biÕn, lµ sù t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, giµng buéc ¶nh hëng quyÕt ®Þnh lÉn nhau gi÷a c¸c SVHT, c¸c ®èi tîng v/c, gi÷a c¸c mÆt cña sù vËt trong ®êi sèng vËt chÊt.

+ Liªn hÖ lµ kh¸ch quan, phæ biÕn: BÊt cø sù vËt nµo còng tån t¹i trong mèi liªn hÖ, giµng buéc víi sù vËt kh¸c, kh«ng cã c¸i g× ra ®êi tõ c¸i h v«, tÊt c¶ ®Òu cã nguån gèc cña nã.

VÝ dô: Trong tù nhiªn: Sù t¸c ®éng liªn hÖ lÉn nhau gi÷a ®éng vËt

vµ thùc vËt.

Trong x· héi: Liªn hÖ gi÷a kinh tÕ - chÝnh trÞ, gi÷a ®êi sèng vËt

chÊt vµ ®êi sèng tinh thÇn, gi÷a ngêi víi ngêi.

Trong t duy: gi÷a c¸c ph¹m trï - kh¸i niÖm, gi÷a biÕt vµ cha biÕt Nh vËy liªn hÖ lµ kh¸ch quan, lµ phæ biÕn ®èi víi mäi SVHT. + Liªn hÖ cã tÝnh phong phó mu«n vÎ XuÊt ph¸t tõ: - B¾t nguån tõ tÝnh phong phó mu«n vÎ cña thÕ giíi v/c. V/c biÓu

hiÖn sù tån t¹i cña m×nh b»ng c¸c SVHT v« cïng phong phó.

- BiÓu hiÖn tÝnh phong phó mu«n vÎ: Cã nh÷ng mèi liªn hÖ t¸c ®éng ®Õn nhiÒu lÜnh vùc réng lín cña thÕ giíi (Mèi liªn hÖ: b¶n chÊt - hiÖn tîng, mèi liªn hÖ c¸i chung c¸i riªng, néi dung - h×nh thøc ... )

Cã mèi liªn hÖ chØ dÉn ra trong mét lÜnh vùc, mét sù vËt cô thÓ

(VÝ dô ®ång ho¸, dÞ ho¸ chØ dÉn ra trong lÜnh vùc sinh häc)

Cã mèi liªn hÖ trùc tiÕp, cã mèi liªn hÖ gi¸n tiÕp, vÝ dô ngêi víi ngêi trong quan hÖ s¶n xuÊt v/c (trùc tiÕp), s¶n xuÊt - tiªu dïng ph¶i qua lu th«ng ph©n phèi (gi¸n tiÕp).

Cã mèi liªn hÖ bªn trong, cã mèi liªn hÖ bªn ngoµi, cã mèi liªn hÖ

tÊt nhiªn, cã mèi liªn hÖ ngÉu nhiªn.

- Cã mèi liªn hÖ c¬ b¶n, cã mèi liªn hÖ kh«ng c¬ b¶n, cã mèi liªn hÖ quyÕt ®Þnh sù tån t¹i ph¸t triÓn cña sù vËt, cã mèi liªn hÖ chØ ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn. ý nghÜa

: + Trong nhËn thøc vµ c¶i t¹o sù vËt ®ßi hái chñ thÓ ph¶i cã quan ®iÓm toµn diÖn, nghÜa lµ ph¶i v¹ch ra tÊt c¶ c¸c mçi liªn hÖ vèn cã cña sù vËt hiÖn tîng ®ã.

+ Qu¸n triÖt quan ®iÓm toµn diÖn nhng ph¶i s©u s¾c, nghÜa lµ v¹ch ra c¸c mçi liªn hÖ vèi cã cña sù vËt, nhng ph¶i cã ®îc vai trß, vÞ trÝ, t×nh chÊt cña tõng mçi quan hÖ cô thÓ ®Æc biÖt lµ mèi quan hÖ b¶n chÊt bªn trong cña sù vËt hiÖn tîng kh«ng ®îc cµo b»ng v× SVHT ®îc biÓu hiÖn th«ng qua c¸c mçi liªn hÖ vµ thùc chÊt nhËn thøc sù vËt lµ nhËn thøc mçi liªn hÖ vèn cã cña chóng.

+ Trong N/thøc vµ c¶i t¹o cô thÓ chèng q®iÓm phiÕu diÖn 1 chiÒu

vµ ¸p ®Æt chñ quan.

+ VËn dông trong lÜnh vùc qu©n sù xem xÐt ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tr-

íc say ph¶i chÆt chÏ, x¸c ®Þnh vÊn ®Ò mÉu chèt tõ hiÖn thùc.

2/ Nguyªn lÝ sù ph¸t triÓn: Ph¸t triÓn lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng tõ thÊp tíi cao, tõ ®¬n gi¶n tíi

phøc t¹p, nÐt ®Æc trng chñ yÕu lµ c¸i cò mÊt ®i, c¸i míi ra ®êi.

- Nh÷ng nhµ triÕt häc sieu h×nh kh«ng thõa nhËn sù ph¸t triÎn, SVHT lµ ®øng im, chÕt cøng. NÕu ph¶i thõa nhËn sù ph¸t triÓn th× ph¸t triÓn ®ã chØ lµ t¨ng gi¶m ®¬n thuÇn vÒ sè lîng lÆp l¹i theo vßng tuÇn hoµn khÐp kÝn.

- CNDV biÖn chøng kh¼ng ®Þnh: Mäi SVHT trong thÕ giíi lu«n vËn ®éng biÕn ®æi chuyÓn hãa tõ tr¹ng th¸i nµy sang tr¹ng th¸i kh¸c, khuynh híng lµ tiÕn lªn, con ®êng tiÕn lªn lµ quanh co, phøc t¹p, c¸i míi thay thÐ c¸i cò ®ã lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tÊt yÕu:

- NghÜa lµ: Sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña c¸c SVHT tu©n theo quy luËt cña phÐp biÖn chøng, cã ®Æc tÝnh lµ tiÕn lªn, cã kÕ thõa nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña sù vËt cò, dêng nh lÆp l¹i c¸i cò trªn c¬ së cao h¬n (VD: c¸c ph¬ng thøc SX thay thÕ nhau trong lÞch sö, ph¬ng thøc SX míi ra ®êi bao giê còng kÕ thõa c¸c yÐu tè tÝch cùc trong ph¬ng thøc SX cò)

- Sù ph¸t triÓn lµ tù th©n, lµ kh¸ch quan vèn cã cña sù vËt, lµ khunh h-

¬Ýng chung cña mäi sù vËt trªn thÐ giíi

VÝ dô: Trong tù nhiªn, sù ph¸t triÓn tõ v« c¬ ®Õn h÷u c¬; tõ thùc vËt- ®éng vËt ®Õn con ngêi lµ qu¸ tr×ng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña giíi tù nhiªn tu©n theo qui luËt kh¸ch quan.

* ý nghÜa rót ra

: Trong nhËn thøc vµ c¶i t¹o sù vËt ®åi hái ph¶i cã quan ®iÓm ph¸t triÓn, nghÜa lµ ph¶i ph©n tÝch kh¸ch thÓ trong sù vËn ®éng cña nã.

Ph¶i biÕt ph¸t hiÖn, ®Êu tranh ñng hé c¸i míi, c¸i tiÕn bé kiªn quyÕt

®Êu tranh xo¸ bá c¸i l¹c hËu.

Ph¶i thÊy ®îc sù ph¸t triÓn lµ qu¸ tr×nh khã kh¨n, phøc t¹p, võa mang tÝnh khuynh híng chung lµ ph¸t triÓn ®i lªn nhng ph¶i g¾n víi quan ®iÓm cô thÓ.

CÇn ph¶i chèng ®Þnh kiÕn c¸ nh©n, b¶o thñ, chñ quan, nãng véi

hoÆc t¶ khuynh, h÷u khuynh

C©u 5./1: Tr×nh bµy qui luËt thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c

mÆt ®èi lËp

§©y lµ mét trong ba quan hÖ c¬ b¶n gi÷ vai trß h¹t nh©n cña phÐp biÖn chøng duy vËt. Nã võa lµ ch×a khãa ®Ó chóng ta hiÓu c¸c qui luËt kh¸c cña phÐp BCDV võa cho ta biÕt nguån gèc, ®éng lùc cña sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña mäi SVHT.

- NhËn thøc ®óng ®¾n néi dung cña QL nµy lµ võa cã ý nghÜa lÝ luËn s©u s¾c, ®ång thêi cã ý nghÜa thùc tiÔn rÊt cÊp b¸ch nhÊt lµ ®èi víi nhËn thøc c¸c quan ®iÓm cña §CSVN vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i trong qu¸ tr×nh ®æi míi hiÖn nay.

Chóng ta cã thÓ kh¸i qu¸t QL nµy nh sau:

Mäi SVHT ®Òu bao hµm m©u thuÉn. BiÖn chøng cña m©u thuÉn lµ sù thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ t¬ng ®èi, lµ tiÒn ®Ò ®Ó ®Êu tranh, lµ c¬ së cho sù tån t¹i cña mäi SVHT. Cuéc ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ tuyÖt ®èi, lµ ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho thèng nhÊt, lµ ®éng lùc cho sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña SVHT.

Nh vËy:

Thø nhÊt:

Mäi SVHT ®Òu bao hµm m©u thuÉn. Nãi ®Õn m©u thuÉn lµ nãi ®Õn ph¹m trï chØ hai mÆt ®èi lËp cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau cïng tån t¹i trong mét SVHT. Nãi ®Õn mÆt ®èi lËp lµ ng- êi ta nãi ®Õn nh÷ng mÆt, nh÷ng thuéc tÝnh mang tÝnh biÕn ®æi tr¸i ngîc víi nh÷ng mÆt nh÷ng thuéc tÝnh trong tõng SVHT, mÆt ®èi lËp cã ®Æc ®iÓm trªn ®©y th× lËp thµnh mét m©u thuÉn. VÝ dô nh m©u thuÉn gi÷a CNTB víi CNXH, giai cÊp v« s¶n víi g/c t s¶n, gi÷a biÕn dÞ vµ di truyÒn, gi÷a ®ång hãa vµ dÞ hãa.

Thø hai:

Mäi m©u thuÉn ®Çu lµ sù thèng nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. Nãi c¸ch kh¸c bÊt cø m©u thuÉn nµo còng bao hµm hai tr¹ng th¸i ®èi lËp cã quan hÖ biÖn chøng víi nhau ®ã lµ thèng nhÊt vµ ®Êu tranh.

Nãi ®Õn thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ nãi ®Õn tr¹ng th¸i cña m©u thuÉn ë ®ã c¸c mÆt ®èi lËp lu«n n¬ng tùa vµo nhau lµm tiÒn ®Ò tån t¹i cho nhau phï hîp vµ t¸c dông ngang nhau. VÝ dô g/c VS vµ g/c TS ®ã lµ hai mÆt ®èi lËp nhng gi÷a chóng vÉn cã sù “thèng nhÊt” theo ®ã c¶ g/c v« s¶n vµ g/c t s¶n ®Òu cÇn cã nhau. ®Òu ph¶i n¬ng tùa vµo nhau, ®Òu cã nh÷ng nhu cÇu chung gièng nhau nµo ®ã, ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ång nhÊt Sù thèng nhÊt ®îc hiÓu nh trªn râ rµng chØ lµ t- ¬ng ®èi, t¹m thêi, tho¸ng qua vµ cã ®iÒu kiÖn, nã t¬ng øng víi t×nh tr¹ng ®øng im t¬ng ®èi cñaøVHT.

Nãi ®Õn ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ nãi ®Õn tr¹ng th¸i cña c¸c m©u thuÉn mµ ë ®ã c¸c mÆt ®èi lËp lu«n lÊy nhau lµm tiÒn ®Ò ®Ó t¸c ®éng qua l¹i theo xu híng bµi trõ vµ phñ ®Þnh lÉn nhau, dÉn ®Õn sù chuyÓn hãa lÉn nhau gi÷a chóng.

VÝ dô: G/c v« s¶n vµ g/c t s¶n ®· nãi ë trªn mÆc dï vÉn lu«n “thèng nhÊt”. Nhng thùc ra ë bªn trong c¶ g/c v« s¶n vµ g/c t s¶n vÉn lu«n t×m mäi c¸ch ®Êu tranh lµm suy yÕu lÉn nhau, c¶n trë xu híng ph¸t triÓn cña nhau vµ kÕt côc cña cuéc ®Êu tranh nµy sÏ dÉn ®Õn sù chuyÓn hãa ®Þa vÞ cña 2 g/c.

Sù ®Êu tranh ®îc hiÓu nh trªn râ rµng lµ mang tÝnh tuyÖt ®èi vÜnh viÔn, nã t¬ng øng víi tÝnh tuyÖt ®èi vÜnh viÔn cña sù vËn ®éng cña SVHT. Thø ba: - Thèng nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau vµ cã vai trß kh¸c nhau ®èi víi sù tån t¹i ph¸t triÓn SVHT.

+ Thèng nhÊt lµ tiÒn ®Ò cho ®Êu tranh, lµ ®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i cña sù vËt, hiÖn tîng. Kh«ng cã sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp th× kh«ng cã sù vËt hiÖn tîng nµo tån t¹i trªn thùc tÕ, do ®ã còng kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®Êu tranh.

+ §Êu tranh lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù thèng nhÊt, lµ ®éng lùc cho sù vËn ®éng ph¸t triÓn sù vËt, kh«ng cã ®Êu tranh th× sù thèng nhÊt chØ lµ h×nh thøc, thiÕu søc sèng vµ kh«ng ch¾c ch¾n. Ch¼ng h¹n mét tËp thÓ mµ kh«ng tiÕn hµnh ®Êu tranh thêng xuyªn, kh«ng tiÕn hµnh tù phª b×nh vµ phª b×nh, kh«ng ®Êu tranh chèng c¸c tÖ n¹n th× tËp thÓ Êy thèng nhÊt chØ lµ h×nh thøc dÜ hßa vi quÝ, “thèng nhÊt” mµ bªn trong chøa ®ùng nh÷ng m©u thuÉn s¾p bïng næ, vµ ®i xuèng.

ChØ cã ®Êu tranh míi lµm cho m©u thuÉn ®îc gi¶i quýªt, khi m©u thuÉn c¬ b¶n ®îc gi¶i quyÕt, th× sù vËt cò mÊt ®i, sù vËt míi ra ®êi víi mét sù thèng nhÊt míi. Víi ý nghÜa Êy LN coi ph¸t triÓn lµ cuéc ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp.

ý nghÜa Thø nhÊt: Thõa nhËn sù thèng nhÊt, nhng kh«ng ®îc tuyÖt ®èi hãa sù thèng nhÊt, dÉn ®Õn phñ nhËn ®Êu tranh. Kiªn quyÕt phª ph¸n CN c¬ héi xÐt l¹i h÷u khuynh hiÖn ®¹i.

Thø hai: Kh¼ng ®Þnh vai trß cña ®Êu tranh, nhng kh«ng ®îc tuyÖt ®èi hãa ®Êu tranh nhÊt lµ ®Êu tranh g/c, ®Êu tranh ®Þch ta, phñ nhËn vai trß cña thèng nhÊt, phª ph¸n khuynh híng t tëng t¶ khuynh.

Thø ba: §©y lµ c¬ së khäc ®Ó ta qtriÖt ®êng lèi ®èi ngo¹i cña

§CSVN hiÖn nay.

- §¶ng ta ®· ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thêi cuéc hiÖn nay, xem nã nh mét chØnh thèng nhÊt nhng ®Çy dÉy nh÷ng m©u thuÉn gi÷a c¸c níc cã chÕ ®é XH kh¸c, c¸c lùc lîng, c¸c khuynh híng chÝnh trÞ, gi÷a thêi c¬ vµ th¸ch thøc gi÷a vËn héi vµ nguy c¬.

- Trªn c¬ së lÝ luËn m©u thuÉn §¶ng ta kh¼ng ®Þnh m©u thuÉn

c¬ b¶n cña thêi ®¹i vÉn tån t¹i vµ s©u s¾c h¬n tríc.

- Tõ ®ã §¶ng ta x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më cã nguyªn

t¾c.

+ Thõa nhËn sù cïng tån t¹i trong hßa b×nh gi÷a c¸c níc cã chÕ ®é kh¸c nhau, ®a d¹ng hãa, ®a ph¬ng hãa c¸c quan hÖ, hîp t¸c ®èi ngo¹i ®Ó cïng ph¸t triÓn …

+ Gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ, trong viÖc ho¹ch ®Þnh ®êng lèi, gi÷ v÷ng ®Þnh híng ph¸t triÓn theo CNXH, kiªn quyÕt ®Êu tranh v× c¸c môc tiªu cña thêi ®¹i.

+ Do ®êng lèi ®èi ngo¹i ®óng ®¾n Êy mµ c«ng cuéc ®æi míi

thµnh c«ng tr¸nh ®îc vÕt xe ®æ.

C©u 5/2: Quy luËt Lîng-ChÊt §Æt vÊn ®Ò: §©y lµ mét trong nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n cu¶ phÐp

biÖn chøng duy vËt nã kh¸i qu¸t tr¹ng th¸i c¸ch thøc ph¸t triÓn cña SVHT.

- NhËn thøc ®óng nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña qui luËt nµy cã ý nghÜa hÕt søc quan träng c¶ lÝ luËn vµ thùc tiÔn nhÊt lµ ®èi víi x©y dùng Q§ ta hiÖn nay.

Ta cã thÓ kh¸i qu¸t néi dung cña QL nµy nh sau: BÊt cø sù vËt nµo còng lµ sù thèng nhÊt gi÷a chÊt vµ lîng; sù thay ®æi dÇn dÇn vÒ lîng vît qua giíi h¹n ®é sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ chÊt th«ng qua bíc nh¶y, chÊt míi ra ®êi sÏ t¸c ®éng trë l¹i víi viÖc thay ®æi vÒ lîng. Nh vËy: Thø nhÊt: Theo quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng mäi SVHT ®Òu

lµ sù thèng nhÊt gi÷a chÊt vµ lîng.

+ Nãi ®Õn chÊt lµ ngêi ta nãi ®Õn mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ tÝnh qui ®Þnh vèn cã cu¶ SVHT, lµ sù thèng nhÊt h÷u c¬ cña c¸c thuéc tÝnh, lµm cho SVHT lµ nã chø kh«ng ph¶i lµ c¸i kh¸c. VÝ dô: Nãi ®Õn chÊt cña Q§ND VN lµ ngêi ta nãi ®Õn nh÷ng thuéc tÝnh trung víi n- íc, hiÕu v¬Ý d©n SSC§ … sù thèng nhÊt cña c¸c thuéc tÝnh nµy lµm cho Q§ND VN kh¸c víi c¸c Q§ kh¸c.

+ Nãi ®Õn lîng lµ ngêi ta nãi ®Õn mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ tÝnh quy ®Þnh vèn cã cña SVHT, biÓu thÞ sè lîng, qui m«, tr×nh ®é, nhÞp ®iÖu cña sù vËn ®éngvµ ph¸t triÓn cña sù vËt còng nh cña c¸c thuéc tÝnh cña SVHT Êy. VÝ dô: Nãi ®Õn lîng cña mét qu¸ tr×nh ®µo t¹o la ngêi ta nãi ®Õn sè lîng häc viªn, s¸ch vë, gi¸o tr×nh, c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc, c¸c lùc lîng … ®îc huy ®éng trong qui tr×nh Êy.

