Đề thi - Đáp án Triết học Mác - Lênin

Chia sẻ: Nguyenvan Trun | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:52

Thêm vào BST

Báo xấu

1.372
lượt xem 163
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề thi - Đáp án Triết học Mác - Lênin giới thiệu tới các bạn về các câu hỏi và đáp án trả lời trong môn học Triết học Mác - Lênin. Thông qua tài liệu này các bạn sẽ củng cố được kiến thức về vật chất, hình thức tồn tại của vật chất, nguồn gốc, bản chất ý thức, mối quan hệ vật chất - ý thức, khách quan - chủ quan và một số nội dung khác. Mời các bạn cùng tham khảo tài liệu chi tiết hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề thi - Đáp án Triết học Mác - Lênin

§Ò thi - ®¸p ¸n TriÕt häc M¸c - Lªnin C©u 1/1: Tr×nh bµy ®Þnh nghi· vËt chÊt cña LN, §Æt vÊn ®Ò: Kh¼ng ®Þnh ph¹m trï v/c lµ c¬ b¶n, xuÊt ph¸t ®iÓm cña triÕt häc. ViÖc tr¶ lêi vËt chÊt lµ g× còng nh viÖc thõa nhËn hay b¸c bá nã cã liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò triÕt häc. + Xung quanh vÊn ®Ò nµy lu«n lu«n thÓ hiÖn nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau, gi÷a duy vËt vµ duy t©m, gi÷a CNDV cò vµ CNDV biÖn chøng. Néi dung- Chñ nhÜa duy t©m bao gåm CNDT chñ quan vµ CNDT kh¸ch quan c¶ hai ®Òu b¸c bá ®Æc tÝnh tån t¹i kh¸ch quan cña vËt chÊt. Theo hä, vËt chÊt lµ mét h×nh tøc kh¸c cña ý niÖm tuyÖt ®èi, hoÆc lµ s¶n phÈm cña c¶m gi¸c chñ quan cña con ngêi. C¸c quan ®iÓm trªn ®©y ®· bÞ sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ thùc tiÔn b¸c bá - Chñ nghÜa duy vËt tríc M¸c lu«n kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i kh¸ch quan cña thÕ giíi vËt chÊt hä lý luËn tõ giíi tù nhiªn ®Ó gi¶i thÝch giíi tù nhiªn. V× vËy hä ®· cã vai tß rÊt to lín trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i CNDT trong quan niÖm vËt chÊt. Tuy thÕ nhng CNDV tríc M¸c l¹i thêng ®ång nhÊt v/c víi vËt thÓ, coi vËt chÊt ®îc c¸u t¹o tõ c¸c vËt thÓ cô thÓ nh: Níc, löa, kh«ng khÝ, nguyªn tö…®ã lµ nh÷ng quan niÖm mang tÝnh chÊt siªu h×nh vÒ v/c. ChÝnh v× vËt, tríc sù ph¸t triÓn cña KHTN, hä trë nªn lóng tóng vµ ®· r¬i dÇn vµo quan ®iÓm duy t©m. - ChØ cã triÕt häc MLN míi ®a ra ®îc mét quan ®iÓm ®óng ®¾n mang tÝnh c¸ch m¹ng vµ khoa häc vÒ vËt chÊt. Lª Nin, trªn c¬ së kÕ thõa t tëng duy vËt, kÕ thõa nh÷ng t