+ Nãi ®Õn sù thèng nhÊt gi÷a chÊt vµ lîng lµ ngêi ta nãi ®Õn kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau gi÷a chóng, ®i liÒn víi mét tÝnh qui ®Þnh vÒ l- îng lµ mét tÝnh qui ®Þnh vÒ chÊt vµ ngîc l¹i. Nãi ®Õn lîng lµ lîng cña mét chÊt nhÊt ®Þnh, nãi ®Õn chÊt lµ chÊt cña mét sù vËt cô thÓ, kh«ng cã lîng vµ chÊt chung chung t¸ch rêi nhau.

Tuy thÕ: Sù thèng nhÊt gi÷a lîng vµ chÊt lµ sù thèng nhÊt gi÷a hai mÆt ®èi lËp. Lîng th× thêng xuyªn biÕn ®æi h¬n chÊt, chÊt l¹i t¬ng ®èi æn ®Þnh h¬n lîng, v× thÕ sù vËt hiÖn tîng lu«n lu«n cã kh¶ n¨ng thay ®æi vÒ mÆt tr¹ng th¸i. Giíi h¹n trong ®ã sù thay ®æi vÒ lîng cha lµm thay ®æi c¨n b¶n vÒ chÊt th× ngêi ta gäi lµ ®é.

Thø hai: C¸ch thøc thay ®æi tr¹ng th¸i cña SVHT lµ ®i tõ sù tÝch lòy dÇn dÇn, nhá nhÆt vÒ lîng, vît qua giíi h¹n ®é, thµnh sù thay ®æi vÒ chÊt th«ng qua bíc nh¶y.

+ Nãi ®Õn sù tÝch lòy dÇn dÇn vÒ lîng lµ ngêi ta nãi ®Õn qu¸ tr×nh tÝch lòy dÇn nh÷ng yÕu tè, nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng ®Æc trung cho SVHT míi, ngay trong lßng sù vËt cò. VÝ dô: Qu¸ tr×nh tÝch lòy dÇn nh÷ng yÕu tè vÒ luËt ph¸p, vÒ con ngêi, vÒ c¬ së h¹ tÇng .. . cho c¬ chÕ qu¶n lÝ míi lu«n lu«n diÔn ra ngay trong lßng c¬ chÕ qu¶n lÝ cò.

+ Sù thay ®æi vÒ chÊt lµ ngêi ta nãi ®Õn sù thay ®æi c¨n b¶n cña c¸c thuéc tÝnh cña SVHT cò, hoÆc lµ sù thay thÕ thuéc tÝnh c¨n b¶n cu¶ sù vËt cò, b»ng mét thuéc tÝnh c¬ b¶n kh¸c vÒ chÊt. Nã ®îc ®¸nh dÊu b»ng sù thay thÕ sù vËt nµy víi sù vËt kh¸c. VÝ dô: ph¬ng thøc SX XHCN ph¸t triÓn ra ®êi thay thÕ cho ph¬ng thøc SX TBCN, còng ®ång thêi lµ sù thay thÕ cña mét c¸ch thøc SX XH kh¸c víi c¸ch thøc SX cña XH TB (tõ t h÷u thµnh c«ng h÷u )

+ Tõ chÊt cò chuyÓn sang chÊt míi bao giê còng th«ng qua mét b- íc nh¶y. §©y chÝnh lµ qu¸ tr×nh chuyÓn hãa, lµ thêi k× qu¸ ®é mµ qua ®ã sù vËt cò chuyÓn hãa sang sù vËt míi. C¸i thêi k× nµy diÔn ra nh thÕ nµo, nhanh hay chËm, tõ tõ hay ®ét biÕn côc bé hay toµn bé lµ tïy thuéc vµo qu¸ tr×nh tÝch lòy vÒ lîng tríc ®ã, phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn lÞch sö lóc bíc nh¶y x¶y ra. VÝ dô: Trong ®iÒu kiÖn nh hiÖn nay, chóng ta hoµn toµn cã thÓ t¹o ra nh÷ng bíc nh¶y mang tÝnh ®ét biÕn trªn mét sè lÜnh vùc SX mòi nhän: C«ng nghÖ th«ng tin, phÇn mÒm, bu ®iÖn ®Ó thùc hiÖn chiÕn lîc ®i t¾t ®ãn ®Çu. C¸i ®iÓm ë ®ã bíc nh¶y x¶y ra gäi lµ ®iÓm nót cña cuéc CM XH ®Çu tiªn trªn t/g.

+ Khi chÊt míi ra ®êi nã l¹i t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn míi vÒ l-

îng.

VÝ dô: Khi ph¬ng thøc SX XHCN víi tÝnh c¸ch lµ mét chÊt míi ra ®êit¹o ®iÒu kiÖn cho lùc lîng SX míi ph¸t triÓn, gi¶i phãng søc SX XH. §©y chÝnh lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn liªn tôc kh«ng nghØ cña SVHT, hiÖn t- îng lµ sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh liªn tôc vµ sù ®øt ®o¹n cña sù vËt hiÖn t- îng.

ý nghÜa:

- Kiªn tr× tÝch lòy vÒ lîng ®Ó chñ ®éng khi cã thêi c¬ vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi sÏ thùc hiÖn bíc nh¶y vÒ chÊt. Chèng n«n nãng gi¶n ®¬n, ®èt ch¸y giai ®o¹n.

- Khi ®· chuÈn bÞ ®Çy ®ñ vÒ lîng, thêi c¬ ®Õn th× ph¶i kiªn quyÕt thùc hiÖn bíc nh¶y. Chèng do dù, trï trõ lµm mÊt thêi c¬, lµm biÕn d¹ng qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.

- Trong thùc tiÔn ph¶i ®Æc biÖt lu ý trong viÖc ®Êu tranh kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm “nãng” cña XH, nh÷ng tÝch tô yÕu kÐm khuyÕt ®iÓm trong tõng ®¬n vÞ, tr¸nh bïng næ g©y hËu qu¶ xÊu.

+ Trong XD Q§ ph¶i qu¸n triÖt q®iÓm tõng bíc kiªn tr× trªn tÊt c¶ c¸c mÆt nhng ®ång thêi còng ph¶i m¹nh d¹n t¹o ra bíc nh¶y ®ét biÕn trªn tõng lÜnh vùc, ë tõng qu©n, binh chñng, ë tõng thêi ®iÓm nµo ®ã, khi mµ nã héi ®ñ c¸c yÕu tè vµ ®iÒu kiÖn cho phÐp.

C©u 5/3: Qui luËt phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh, §Æt vÊn ®Ò:

§©y lµ mét qui luËt c¬ b¶n cña phÐp BCDV nã kh¸i qu¸t xu híng ®i lªn cña sù ph¸t triÓn, v¹ch râ mèi liªn hÖ néi t¹i gi÷a c¸i cò vµ c¸i míi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Nhng c¬ chÕ vËn ®éng cña quy luËt nµy rÊt phøc t¹p cho nªn viÖc nhËn thøc ®îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña nã kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa vÒ mÆt lÝ luËn mµ cßn cã ý nghÜa rÊt c¬ b¶n trong viÖc vËn dông vµo thùc tiÔn.

Qui luËt nµy nÕu ®îc nhËn thøc mét c¸ch ®Çy ®ñ c¬ së lÝ luËn chñ yÕu, trùc tiÕp cho quan niÖm cña §CS VN vÒ thùc chÊt thêi k× qu¸ ®é bá qua CNTB lªn CNXH ë níc ta hiÖn nay.

vËy:

Qui luËt nµy cã thÓ kh¸i qu¸t nh sau: Khuynh híng ph¸t triÓn cña sù vËt lµ qu¸ tr×nh c¸i míi phñ ®Þnh c¸i cò, c¸i míi võa lo¹i bá c¸i cò, võa kÕ thõa nh÷ng c¸i tÝch cùc trong lßng c¸i cò, theo c¬ chÕ phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh, ®Ó kh¼ng ®Þnh sù tiÕn lªn. Con ®êng ®i lªn trong sù ph¸t triÓn, do ®ã kh«ng ph¶i theo ®êng th¼ng mµ theo ®êng xo¸y èc. C¸i míi lµ c¸i tÊt th¾ng. Nh Thø nhÊt :

Theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c, ®Ó cã sù ph¸t triÓn th× tÊt yÕu ph¶i cã sù phñ ®Þnh biÖn chøng. Nãi mét c¸ch kh¸c phñ ®Þnh biÖn chøng lµ mét m¾t kh©u tÊt yÕu dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn. M¸c nãi “kh«ng cã lÜnh vùc nµo l¹i cã sù ph¸t triÓn mµ kh«ng phñ ®Þnh nh÷ng h×nh thøc ®· cã tõ tríc”

Phñ ®Þnh hiÓu theo nghÜa chung nhÊt chØ lµ sù thay thÕ lÉn nhau gi÷a c¸c sù vËt hiÖn tîng. Nhng phÐp biÖn chøng kh«ng n/c sù phñ ®Þnh nãi chung. Mµ nã chØ vËt chÊt c¸i sù phñ ®Þnh tù th©n. NghÜa lµ nghiªn cøu c¸i sù phñ ®Þnh víi t c¸ch lµ m¾t kh©u cña sù ph¸t triÓn. Mét sù phñ ®Þnh dÉn ®Õn sù ra ®êi cña c¸i míi dÉn ®Õn tiÕn bé h¬n c¸i cò. §ã chÝnh lµ phñ ®Þnh biÖn chøng, theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c phñ ®Þnh biÖn chøng ph¶i mang tÝnh KQ nghÜa lµ sù phñ ®Þnh diÔn ra do viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn néi t¹i cña b¶n th©n sù viÖc. Chø kh«ng ph¶i lµ do sù ¸p ®Æt tõ bªn ngoµi vµo. Tuy thÕ ®Æc trng c¬ b¶n nhÊt cña phñ ®Þnh biÖn chøng, ®ã lµ tÝnh kÕ thõa, nghÜa lµ phñ ®Þnh kh«ng ph¶i chØ ®¬n gi¶n lµ viÖc ph¸ hñy hoµn toµn c¸i cò. Kh«ng ph¶i lµ sù chÆt ®øt hoµn toµn ph¸t triÓn. Mµ tr¸i l¹i nã bao hµm viÖc kÕ thõa nh÷ng h¹t nh©n hîp lÝ, trong lßng c¸i cò. Nã nèi liÒn c¸i míi víi c¸i cò trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn; chÝnh v× thÕ ®©y lµ sù phñ ®Þnh ®Ó kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn thÕ giíi hiÖn thùc.

Thø hai: Tuy thÕ theo quan ®iÓm cña CN duy vËt b/c phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh míi lµ c¬ chÕ néi t¹i ®em ®Õn sù ph¸t triÓn. ®iÒu nµy cã nghÜa lµ:

+ C¸i míi ra ®êi, kh«ng ph¶i chØ th«ng qua nh÷ng lÇn phñ ®Þnh liªn tiÕp víi tÝnh chÊt gièng hÖt nhau, mµ tr¸i l¹i ph¶i th«ng qua mét sè lÇn phñ ®Þnh nµo ®ã ®ñ hîp thµnh mét chu k×: Tõ kh¼ng ®Þnh ®Õn phñ ®Þnh vµ tõ phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh, chØ ®Õn ®©y mét c¸i míi ®óng nghÜa cña nã míi ra ®êi, sù vËt dêng nh quay trë l¹i c¸i ban ®Çu.

Sè lÇn phñ ®Þnh trong mét chu k× cã thÓ nhiÒu Ýt kh¸c nhau. Nh- ng vÒ thùc chÊt bao giê còng cã thÓ quay vÒ 2 lÇn phñ ®Þnh c¬ b¶n víi 3 giai ®o¹n ®ã lµ phñ ®Þnh biÖn chøng lÇn thø nhÊt vµ phñ ®Þnh biÖn chøng lÇn thø hai. LÇn phñ ®Þnh nµy cã vai trß vµ tÝnh chÊt hÕt søc kh¸c nhau.

NÕu phñ ®Þnh lÇn thø nhÊt lµ më ®Çu cho mét chu k×, th× phñ ®Þnh lÇn thø hai l¹i kÕt thóc mét chu k× ph¸t triÓn. NÕu nh phñ ®Þnh lÇn thø nhÊt lµm cho sù vËt hiÖn tîng trë thµnh c¸i ®éc lËp víi c¸i ban ®Çu, th× phñ ®Þnh lÇn thø hai l¹i lµm cho sù vËt hiÖn tîng dêng nh nã l¹i c¸i ban ®Çu nhng ë giai ®o¹n cao h¬n. NÕu nh phñ ®Þnh lÇn thø nhÊt sù kÕ thõa míi mang tÝnh chÊt phiÕn diÖn, th× phñ ®Þnh lÇn thø hai kÕ thõa ®· mang tÝnh chÊt toµn diÖn.

VÝ dô: Toµn bé chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n vÒ TLSX (chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n) ®ãng vai trß lµ phñ ®Þnh lÇn thø nhÊt nã lµm cho c¸c XH nµy ®èi lËp l¹i víi XHCS nguyªn thñy. Th× phñ ®Þnh lÇn thø hai lµ (lµ CM XHCN) l¹i lµm cho XH dêng nh trë l¹i víi XH CSNT nhng víi mét tr×nh ®é cao h¬n rÊt nhiÒu.

Thø ba:

ChÝnh do c¬ chÕ trªn ®©y qui ®Þnh mµ con ®êng ®i lªn trong sù ph¸t triÓn kh«ng thÓ lµ mét ®êng th¼ng, tr¸i l¹i nã quanh co phøc t¹p. Lª Nin dïng h×nh ¶nh ®ã lµ con ®êng ph¸t triÓn theo h×nh thøc “xo¸y èc”. §iÒu nµy cã nghÜa lµ: lµ ph¸t triÓn lµ mét khuynh híngth«ng qua nhiÌu giai ®o¹n. Chø kh«ng ph¶i lµ mang tÝnh trùc tuyÕn. Ph¸t triÓn do ®ã lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p quanh co võa cã sù kÕ thõa, võa cã sù lÆp l¹i, võa cã sù tiÕn lªn vµ do ®ã cã sù thôt lïi ®«i khi rÊt lín, vÝ dô: Sù ph¸t triÓn cña CNXH nã võa cã sù kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®¹t ®îc trong XHTB, võa nh lµ lÆp l¹i nh÷ng nguyªn t¾c cña XH CSNT ®ång thêi l¹i cã nh÷ng bíc tiÕn lªn vît xa tÊt c¶ cña tÊt c¶ x· héi tr- íc ®©y kÓ c¶ XHTB, nhng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn Êy, CNXH vÉn cã thÓ gÆp ph¶i nh÷ng bíc quay, nh÷ng khñng ho¶ng, nh÷ng sù thôt lïi nh thêi gian võa qua chóng ta ®· thÊy.

MÆc dï vËy phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh bao giê còng ®em ®Õn sù ra ®êi cña c¸i míi c¸i tiÕn bé, c¸i míi ra ®êi lµ tÊt yÕu bëi v× nã xuÊt hiÖn phï hîp víi qui luËt cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn sù vËt vµ qu¸ tr×nh Êy còng lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc nèi tiÕp nhau cña c¸c chu k× ph¸t triÓn trong luËn KQ. 19 * ý nghÜa:

- Lµ v× ®Æc trng c¬ b¶n cña phñ ®Þnh b/c lµ mang tÝnh kÕ thõa. Cho nªn chóng ta ph¶i kh¸i qu¸t chèng l¹i sù phñ ®Þnh s¹ch ch¬n th¸i ®é chèi bá qu¸ khø h v« lÞch sö còng nh chñ tr¬ng kª thõa v« nguyªn t¾c trong qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ thùc tiÔn ®Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh ®æi míi hiÖn nay.

- Lµ ph¶i kh«ng ®¬n gi¶n hãa qu¸ tr×nh cña sù ph¸t triÓn, ®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¶i ph¸t hiÖn ra c¸i míi, ñng hé c¸i míi, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸i míi ra ®êi mét c¸ch hîp qui luËt thay thÕ c¸i cò, c¸i l¹c hËu.

- §©y chÝnh lµ c¬ së lÝ luËn KH gióp ta hiÓu ®îc sù ®óng ®¾n trong quan niÖm cña §¶ng ta thùc chÊt qu¸ ®é bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN lªn th¼ng CNXH nh níc ta hiÖn nay.

+ §¶ng lµ x¸c ®Þnh thùc chÊt bá qua lµ bá qua QHSX vµ KTTT – TBCN víi tÝnh c¸ch lµ c¸i thèng trÞ. Bëi v× QHSX TBCN vµ KTTT – TBCN ®· lµ c¸i cò, c¸i l¹c hËu, døt kho¸t ph¶i bÞ phñ ®Þnh.

+ Trong qu¸ tr×nh bá qua Êy ta vÉn kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®¹t ®îc trong XHTB ®Æc biÖt lµ thµnh tùu vÒ KHCN thµnh tùu vÒ qu¶n lÝ nÒn kinh tÕ, qu¶n lÝ XH.

+ §¶ng ta kh¼ng ®Þnh chÝnh v× bá qua nh vËy nªn ph¶i tr¶i qua

thêi k× qu¸ ®é , nhiÒu h×nh thøc trong giai ®o¹n qu¸ ®é

C©u 6/1. B¶n chÊt nhËn thøc:

* §V§: Khi nãi ®Õn nhËn thøc lµ nãi ®Õn kh¶ n¨ng nhËn thøc cña con ngêi, mµ trùc tiÕp lµ gi¶i quyÕt mÆt thø 2 cña vÊn ®Ò triÖt häc tøc lµ tr¶ lêi c©u hái con ngêi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc ®îc TG hay kh«ng.

Víi c©u hái trªn trong LS TriÕt häc cã nhiÒu trêng ph¸i tr¶ lêi kh¸c

nhau:

+ C¸c nhµ triÕt häc DT: Kh«ng thõa nhËn kh¶ n¨ng nhËn thøc cña con ngêi nÕu cã thõa nhËn th× cho r»ng nhËn thøc con ngêi kh«ng ph¶i lµ sù ph¶n ¸nh hiÖn thùc KQ.

+ C¸c nhµ DVSH: Thõa nhËn con ngêi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc ®îc TG nhng hä cho r»ng sù nhËn thøc ®ã chØ lµ soi g¬ng, chôp ¶nh, sao chÐp m¸y mãc vµ kh«ng thÊy ®îc vai trß thùc tiÔn ®èi víi nhËn thøc.

+ CNDV biÖn chøng: §· thùc hiÖn mét cuéc CM trong LL nhËn thøc vµ ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh r»ng nhËn thøc lµ mét qu¸ tr×nh ph¶n ¸nh hiÖn thùc KQ bëi con ngêi lµ qu¸ tr×nh t¹o thµnh tri thøc trong bé ãc con ngêi vÒ hiÖn thùc KQ.

* B¶n chÊt nhËn thøc theo quan niÖm CN M¸c lµ dùa trªn N/t¾c

c¬ b¶n sau:

1. Thõa nhËn TG vËt chÊt tån t¹i KQ ë ngoµi con ngêi vµ ®éc lËp

víi c¶m gi¸c t duy vµ ý thøc con ngêi ( T¸n ).

2. Thõa nhËn kh¶ n¨ng nhËn thøc TG cña con ngêi vÒ nguyªn t¾c ®èi víi con ngêi kh«ng cã c¸i g× lµ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®îc chØ cã nh÷ng c¸i hiÖn nay con ngêi cha biÕt mµ th«i. Trong qu¸ tr×nh tån t¹i ph¸t triÓn cña loµi ngêi nãi chung cïng víi sù ph¸t triÓn cña thµnh tùu KH vµ thùc tiÔn con ngêi sÏ nhËn biÕt ®îc b¶n chÊt TG ( tõng con ngêi tõng giai ®o¹n LS nhËn thøc lµ cã h¹n nhng ®èi víi loµi ngêi vµ nh©n lo¹i th× kh«ng cã g× lµ kh«ng nhËn thøc ®îc). VD: M· míi n¾ng l©u gÆp ma g©y ch¸y.

- Ngµy xa nhËn thøc cã h¹n: Cho lµ Ma ch¬i. - Ngµy nay cã nhËn thøc KH: Lµ hiÖn tîng Phèt pho gÆp kh«ng

khÝ g©y ch¸y.

3. NhËn thøc kh«ng ph¶i lµ hµnh ®éng tøc thêi, gi¶n ®¬n, m¸y mãc, thô ®éng mµ lµ qu¸ tr×nh ph¶n ¸nh biÖn chøng tÝch cùc s¸ng t¹o cña con ngêi vÒ TG KQ. Qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra theo con ®êng tõ trùc quan sinh ®éng ®Õn t duy tr×u tîng vµ tõ t duy tr×u tîng trë vÒ thùc tiÔn ®Ó thùc tiÔn kiÓm nghiÖm ®óng hay sai. Qu¸ tr×nh ®ã cø lÆp ®i lÆp l¹i lµm cho nhËn thøc cña con ngêi lu«n ph¸t triÓn vµ ph¶n ¸nh ngµy cµng ®óng ®¾n h¬n hiÖn thùc KQ.

Nh vËy qu¸ tr×nh nhËn thøc cña con ngêi bao giê còng ®i tõ nhËn thøc hiÖn tîng ®Õn nhËn thøc b¶n chÊt, tõ b¶n chÊt kÐm s©u s¾c ®Õn b¶n chÊt s©u s¾c h¬n.

4. C¬ së trùc tiÕp vµ chñ yÕu nhÊt cña nhËn thøc lµ thùc tiÔn. Thùc tiÔn lµ môc ®Ých cña nhËn thøc ®ång thêi lµ tiªu chuÈn ®Ó kiÓm tra ch©n lý ( kiÓm tra nhËn thøc cña con ngêi ®óng hay sai ).

* ý nghÜa:

- Nghiªn cøu b¶n chÊt cña nhËn thøc ®· cung cÊp cho ta TG quan vµ P2 luËn ®Ó tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh lËp trêng DVBC trong nghiªn cøu kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ vai trß c¶i t¹o TG cña con ngêi.

- Lµ c¬ së lý luËn KH ®Ó chèng t tëng sai lÇm cña CNDT, thuyÕt

kh«ng thÓ biÕt kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt cña CNDV siªu h×nh.

C©u 6/2: Vai trß cña thùc tiÔn ®èi víi nhËn thøc. §Æt vÊn ®Ò:

Bµn vÒ vai trß cña thùc tiÔn ®èi víi qu¸ tr×nh nhËn thøc LN viÕt: “Quan ®iÓm vÒ ®êi sèng, vÒ thùc tiÔn, ph¶i lµ q®iÓm thø nhÊt vµ c¬ b¶n cña lÝ luËn vÒ nhËn thøc”

VËy thùc tiÔn lµ g×? Vai trß thùc tiÔn ®èi víi lÝ luËn lµ nh thÕ

nµo?

* Thùc tiÔn theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt b/c lµ toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng vËt chÊt, cã môc ®Ých mang tÝnh LSXH cña con ngêi, nh»m c¶i t¹o tù nhiªn vµ XH.

+ Thùc tiÔn theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c kh«ng ph¶i lµ toµn bé ho¹t ®éng cña con ngêi nãi chung mµ nã chØ ®¹o bao hµm toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng, v/c cã môc ®Ých cña con ngêi, nãi ®Õn ho¹t ®éng v/c cña con ngêi lµ ngêi ta nãi ®Õn ho¹t ®éng trong ®ã con ngêi sö dông c«ng cô, ph¬ng tiÖn v/c trùc tiÕp t¸c ®éng vµo c¶i biÕn hiÖn thùc, víi tÝnh c¸ch nh vËy th× ho¹t ®éng v/c ®èi lËp víi ho¹t ®éng tinh thÇn (ho¹t ®éng tinh thÇn chÝnh lµ nh÷ng ho¹t ®éng t duy chØ diÔn ra trong ®Çu ãc cña con ngêi.

Song thùc tiÔn kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ ho¹t ®éng v/c con ngêi, mµ nã ph¸i lµ nh÷ng ho¹t ®éng v/c cã môc ®Ých cña mét céng ®ång ng- êi. Víi tÝnh c¸ch nh vËy ho¹t ®éng thùc tiÔn kh¸c víi ho¹t ®éng tù ph¸t b¶n n¨ng cña mçi c¸ nh©n.

- Víi t c¸ch lµ toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng v/c cã môc ®Ých cña con ngêi th× thc tiÔn bao gåm nhiÒu h×nh thøc, trong ®ã ho¹t ®éng SX v/c lµ ho¹t ®éng nguyªn thñy ®Çu tiªn cña con ngêi, nã quyÕt ®Þnh sù tån t¹i ph¸t triÓn cña c¸c h×nh thøc thùc tiÔn kh¸c nh: ®Êu tranh g/c, thùc nghiÖm KH

- Thùc tiÔn cña con ngêi bao giê còng mang tÝnh LS XH; nghÜa lµ thùc tiÔn bao giê còng ®îc tiÕn hµnh bëi ®«ng ®¶o nh÷ng con ngêi trong XH ®ã lµ ho¹t ®éng mang tÝnh loµi cña con ngêi. Tr×nh ®é cña thùc tiÔn nãi lªn tr×nh ®é trinh phôc tù nhiªn lµm chñ XH cña con ngêi, ®ã lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn qua nhiÒu thêi ®¹i vµ ë mçi thêi ®¹i c¶ ND vµ ph¬ng thøc thùc hiÖn cña thùc tiÔn ®Òu chÞu sù chÕ íc cña ®iÒu kiÖn XHLS.

* Thùc tiÔn cã vai trß rÊt to lín ®èi víi nhËn thøc, ®iÒu ®ã ®îc thÓ

hiÖn ë mÊy néi dung c¬ b¶n díi ®©y:

- Thùc tiÔn lµ c¬ së cña nhËn thøc. Mäi tri thøc dï lµ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp cña con ngêi th× xÐt ®Õn còng ®Òu b¾t nguån tõ thùc tiÔn, ®Òu xuÊt ph¸t tõ chÝnh thùc tiÔn cña hä.

- Thùc tiÔn lµ ®éng lùc cña nhËn thøc nghÜa lµ trong tÝnh hiÖn thùc cña m×nh thùc tiÔn lu«n ®Ò ra nh÷ng nhu cÇu, nhiÖm vô, ph¬ng híng ph¸t triÓn cña nhËn thøc. Nhu cÇu cña con ngêi lµ kh«ng cïng, nh- ng vËt phÈm tù nhiªn lµ cã h¹n. §Ó tháa m·n con ngêi ph¶i kh«ng ngõng c¶i biÕn tù nhiªn n©ng cao tr×nh ®é thùc tiÔn, nghÜa lµ ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao nhËn thøc ®¸p øng yªu cÇu cña thùc tiÔn. M©u thuÉn gi÷a nhËn thøc vµ thùc tiÔn trë thµnh ®éng lùc bªn trong ®Ó thóc ®Èy nhËn thøc ph¸t triÓn.

- Thùc tiÔn cßn lµ môc ®Ých cña nhËn thøc. Së dÜ nh vËy v× lµ nhËn thøc kh«ng ph¶i ®Ó nhËn thøc, con ngêi nhËn thøc cèt lµ ®Ó phôc vô chØ ®¹o n©ng cao kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng thùc tiÔn

- H¬n thÕ n÷a thùc tiÔn cßn lµ c¬ së KQ ®Ó kiÓm tra ch©n lÝ, kiÓm tra lÝ luËn; nghÜa lµ nhËn thøc cã thÓ cã nh÷ng tiªu chuÈn riªng ®Ó kiÓm tra tÝnh ch©n thùc hay lõa dèi cña nã (®ã lµ tiªu chuÈn l«gÝc). Nhng tiªu chuÈn l«gÝc kh«ng thÓ thay thÕ tiªu chuÈn thùc tiÔn, v× xÐt ®Õn cïng, th× l«gÝc còng lµ s¶n phÈm cu¶ thùc tiÔn. ChÝnh v× vËy thùc tiÔn lu«n lu«n lµ tiªu chuÈn KQ ®Ó kiÓm tra ch©n lÝ.

*ý nghÜa:- Ph¶i thÊy ®îc vai trß to lín cña thùc tiÔn ®èi víi viÖc nhËn thøc lÝ luËn. Qua ®ã ph¶i qu¸n triÖt quan ®iÓm thùc tiÔn trong c«ng t¸c gi¸o dôc t tëng lÝ luËn chÝnh trÞ. Kiªn quyÕt phª ph¸n hiÖn tîng coi thêng thùc tiÔn, xa rêi thùc tiÔn, xa sù kiÓm tra ®¸nh gi¸ thùc tiÔn cña c¬ së lÝ luËn.

- §©y lµ c¬ së ®Ó ta tiÕn hµnh ®æi míi c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ trong qu©n ®éi ta hiÖn nay ®ã lµ trong khi ph¶i chó ý tíi tÝnh c¬ b¶n, toµn diÖn, hÖ thèng, chuyªn s©u vÒ mÆt lÝ luËn th× ph¶i ®Æc biÖt chó träng néi dung quan ®iÓm thùc tiÔn trong qu¸ tr×nh ®æi míi néi dung, nhiÖm vô, ph¬ng ph¸p gi¸o dôc lÝ luËn chÝnh trÞ cho c¸c LLVT hiÖn nay.

Néi dung ph¶i lu ý: Bæ sung kÞp thêi nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn ®ang ®ßi hái. VÝ dô: C«ng t¸c xãa nh÷ng ®iÓm nãng thÕ nµo? Chèng b¹o lo¹n thÕ nµo? VÊn ®Ò XD nh÷ng ®iÓm s¸ng v¨n hãa ë vïng s©u, vïng xa nh thÕ nµo?

NhiÖm vô: ph¶i híng c«ng t¸c lÝ luËn phôc vô cho thùc tiÔn cña

®¬n vÞ, kh«ng gi¸o dôc chung chung.

§Æc biÖt lµ h×nh thøc, ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ph¶i t¨ng cêng tÝnh thùc tiÔn, nh÷ng bµi mÉu t×nh huèng, mÉu ®Ó bé ®éi n©ng cao nhËn thøc vÒ chÝnh trÞ

C©u 7: Nguyªn t¾c thèng nhÊt gi÷a Lý luËn vµ Thùc tiÔn, §Æt vÊn ®Ò:

Kh¼ng ®Þnh sù thèng nhÊt gi÷a lÝ luËn vµ thùc tiÔn lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c vµ triÕt häc M¸c.

Lµ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n cña CN MLN, thùc tiÔn mµ kh«ng cã lÝ luËn híng dÉn lµ mét thùc tiÔn mï qu¸ng. LÝ luËn mµ kh«ng g¾n liÒn víi thùc tiÔn lµ lÝ luËn su«ng.

ViÖc nhËn thøc n¾m ch¾c c¬ së lÝ luËn lµ yªu cÇu cña nguyªn t¾c nµy cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi thùc tiÔn nãi chung nhÊt lµ thùc tiÔn cña c«ng t¸c gi¸o dôc ®µo t¹o cña c¸c nhµ trêng qu©n ®éi hiÖn nay nãi riªng.

Néi dung: Kh¼ng ®Þnh nguyªn t¾c cã sù thèng nhÊt gi÷a lÝ luËn vµ thùc tiÔn cña lÝ luËn cña chñ nghÜa M¸c xÝt ®îc xuÊt ph¸t tõ mÊy tiÒn ®Ò c¬ b¶n díi ®©y.

- Mét lµ: XuÊt ph¸t tõ vai trß cña thùc tiÔn ®èi víi lÝ luËn: + Kh¸i lîc vÒ thùc tiÔn + Thùc tiÔn võa lµ c¬ së, võa lµ môc ®Ých, võa lµ ®éng lùc ®ång

thêi lµ c¬ së KQ ®Ó kiÓm tra ch©n lÝ (cã ph©n tÝch ë trªn)

- Hai lµ: XuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ vai trß lý luËn ®èi víi thùc tiÔn + Nãi ®Õn lÝ luËn lµ ngêi ta nãi ®Õn tæng hîp c¸c tri thøc vÒ tù nhiªn XH ®îc tÝch lòy trong qu¸ tr×nh LS cu¶ con ngêi, ®îc biÎue hiÖn sù tån t¹i mang tÝnh kh¸i qu¸t cao.

+ LÝ luËn cã vai trß rÊt to lín trong viÖc chØ ®¹o thùc tÜªn nã ®Ò ra môc ®Ých, x¸c ®Þnh n/vô, ph¬ng híng t×m ra biÖn ph¸p ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi.

+ §Æc biÖt khi lÝ luËn ®· trë thµnh KH nhÊt lµ lÝ luËn CM th× nã cµng tá râ vai trß rÊt to lín víi thùc tiÔn, LNviÕt: “kh«ng cã lÝ luËn CM th× còng kh«ng thÓ cã phong trµo CM”.

- Ba lµ: XuÊt ph¸t tõ kh¶ n¨ng thùc tª vÒ nguy c¬ xa rêi, biÖt lËp gi÷a lÝ luËn vµ thùc tiÔn së dÜ cã t×nh tr¹ng nµy lµ v×: LÝ luËn vµ thùc tiÔn lµ hai ho¹t ®éng kh¸c cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi nhau. Thùc tiÔn th× “cao” h¬n lÝ luËn bëi tÝnh hiÖn thùc trùc tiÕp vµ tÝnh phæ biÕn cña nã. Trong khi ®ã lÝ luËn l¹i s©u s¾c h¬n thùc tiÔn, l¹i ph¶n ¸nh gi¸n tiÕp nh÷ng nhu cÇu cña thùc tiÔn ®ång thêi còng cã t×nh tr¹ng thùc tiÔn tù ph¸t chèi bá lÝ luËn.

V× vËy sù thèng nhÊt gi÷a lÝ luËn víi thùc tiÔn trë thµnh mét yªu cÇu KQ trong ho¹t ®éng cña con ngêi nh»m n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hä.

* VÊn ®Ò cuèi cïng l¹i lµ ë chç ph¶i hiÓu cho ®óng néi dung yªu

cÇu cña N/t¾c nµy.

- Nãi ®Õn thùc tiÔn lµ nãi ®Õn thùc tiÔn lu«n ®îc híng dÉn bëi lÝ luËn. §ång thêi l¹i lµ c¬ së ®éng lùc, tiªu chuÈn cña lÝ luËn thùc tiÔn ph¶i lµ thùc tiÔn ®îc lÝ luËn chø kh«ng ph¶i lµ thùc tiÔn mï qu¸ng, tù ph¸t.

- Nãi ®Õn lÝ luËn lµ nãi ®Õn lÝ luËn ph¸t sinh ph¸t triÓn trªn c¬ së thùc tiÔn, cã môc ®Ých chØ ®¹o thùc tiÔn, ph¸t triÓn cïng thùc tiÔn, chø ngêi ta kh«ng nãi ®Õn lÝ luËn su«ng, kinh viÖn thiÕu søc sèng tõ thùc tiÔn. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i:

+ Ph¶i ®Êu tranh chèng c¶ bÖnh kinh nghiÖm CN vµ bÖnh gi¸o

®iÒu.

+ Ph¶i g¾n kÕt chÆt chÏ c«ng t¸c t tëng, lÝ luËn víi c«ng t¸c tæ

chøc thùc tiÔn.

+ Trong mäi h/®éng cña m×nh con ngêi ph¶i lu«n lu«n biÕt g¾n kÕt n/thøc vµ T/tiÔn nh lµ hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh N/thøc. Qu¸ tr×nh N/thøc ®Ó c¶i biÕn hiÖn thùc KQ.

+ Trong lÜnh vùc QS ph¶i trªn c¬ së nhËn thøc ®óng ®¾n vai trß cña lÝ luËn ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ nh»m n©ng cao tr×nh ®é lÝ luËn mäi mÆt cña bé ®éi ®Æc biÖt lµ n©ng cao tr×nh ®é víi ®éi ngò sü quan.

- NhËn thøc ®óng vai trß cña thùc tiÔn ®Ó cã quan ®iÓm thùc tiÔn ®óng ®¾n trong viÖc ®æi míi c«ng t¸c ®µo t¹o ë c¸c nhµ trêng trong qu©n ®éi.

+ G¾n nhµ trêng víi chiÕn trêng, víi ®¬n vÞ, víi XH. + G¾n kÕt gi÷a häc víi hµnh, ®Æc biÖt lu ý c¸c h×nh thøc tËp bµi

thùc tÕ b¸o c¸o viªn, gi÷a c¸c thi héi …

+ ®Æc biÖt lu ý lµ ph¶i híng ®Õn thùc tiÔn tíi ®¬n ®Æt hµng cña

thùc tiÔn ®Ó t¹o nguån phï hîp.

C©u 8: Quy luËt QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é ph¸t triÓn

cña LLSX. §Æt vÊn ®Ò

: - LuËn ®iÓm quan träng nhÊt trong lý luËn quan hÖ kinh tÕ x· héi cña M¸c, chÝnh lµ luËn ®iÓm vµ sù thay thÕ lÉn nhau gi÷a c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn. NghÜa lµ sù vËn ®éng thay thÕ lÉn nhau gi÷a c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lu«n lu«n tu©n theo quy luËt KQ vèn cã cña nã kh«ng lÖ thuéc vµo ý chÝ con ngêi.

- Trong hÖ thèng quy luËt Êy th× quy luËt QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ quy luËt c¬ b¶n nhÊt, gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh suy ®Õn cïng.

- ChÝnh v× vËy nhËn thøc ®óng néi dung c¬ b¶n cña quy luËt nµy kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa to lín vÒ mÆt lý luËn mµ cßn cã ý nghÜa to lín vÒ mÆt thùc tiÔn nhÊt lµ thùc tiÔn ®æi míi theo ®Þnh híng XHCN níc ta hiÖn nay.

+ Cã thÓ kh¸i qu¸t quy luËt nh sau: LLSX vµ QHSX lµ hai mÆt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi. Sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a LLSX vµ QHSX trong ®ã QHSX lu«n phï hîp víi tÝnh chÊt, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX, ®ång thêi l¹i cã vai trß to lín t¸c ®éng trë l¹i lùc LLSX theo nh÷ng chiÒu híng vµ møc ®é kh¸c nhau võa lµ yªu cÇu kh¸ch quan vïa lµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña mäi nÒn s¶n xuÊt x· héi.

: vËy Nh - Thø nhÊt: Mäi nÒn s¸n xuÊt x· héi ®Ó ph¸t triÓn ®îc ®Òu ®ßi hái

sù thèng nhÊt (phï hîp ) gi÷a LLSX vµ QHSX.

+ Nãi ®Õn QHSX lµ ngêi ta nãi ®Õn quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong lÜnh vùc quan hÖ s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi. Nã bao gåm quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong viÖc chiÕm h÷u TLSX, trong tæ chøc vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ sù ph©n chia cña c¶i lao ®éng s¶n xuÊt, trong ®ã quan hÖ gi÷a ngêi ta víi nhau ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu cña x· héi lµ gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt suy ®Õn cïng ®èi víi tÊt c¶ mèi quan hÖ cßn l¹i.