tëng thiªn tµi cña M¸c - ¨ng ghen b»ng sù tæng kÕt xuÊt s¾c nh÷ng thµnh tùu cña KHTN cuèi thÕ kØ 19 ®Çu thÕ kØ 20 ®· ®a ra ®îc mét ®/n kinh ®iÓn vÒ v/c “V/c lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ thùc t¹i KQ, ®îc ®em l¹i cho con ngêi trong c¶m gi¸c, ®îc c¶m gi¸c cña chóng ta chÐp l¹i, chôp l¹i vµ ph¶n ¸nh vµ tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµ c¶m gi¸c” Nh vËy:Theo Lª Nin v/c tríc hÕt lµ mét ph¹m trï triÕt häc, nghÜa lµ v/c lµ ph¹m trï réng nhÊt, kh¸i qu¸t vÒ ®Æc tÝnh c¬ b¶n nhÊt, mµ mäi SVHT cña thÕ giíi ®Òu cã. Thø nhÊt, víi t c¸ch lµ mét ph¹m trï triÕt häc, Lª Nin yªu cÇu kh«ng ®îc ®ång nhÊt v/c víi vËt thÓ cô thÓ, bëi v× v/c tån t¹i vÜnh viÔn v« cïng, v« tËn cßn c¸c vËt thÓ cô thÓ chØ tån t¹i trong kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh; v/c nãi chung tøc lµ v/c víi tÝnh c¸ch lµ mét ph¹m trï, th× kh«ng cã sù tån t¹i c¶m tÝnh, nghÜa lµ ngêi ta kh«ng thÓ c¶m biÕt ®îc mét c¸ch trùc tiÕp bëi c¸c gi¸c quan. Cßn c¸c vËt thÓ cô thÓ l¹i tån t¹i mét c¸ch c¶m tÝnh. Víi tÝnh c¸ch lµ mét ph¹m trï triÕt häc, th× mét ®/nghÜa duy nhÊt ®óng vÒ ph¹m trï v/c, lµ ph¶i ®/nghÜa nã, ph¶i th«ng qua ph¹m trï ®èi lËp víi nã, ®ã lµ ý thøc. Theo ®ã chóng ta ph¶i chØ ra ®îc mét thuéc tÝnh nµo ®ã, mµ mäi d¹ng v/c ®Òu cã vµ ®Æc tÝnh nµy l¹i cã t¸c dông ph©n biÖt ®îc sù kh¸c nhau gi÷a v/c nãi chung víi vËt thÓ cô thÓ
Thø hai:VËt chÊt dïng ®Ó chØ hiÖn thùc kh¸ch quan. HiÖn thùc kh¸ch quan lµ mét thuéc tÝnh cña thÕ giíi V/c. ®ã lµ thuéc tÝnh tù th©n tån t¹i, tån t¹i mét c¸ch ®éc lËp vµ cã tríc ý thøc cña tÊt c¶ c¸c sù vËt hiÖn tîng V/c Thø ba Ph¹m trï V/c dïng ®Ó chØ tÊt c¶ c¸c sù vËt hiÖn tîng mµ con ngêi cã thÓ nhËn thøc ®îc mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c gi¸c quan. Nãi mét c¸ch kh¸c, kh«ng cã c¸i g× lµ kh«ng thÓ biÕt chØ cã sù kh¸c gi÷a c¸i ®· biÕt vµ c¸i cha biÕt do h¹n chÕ cña nh÷ng gi¸c quan cña con ngêi trong mçi thêi ®iÓm lÞch sö nhÊt ®Þnh. Nh vËy vÒ nguyªn t¾c con ngêi cã thÓ nhËn thøc ®îc toµn bé thÕ giíi v/c ý nghÜa ®Þnh nghÜa vËt chÊt cña LN thùc sô mang tÝnh c¸ch m¹ng khoa häc. LÇn ®Çu tiªn trong mét ®Þnh nghÜa LN gi¶i quyÕt ®uîc trän vÑn ®îc c¶ hai mÆt cña vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc, võa kh¼ng ®Þnh V/c lµ c¸i cã tríc, lµ c¸i quyÕt ®Þnh; ý thøc lµ c¸i cã sau, c¸i bÞ quyÕt ®Þnh; võa kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng nhË thøc thÕ giíi cña con ngêi, do ®ã võa chèng ®îc quan ®iÓm duy t©m, võa kh¾c phôc ®îc h¹n chÕ cña CNDV tríc M¸c, võa chèng ®îc thuyÕt “BÊt kh¶ tri” ®ång thêi l¹i cã t¸c dông cho KHTN ph¸t triÓn. Ph¬ng ph¸p luËn Trong nhËn thøc thùc tiÔn, chóng ta ph¶i ph¶n ¸nh vµ t¸c ®éng vµo thÕ giíi ®óng nh nã cã, ®óng víi b¶n chÊt cña quy luËt vËn ®éng cña sù vËt hiÖn tîng. Chèng t« hång, bãp mÐo sù thËt, chèng chñ quan duy ý chÝ ¸p ®Æt Trong NQ ®¹i héi IX cña ®¶ng ®Æc biÖt qua t©m dÕn viÖc xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn cuéc sèng vµ CM ViÖt Nam ®Ó ®Ò ra ®êng lãi, x¸c ®Þnh chñ tr¬ng gi¶i ph¸p. Trong QSù, ph¶i ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt quy luËt vËn ®éng cña chiÕn tranh vµ ®Êu tranh vò trang cña qu¸ tr×nh x©y dùng Q§, ®Ó cã ®- êng lèi x©y dùng Q§ phï hîp 2
C©u 1/2: tr×nh bµy nh÷ng h×nh thøc tån t¹i c¬ b¶n cña v/c §Æt vÊn ®Ò: Sù kh¸c nhau vÒ N/t¾c gi÷a q®iÓm cña triÕt häc MLN víi c¸c häc thuyÕt triÕt häc kh¸c kh«ng ph¶i lµ ë chç tr¶ lêi c©u hái v/c lµ g× mµ cßn lµ vµ chñ yÕu lµ luËn gi¶i ph¬ng thøc Tt¹i cña v/c. Tr¶ lêi xem v/c tån t¹i b»ng c¸ch nµo vµ tån t¹i ë ®©u? C¸c nhµ kinh ®iÓn cña triÕt häc M¸c ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng v/c tån t¹i b»ng c¸ch vËn ®éng th× kh«ng thÓ vËn ®éng ë ®©u kh¸c ngoµi kh«ng gian vµ thêi gian. Nh vËy: Theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c vËn ®éng lµ mét ph- ¬ng thøc tån t¹i cña v/c. Nãi ®Õn vËn ®éng lµ ngêi ta nãi ®Õn mäi sù biÕn ®«Ø nãi chung, mét d¹ng v/c cô thÓ nµo ®ã cã thÓ kh«ng cã thuéc tÝnh nµy hay thuéc tÝnh kh¸c. Nhng kh«ng thÓ kh«ng cã thuéc tÝnh vËn ®éng. §©y lµ thuéc tÝnh chung cè h÷u cña mäi d¹ng vËt. + ChÝnh v× vËy v©n ®éng lµ ®Æc tÝnh cè h÷u cña v/c nªn nã trë thµnh ph¬ng thøc tån t¹i cña v/c. Nãi nh thÕ cã nghÜa lµ v/c tån t¹i b»ng c¸ch vËn ®éng vµ chØ cã th«ng qua vËn ®éng th× v/c míi biÓu hiÖn sù tån t¹i thùc sù cña m×nh. ¡ng ghen kh¼ng ®Þnh: mét d¹ng v/c mµ kh«ng vËn ®éng th× kh«ng cã g× ®Ó nãi c¶. + ChÝnh v× vËn ®éng lµ ph¬ng thøc tån t¹i cña v/c nªn nã mang tÝnh v/c, nghÜa lµ vËn ®éng th× lu«n mang tÝnh K/quan, mang tÝnh phong phó mu«n vÎ vÒ ph¹m vi tÝnh chÊt, ®ång thêi l¹i