+ Nãi ®Õn LLSX lµ ngêi ta nãi ®Õn quan hÖ gi÷a con ngêi víi thiªn nhiªn, ph¶n ¸nh tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi ®ã lµ sù thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a ngêi lao ®éng (víi kü thuËt, kü x¶o, kü n¨ng lao ®éng cña hä) vµ TLSX, c«ng nghÖ s¶n xuÊt dÆc biÖt lµ c«ng cô s¶n xuÊt. Trong ®ã ngêi lao ®éng lu«n gi÷ vai trß quan träng nhÊt trong LLSX cña c¸c XH.

+ Nãi ®Õn tÝnh chÊt cña LLSX tøc lµ ngêi ta nãi ®Õn tÝnh chÊt x· héi ho¸ hay tÝnh chÊt tù nhiªn cña c«ng cô lao ®éng vµ s¶n phÈm lao ®éng. Cßn nãi ®Õn tr×nh ®é cña LLSX lµ ngêi ta nãi ®Õn tr×nh ®é cña ngêi lao ®éng vµ c«ng cô lao ®éng.

+ Sù thèng nhÊt gi÷a LLSX vµ QHSX thÓ hiÖn ë chç chóng ®Òu lµ hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau ®ã lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi. Trong qu¸ tr×nh ¸y LLSX lµ néi dung cßn QHSX lµ h×nh thøc x· héi cña s¶n xuÊt, thiÕu mét trong hai mÆt nµy th× x· héi kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®îc, chÝnh v× vËy chñ tr¬ng t¸ch rêi LLSX víi QHSX ®Ó ®Èy QHSX ®i tríc mét bíc nh chóng ta tríc ®©y tõng quan niÖm lµ mét sai lÇm. Còng cÇn ph¶i lu ý r»ng sù thèng nhÊt gi÷a LLSX vµ QHSX lµ sù thèng nhÊt trong mét quan hÖ kÐp: Theo ®ã, tríc hÕt c¸c yªu tè cÊu thµnh QHSX còng nh c¸c yÕu tè cÊu thµnh LLSX ph¶i thèng nhÊt (phï hîp) víi nhau. Sau ®ã QHSX ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é cña LLSX.

+ Sù phï hîp gi÷a LLSX vµ QHSX trong ®ã QHSX lµ h×nh thøc ph¸t triÓn tÊt yÕu cña LLSX nghÜa lµ c¸c yÕu tè cña QHSX xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn ®Þa bµn ®Çy ®ñ cho LLSX ph¸t triÓn. Nhng trong thùc tÕ kh«ng lóc nµo cã mét QHSX ®îc thiÕt lËp l¹i hoµn toµn phï hîp víi giai cÊp cña LLSX cho nªn sù phï hîp cña LLSX vµ QHSX lµ sù phï hîp chøa ®ùng m©u thuÉn. VÊn ®Ò cßn l¹i lµ ë chç ngêi ta ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt m©u thuÉn Êy thÕ nµo.

- Thø hai: Sù thèng nh©t (phï hîp) gi÷a QHSX vµ LLSX lµ sù phï hîp gi÷a hai mÆt ®èi lËp cã vai trß vÞ trÝ kh«ng ngang b»ng nhau, trong ®ã LLSX lµ yÕu tè n¨ng ®éng nhÊt, lu«n biÕn ®æi, lµ c¸i gi÷ vai trß lµ néi dung, cßn QHSX th× æn ®Þnh h¬n so víi lùc lîng s¶n xuÊt lµ c¸i gi÷ vai trß h×nh thøc x· héi cña s¶n xuÊt. V× thÕ:

+ Trong quan hÖ víi QHSX th× LLSX lµ c¸i gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh c¶ vÒ mÆt néi dung cña QHSX c¶ vÒ tÝnh chÊt còng nh sù vËn ®éng, biÕn ®æi nã. Khi LLSX ph¸t triÓn ®Õn mét tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, nã sÏ m©u thuÉn gay g¾t ®èi víi QHSX vµ nã ®ßi hái ph¶i thay ®æi QHSX Êy th«ng qua mét c¸ch m¹ng ®Ó thiÕt lËp mét QHSX míi më ®êng cho nã ph¸t triÓn.

+ Tuy thÕ, QHSX còng cã vai trß to lín trong viÖc t¸c ®éng trë l¹i víi LLSX. Cô thÓ lµ QHSX nã quyÕt ®Þnh môc ®Ých x· héi cña s¶n xuÊt (v× ai, cho ai ) quyÕt ®Þnh khuynh híng ph¸t triÓn cña khoa häc vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, vµ th«ng qua ®ã mµ t¹o nªn c¸c ®ßn bÈy t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ngêi lao ®éng. ChÝnh v× thÕ nÕu QHSX phï hîp nã sÏ thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn vµ ngîc l¹i th× nã k×m h·m sù ph¸t triÓn cña LLSX.

*) ý nghÜa ph¬ng ph¸p luËn Trong xem xÐt vµ c¶i t¹o x· héi, ph¶i tu©n thñ vÒ sù phï hîp cña QHSX víi tÝnh chÊt, tr×nh ®é cña LLSX. Nã lµ c¬ së lý luËn ®Ó chóng ta nhËn thøc vÒ CNXH trong quy luËt.

§èi víi ViÖt Nam : §¶ng ta ®· vËn dông quy luËt nµo vµo qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc theo m« h×nh CNXH mµ §¶ng vµ B¸c Hå vµ nh©n d©n ®· lùa chän. Song, sù nhËn thøc cã lóc cha ®Çy ®ñ, dÉn tíi cã lóc chóng ta vËn dông mét c¸ch m¸y mãc. §¹i héi VI §¶ng ta ®· phª ph¸n sù vËn dông quy luËt nµy ë chç: chóng ta x©y dùng QHSX ®i qu¸ xa víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. Tõ ®ã ®Æt ra yªu cÇu ph¶i nhËn thøc l¹i quy luËt ®Ó vËn dông mét c¸ch hiÖu qu¶ vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ ë ViÖt Nam. §¹i héi 6, 7, 8, 9 §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: ph¶i t¹o ra sù phï hîp gi÷a QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX mµ cô thÓ lµ: 1 mÆt ph¸t triÓn LLSX th«ng qua sù nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n, mÆt kh¸c kh«ng ngõng hoµn thiÖn QHSX b»ng viÖc §¶ng ta chñ tr¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. §Þnh híng XHCN (®¹i héi VIII). NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN (®¹i héi IX).

C©u 9: Mèi quan hÖ CSHT vµ KTTT. §Æt vÊn ®Ò : + Nh÷ng luËn ®iÓm cña M¸c lµ quan hÖ tù nhiªn trong ®ã M¸c biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét quy luËt c¬ b¶n. + Trªn thùc tÕ gÇn 100 n¨m qua quy luËt nµy vÉn ®îc §CS vµ CN quèc tÕ vËn dông vµo viÖc x©y dùng m« h×nh vµ ho¹ch ®Þnh con ®- êng x©y dùng CNXH ë mçi níc.

+ Sù sôp ®æ cña hÖ thèng XHCN ë Liªn X« vµ §«ng ¢u lµm cho c¸c lùc lîng thï ®Þch cña chñ nghÜa M¸c tÊn c«ng vµo lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cña M¸c vµo quan ®iÓm vµo mèi quan hÖ biÖn chóng gi÷a CSHT vµ KTTT nãi riªng. Trong khi ®ã mét sè ngêi vÉn vËn dông , vÉn ®Æt niÒm tin vµo h×nh th¸i KTXH cña M¸c, nay l¹i tá ra nghi ngê tÝnh ®óng ®¾n lý luËn nµy cña quy luËt nµy. V× vËy viÖc lµm râ nh÷ng quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c vÒ mèi quan hÖ CSHT - KTTT lµ cã ý nghÜa cÊp b¸ch c¶ lý luËn vµ c¶ thùc tiÔn. Cã thÓ kh¸i qu¸t quy luËt nµy nh sau: sù thèng nhÊt gi÷a CSHT vµ KTTT, trong ®ã CSHT quyÕt ®Þnh KTTT cßn KTTT cã vai trß lín t¸c ®éng trë l¹i CSHT theo chiÒu híng vµ mmøc ®é kh¸c nhau. §ã lµ yªu cÇu kh¸ch quan, lµ vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt trong sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña x· héi.

vËy:

Nh - BÊt cø mét x· héi nµo bao g×¬ còng cã sù thèng nhÊt gi÷a CSHT

vµ KTTT.

- Nãi ®Õn CSHT lµ noi ®Õn tæng c¸c QHSX hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña XH nhÊt ®Þnh. Trong mçi CSHT bao giê nã còng bao hµm rÊt nhiÒu QHSX xuÊt kh¸c nhau, nhng tÊt c¶ c¸c QHSX Êy bao giê còng tån t¹i víi tÝnh chÊt lµ mét chØnh thÓ, trong ®ã c¸i gi÷ vÞ trÝ chi phèi chñ ®¹o vµ quyÕt ®Þnh chÝnh lµ QHSX xuÊt thèng trÞ. Nãi mét c¸ch kh¸c QHSX thèng trÞ quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt biÖn chøng cña CSHT cña c¸c x· héi ch¼ng h¹n QHSX xuÊt chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n hay XHCN bao giê còng ph¶i lµ quan hÖ gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c c¬ cÊu kinh tÕ t¬ng øng. Phï hîp víi mét CSHT lµ mét KTTT t¬ng øng. nãi ®Õn KTTT lµ ngêi ta nãi ®Õn toµn bé nh÷ng quan ®iÓm chÝnh trÞ, ph¸p luËt, triÕt häc, ®¹o ®øc,t«n gi¸o......víi nh÷ng thÓ chÕ t¬ng øng (§¶ng ph¸i, nhµ nø¬c, ®oµn thÓ, gi¸o héi...) ®îc h×nh thµnh trªn mét CSHT nhÊt ®Þnh. Trong tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh KTTT th× quan ®iÓm chÝnh trÞ, ph¸p luËt vµ ®i liÒn víi nã lµ chÝnh ®¶ng nhµ níc lu«n lu«n gi÷ vai trß quan träng trong x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp.

- Sù thèng nhÊt (phï hîp) gi÷a CSHT vµ KTTT lµ sù thèng nhÊt cña hai mÆt ®èi lËp cã vai trß vÞ trÝ kh«ng ngang b»ng nhau. Víi tÝnh c¸ch lµ nh÷ng quan hÖ vËt chÊt th× CSHT bao giê còng gi÷ vai quyÕt ®Þnh ®èi víi KTTT (lµ c¸i ®¹i diÖn cho x· héi vÒ mÆt quan hÖ chÝnh trÞ, tinh thÇn ). Tuy vËy KTTT còng tá râ vai trß to lín cña nã ®èi víi cCSHT theo nh÷ng c¸ch thøc vµ tr×nh ®é kh¸c nhau.

- Theo quan ®iÓm CNDVLS CSHT quyÕt ®Þnh KTTT theo mÊy khÝa c¹nh sau ®©y: Nã quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt, bé mÆt cña KTTT, quyÕt ®Þnh sù vËn ®éng biÕn ®æi cña KTTT, quyÕt ®Þnh sù thay thÕ cña KTTT nµy b»ng KTTT kh¸c. Ch¼ng h¹n khi CNTB chuyÓn tõ giai ®o¹n c¹nh tranh tù do sang chñ CNTB ®éc quyÒn th× nhµ níc t s¶n còng chuyÓn tõ bé mÆt cßn Ýt nhiÒu d©n chñ sang nhµ nøoc qu©n phiÖt. HuÆc khi quan hÖ s¶n xuÊt TBCN ®· ®îc thiÕt lËp th× KTTT cña XHPK trøoc sau còng bÞ thay KTTT TBCN.

- Nhng theo quan ®iÓm CNDVLS KTTT kh«ng ph¶i lµ s¶n ph¶m thô ®éng cña CSHT mµ nã cßn t¸c ®éng trë l¹i CSHT mét c¸ch m¹nh mÏ theo nh÷ng chiÒu híng møc ®é kh¸c nhau. Cô thÓ lµ khi KTTT ®Æc biÖt lµ khi nhµ níc ®¹i diÖn cho KTTT cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp th× nã thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña CSHT cò cñng cè ®îc sù thèng trÞ cña CSHT míi. Trong trßng hîp ngùoc l¹i nã sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn CSHT.

Nh÷ng sù ph©n tÝch trªn ®©y cho thÊy mèi quan hÖ cña CSHT vµ KTTT xÐt vÒ thùc chÊt ®ã lµ mèi quan hÖ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, trong mèi quan hÖ nµy theo quan ®iÓm CNDVLS th× kinh tÕ lu«n lu«n gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh suy ®Õn cïng. Cßn chÝnh trÞ ch¼ng qua chØ lµ sù ph¶n ¸nh tËp trung cña kinh tÕ. MÆt kh¸c còng theo quan ®iÓm cña CNDVLS th× chÝnh trÞ (®Æc biÖt lµ quyÒn lùc chÝnh trÞ ®îc tæ chøc thµnh nhµ níc) còng cã ý nghÜa hµng ®Çu so víi kinh tÕ lu«n lu«n cã kh¶ n¨ng can thiÖp vµo c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ níc.

ý nghÜa:+ §¶ng ta ®· vËn dông ®óng ®¾n quan ®iÓm cña CNDV, mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, ®Ó gi¶i quyÕt ®óng ®¾n cña c«ng cuéc ®æi míi.

+ C¬ së nghiªn cøu ®óng thùc tr¹ng ®Êt níc mµ quyÕt ®Þnh ®æi

míi mét c¸ch hiÖu qu¶ vÒ KT- CT- XH

+ LÊy ®æi míi, ph¸t triÓn KT lµm N/v trung t©m x©y dùng c¬ së h¹

tÇng ®Ó tõng bíc ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ mét c¸ch v÷ng ch¾c

+ §æi míi kinh tÕ nhng vÉn gi÷ v÷ng ®Þnh híng chÝnh trÞ cña nÒn

kinh tÕ

+ §æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ theo híng b¶o ®¶m lîi Ých kinh tÕ c¬

b¶n cña giai cÊp c«ng nh©n vµ c¶ d©n téc

C©u 10: Lý luËn H×nh th¸i KTXH §Æt vÊn ®Ò:

Lý luËn h×nh th¸i KTXH lµ néi dung c¬ b¶n cña CNDV lÞch sö – mét trong hai ph¸t kiÕn vÜ ®¹i nhÊt cña M¸c. ViÖc ph¸t hiÖn ra lÝ luËn nµy ®¸nh dÊu bíc nh¶y mang tÝnh CM trong nhËn thøc cña con ngêi ®èi víi tiÕn tr×nh cña lÞch sö.

Trªn thùc tÕ lÝ luËn HT KTXH ®· ®ang vµ sÏ tiÕp tôc ®îc c¸c §CS vµ CN quèc tÕ vËn dông vµo viÖc x©y dùng c¸c m« h×nh tæng thÓ, ho¹ch ®Þnh nh÷ng con ®êng XD CNXH hiÖn thùc ë c¸c níc.

Tuy thÕ do nh÷ng khuyÕt ®iÓm ë c¸c m« h×nh hiÖn thùc võa qua trªn thÕ giíi, nhÊt lµ ë Liªn X«, §«ng ¢u xôp ®æ, th× kÎ thï cña CN M¸c tiÕp tôc chèng ph¸ ®iªn cuång h×nh th¸i KTXH M¸c vµ kh«ng Ýt nh÷ng ngêi tríc kia vÉn vËn dông lÝ luËn nµy, nay tá ra nghi ngê vÒ sù ®óng ®¾n cña nã. V× vËy viÖc trë l¹i nghiªn cøu, lÝ luËn h×nh th¸i KTXH c¬ b¶n cu¶ M¸c ®Æc biÖt lµ ®èi víi ph¹m trï trung t©m lµ h×nh th¸i KTXH. Do vËy ®· trë thµnh mét vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch c¶ vÒ mÆt lÝ luËn còng nh vÒ thùc tiÔn. * Néi dung:

Theo quan ®iÓm cña CN duy vËt lÞch sö th× “HT KTXH lµ ph¹m trï c¬ b¶n dïng ®Ó chØ XH ë tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh, víi mét kiÓu quan hÖ SX ®Æc trng cho XH ®ã, phï hîp víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng SX vµ mét kiÓu kiÕn tróc thîng tÇng ®- îc x©y dùng trªn quan hÖ SX Êy.

Tríc hÕt ®Ó thÊy râ tÝnh chÊt KH – CM cña ph¹m trï nµy cÇn ph¶i t×m hiÓu xem M¸c ®· XD nã b»ng c¸ch nµo, theo ®ã cã thÓ thÊy kh¸c víi tÊt c¶ c¸c nhµ khoa tríc kia, M¸c kh«ng xuÊt ph¸t tõ con ngêi chung chung trõu tîng, mµ xuÊt ph¸t tõ con ngêi hiÖn thùc, hµnh ®éng ®Çu tiªn cña con ngêi víi tÝnh c¸ch lµ con ngêi ®ã chÝnh lµ thùc tiÔn cña hä, trong tÊt c¶ nh÷ng h×nh thøc, thùc tiÔn cña con ngêi th× thùc tiÔn SX v/c bao giê còng gi÷ vai trß quan träng nhÊt. §Ó SX ®îc con ngêi ta ph¶i gi¶i quyÕt hµng lo¹t c¸c quan hÖ kh¸c, trong v« sè c¸c quan hÖ Êy. M¸c gi÷ l¹i vµ lµm næi bËt lªn vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi tÊt c¶ c¸c quan hÖ cßn l¹i ®ã chÝnh lµ c¸c quan hÖ SX. §ã chÝnh lµ l« gÝc néi t¹i theo ®ã M¸c x©y dùng lªn ph¹m trï h×nh th¸i KT XH mµ néi dung c¬ b¶n cña nã bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò díi ®©y:

Mét lµ: BÊt cø XH nµo trong mét giai ®o¹n lÞch sö nh©t ®Þnh, bao giê còng lµ mét chØnh thÓ víi mét c¬ cÊu chung thèng nhÊt gåm 3 yÕu tè c¬ b¶n cã vai trß vÞ trÝ kh«ng gièng nhau ®ã lµ LL SX, QHSX vµ KTTT.

+ LLSX ph¶n ¸nh mèi QH gi÷a con ngêi víi tù nhiªn ®¸nh dÊu tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi lµ yÕu tè vai trß quyªt ®Þnh suy ®Õn cïng cña sù vËn ®éng biÕn ®æi cña mét h×nh th¸i KTXH tõ thÊp ®Õn cao.

+ QHXH lµ mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong mäi qu¸ tr×nh SX, , nã lµ tiªu chuÈn KQ duy nhÊt ®Ó ph©n biÖt sù kh¸c nhau vÒ chÊt gi÷a c¸c h×nh th¸i KTXH. QHSX cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng trë l¹i víi LLSX vµ cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi KTTT.

+ KTTT nãi lªn bé mÆt tinh thÇn cña XH do c¬ së k/tÕ quyÕt ®Þnh, nhng còng ¶nh hëng m¹nh mÏ ®Õn CSKT vµ qua ®ã ¶nh hëng ®Õn toµn bé nÒn SX v/c cña XH nãi chung.

* ý nghÜa: - Xem xÐt XH ph¶i toµn diÖn x©y dùng m« h×nh XH

ph¶i mang tÝnh chÊt tæng thÓ LLSX, QHSX, KTTT.

- §©y lµc¬ së lÝ luËn KH ®Ó ®a ta phª ph¸n c¸c quan ®iÓm cña triÕt häc t s¶n cho r»ng c¸c XH kh«ng cã c¬ cÊu chung, hoÆc tiªu chÝ c¬ b¶n tiÕp cËn XH lµ LLSX vµ nÒn v¨n minh.

Hai lµ: XH lµ mét chØnh thÓ cã kh¶ n¨ng tù ph¸t triÓn th«ng qua

mét hÖ thèng qui luËt néi t¹i cña nã.