mang tÝnh vÜnh viÔn v« cïng vµ v« tËn nã ®îc b¶o toµn c¶ vÒ mÆt sè lîng (tæng sè vËn ®éng kh«ng thay ®æi vµ vÒ mÆt chÊt lîng c¸c h×nh thøc vËn ®éng c¬ b¶n cña thÕ giíi v/c chuyÓn hãa sang h×nh thøc vËn ®éng kh¸c trong nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh). + ¡ng ghen vµo thêi ®¹i cña m×nh ®· ph©n chia c¸c h×nh thøc mu«n vÎ cña sù vËn ®éng cña thÕ giíi v/c thµnh 5 h×nh thøc kh¸c nhau vÒ ®Æc trng cho 5 tr×nh ®é kÕt cÊu kh¸c nhau tõ thÊp tíi cao lµ vËn ®éng c¬ häc, v¹n ®äng vËt lÝ, vËn ®éng hãa häc, vËn ®éng sinh vËt vµ vËn ®éng x· héi ¥ ®©y cÇn lu ý r»ng: kh«ng ®îc quy h×nh thøc vËn ®éng cao vÒ h×nh thøc v©n ®éng thÊp vµ kh«ng ®îc ®ång nhÊt c¸c h×nh thøc v¹n ®éng víi nhau, bëi v× nã sÏ dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm tÖ h¹i trong thôc tiÔn cña con ngêi (Phª ph¸n thuyÕt §¸c Uyn x· héi vµ thuyÕt Man Tuýt) 3
+ Trong khi kh¼ng ®Þnh sù vËn ®éng cña thÕ giíi v/c lµ tuyÖt ®èi, vÜnh viÔn; M¸c- ¡ng ghen còng thõc nhËn sù ®øng in t¬ng ®èi cña thÕ giíi v/c, v× nã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tån t¹i lµ c¬ së ®Ó chuyÓn hãa, biÕn ®æi. *ý nghÜa - Qu¸n triÑt quan ®iÎm vËn ®éng trong xen xÐt ®¸nh gi¸ sù vËt hiÖn tîng, phª ph¸n quan ®iÓm b¶o thñ, tr× trÖ, ®Þnh kiÕn trong xem xÐt ®¸nh gi¸ sù vËt hiÖn tîng. - Qu¸n triÖt quan ®iÓm nµy trong xem xÐt con ngêi vµ tæ chøc QS, chèng ¸p ®Æt, chèng ®Þnh kiÕn khiªm cìng. * TriÕt häc m¸c kh¼ng ®Þnh v/c vËn déng trong kh«ng gian, thêi gian + Nãi ®Õn kh«ng gian lµ ngêi ta nãi ®Õn ph¹m trï dïng ®Ó chØ h×nh thøc tån t¹i cña v/c xÐt trªn ph¬ng diÖn qu¶ng tÝnh, kÕt c¸u ®é dµi, ng¾n, cao thÊp, réng hÑp cña SVHT . Cßn nãi ®Õn thêi gian lµ nãi ®Ðn ph¹m trï dïng ®Ó chØ 1 h×nh thøc tån t¹i cña v/c vÒ mÆt diÔn biÕn, kÕ tiÕp nhau cña c¸c qu¸ tr×nh. + Nh vËy: Kh«ng gian vµ thêi gian lµ hai ph¹m trï ph¶n ¸nh hai khÝa c¹nh kh¸c nhau trong ph¬ng thøc tån t¹i cña v/c, kh«ng gian th× cã 3 chiÒu, thêi gian chØ cã 1 chiÒu tõ qu¸ khø®Õn t¬ng lai. + Tuy thÕ kh«ng gian vµ thêi gian l¹i cã nh÷ng tÝnh chÊt chung sau ®©y: Mét lµ: TÝnh kh¸ch quan, c¶ kh«ng gian vµ thêi gian ®Òu tån t¹i g¾n liÌn víi v/c, vËn ®éng mµ v/c vËn ®éng lµ tån t¹i kh¸ch quan cho nªn kh«ng gian thêi gian vµ thêi gian còng tån t¹i mét c¸h kh¸ch quan vµ phô thuéc vµo sù tån t¹i cña v/c Hai lµ: TÝnh vÜnh viÔn v« cïng, v« tËn, kh«ng gian vµ thêi gian cña mét SVHT cô thÓ th× cã h¹n, nhng kh«ng gian vµ thêi gian cña v/c nãi chung th× vÜnh viÔn v« cïng v« tËn, v« th¼ng, v« chung Ba lµ: Kh«ng gian vµ thêi gian g¾n kÕt víi nhau thµnh mét thÓ thèng nhÊt kh«ng gian- Thêi gian. NghÜa lµ ®i cïng víi mét tÝnh quy ®Þnh vÒ kh«ng gian lµ mét tÝnh quy ®Þnh vÒ thêi gian vµ ngîc l¹i. * ý nghÜa : - §©y lµ c¬ së khoa häc ®Ó chèng l¹i quan ®iÓm cña CNDT phñ nhËn tÝnh kh¸ch quan cña sù vËn ®éng vµ kh«ng gian, thêi gian cña v/c - Lµ c¬ së lÝ luËn phª ph¸n quan ®iÓm siªu h×nh trong quan niÖm vÒ vËn ®éng còng nh kh«ng gian vµ thêi gian. - Lµ c¬ së lÝ luËn ®Ó q/triÖt q/®iÓm LS cô thÓ trong viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ SVHT 4
C©u 2 Tr×nh bµy nguån gèc, b¶n chÊt ý thøc: §Æt vÊn ®Ò: Xung quanh vÊn ®Ò nguån gèc, b¶n chÊt cña ý thøc tõ xa ®Õn nay trong lÞch sö triÕt häc lu«n lu«n diÔn ra cuéc ®Êu tranh gi÷a quan ®iÓm duy vËt vµ duy t©m, lu«n thÓ hiÖn sù kh¸c nhau gi÷a chñ nghÜa duy vËt cò tríc M¸c víi chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. NÕu nh CN duy t©m tõ xa ®Õn nay ®Òu phñ nhËn nguån gèc tù nhiªn vµ b/c XH cña ý thøc th× CN duy vËt cò tríc M¸c l¹i chØ thÊy nguån gèc tù nhiªn cña ý thøc. ChØ ®Õn khi triÕt häc M¸c ra ®êi míi xuÊt hiÖn mét quan niÖm mang tÝnh CM vµ KH vÒ nguån gèc vµ b/c cña ý thøc. Theo quan niÖm cña CN MLN th× ý thøc lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ h×nh thøc ph¶n ¸nh cao nhÊt riªng cã cña ãc con ngêi vÒ hiÖn thùc KQ trªn c¬ së thùc tiÔn. Nh vËy: Thø nhÊt: XÐt vÒ mÆt tù nhiªn ý thøc ý thøc lµ sù s¶n phÈm cña sù tiÕn hãa l©u dµi cña thÕ giíi ®éng vËt, xÐt vÒ mÆt kÕt cÊu vµ chøc n¨ng ph¶n ¸nh t¬ng øng. 5
Khoa häc ®· c/minh r»ng t/g v/c ®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh tiÕn hãa l©u dµi vÒ mÆt kÕt cÊu, theo ®ã kÕt cÊu v/c ph¸t triÓn dÇn dÇn tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ cha hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn cô thÓ lµ: ThÕ giíi Êy ph¸t triÓn tõ v« c¬ lªn h÷u c¬, tõ thÕ giíi kh«ng cã sù sèng ®Õn thÕ giíi cã sù sèng, tõ c¬ thÓ ®¬n bµo ®Õn c¬ thÓ ®a bµo, tõ thùc vËt lªn ®éng vËt, tõ ®éng vËt bËc th¸p lªn ®éng vËt bËc cao … Trong ®ã con ngêi víi bé ãc cña hä lµ s¶n phÈm ph¸t triÓn cao nhÊt cña