+ 3 yÕu tè c¬ b¶n HT KTXH, kh«ng ph¶i tån t¹i bªn c¹nh nhau mµ gi÷a chóng lu«n cã sù t¸c ®éng qua l¹i nhau h×nh thµnh nªn c¸c qui luËt néi t¹i chi phèi sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña HT KTXH. Së dÜ nh vËy lµ v× ®Ó SX ngêi ta kh«ng ta chØ quan hÖ víi TN vµ cßn ph¶i quan hÖ víi nhau theo mét c¸ch thøc nhÊt ®Þnh, quan hÖ gi÷a ngêi ta víi nhau trong qu¸ tr×nh SX v/c do sù ph¸t triÓn cña LLSX qui ®Þnh vµ ®Õn lît nã nh÷ng quan hÖ SX nµy quyÕt ®Þnh l¹i KTTT cña XH. Trªn c¬ së ®ã xuÊt hiÖn hai qui luËt c¬ b¶n ®ã lµ: QL QHSX phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX vµ QL vÒ MQH biÖn chøng gi÷a CSHT vµ KTTT.

+ Sù vËn ®éng tæng hîp cña 2 QL trªn ®©y ®· lµm cho HTKT XH lu«n lu«n vËn ®éng biÕn ®æi tõ thÊp ®Õn cao, víi ý nghÜa Êy M¸c cho r»ng sù ph¸t triÓn vµ thay thÕ lÉn nhau cña c¸c h×nh th¸i KTXH lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn.

* ý nghÜa: - Ph¶i xem xÐt c¸c m« h×nh XH trong tr¹ng th¸i ®éng nh lµ ph¶i lu«n lu«n cã n¨ng ®éng, s¸ng t¹o ®iÒu chØnh tõng bíc cho phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ cña ®Êt níc, khu vùc, quèc tÕ chèng dËp khu«n, m¸y mãc.

- T«n träng c¸c qui luËt c¬ b¶n cña HT KTXH trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh m« h×nh, môc tiªu, con ®êng chèng chñ quan duy ý chÝ trong XD CNXH.

Ba lµ: Ph¹m trï h×nh th¸i KTXH lµ ph¹m trï c¬ b¶n cña chñ nghÜa DVLS ®iÒu nµy cã nghÜa lµ mét mÆt víi LLHT KTXH cña CN DVLS th× nhËn thøc cña con ngêi vÒ sù ph¸t triÓn cña LSXH ®· cã sù thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n tõ duy t©m sang duy vËt, tõ siªu h×nh ®Õn biÖn chøng, tõ phiÕn diÖn ®Õn toµn diÖn. MÆt kh¸c víi lÝ luËn h×nh th¸i KTXH cho ta c¬ së nÒn t¶ng KH ®Ó gi¶i quyÕt hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò kh¸c nhau cña CNDV lÞch sö nh vÊn ®Ò g/cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp, tån t¹i XH vµ ý thøc XH, Nhµ níc vµ c¸ch m¹ng.

* ý nghÜa: - ThÊy ®îc vai trß cña LLHT KTXH trong häc thuyªt M¸c

nãi chung vµ CNDVLS nãi riªng.

- Khi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c nhau cña CNDVLS lµ ph¶i tren

c¬ së nh÷ng nguyªn lÝ nÒn t¶ng trong LL HTKTXH.

* ý nghÜa toµn bµi

: - Kh¼ng ®Þnh LL HT KTXH chñ nghÜa m¸c ®Õn nay vÉn cßn gi÷ nguyªn gi¸ trÞ, sù xôp ®æ cña hÖ thèng XHCN hiÖn thùc nã kh«ng b¸c bá häc thuyÕt nµy. mµ nã chøng minh r»ng tÊt c¶ c¸c m« h×nh XHCN hiÖn thùc kh«ng tu©n thñ qui luËt KQ cña sù vËn ®éng h×nh th¸i KTXH th× xôp ®æ lµ tÊt yÕu.

- §¶ng ta trong suèt qu¸ tr×nh XD CNXH ë níc ta®· vËn dông lÝ luËn HT KTXH nµy ngay tõ ®Çu, ®Æc biÖt nã thÓ hiÖn trong cuèn “díi l¸ cê vÎ vang cña §¶ng “ vµ nghÞ quyÕt §¹i héi IV cña §¶ng, XD tõ gèc ®Õn ngän.

TÊt nhiªn qu¸ tr×nh ®ã ta còng m¾c ph¶i sai lÇm, mµ tõ §¹i héi VI ta ®· ph¸t hiÖn ra ®ã lµ QHSX ®i qu¸ xa vµ c¬ chÕ tËp trung quan liªu, bé m¸y cång kÒnh kÐm hiÖu lùc. §¹i héi VI: chñ tr¬ng thùc hiÖn sù nghiÖp ®æi míi ®Êt níc; §H7; §H8 x¸c ®Þnh m« h×nh CNXH

C©u 11/1: §Þnh nghÜa g/c cña LN, §Æt vÊn ®Ò: - Giai cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp xuÊt hiÖn rÊt sím, nh÷ng luËn gi¶i tõ tríc ®Õn nay vÉn cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau gi÷a giai cÊp CM vµ ph¶n CM. §Æc biÖt lµ quan ®iÓm cña CN M¸c - Lªnin víi quan ®iÓm cña CNTB vÒ vÊn ®Ò nµy.

- Lµ vÊn ®Ò khã kh¨n nhÊt vµ còng lµ vÊn ®Ò nh¹y c¶m nhÊt, t×m cho ra, luËn gi¶i cho ®îc ®Æc trng c¬ b¶n theo ®ã ph©n chia c¸c tËp ®oµn ngêi trong x· héi thµnh c¸c giai cÊp kh¸c nhau vµ chØ ®Õn khi triÕt häc MLN ra ®êi th× vÊn ®Ò nµy míi ®îc gi¶i quyÕt mét c¸ch khoa häc.

- ViÖc nghiªn cøu t×m hiÓu quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c vÒ vÊn ®Ò giai cÊp nãi chung còng nh chñ nghÜa giai cÊp cña Lª nin nãi riªng ®èi víi chóng ta ngoµi ý nghÜa vÒ mÆt lý luËn cßn cã ý nghÜa thùc tiÔn rÊt lín, nãng hæi nhÊt lµ trong viÖc qu¸n triÖt quan diÓm cña §¶ng ta trong viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu giai cÊp, quan hÖ giai cÊp vµ vai trß vÞ trÝ cña c¸c giai cÊp cña níc ta trong qu¸ tr×nh ®æi míi.

- Néi dung: Trong t¸c phÈm s¸ng kiÕn vÜ ®¹i Lª nin ®· ®a ra mét ®Þnh nghÜa kinh ®iÓn sau: "Ngêi ta gäi lµ giai cÊp nh÷ng tËp ®oµn to lín gåm nh÷ng ngêi kh¸c nhau vÒ ®Þa vÞ cña hä trong mét hÖ thèng s¶n xuÊt x· héi thèng nhÊt trong lÞch sö, kh¸c nhau vÒ quan hÖ cña hä (thêng thêng th× nh÷ng quan hÖ nµy ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh vµ thõa nhËn) ®èi víi nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt, vÒ vai trß cña hä trong tæ chøc lao ®éng x· héi vµ nh vËy lµ kh¸c nhau vÒ c¸ch thøc hëng thô vµ vÒ phÇn cña c¶i x· héi hoÆch Ýt hoÆc nhiÒu mµ hä ®îc hëng. giai cÊp lµ nh÷ng tËp ®oµn ngêi mµ nh÷ng tËp ®oµn ngêi còng chØ cã thÓ chiÕm ®o¹t lao ®éng cña tËp ®oµn ngêi kh¸c do chç c¸c tËp ®oµn ®ã cã ®Þa vÞ kh¸c nhau trong mét chÕ ®é KTXH nhÊt ®Þnh”.

vËy:

Nh - Thø nhÊt: Theo Lªnin giai cÊp trø¬c hÕt lµ mét tËp ®oµn ngêi to lín chØ xuÊt hiÖn trrong nh÷ng hÖ thèng s¶n xuÊt nhÊt ®inh trong lÞch sö: §iÒu nµy chøng tá giai cÊp kh«ng chØ gåm mét vµi c¸ nh©n còng kh«ng ph¶i sù céng l¹i ®¬n gi¶n cña nh÷ng c¸ nh©n mµ tr¸i l¹i lµ mét sè ®«ng ®¶o cña nh÷ng c¸ nh©n Êy, ®îc liªn kÕt víi nhau thµnh nh÷ng tËp ®oµn theo nh÷ng c¸ch thøc nhÊt ®Þnh, mÆt kh¸c còng cÇn ph¶i lu ý r»ng theo Lªnin giai cÊp chØ lµ mét phong trµo lÞch sö, nghÜa lµ nã chØ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh, chØ g¾n víi mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. LÞch sö ®· chøng minh loµi ngêi ®· tõng tån t¹i hµng triÖu n¨m mµ kh«nng hÒ cã sù tån t¹i cña bÊt kú mét giai cÊp nµo (CSNT).

- Thø hai: Tiªu trÝ (hay ®Æc trng) c¬ b¶n ®Ó g¾n kÕt sè ®«ng nh- ng c¸ nh©n riªng lÎ thµnh c¸c giai cÊp kh¸c nhau chÝnh lµ ®Þa vÞ cña hä trong hÖ thèng s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. TÊt c¶ nh÷ng c¸ nh©n cïng mét giai cÊp th× chung mét ®Þa vÞ trong hÖ thèng s¶n xuÊt cña x· héi. C¸c giai cÊp kh¸c nhau trong x· héi së dÜ nã kh¸c nhau lµ bëi v× hä cã ®Þa vÞ kh¸c nhau trong hÖ thèng s¶n xuÊt x· héi t¬ng øng. Tøc lµ ngêi ta nãi ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt trong tÊt c¶ nh÷ng quan hÖ Êy th× quan hÖ gi÷a ngêi ta víi nhau ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt cña x· héi lµ gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh víi tÊt c¶ c¸c quan hÖ cßn l¹i do ®ã còng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc x¸c ®Þnh ®Þa vÞ cña c¸c giai cÊp trong nÒn s¶n xuÊt Êy.

- §Þa vÞ cña c¸c giai cÊp trong mét nÒn s¶n xuÊt x· héi th«ng thêng l¹i ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn vµ b¶o vÖ, chÝnh v× thÕ giai cÊpp nµo thèng trÞ vÒ mÆt kinh tÕ th× giai cÊp Êy còng cã ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m vÒ mÆt chÝnh trÞ, vÒ mÆt quyÒn lùc kinh tÕ.

- C¨n cø vµo quan hÖ víi t liÖu s¶n xuÊt kh«ng nh÷ng ngêi ta ph©n biÖt ®îc giai cÊp thèng trÞ vµ giai cÊp bÞ trÞ trong mét nÒn s¶n xuÊt mµ ngêi ta cã thÓ ph©n biÖt ®îc sù kh¸c nhau cña giai cÊp thèng trÞ vµ c¸c giai cÊp bÞ trÞ cña c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau cña lÞch sö. VÝ dô: Cïng lµ giai cÊp thèng trÞ trong nÒn kinh tÕ nhng giai cÊp chñ n«, ®Þa chñ, t s¶n lµ kh«ng hoµn toµn nh nhau, t¬ng tù chóng ta còng ph©n biÖt ®îc sù kh¸c nhau gi÷a n« lÖ víi ngêi n«ng d©n víi g/c CN mÆc dï hä ®Òu lµ gai cÊp bÞ trÞ trong c¸c giai ®o¹n tríc CNXH.

Thø ba: Thùc chÊt viÖc ph©n chia c¸c tËp ®oµn ngêi thµnh c¸c giai cÊp kh¸c nhau chÝnh lµ sù bãc lét cña tËp ®oµn ngêi nµy víi tËp ®oµn ngêi kh¸c vÒ lao ®éng do chç hä cã ®Þa vÞ kh¸c nhau trong nÒn s¶n xuÊt x· héi. Ch¼ng h¹n së dÜ cã giai cÊp n« lÖ vµ giai cÊp chñ n« lµ do chç chñ n« th× cã quyÒn bãc lét n« lÖ b»ng n« dÞch.

ý nghÜa

- Muèn xo¸ bá ®îc ph©n chia giai cÊp mét c¸ch tËn gèc th× ph¶i xo¸ bá chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt v× ®©y lµ c¨n nguyªn dÉn ®Õn sù kh¸c nhau vÒ ®Þa vÞ cña c¸c tËp ®oµn ngêi trong c¸c nÒn s¶n xuÊt x· héi.

- Kh¼ng ®Þnh tÝnh khoa häc trong ®Þnh nghÜa g/c Lªnin ®ã lµ quan ®iÓm ®óng ®¾n xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ, g/c trªn c¬ së kinh tÕ ®©y lµ quan ®iÓm duy vËt lÞch sö.

- §Ó ph©n tÝch c¬ cÊu x¸c ®Þnh vai trß, vÞ trÝ, mèi quan hÖ gi÷a c¸c giai cÊp trong x· héi th× tríc hÕt ph¶i ®i ph©n tÝch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ, ph©n tÝch quan hÖ s¶n xuÊt cña x· héi dÉn ®Õn tÝnh phøc t¹p.

- Lu ý: cho ta c¬ së KH ®Ó K§ vai trß vÞ trÝ cña g/c CN trong c¬ cÊu g/c x· héi cña XH ta hiÖn nay. Còng nh ®Èy m¹nh cña g/c CN trong qu¸ tr×nh ®æi míi.

- ChÝnh v× vËy mµ ta qu¸n triÖt tÝnh ®óng ®¾n cña §¶ng trong viÖc ®æi míi n©ng cao chÊt lîng ®éi ngò giai cÊp ngang tÇm víi nh÷ng biÕn ®æi trªn lÜnh vùc kinh tÕ lµ hoµn toµn ®óng ®¾n

C©u 11/2: TÝnh tÊt yÕu vµ vai trß ®Êu tranh giai cÊp trong

lÞch sö, §Æt vÊn ®Ò: + kh¼ng ®Þnh CN M¸c kh«ng nh÷ng ®a ra tiªn tri c¬ b¶n ®Ó ph©n biÑt mét c¸ch khoa häc vÒ c¸c giai cÊp mµ cßn kh¼ng ®Þnh tÝnh tÊt yÕu vµ vai trß to lín cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp trong x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp.

+ §èi víi níc ta hiÖn nay viÖc lµm râ lý luËn CN M¸c - xÝt vÒ vÊn ®Ò nµy kh«ng nh÷ng lµ cã ý nghÜa ®Æc biÖt mµ cã ý nghÜa thùc tiÔn nãng hæi.

Néi dung: Mét lµ: TÝnh tÊt yÕu ®Êu tranh giai cÊp trong x· héi cã giai cÊp. - C¬ së lý luËn: Sù ®èi kh¸ng giai cÊp lµ h×nh thøc biÓu hiÖn vÒ

mÆt x· héi cña m©u thuÉn kh«ng thÓ ®iÒu hoµ gi÷a LLSX vµ QHSX.

Thùc chÊt gi÷a quan hÖ hai giai cÊp ®èi kh¸ng trong x· héi lµ quan hÖ kh«ng thÓ ®iÒu hoµ gi÷a nh÷ng tËp ®oµn ngêi cã lîi Ých ®èi lËp nhau trong mét hÖ thèng s¶n xuÊt.

ChØ cã ®¸u tranh giai cÊp míi gi¶i quyÕt ®îc hai m©u thuËn kh«ng thÓ ®iÒu hoµ trªn ®©y. Bëi v× m©u thuÉn gi÷a LLSX vµ QHSX kh«ng thÓ tù nã gi¶i quyÕt ®îc mµ ph¶i th«ng qua ho¹t ®éng cã ý thøc cña con ngêi. M©u thuÉn gi÷a c¸c tËp ®oµn ngêi còng kh«ng thÓ gi¶i quyÕt b»ng c¸ch nµo kh¸c ngoµi cuéc ®Êu tranh mét mÊt mét cßn gi÷a hä vãi nhau ngoµi cuéc ®Êu tranh giai cÊp.

- C¬ së thùc tiÔn: x· héi chiÕm h÷u n« lÖ? phong kiÕn? t b¶n? + Vai trß ®Êu tranh giai cÊp - Trong mét h×nh th¸i KTXH nhÊt ®Þnh ®Êu tranh giai cÊp lµm cho c¶ LLSX, QHSX, KTTT dÇn thay ®æi. §Ønh cao cña ®Êu tranh giai cÊp lµ c¸ch m¹ng x· héi sÏ lµm cho x· héi thay ®èi vÒ chÊt nghÜa lµ dÉn ®Õn mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi thÊp bÞ mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cao thay thÕ, Khi Êy M¸c coi ®Êu tranh giai cÊp lµ ®Çu tµu lÞch sö, lµ ®éng lùc vÜ ®¹i cña lÞch sö.

+ Khi kh¼ng ®Þnh vai trß cña ®Êu tranh giai cÊp CNDVLS kh«ng hÒ tuyÖt ®èi ho¸ vai trß cña nã ®èi víi sù ph¸t triÓn x· héi mµ chØ kh¼ng ®Þnh ®Êu tranh giai cÊp trong x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp lµ ®éng lùc trùc tiÕp cña lÞch sö nghÜa lµ ngoµi ®Êu tranh giai cÊp lÞch sö cßn nhiÒu ®éng lùc kh¸c nhau ®Ó ph¸t triÓn.

- §Êu tranh giai cÊp lµ mét tÊt yÕu trong x· héi cã giai cÊp

ý nghÜa: kh«ng ®îc m¬ hå.

- Kh¼ng ®Þnh ®Êu tranh g/c trong giai ®o¹n hiÖn nay nhng kh«ng ®ùoc tuyÖt ®èi ho¸ duy nhÊt hay chñ yÕu. ChØ cã nh vËy míi q/triÖt quan ®iÓm cña §¶ng ta hiÖn nay.

- NhÊn m¹nh vai trß cña LLVT ®Æc biÖt chó ý x©y dùng LLVT vÒ mÆt chÝnh trÞ. Ph¶i ®Æc biÖt ph¸t huy vai trß hiÖu qu¶ trong ®Êu tranh phi vò trang (®Êu tranhttëng)

C©u 11/3 : §Êu tranh giai cÊp trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë n-

íc ta .

§Æt vÊn ®Ò: - Kh¼ng ®Þnh: §Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n th× tÊt yÕu dÉn ®Õn CCVS vµ b¶n th©n CCVS kh«ng ph¶i lµ sù kÕt thóc ®Êu tranh giai cÊp mµ lµ tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh giai cÊp trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi víi nh÷ng néi dung vµ b»ng h×nh thøc míi.

TÝnh tÊt yÕu cña ®Êu tranh giai cÊp trong thêi kú qu¸ ®é lªn

CNXH ë níc ta hiÖn nay :

-Môc tiªu cña CNXH lµ xo¸ bá ¸p bøc bÊt c«ng, thùc hiÖn c«ng b»ng x· h«i kh«ng ®Êu tranh th× kh«ng thÓ ®¹t ®îc. Trong thêi kú qua ®é cßn nhiÒu h×nh thøc së h÷u vÒ TLSX, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ vµ t¬ng øng víi nã cã nhiÌu giai cÊp tÇng líp x· héi kh¸c nhau víi nhiÒu lîi Ých kh¸c nhau.

-C¸c níc, c¸c thÕ lùc thï ®Þch vÉn tiÕp tôc chiÕn lîc DBHB b¹o lo¹t lËt ®æ lµm cho chóng ta chÖnh khái quü ®¹o XHCN, xo¸ bá chÕ ®é XHCH ë níc ta.