thÕ giíi v/c xÐt vÒ mÆt kÕt cÊu. ãc ngêi lµ mét d¹ng v/c ®Æc biÖt cã tæ chøc cao lµ nÒn t¶ng v/c cho sù ph¸t triÓn cña ý thøc Khoa häc còng chøng minh r»ng: T¬ng øng víi sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi v/c vÒ mÆt kÕt cÊu nh ®· nãi ë trªn th× mét ®Æc tÝnh vèn cã cè h÷u cña t/g v/c - ®Æc tÝnh ph¶n ¸nh còng cã mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn dÇn dÇn tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ cha hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn, tõ sù ph¶n ¸nh mang tÝnh chÊt soi g¬ng, chôp ¶nh cña t/g v« c¬ ®Õn sù ph¶n ¸nh mang t/c lùa chän cña t/g h÷u c¬, tõ nh÷ng ph¶n x¹ v« ®iÒu kiÖn cña ®éng vËt bËc thÊp ®Õn ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cña ®éng vËt bËc cao. Tõ h×nh thøc ph¶n ¸nh mang tÝnh chÊt t©m lÝ cña ®éng vËt cã hÖ thÇn kinh ph¸t triÓn lªn sù ph¶n ¸nh mang tÝnh ý thøc chØ cã ë con ngêi, ý thøc lµ h×nh thøc ph¶n ¸nh cao nhÊt riªng cã cña con ngêi. Nãi mét c¸ch kh¸c thÕ giíi KQ, sù t¸c ®éng cña thÕ giíi KQ ãc con ngêi ph¸t triÓn b×nh thêng ®o nguån gèc tù nhiªn cña ý thøc. Thø hai: YT kh«ng nh÷ng cã nguån gèc TN mµ cßn lµ, chñ yÕu lµ cã nguån gèc XH KH ®· c/m r»ng: ý thøc cña con ngêi kh«ng chØ lµ s¶n phÈm cña TN mµ cßn chñ yÕu lµ s¶n phÈm cña XH, c¸c quan hÖ cña XH, lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng v/c mang tÝnh ngêi cña con ngêi chÝnh lµ thùc tiÔn tríc hÕt lµ thùc tiÔn L§SX. ChÝnh lao ®éng mét mÆt ®· s¸ng t¹o ra chÝnh b¶n th©n con ngêi hoµn thiÖn c¸c c¬ quan ph¶n ¸nh cña con ngêi lµm cho bé ãc cña con vîn ph¸t triÓn thµnh bé ãc cña con ngêi. Song song vµ ®ång thêi cïng lao ®éng lµ ng«n ng÷ ra ®êi. Sù ra ®êi cña ng«n ng÷ ®· lµm cho ý thøc cña con ngêi ph¸t triÓn nhanh chãng h¬n bao giê hÕt. V× ng«n ng÷ lµ c¸i vá v/c cña t duy. Theo ®ã ngêi ta dÔ trao ®æi tri thøc kinh nghiÖm víi nhau, dÔ truyÒn thô kinh nghiÖm tri thøc cña thÕ hÖ nµy cho thÕ hÖ kh¸c. 6
Thø ba: XÐt vÒ mÆt b¶n chÊt ý thøc cu¶ con ngêi lµ h×nh ¶nh chñ quan cña thÕ giíi KQ. Nãi nh thÕ cã nghÜa lµ ý thøc cña con ngêi lµ h×nh ¶nh cña thÕ giíi v/c lµ tÝnh thø hai, lµ b¶n sao vÒ thÕ giíi v/c; thÕ giíi v/c tån t¹i trong ý thøc con ngêi díi d¹ng h×nh ¶nh lÝ tÝnh, díi d¹ng c¸c kh¸i niÖm, c¸c ph¹m trï, sù ph¶n ¸nh thÕ giíi KQ vµo cã bé ãc con ngêi