- Níc ta ®i lªn CNXH tõ nÒn s¶n xuÊt nhá, tiÓu n«ng, tr¶i qua hµng tr¨m n¨m díi chÕ ®é thùc d©n, phong kiÕn, t©m lý, t tëng, tËp qu¸n l¹c hËu cµng nÆng nÒ, cµng ®ßi hái ph¶i ®Êu tranh giai cÊp trªn lÜnh vùc TT - VH.

- Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo quan hÖ quèc tÕ vµ më réng quan hÖ quèc tÕ theo híng ®a ph¬ng, ®a d¹ng cã kh«ng Ýt nh÷ng tiªu cùc t¸c ®éng ¶nh hëng ®Ðn sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. V× bªn c¹nh sù hîp t¸c ph¶i ®Êu tranh ng¨n chÆn, lo¹i trõ nh÷ng tiªu cùc tõ bªn ngoµi x©m nhËp.

* §iÒu kiÖn : - §iÒu kiÖn quèc tÕ:

+ t×nh h×nh thÕ giíi ®ang tiÕp tôc diÔn biÕn phøc t¹p, t¸c ®éng rÊt lín ®Õn cuéc ®Êu tranh giai cÊp ë níc ta mµ gÇn ®©y lµ cuéc ®Êu tranh do Mü tiÕn hµnh.

+ Sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ

hiÖn ®¹i.

+T¸c ®éng cña xu híng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ cña nh÷ng vÉn ®Ò còng ¶nh hëng kh«ng nhá tíi nhËn thøc vµ ho¹t ®éng ®Êu tranh giai cÊp ë níc ta.

- §iÒu kiÖn trong níc: ThuËn lîi: Sù l·nh ®¹o cña §¶ng kiªn ®Þnh sù nghiÖp ®æi míi,

ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn bæ sung vµ ph¸t triÓn.

+ NN XHCH ngµy cµng ®îc cñng cè vµ t¨ng cêng. + Tr×nh ®é d©n trÝ, ®êi sèng vËt chÊt tinh hÇn ngµy cµng ®îc c¶i

thiÖn.

+ C¬ cÊu g/cÊp x· héi mµ nßng cè lµ khèi c«ng- n«ng- trÝ tõng bíc

®îc cñng cè.

+ NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®óng ®Þnh híng, chÝnh trÞ, x· héi c¨n b¶n æn

®Þnh.

+ LLVTND ph¸t triÓn tèt, ph¸t huy tèt truyÒn thèng c¸ch m¹ng, trung

thµnh

+ NiÒn tin cña nh©n d©n vµo §¶ng vµ nhµ níc, chÕ ®ä vÉn tiÕp tôc

®îc cñng cè.

Khã kh¨n : nh÷ng nguy c¬ (chÖnh híng XHCH, tôt hËu kinh tÕ,

quan niªu tham nhòng, DBHB mµ ®¶ng ta chØ ra vÉn tån t¹i.)

- MÆt tr¸i cña nÒn KT thÞ trêng ®ang béc lé vµ cã biÓu hiÖn rÊt

tiªu cùc nhÊt lµ vÒ §®øc lèi sèng.

- Kinh nghiÖm tæ chøc, x©y dùng vµ qu¶n lý x· héi m¬i cña chóng ta cha nhiÒu, N¨ng lùcL§ cña §¶ng vµ qu¶n lý cña nhµ níc vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh.

- KÎ thï vµ c¸c thÕ lùc thï ®Þch vÉn ®ang tÝch cùc chèng ph¸. - NiÒn tin cña mét bé phËn nh©n d©n vµo chÕ ®é XHCH suy gi¶m

®êi sèng cña mét bé phËn nh©n d©n cßn khã kh¨n.

* Néi dung, h×nh thøc chñ yÕu cña cuéc ®Êu tranh trong giai

®o¹n hiÖn nay.

- Néi dung c¬ b¶n xuyªn suèt cuéc ®Êu tranh cña níc ta lµ thùc hiÖn 2 nhiÖm vô chiÕn lîc x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc VNXHCN, hai nhiÖm vô nµy cã quan hÖ biÖn chøng víi nhau kh«ng thÓ tuyÖt ®èi ho¸ hoÆc xem nhÑ nhiÖm vô nµo.

- Trong giai ®o¹n hiÖn nay, ®¹i héi 9 ®· x¸c ®Þnh râ ®Êu tranh giai

cÊp ë níc ta lµ:

Néi dung chñ yÕu cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ thùc hiÖn th¾ng lîi CNH, H§H theo ®Þnh híng XHCN, kh¾c phôc t×nh tr¹ng níc nghÌo, chËm ph¸t triÓn. Cßn ë møc thÊp theo lý tëng cña nh÷ng ngêi c«ng s¶n. V× vËy ngay tõ b©y giê ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh kiªn quyÕt ch«ng ¸p bøc, bÊt c«ng.

§Êu tranh ng¨n chÆn vµ kh¾c phôc nh÷ng t tëng vµ hµnh ®éng tiªu cùc. Thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi, chèng ¸p bøc bÊt c«ng. Chóng ta ®ang ë thêi kú qu¸ ®é cßn ph¶i chÊp nhËn nh÷ng quan hÖ bÊt b×nh ®¼ng theo “ph¸p quyÒn t s¶n” c«ng b»ng x· héi.

§Êu tranh lµm thÊt b¹i mäi ©m mu, hµnh ®éng chèng ph¸ cña c¸c

thÕ lùc thï ®Þch ®èi víi níc ta.

Thùc chÊt ®Êu tranh giai cÊp ë níc ta hiÖn nay lµ ®Êu tranh gi÷a hai con ®êng : CNXH vµ TBCN nhng diÔn ra trong ®iÒu kiÖn míi. Chóng ta cã §¶ng cÇm quyÒn sù nghiÖp ®ái míi thu ®îc nhiÒu thµnh tùu to lín, nh©n d©n ®a sè tin yªu §¶ng, ®i theo §¶ng, nhµ níc ta ngµy cµng thùc sù lµ cña d©n, do d©n vµ v× d©n.

Nh vËy cuéc ®Êu tranh Êy réng lín h¬n nhiÒu so víi cuéc ®Êu tranh ®Þch- ta (nã chØ lµ mét bé phËn cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp ë n- íc ta ).

§èi tîng cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp ë níc ta lµ c¸c thÕ lùc thï ®Þch, phÇn tö, tæ chøc chèng ®éc lËp d©n téc vµ XHCN, chèng §¶ng, nhµ níc,ph¸ ho¹i trËt tù...

c¶ c¸c lÜnh vùc.

H×nh thøc : §Êu tranh ë níc ta hiÖn nay rÊt ®a d¹ng vµ phong phó trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc : kinh tÕ, chÝnh trÞ, VHTT, QS hµnh chÝnh ... nã gi¶i quyÕt nhiÒu m©u thuÉn cña qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH.

HiÖn nay h×nh thøc chñ yªu lµ kÕt hîp hîp t¸c vµ ®©u tranh trong quan hÖ víi c¸c níc cã chÕ ®é XH kh¸c nhau, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn nhng ph¶i theo ®Þnh híng XHCN díi sù qu¶n lý cña nhµ níc.

tranh hiÖu qu¶ nhÊt hiÖn nay.

Nh vËy, ®Êu tranh giai cÊp ë níc ta hiÖn nay kh«ng chØ cã b¹o lùc vµ cµng kh«ng ph¶i chñ yÕu b»ng b¹o lùc (tõ khi cã chiÕn tranh) mµ ph¶i ®îc sö dông tæng hîp mÒm dÎo cho phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ.

Liªn hÖ tr¸ch nhiÖm qu©n ®éi : qu©n ®éi lµ c«ng cô b¹o lùc th× ph¶i tham gia vµo ®Êu tranh giai cÊp mét c¸ch tÝch cùc, trùc tiÕp lµ nhËn thøc, thùc hiÖn ®Çy ®ñ, chøc n¨ng, nhiÖm vô mµ §¶ng vµ Nhµ níc ®· giao cho Q§.

Phª ph¸n quan ®iÓm sai lÇm, m« hå nhËn thøc phiÕm diÖn ... – C©u 12 : C¸ch m¹ng x· héi vµ ®Æc ®iÓm cña CM x· héi A/ C¸ch m¹ng x· héi Kh¸i niÖm : CMXH lµ ph¬ng thøc chyÓn hãa thay thÕ lÉn nhau gi÷a c¸c h×nh th¸i KT-XH. Nã lµ sù thay ®æi vÒ chÊt toµn bé trªn tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c lÜnh vùc cña h×nh th¸i KT- XH mµ tríc hÕt lµ lùc lîng x· héi, QHSX vµ KTTT, trong ®ã chÝnh quyÒn lµ vÊn ®Ì trung t©m cña mäi cuéc CM.

lîi Ých c¬ b¶n ®èi lËp nhau. - Vai trß cña CMXH. + CMXH lµ ®éng lùc cña sù tiÕn bé lµ ®Çu tÇu cña lÞch sö. + VÒ kinh tÕ, nã xo¸ bá QHSX cò, thiÕt lËp QHSX míi thóc ®Èy

LLSX ph¸t triÓn.

+ VÒ chÝnh trÞ : nã trùc tiÕp xo¸ bá quyÒn thÓ chÕ chÝnh trÞ x· héi cò, x¸c lËp sù thèng nhÊt cña quÇn chóng c¸ch m¹ng vµ thÓ chÕ chÝnh trÞ x· héi míi.

chóng CM còng tõng bíc ®îc hoµn thiÖn vÒ mäi mÆt…

v¨n ho¸ míi, con ngêi míi.

Nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt cña CMXH. + mçi liªn hÖ gi÷a ®iÒu kiÖn KQ vµ nh©n tè chñ quan cña XHCN: ®iÒu kiÖn KQ lµ sù vËn ®éng tæng hîp cña nhiÒu yÕu tè kinh tÕ- x· héi mµ nguyªn nh©n s©u xa xÐt ®Õn cïng lµ LLSX m©u thuÉn víi QHSX vµ ®èi kh¸ng giai cÊp, biÓu hiÖn vµo t×nh thÕ c¸ch m¹ng, thêi c¬ c¸ch m¹ng.

Nh©n tè chñ quan : bao gåm vai trß cña qu©n chóng CM vµ ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n c¶ vÒ tÝnh chÊt gi¸c ngé CM, s½n sµng hµnh ®éng CM díi sù l·nh ®¹o cña giai cÊp CM trong ®ã chÝnh §¶ng cña giai cÊp CN gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh . Th«ng qua chÝnh §¶ng th× míi x¸c ®Þnh ®êng lèi chiÕn lîc, s¸ch lîc c¸ch m¹ng ®óng ®¾n, nhËn ®Þnh ®îc t×nh thÕ CM vµ lµm cho nã ph¸t triÓn thuËn lîi. Th«ng qua chÝnh §¶ng, chñ ®éng , chíp thêi c¬ l·nh ®o¹ tæ chøc giµnh chÝnh quyÒn.

§iÒu kiÖn KQ vµ chñ quan cã mçi liªn hÖ biÖn chøng víi nhau, trong ®ã ®iÒu kiÖn kh¸ch quan lµ c¸c yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu, cßn nh©n tè chñ quan gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh sù næ ra vµ th¾ng lîi cña CNXH.

- CM bao lùc lµ quy luËt phæ biÕn cña mäi cuéc c¸ch m¹ng v× : + VÊn ®Ò c¬ b¶n cña mäi cuéc CM lµ lËt ®æ chÝnh quyÒn nhµ níc

nªn ph¶i dïng b¹o lùc.

+ XuÊt ph¸t tõ giai cÊp ph¶n c¸ch m¹ng vµ c¸c thÕ lùc thï ®Þch lu«n

sö dông lùc lîng ph¶n c¸ch m¹ng ®Ó chèng l¹i quÇn chóng.

+ XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu, nhiÖm vô cña quÇn chóng CM trong suèt

Tõ thùc tiÔn lÞch sö ®· chøng minh c¸c cuéc c¸ch m¹ng ®Òu

th«ng qua ph¬ng ph¸p b¹o lùc, ph¬ng ph¸p hoµ b×nh rÊt h·n h÷u.

Chó ý : B¹o lùc chØ lµ c«ng cô, ph¬ng tiÖn chø kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých. TÝnh tÊt yÕu phæ biÕn cña b¹o lùc nhng kh«ng lo¹i trõ ph- ¬ng ph¸p hoµ b×nh.

ý nghi· : kh¼ng ®Þnh tÝnh tÊt yÕu cña c¸ch m¹ng b¹o lùc trong thêi ®¹i ngµy nay, sö dông h×nh thøc, ph¬ng ph¸p c¸ch m¹ng phï hîp víi diÒu kiÖn hoµn c¶nh cô thÓ, cã th¸i ®é ®óng, cã c¬ së khoa häc ®Ó phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm sai tr¸i, muèn phñ ®Þnh häc thuyÕt M¸c vÒ vÊn ®Ì b¹o lùc c¸ch m¹ng.

B/ §Æc ®iÓm cña c¸ch m¹ng x· héi - C¸ch m¹ng v« s¶n lµ bíc ph¸t triÓn tÊt yÕu ®a x· héi loµi ngêi tõ x· héi cã giai cÊp lªn x· kh«ng kh«ng cßn giai cÊp- x· héi CSCN. Nã kh¸c víi tÊt c¶ c¸c cuéc CM tríc bëi môc tiªu,. tÝnh chÊt cña CM.

- C¸ch m¹ng v« s¶n cã ®Æc ®iÓm sau : + C¸c cuéc CM tríc kia chØ thay thÕ h×nh thøc bãc lét sang h×nh

thøc bãc lét kh¸c.

+ Cßn CM VS lµ cuéc CM s©u s¾c nhÊt, triÖt ®Ó nhÊt,vÜ ®¹i nhÊt. Nã xo¸ bá tËn gèc chÕ ®é ngêi bãc lét ngêi, xo¸ bá c¶ nguån gèc sinh ra g/c gi¶i phãng triÖt ®Ó cho quÇn chóng lao ®éng biÓu hiÖn: hä tõ ngêi lµm thuª sang ngêi lµm chñ x· héi). ®ã lµ sù chuûªn biÔn vÜ ®¹i nhÊt, sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi.

- ViÖc giµnh chÝnh quyÒn lµ bíc quyÕt ®Þnh tríc tiªn cho sù th¾ng lîi cña CMXH míi. Tõ ®ã ®Õn CNCS cßn ph¶i tr¶i qua mét thêi kú l©u dµi. Nã ph¶i c¶i t¹o x· héi vµ x©y dùng CNXH trªn mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng XH. NhiÖm vô ®ã v« cïng míi mÎ, phøc t¹p trªn quy m« réng lín nh»m x©y dùng chÕ ®é míi, nÒn kinh tÕ míi, nÒn v¨n ho¸ míi vµ con ng- êi míi XHCN.

CM XHCH, g/c v« s¶n cã kh¶ n¨ng vµ cÇn ph¶i thùc hiÖn sù ®oµn kÕt l©u dµi víi quÇn chóng lao ®éng nh»m c¶i t¹o, tæ chøc gi¸o dôc, ph¸t huy tµi n¨ng vµ vÞ trÝ s¸ng t¹o cña hä ®Ó cïng x©y dùng XH míi v× lîi Ých cña g/c v« s¶n thèng nhÊt víi lîi Ých cña nh©n nh©n lao ®éng. Cßn c¸c cuéc cÊch m¹ng tríc kia giai cÊp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng kh«ng thÓ ®oµn kÕt l©u dµi víi quÇn chóng L§, v× lîi Ých c¨n b¶n cña hä lµ ®èi lËp nhau. Giai cÊp v« s¶n chØ ®îc gi¶i phãng khi tÊt c¶ nh÷ng ngêi lao ®éng ®îc gi¶i phãng vµ tÊt c¶ nh÷ng ngêi lao ®éng còng chØ®îc gi¶i phãng triÖt ®Ó khi ®i theo con ®êng cña g/c v« s¶n l·nh ®¹o lµm CM XHCN, giµnh th¾ng lîi.

- Cuéc CM XHCN lµ cuéc c¸ch m¹ng mang tÝnh tù gi¸c cao nhÊt. ViÖc giµnh chÝnh quyÒn còng nh toµn bé qu¸ tr×nh c¶i t¹o x· héi cò, x©y dùng x· héi míi, XHCN chØ cã thÓ lµ s¶n phÈm ho¹t ®éng tù gi¸c cña hµnh triÖu quÇn chóng. §¸p øng yªu cÇu kh¸ch quan Êy, CM XHCN chØ cã thÓ tiÕn hµnh khi cã sù l·nh d¹o cña §¶ng céng s¶n, ®éi tiªn phong cña g/c c«ng nh©n, ®îc vò trang b»ng lý luËn M¸c- LN. Sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña c¸ch m¹ng quÇn chóng phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan ®Ó ®a sù nghiÖp CM lªn toµn th¾ng.

C©u 13 : Nhµ níc vµ ®Æc ®iÓm cña nhµ níc XHCN A. Nguån gèc, b¶n chÊt cña nhµ níc. Nguån gèc, b¶n chÊt cña nhµ níc lµ vÊn ®Ò lý luËn phøc t¹p, nã ®éng ch¹m tíi lÞch sö, giai cÊp mét c¸ch sèng cßn. Nhµ íc lµ mét thµnh tèc¬ b¶n cña hÖ thèng chÝnh trÞ cho nªn viÖc nghiªn cøu nguån gèc b¶n chÊt cña nhµ níc trªn lËp trêng CN M¸c- LN sÏ ®¸p øng ®îc yªu cÇu cÊp b¸ch cña viÖc t¨ng cêng nhµ níc vµ x©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ cña nhµ níc ta hiÖn nay.

Nguån gèc cña nhµ níc theo quan ®iÓm cña CNDVLS th× nguån gèc s©u xa xÐt ®Õn cïng lµ do sù chiÕm h÷u t nh©n vÒ TLSX. Cßn nguån gèc trùc tiÕp dÉn ®Õn xuÊt hiÖn Nhµ níc lµ do m©u thuÉn g/c kh«ng thÓ ®iÒu hoµ ®îc lÞch sö ®· chøng minh ®iÒu ®ã.

Trong chÕ ®é CSNT th× cha cã NN, chØ ®Õn khi nÒn s¶n xuÊt XH ph¸t triÓn ®Õn mét chÕ ®é nhÊt ®Þnh, chÕ ®é ph©n chia g/c th× NN míi ra ®êi. NN xuÊt hiÖn ®Çu tiªn trong LS lµ NN chiÕn h÷u n« lÖ, tiÕp ®Õn lµ NN phong kiÕn, NN TB, NN XHCN.

Qua nghiªn cøu nguån gèc cña NN ta thÊy : NN lµ mét hiÖn tîng LS , nã chØ tån t¹i trong ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh g¾n liÒn víi chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n vÒ TLSX. Vai trß cña nhµ níc sÏ mÊt ®i, th× chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n vÒ TLSX sÏ mÊt ®i.

B¶n chÊt cña nhµ níc : Theo quan ®iÓm cña CNDBLS tr¸i h¼n víi quan ®iÓm cña chñ nghÜa bãc lét cña g/c TS. CN M-LN kh¼ng ®Þnh : b/c cña nhµ níc bao giê còng mang tÝnh chÊt s©u s¾c. B¶n chÊt nµy thÓ hiÖn ë chç : Nhµ nø«c lµ 1 tæ chøc quyÒn lùc chÝnh trÞ cña giai c©p thèng trÞ vÒ kinh tÕ dïng ®Ó lµm c«ng cô thèng trÞ x· héi.

Nh vËy : Nhµ níc lµ nhµ níc cña giai cÊp ®ang thèng trÞ x· héi vÒ chÝnh trÞ vµ t tëng. Giai cÊp thèng trÞ th«ng qua nhµ níc mµ hîp ph¸p ho¸ ý chÝ cña giai cÊp m×nh thµnh ý chÝ chung buéc c¸c giai cÊp kh¸c ph¶i tu©n theo nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cña g/cÊp thèng trÞ.

Nh vËy : Qua nghiªn cøu b¶n chÊt cña nhµ níc ta thÊy ®îc b¶n chÊt cña nhµ níc mang tÝnh giai cÊp s©u s¾c v× kh«ng m¬ hå vÒ b¶n chÊt cña NN vµ kiªn quyÕt ®Êu tranh phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm sai tr¸i cho r»ng : NN tån t¹i vÜnh viÔn hoÆc NN phi giai cÊp.

Qu¸n triÖt vËn dông lý luËn CN M- LN vÒ NN trong NQ ®¹i héi §¶ng IX cña §¶ng ta nhÊt qu¸n víi quan ®iÓm cña ®¹i héi 7, 8 vµ kh¼ng ®Þnh : C¶i c¸ch tæ chøc ho¹t ®éng cña NN g¾n liÒn víi x©y dùng chØnh ®èn §¶ng ®èi míi ND, ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o cña §ang ®èi víi NN ®ã lµ :

- X©y dùng NN ph¸p quyÒn XHCN, NN cña d©n, do d©n vµ v× d©n díi sù l·nh ®¹o cña §CSVN c¶i c¸ch thÓ chÐ vµ ph¬ng thøc h¹ot ®éng cña NN. Ph¸t huy d©n chñ, gi÷ v÷ng kû c¬ng, KLt¨ng cêng ph¸p chÕ, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc trong s¹ch, cã n¨ng lùc, ®Êu tranh chèng tham nhòng.

B- §Æc ®iÓm cña NN XHCN Nhµ níc ta lµ mét thµnh tè quan träng cña hÖ thèng chÝnh trÞ x· héi víi 2 ®Æc trng c¬ b¶n ®ã lµ sù qu¶n lý d©n c trªn 1 l·nh thæ nhÊt ®Þnh, t¹i diÖn chñ quyÒn quèc gia vµ thiÕt lËp quyÒn lùc b»ng luËt ph¸p. H×nh thøc cña NN biÓu hiÖn rÊt phong phó nhng bÊt cø NN nµo còng ph¶i thùc hiÖn chøc n¨ng x· héi vµ chøc n¨ng chÝnh trÞ cña giai cÊp.

Víi t c¸ch lµ mét kiÓu nhµ níc, nhµ níc CCVS còng mang ®Çy nh÷ng ®Æc trng vµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña 1 NN. Song víi t c¸ch lµ 1 NN, ®Æc biÖt lµ NN chuyªn chÝnh v« s¶n l¹i cã nh÷ng ®Æc thï.

vµ v× d©n.

NghÜa lµ : Nã kh«ng ph¶i lµ nhµ níc cña riªng giai cÊp v« s¶n mµ lµ nhµ níc cña ND lao ®éng, do ND lao ®éng bÇu ra, thùc hiÖn quyÒn lùc cña ND lao ®éng vµ v× lîi Ých cña tÊt c¶ nh÷ng ngêi lao ®éng. Nhµ níc Êy cã sù thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a tÝnh giai cÊp vµ tÝnh nh©n d©n bëi v× c¬ së KQ cho thÊy sù thèng nhÊt Êy lµ chÕ ®é c«ng h÷u vÒ TLSX, nÒn t¶ng x· héi cho sù thèng nhÊt Êy lµ liªn minh c«ng n«ng lu«n ®îc cñng cè do lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n dan lao ®éng thèng nhÊt.

ChÝnh v× thÕ : NN v« s¶n, xÐt vÒ thùc chÊt ®ã lµ nÒn d©n chñ v« s¶n, mét nÒn d©n chñ cao nhÊt, réng r·i nhÊt, triÖt ®Ó nhÊt trong lÞch sö, lµ tæ chøc ®Ó nh©n d©n lao ®éng thùc hiÖn quúen lùc cña m×nh.

§ã lµ 1 NN ®Æt díi sù l·nh ®¹o cña §CS, 1 nÒn d©n chñ cã sù l·nh ®¹o cña §¶ng trong qu¸ tr×nh t¨ng cêng tÝnh giai cÊp cña nã. XÐt vÒ thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh tõng bíc chuyÓn giao cho nh©n d©n lao ®éng. Do ®ã NN v« s¶n lµ mét nhµ níc duy nhÊt cã kh¶ n¨ng tù tiªu vong trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.

Hai lµ : NN v« s¶n lµ nhµ nø¬c kÕt hîp hµi hoµ gi÷ 2 chøc n¨ng

Còng nh c¸c NN kh¸c, NN v« s¶n cã ch¾c n¨ng, NN v« s¶n sö

dông b¹o lùc kh«ng ph¶i b¾t nguån tõ b¶n chÊt cña nã mµ ra v× :

+ §Ó chèng l¹i kÎ thï trong vµ ngoµi níc. + Sù tÊt yÕu cìng bøc lao ®éng ®èi vîi bän ph¸ ho¹i, ®Çu c¬, tho¸i

ho¸, c¸c tÖ n¹n x· héi kh¸c.

dùng v× :

+ Do môc tiªu, quy m«, NN c¸ch m¹ng v« s¶n quy ®Þnh + §©y lµ chøc n¨ng míi mÎ khã kh¨n cÇn ph¶i tËp trung. + Cã x©y dùng míi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó trÊn ¸p, b¶o vÖ CNXH. Ba lµ : NN v« s¶n lµ NN cã sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh d©n téc vµ

tÝnh quèc tÕ v× :

- XuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt giai cÊp l·nh ®ao NN v« s¶n ®ã lµ giai cÊp – 1 giai cÊp muèn gi¶i phãng g/c th× tríc hÕt ph¶i hoµn thµnh xø mÖnh lÞch sö trªn ®Þa bµn d©n téc.

v , môc tiªu q tÕ cña nã.

- Do Q®Þnh P/luËt ph¸t triÓn kh«ng ®Òu nªn g/c VS mçi níc ñng hé

g/c VS ë c¸c níc kh¸c lµ 1 tÊt yÕu. §iªu ®ã ®îc thÓ hiÖn :

+ Tríc hÕt : NN VS lµ ®¹i biÓu ch©n chÝnh cho lîi Ých d©n téc. + KÕt hîp lîi Ých g/c víi lîi Ých d©n téc, lîi Ých d©n téc víi lîi Ých

+ Lu«n chèng chñ nghÜa s« vanh còng nh c¸c d©n téc hÑp hßi. Nh vËy : NN kiÓu míi kh¸c víi NN bãc lét. V× thÕ : ViÖc cñng cè t¨ng cêng NN v« s¶n kh«ng nh÷ng lµ 1 N/v

* VÊn ®Ò t¨ng cêng sù l·nh ®¹o cña §¶ng c«ng s¶n nhµ níc ta lµ

v× :

- XuÊt ph¸t tõ vai trß cña NN - Thùc tr¹ng yÕu kÐm cña NN Néi dung lµ : gi¶i quyÕt tèt mçi quan hÖ §¶ng l·nh ®¹o, nhµ níc qu¶n lý, nh©n d©n lµm chñ, ph¸t huy hiÖu qu¶ qu¶n lý NN. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, ®Ó cñng cè t¨ng cêng NN §¶ng x¸c ®Þnh ph¶i ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng, biÖn ph¸p, luËt ph¸p vµ t ph¸p. Thùc hiÖn nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ §¶ng l·h ®¹o NN b»ng ®êng lèi, kh«ng lµm thay, ph¶i ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc NN : ta thÊy nh÷ng n¨m qua ®· cã nhiÒu tiÕn bé ... x· héi kû c¬ng, kinh tÕ ph¸t triÓn

C©u 14/1: Quan ®iÎm cña triÕt häc ML Nin vÒ con ngêi - Quan ®iÓm tríc M¸c : + Quan ®iÓm d©n téc chñ quyÒn : con ngêi do chóa sinh ra. Hªghen quan niÖm : con ngêi lµ s¶n phÈm cña ý niÖm tuyÖt ®èi. B¶n chÊt cña con ngêi lµ lý tÝnh. - Quan ®iÓm triÕt häc cña M¸c- Lª Nin

+ Kh¸i qu¸t vÒ con ngêi : con ngêi lµ sinh vËt cã tÝnh loµi, lµ bé phËn cña giíi tù nhiªn, con ngêi lµ s¶n phÈm cña hoµn c¶nh vµ chÝnh lµ chñ thÓ cña hoµn c¶nh. Vµ ®· ph©n biÖt c¸ thÓ con ngêi, cã liªn quan kh«ng ®ång nhÊt (con ngêi cha cã nh©n c¸ch) : nh©n c¸ch cã quan hÖ biÖn chøng kh«ng ®ång nhÊt, chØ cã con ngêi vÒ mÆt x· héi- sù hoµn thiÖn cña nh©n c¸ch lµ thíc ®o cña sù ph¸t triÓn c¸ nh©n.

+ Con ngêi kh¸c víi con vËt ë chç : trong mçi quan hÖ víi tù nhiªn ( víi t c¸ch lµ chñ thÓ ®Ó c¶i biÕn víi tù nhiÖn nh»m t¹o ra cña c ¶i, sù cÇn thiÕt cho sù sinh tån cña m×nh). Con ngêi kh¸c víi con vËt : trong quan hÖ x· héi- con vËt sèng theo h×nh thøc quÇn thÓ bÇu ®µn, c¹nh tranh sinh tån, n¶y sinh nh÷ng nh÷ng nhu cÇu t¬ng giao víi ®ång lo¹i. Cßn ®èi víi con ngêi, nÒn t¶ng cña sù QHSX vËt chÊt, quan hÖ con ng- êi vãi chÝnh b¶n th©n m×nh. Con ngêi cã nhu cÇu tù biÓu hiÖn m×nh.

+ Quan hÖ vÒ mÆt sinh häc vµ sinh vËt cña con ngêi : * VÒ mÆt sinh häc: lµ toµn bé q/tr×nh sinh vËt diÔn ra trong con

ngêi vµ c¶ vÒ cÊu t¹o vµ gi¶i phÉu cña nã.

* MÆt x· héi : c¸c phÈm chÊt x· héi cña con ngêi ®îc h×nh thµnh do

c¸c quan hÖ x· héi qua c¸c ho¹t ®éng thùc tiÏn cña con ngêi.

* QhÖ gi÷a hai mÆt trong thÓ thèng nhÊt kh«ng t¸ch rêi gi÷a 2 mÆt

sinh vËt vµ mÆt x· héi.

MÆt sinh vËt lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn cña mÆt x· héi, mÆt x· héi cã thÓ ®iÒu tiÕt mÆt sinh vËt ë nh÷ng møc ®é nhÊt ®Þnh vµ lµ mÆt chñ yÕu quy ®Þnh b¶n chÊt con ngêi.

+ B¶n chÊt con ngêi: trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, b¶n chÊt con

ngêi lµ tæng hoµ mçi quan hÖ x· héi.

+ B/chÊt con ngêi ®îc béc lé ra trªn hiÖn thùc kh«ng ph¶i lµ c¸i

chung chung trõu tîng, phi thùc tiÔn.

* B¶n chÊt con ngêi ®îc béc lé ra th«ng qua c¸c quan hÖ x· héi tuy nhjiªn kh«ng ph¶i lµ sù c«ng l¹i gi¶n ®¬n cña QHXH, mµ lµ sù t¸c ®éng qua l¹i cña c¸c QHXH trong ®ã mçi quan hÖ co vÞ trÝ riªng cña nã.

* Trong c¸c quan hÖ x· héi cña con ngêi th× quan hÖ nÒn t¼ng xÐt ®Õn cïng chi phèi c¸c quan hÖ kh¸c, ®ã lµ quan hÖ vÒ mÆt kinh tÕ (lµ quan hÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt) : c¸c quan hÖ kh¸c cã vai trß kh«ng thÓ thay thÕ ®îc : chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, lèi sèng.

C¸c quan hÖ x· héi ®îc xem xÐt c¶ mÆt kh«ng gian vµ thêi gian c¶

chiÒu däc, chiÒu ngang cña lÞch sö.

C¸c QHXH ph¶i ®îc xem xÐt trong mçi quan hÖ gi÷a con ngêi víi

tù nhiªn, xem con ngêi ®èi xö víi tù nhiªn nh thÕ nµo.

B¶n chÊt con ngêi ®îc thÓ hiÖn th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn va viÖc hoµn thiÖn b¶n chÊt cña con ngêi lµ 1 qu¸ tr×nh g¾n liÒn víi ®iÒu kiÖn cô thÓ.

Chó ý : b¶n chÊt con ngêi lµ c¸c s©u s¾c chi phèi con ngêi nhng nã kh«ng ph¶i lµ c¸i duy nhÊt, B¶n chÊt con ngêi kh«ng chØ thÓ hiÖn c¸i b¶n chÊt giai cÊp mµ cßn biÓu hiÖn tÝnh nh©n lo¹i, tÝnh d©n téc, trong mçi con ngêi.

C©u 14/2: Vai trß qu©n chóng nh©n d©n trong LS. CN M¸c- LN kh¼ng ®Þnh: lùc lîng quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña lÞch sö lµ quÇn chóng nh©n d©n chø kh«ng ph¶i lµ c¸ nh©n u tó, nh÷ng vÜ nh©n. Bëi v× :

- Nh÷ng vÜ nh©n, l·nh tô – ngêi l·nh ®¹o quÇn chóng nh©n d©n trong mçi chÕ ®é x· héi, mçi giai ®o¹n lÞch sö kh«ng ph¶i lµ nh÷ng con ngêi “Siªu nh©n” ®øng bªn ngoµi hay bªn trªn quÇn chóng nh©n d©n. ChÝnh hä lµ nh÷ng s¶n phÈm cña phong trµo quÇn chóng, lµ con ®Î cña quÇn chóng, lµ ngêi ®¹i diÖn cho lîi Ých, ý chÝ cña quÇn chóng, ®îc quÇn chóng tÝn nhiÖm suy t«n lªn vÞ trÝ ®óng ®Çu l·nh ®¹o quÇn chóng. Nh÷ng t tëng cña l·nh tô ®a ra ®Ó l·nh ®¹o quÇn chóng, kh«ng bao giê thuÇn tuý lµ t tëng cña c¸ nh©n mµ lµ sù ph¶n ¸nh t tëng, trÝ tuÖ chung cña x· héi, nh÷ng nguyÖn väng, nhu cÇu vµ ý trÝ cña quÇn chóng nh©n d©n trong nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh. ChØ nh÷ng t tëng nh thÕ míi cã vai trß chØ ®¹o (chø kh«ng ph¶i ¸p ®Æt, Ðp buéc) quÇn chóng nh©n d©n trong ho¹t ®éng cña hä, vµ do ®ã m¬i cã thÓ lµm biÕn ®æi x· héi ®îc.

T tëng (dï lµ t tëng lín) tù nã còng kh«ng thÓ t¹o lªn sù biÕn ®æi x· héi ®îc. T tëng chØ cã gi¸ trÞ ®èi víi lÞch sö khi nã th©m nhËp vµo quÇn chóng trë thµnh niªm tin, ý chÝ th«i thóc quÇn chóng hµnh ®éng vµ th«ng qua ®ã lµm biÕn ®æi x· héi, ®a lÞch sö tiÕn lªn.

Ho¹t ®éng s¶n xuÊt t¹o ra cña c¶i vËt chÊt lµ nh©n tè to lín quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi mµ ®ã chÝnh lµ ho¹t ®éng cña quÇn chóng nh©n d©n cña nh÷ng ngêi lao ®éng trong mäi chÕ ®é,mäi thêi ®¹i kh¸c nhau.

Mäi sù biÕn ®æi cña lÞch sö trªn mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi suy ®Õn cïng lµ di sù vËn ®éng cua LLSX x· héi quy ®Þnh mµ chÝnh quÇn chóng nh©n d©n, nh÷ng ngêi lao ®éng bao giê còng lµ lùc lîng s¶n xuÊt hµng ®Çu c¬ b¶n cña x· héi.

QuÇn chóng nh©n d©n lµ lùc lîng tham gia chñ yÕu vµ lµ ®éng lùc c¬ b¶n cña mäi cuéc c¸ch m¹ng x· héi. C¸ch m¹ng x· héi chÝnh lµ ngµy héi cña quÇn chóng nh©n d©n- nh÷ng ngêi bÞ ¸p bøc, bãc lét trong c¸c x· héi ph©n chia giai cÊp.

Trong thêi kú CM, quÇn chóng nh©n d©n lµ ngêi s¸ng t¹o nhÊt cho mét trËt tù x· héi míi. Trong nh÷ng thêi kú nh thÕ th× nh©n d©n cã thÓ lµm ®îc nh÷tg kú c«ng vÜ ®¹i “ 1 ngµy b»ng hai m¬i n¨m”.

Chñ tÞch Hå ChÝ Minh còng kh¼ng ®Þnh : “C¸ch m¹ng lµ sù

nghiÖp cña quÇn chóng”.

Mäi gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn cña x· héi ®Òu b¾t nguån tõ ®êi sèng tinh thÇn vµ ho¹t ®éng s¸ng t¹i cña quÇn chóng nh©n d©n kÓ c¶ trong nh÷ng x· héi cã sù ph©n chia thµnh lao ®éng trÝ ãc vµ lao ®éng ch©n tay, cã sù t¸ch rêi gi÷a s¶n xuÊt vËt chÊt vµ s¶n xuÊt tinh thÇn . NÕu xÐt theo b¶n chÊt, theo néi dung bªn trong chø kh«ng ph¶i xÐt ë hiÖn tîng, h×nh thøc bªn ngoµi, th× chÝnh quÇn chóng nh©n d©n lµ ngêi ®· t¹i ra mét c¸ch trùc tiÕp hay gi¸m tiÕp nh÷ng s¶n phÈm v¨n ho¸, nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn cho x· héi.

Nh vËy : XÐt trªn mäi mÆt, mäi lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng XH th× quÇn chóng nh©n d©n bao giê còng lµ ngêi quyÕt ®Þnh LS, lµ ngêi s¸ng t¹o ra lÞch sö. Song, viÖc thùc hiÖn vai trß cña quÇn chóng nh©n d©n ®Õn møc nµo, ph¹m vi nµo, tÝnh chÊt ra sao cßn tïy thuéc vµo tõng ph¬ng thøc s¶n xuÊt, tõng chÕ ®é XH vµ tuú thuéc vµo tr×nh ®é tri thøc, tÝnh tæ chøc v µ ý thøc gi¸c ngé cña quÇn chóng. Bëi vËy trong lÞch sö ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i, vai trß cña quÇn chóng ngµy cµng t¨ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi.

Trong x· héi XHCN vai trß cña quÇn chóng nh©n d©n cã sù thay ®æi vÒ chÊt. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö , quÇn chóng nh©n d©n thùc sù lµ ngêi lµm chñ mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi, quyÕt ®Þnh mäi sù biÕn ®æi cña x· héi. CNXH mµ tÊt c¶ ®Òu lµ cña d©n, do d©n vµ v× d©n.

ý thøc x· héi:

C©u 15/1: ý thøc x· héi vµ ®Æc ®iÓm ý thøc XHCN. A. Lµ sù ph¶n ¸nh cña tån t¹i x· héi (TTXH) trong nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau bao gåm t×nh c¶m, tËp qu¸n, quan ®iÓm, t tëng, lÝ luËn …vv

* CÊu tróc vµ MQH cña c¸c yÕu tè t¹o thµnh YTXH. YTXH gåm: ý thøc sinh ho¹t ®êi thêng vµ ý thøc lÝ luËn.

T©m lÝ XH vµ hÖ t tëng ý thøc sinh ho¹t ®êi thêng nã bao hµm ND réng lín cña cuéc sèng, nã cha cã tÝnh hÖ thèng, tÝnh hîp lÝ, tÝnh KH, nã cã tÝnh ®Çy ®ñ vµ toµn vÑn cña c¶m gi¸c cuéc sèng. Nã g¾n víi cuéc sèng hiÖn thùc, trùc tiÕp víi ®êi sèng ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ tÊt c¶ chi tiÕt ®êi sèng

V× vËy: kinh nghiÖm cña ý thøc ®êi thêng lµ kho tµng cho KH. Cô

thÓ nh triÕt häc, nghÖ thuËt.

ý thøc ®êi thêng cã sù biÕn ®æi vÌ chÊt cïng víi sù ph¸t triÓn cña lÞch sö, thèng nhÊt thµnh mét hÖ thèng mét c¸ch hîp lÝ, thµnh chØnh thÓ trong nh÷ng khoa häc cô thÓ, trong nhÖ thuËt, triÕt häc, trong c¸c häc thuyÕt vÒ chÝnh trÞ- x· héi, vÒ ®¹o ®øc.

§Æc ®IÓm næi bËt cña ý thøc lÝ luËn XH lµ tÝnh hÖ thèng, tÝnh hîp lÝ, tÝnh hiÓu biÕt nh÷ng mèi liªn hÖ b¶n chÊt tÊt yÕu c¸c hiÖn tîng x· héi vµ tÝnh ph¶n ¸nh trõu tîng kh¸I qu¸t c¸c ph¹m trï.

Nh vËy: ý thøc sinh ho¹t ®êi thêng lµ c¬ së, lµ kho tµng cho ý thøc lÝ luËn, ý thøc lÝ luËn s©u s¾c cµng cã ®IÒu kiÖn ph¶n ¸nh ý thøc ®êi thêng ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c h¬n.

T©m lÝ x· héi: T©m lÝ XH lµ bé phËn ë c¸p ®é ý thøc sinh ho¹t ®êi thêng, trong ®ã xuÊt hiÖn nh÷ng quan niÖm vµ sù ®¸nh gi¸ ®a d¹ng c¸c hiÖn tîng XH, nh÷ng thÞ hiÕu vµ t tëng thÈm mü, nh÷ng phong tôc vµ truyÒn thèng, nh÷ng thiªn híng vµ høng thó, nh÷ng h×nh ¶nh m¬ íc cña l¬ng tri. §Æc t©m lÝ XH lµ ph¶n ¸nh trùc tiÕp ®IÒu kiÖn sèng hµng ngµy, ph¶n ¸nh vÒ mÆt TTXH, kh«ng cã kh¶ n¨ng v¹ch ra c¸c MQH vËt chÊt XH.

Nh÷ng N/nh©n s©u sa s¶n sinh ra c¸c MQH ®ã vµ khuynh híng biÕn ®æi cña chóng. Nh÷ng Q/niÖm cña con ngêi ë tr×nh ®é t©m lÝ cã mang T/chÊt kinh nghiÖm cha ®îc thÓ hiÖn vÒ mÆt lÝ luËn.

* HÖ t tëng lµ mét bé phËn ë cÊp ®é ý thøc lÝ luËn. Trong ®ã bao gåm sù ®¸nh gi¸ mét c¸ch cã hÖ vÒ thèng hiÖn thùc XH trªn lËp tr- êng quan ®IÓm cña giai cÊp, mét §¶ng nhÊt ®Þnh, nªu ra nhiÖm vô vµ môc ®Ých chÝnh trÞ- x· héi x©y dùng hÖ thèng nh÷ng quan ®IÓm, uy quyÒn cña giai cÊp, cña §¶ng ph¸I ®ã. So víi t©m lÝ XH th× hÖ t tëng ph¶n ¸nh s©u s¾c h¬n vÒ ®IÒu kiÖn sinh ho¹t vËt chÊt cña XH. T©m lÝ XH ph¶n ¸nh trùc tiÕp, tù ph¸t trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng hµng ngµy th× hÖ t tëng lµ sù nhËn thøc lÝ luËn vÒ tån t¹i XH, dùa trªn c¬ së kh¸I qu¸t nh÷ng kinh nghiÖm XH ®· ®îc tÝch lòy cña ngh÷ng giai cÊp, nh÷ng tËp ®oµn XH nhÊt ®Þnh.

B/ §Æc ®iÓm Y/thøc XHCN - Y/thøc XHCN lµ hÖ thèng quan ®iÓm t tëng vµ t©m tr¹ng t×nh c¶n truyÒn thèng cña céng ®ång XH ph¶n ¸nh tån t¹i XH - XHCN mµ chñ yÕu lµ ph¶n ¸nh ph¬ng thøc XHCN trùc tiÕp lµ QHSX XHCN.

- §Æc ®iÓm h×nh thµnh P/triÓn cña Y/thøc XHCN. + TiÕn hµnh Cm CtrÞ thiÕt lËp CCVS lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Çu tiªn cho

sù h×nh thµnh P/triÓn Y/thøc XHCN.

+ Nh©n tè xÐt ®Õn cïng quyÕt ®Þnh viÖc x¸c lËp mét c¸ch phæ biÕn v÷ng ch¾c Y/thøc XHCN lµ ph¶i c¶i taä xo¸ bá triÖt ®Ó nh÷ng quan hÖ K/tÕ XH cò, XD thµnh c«ng ph¬ng thøc SX XHCN.

+Y/thøc XHCN kh«ng h×nh thµnh tù ph¸t mµ lµ K/qu¶ cña qu¸ tr×nh GD t tëng vµ ®Êu tranh t tëng khã kh¨n quyÕt liÖt gi÷a t tëng XHCN vµ T/tëng thï ®Þch sai tr¸i.

+Y/thøc XHCN trong qu¸ tr×nh P/triÓn cña nã cã sù kÕ thõa

+ Trong qu¸ tr×nh P/triÓn cña Y/thøc. XHCN c¸c h×nh th¸i cña nã kh«ng ngõng ph¸t huy t¸c dông vµ cã sù x©m nhËp hµi hoad bæ sung lµm phong phó cho nhau (trõ ý thøc t«n gi¸o sÏ ®îc kh¾c phôc dÇn trong qu¸ tr×nh x©y dùng Xh míi).

*Y/thøc XH trong thêi kú qu¸ ®é lªn CHXN. (Cã hai bé phËn c¬ b¶n) + Bé phËn chñ ®¹o lµ Y/thøc XHCN mµ nÒn t¶ng lµ CNMLN cïng c¸c

quan ®iÓm t tëng CM khoa häc.

+ Bé Y/thøc XH phi XHCN gåm t tëng cña G/cÊp thèng trÞ cò t tëng l¹c hËu, tiªu cùc cßn tån t¹i giai d¼ng vµ nh÷ng t tëng sai tr¸i ®ang n¶y sinh tõ mÆt tr¸i cña tån t¹i XH

+ Y/thøc Xh trong thêi kú qu¸ ®é biÓu hiÖn cô thÓ vÒ tÝnh chÊt néi

dung h×nh thøc kh¸c nhau trong nhngx ®iÒu kiÖn kh¸c nhau cña tõng níc

C©u 15/2: TÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi cña ý thøc x· héi. Thi 2009 Quan niÖm DVLS cña chñ nghÜa M - Lnin vÒ lÞch sö Xh kh¼ng ®Þnh vai trß quyÕt ®Þnh cña tån t¹i XH ®èi víi Y/thøc X, Y/thøc Xh lµ sù ph¶n ¸nh tån t¹i XH, phô thuéc vµo tån t¹i XH. Chñ nghÜa DVLS kh«ng xem Y/thøc XH nh mét yÕu tè thô ®éng, tr¸i l¹i lu«n nhÊn m¹nh tÝnh tÝch cùc cña Y/thøc XH ®èi víi ®êi sèng K/tÕ XH. NhÊn m¹nh tÝnh ®éc lËp cña Y/thøc XH trong mèi quan hÖ víi tån t¹i XH. TÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi cña Y/thøc Xh biÓu hiÖn trªn c¸c néi dung sau:

1- Y/thøc XH thêng l¹c hËu so víi tån t¹i XH Khi lÞch ssö ®· sang trang, XH cò mÊt ®i nhng ý thøc do XH ®ã sinh ra vÉn tån t¹i dai d¼ng. TÝnh §/lËp t¬ng ®èi nµy biÓu hiÖn râ nÐt trong lÜnh vùc T/lý XH (TËp qu¸n, thãi quen, truyÒn thèng ..) Lª nin cho r»ng søc m¹nh tËp qu¸n ®îc t¹o ra qua nhiÒu thÕ kû lµ søc m¹nh ghª gím nhÊt. (Trong ®iÒu kiÖn CNXH nhiÒu hiÖn tîng cã nguån gèc s©u xa tõ XH cò nhng vÉn tån t¹i trong XH míi nh lèi sèng ¨n b¸m, lêi L§, quan liªu, tham nhòng ...vv)

Nguyªn nh©n Y/thøc XH l¹c hËu h¬n tån t¹i XH lµ: - Sù biÕn ®æi cña tån t¹i Xh do t¸c ®éng tõ ho¹t ®éng T/tiÔn cña C/ngêi thêng diÔn ra nhanh, mµ Y/thøc Xh kh«ng ph¶n ¸nh kÞp. MÆt kh¸c Y/thøc lµ c¸i ph¶n ¸nh nªn nã ph¶i biÕn ®æi sau tån t¹i XH.

- Søc m¹nh thãi quen, tËp qu¸n, còng nh do tÝnh b¶o thñ cñ mét sè

h×nh th¸i Y/thøc XH.

-YTXH lu«n g¾n víi lîi Ých cña mét nhãm ngêi, G/cÊp nhÊt ®Þnh trong XH. V× vËy nã lu«n ®îc nh÷ng lùc lîng ph¶n tiÕn bé nµy lu gi÷, truyÒn b¸ ...

V× vËy: Trong nhËn thøc vµ trong ho¹t ®éng thùc tiÔn ph¶I kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a x©y vµ chèng. Kho tiÐn hµnh ®Êu tranh ph¶I kiªn tr×, kh«ng n«n nãng chñ quan. Ë níc ta hiÖn nay, chóng ta tiÕn hµnh ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn, chÝnh v× thÕ ®ßi hái ®éi ngò c¸n bé §¶ng viªn ph¶I tuyªn truyÒn vµ gióp ®ì quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng, kh¾c phôc nh÷ng phong tôc t¹p qu¸n do chÕ ®é cò ®Ó l¹i. MÆt kh¸c ph¶I kiªn quyÕt ®Êu tranh víi nh÷ng t tëng ph¶n ®éng cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch trong vµ ngoµI níc

2- Y/thøc cã thÓ vît tríc tån t¹i XH Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, t tëng cña C/ngêi ®Æc biÖt lµ nh÷ng t tëng khoa häc cã thÓ vît tríc, nã cã thÓ dù b¸o t¬ng lai vµ cã t¸c dông tæ chøc, chØ ®¹o ho¹t ®éng T/tiÔn cña C/ngêi.

VÝ dô: §iÓn h×nh cña tÝnh tiªn phong ý thøc x· lµ lÝ luËn CNMLN, t tëng khoa häc tiªn tiÕn nhÊt. Tõ ®ã trong ho¹t ®éng thùc tiÔn ®¸nh gi¸ cao vai trß cña tÝnh vît nhng chóng ta kh«ng ®îc cêng ®IÖu mét chiÒu nh÷ng dù b¸o khoa häc, nã lµ c¬ së khoa häc cña viÖc thêng xuyªn t¨ng cêng ch©m lo båi dìng tr×nh ®é mäi mÆt cho c¸n bé, chiÕn sÜ, ®Æc biÖt lµ båi dìng kiÕn thøc khoa häc, ph¬ng ph¸p t duy khoa häc, trªn c¬ së thÕ giíi quan, ph¬ng ph¸p luËn cña CNMLN.

3- Y/thøc XH cã tÝnh kÕ thõa trong qu¸ tr×nh P/triÓn

Trong lÞch sö ®êi sèng tinh thÇn cña XH cho thÊy nh÷ng quan ®iÓm lý luËn cña mçi thêi ®¹i lu«n kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu lý luËn cña thêi ®¹i tríc. Chñ nghÜa M¸c kÕ thõa vµ ph¸t triÓn tinh hoa cña loµi ngêi mµ trùc tiÕp lµ nÒn triÕt häc cæ ®iÓn §øc, K/tÕ chÝnh trÞ cæ ®iÓn Anh, chñ nghÜa XH kh«ng tëng Ph¸p. Do cã tÝnh kÕ thõa nªn kh«ng thÓ mét t tëng nµo ®ã nÕu chØ dùa vµo sù tån t¹i hiÖn cã mµ kh«ng chó ý ®Õn giai ®o¹n P/triÓn tríc.

Trong Xh cã G/cÊp, tÝnh kÕ thõa cña Y/thøc XH g¾n víi tÝnh chÊt G/cÊp ®ã. nh÷ng G/cÊp kh¸c nhau kÕ thõa nh÷ng néi dung kh¸c nhau cña c¸c thêi ®¹i tríc. C¸c G/cÊp tiªn tiÕn tiÕp nhËn nh÷ng di s¶n t tëng tiÕn bé cña XH cò ®Ó l¹i. Ngîc l¹i c¸c G/cÊp lçi thêi vµ c¸c nhµ t tëng cña nã th× tiÕp thu kh«i phôc nh÷ng t tëng, nh÷ng lý thuyÕt XH ph¶n tiÕn bé cña nh÷ng thêi kú lÞch sö tríc. V× vËy khi tiÕn hµnh cuéc §/tranh G/c trªn lÜnh vùc Y/thøc th× kh«ng nh÷ng ph¶i v¹ch ra nh÷ng tÝnh chÊt ph¶n khoa häc, ph¶n tiÕn bé cña nh÷ng trµo lu t tëng ph¶n ®éng trong ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i mµ ph¶i chØ ra nguån gèc lý luËn cña chóng trong LS.

§èi víi §¶ng ta, trong thêi kú ®æi míi, §¶ng ta lu«n n¾m v÷ng b¶n chÊt c¸ch m¹ng, khoa häc cña lÝ luËn CNMLN, kÕ thõa di s¶n quÝ b¸u t tëng HCM vµ c¸c §CS kh¸c

§èi víi Q§ ta, trong x©y dng chÝnh trÞ tinh thÇn cÇn ph¶i kÕ thõa nh÷ng t tëng tÝch cùc, biÕt phe ph¸n, b¸c bá nh÷ng t tëng sai lÇm. Chèng quan ®IÓm phñ ®Þnh s¹ch tr¬n.

4- Sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c h×nh th¸i Y/thøc XH Trong sù P/triÓn cña c¸c h×nh th¸i Y/thøc XH lu«n t¸c ®éng qua l¹i víi nhau biÓu hiÖn tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi cña chóng. §©y lµ quy luËt P/triÓn cña Y/thøc XH. Sù t¸c téng qua l¹i ®ã lµm cho mçi h×nh th¸i Y/thøc cã nh÷ng mÆt, nh÷ng tÝnh chÊt kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®îc mét c¸ch phï hîp víi tån t¹i Xh hay b»ng c¸c ®iÒu kiÖn V/chÊt.

Th«ng qua ë mçi thêi ®¹i tuú theo hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ cña nh÷ng h×nh th¸i Y/thøc nµo ®ã næi lªn hµng ®Çu vµ t¸c ®éng m¹nh ®Õn c¸c h×nh th¸i Y/thøc kh¸c. Trong sù t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c h×nh th¸i Y/thøc Xh th× Y/thøc chÝnh trÞ cã vai trß ®Æc biÖt quan träng, nã ®Þnh híng P/triÓn theo chiÒu híng tiÕn bé cña c¸c h×nh th¸i Y/thøc kh¸c.

Trong x©y dùng ý thøc x· héi, ph¶I x©y dùng toµn diÖn, coi träng x©y dùng ý thøc chÝnh trÞ, ý thøc ph¸p quyÒn. §èi víi Q§, trong t×nh h×nh hiÖn nay, ph¶I qu¸n triÖt nguyªn t¾c x©y dùng Q§ v÷ng m¹nh vÒ chÝnh trÞ t tëng lµm nÒn mãng ®Ó x©y dùng Q§ vÒ mäi mÆt, ®ång thêi ph¶I chó träng x©y dùng ®¹o ®øc lèi sèng trong s¹ch, lµnh m¹nh cã v¨n hãa cho toµn thÓ c¸n bé, chiÕn sÜ trong Q§ND ViÖt Nam.

5- Y/thøc Xh t¸c ®éng trë l¹i víi tån t¹i XH

Lý do: ý thøc Xh ph¶n ¸nh TTXH mét c¸ch tÝch cùc, chñ ®éng s¸ng t¹o nh»m chØ ®¹o ho¹t ®éng T/tiÔn ®Ó c¶i t¹o TTXH theo nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh. ý thøc XH mÆc dï do tån t¹i Xh quyÕt ®Þnh nhng nã cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi vµ cã sù t¸c ®éng trë l¹i tån t¹i XH. Sù t¸c ®éng trë l¹i ®ã lµ biÓu hiÖn tËp trung nhÊt vÒ tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi cña ý thøc Xh so v¬Ý tån t¹i XH.ChiÒu híng t¸c ®éng trë l¹i cã 2 chiÒu h- íng c¬ b¶n:

- Khi ý thøc XH ph¶n ¸nh ®óng ®¾n tån t¹i Xh, v¹ch ra ®îc b¶n chÊt, quy luËt, khuynh híng vËn ®éng P/triÓn cña ý thøc Xh th× sÏ thóc ®Èy sù P/triÓn cña tån t¹i XH.

- Ngîc l¹i khi ph¶n ¶nh sai lÇm th× ý thøc Xh k×m h·m sù P/triÓn cña tån t¹i XH. Sù k×m h·m ®ã chØ cã giíi h¹n nhÊt ®Þnh v× xÐt ®Õn cïng th× tån t¹i Xh vÉn quyÕt ®Þnh ý thøc XH.

Nh÷ng yÕu tè chñ yÕu quyÕt ®Þnh sù t¸c ®éng trë l¹i cña ý

thøc XH ®èi víi tån t¹i XH.

+ TÝnh chÊt c¸c mèi quan hÖ K/tÕ mµ trªn ®ã t tëng n¶y sinh. + Vai trß lÞch sö cña G/cÊp mang ngän cê t tëng. + Møc ®é ph¶n ¸nh ®óng ®¾n cña t tëng ®èi víi hiÖn thùc K/quan,

nhu cÇu P/triÓn XH.

ý nghÜa PP luËn: - ViÖc vËn dông P/triÓn CN M¸c - LN - TT HCM ®êng lèi l·nh ®¹o

cña §¶ng trong c«ng cuéc ®æi míi.

- VËn dông XD nÒn Vho¸ tiªn tiÕn ®¹m ®µ b¶n s¾c VH d©n téc. - C«ng t¸c t tëng trong lùc lîng vò trang. KÕt hîp chÆt chÏ x©y vµ

- GD quan ®iÓm kÕ thõa mét c¸ch ®óng ®¾n, chèng kÕ thõa

nguyªn vÑn hoÆc phñ ®Þnh s¹ch tr¬n t tëng cña qu¸ khø.

- Thêng xuyªn lµm tèt c«ng t¸c t tëng lý luËn, ®Êu tranh chèng c¸c

quan ®iÓm sai tr¸i.