lu«n lu«n th«ng qua l¨ng kÝnh cña chñ thÓ nghÜa lµ nã phô thuéc vµo kinh nghiÖm tri thøc lîi Ých cña tõng chñ thÓ. V× thÕ cïng mét hiÖn tîng KQ nh nhau nhng víi mçi chñ thÓ kh¸c nhau th× h×nh ¶nh cña nã trong ý thøc cña hä còng kh«ng nh nhau. MÆc dï vËy sù ph¶n ¸nh cña ý thøc ®èi víi hiÖn thùc KQ bao giê còng mang tÝnh tÝch cùc chñ ®éng, s¸ng t¹o. V× nãi ®Õn ý thøc lµ nãi ®Õn ý thøc cña con ngêi mµ con ngêi ®i ph¶n ¸nh hiÖn thùc bao giê còng mang tÝnh môc ®Ých, bao giê còng mang tÝnh chñ ®éng vµ còng lu«n lu«n cã tÝnh s¸ng t¹o. ý nghÜa: - §©y lµ c¬ së KH chèng l¹i quan ®iÓm cña CNDT trong quan niÖm vÒ nguån gèc b/c cña ý thøc. Nh÷ng quan niÖm vÒ cña CNDT phñ nhËn nguån gèc, tù nhiªn, phñ nhËn ND k/quan cña ý thøc lµ hoµn toµn tr¸i víi KH vµ kh«ng ®óng vÒ mÆt lÝ luËn. + Phª ph¸n quan ®Øªm cña CN duy vËt siªu h×nh kh«ng thÊy ®îc vai trß cña thùc tiÔn ®èi víi viÖc h×nh thµnh ý thøc. - Víi CT§, CTCT: ®©y lµ c¬ së lÝ luËn KH cña ta vËn dông vµo viÖc x¸c ®Þnh néi dung h×nh thøc, biÖn ph¸p tiÕn hµnh CT§, CTCT hiÖn nay. + Cung cÊp cho bé ®éi ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin vÒ ®Êt níc, quèc tÕ, qu©n ®éi … T¹o ®iÒu kiÖn cho hä nhËn thøc ®óng t×nh h×nh. + Cã quan ®iÓm gi¸o dôc mét c¸ch toµn diÖn c¶ vÒ kinh nghiÖm, c¶ vÒ tr×nh ®é, c¶ vÒ ý thøc chÝnh trÞ lîi Ých g/c … t¹o ra thèng nhÊt vÒ mÆt l¨ng kÝnh. Qua ®ã thèng nhÊt ý trÝ hµnh ®éng C¨n cø vµo tõng ®èi tîng bé ®éi cô thÓ ®Ó cã néi dung h×nh thøc CT§,CTCT cho phï hîp. 7
C©u3: Mèi quan hÖ vËt chÊt- ý thøc; kh¸ch quan- chñ quan §Æt vÊn ®Ò: ThÕ giíi tån t¹i xung quanh chóng ta chØ cã hai hiÖn tîng: vËt chÊt hoÆc ý thøc. §©y lµ hai ph¹m trï réng nhÊt, hai ph¹m trï cã mèi liªn hÖ biÖn chng víi nhau. Tuy nhiªn, vÞ trÝ vai trß cña tõng yÕu tè lµ kh«ng ngang b»ng nhau, trong ®ã V/c quyÕt ®Þnh ý thøc, ý thøc t¸c ®éng trë l¹i V/c. ViÖc nghiªn cøu vµ n¾m v÷ng hai ph¹m trï nµy cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thùc tiÔn lµ KQ vµ CQ trong ho¹t ®éng QS 1.Quan niÖm vÒ MQH vËt chÊt, ý thøc trong LS triÕt häc: - Quan ®iÓm duy t©m cho r»ng: ý thøc lµ tÝnh thø nhÊt, V/c lµ tÝnh thø hai, hä tuyÖt ®èi hãa vai trß cña ý thøc, cho r»ng ý thøc lµ s¸ng t¹o ra tÊt c¶. §©y lµ c¬ së dÉn ®Õn ho¹t ®éng phu lu m¹o hiÓm, t¶ khuynh, duy t©m, duy ý chÝ. - Quan ®iÓm siªu h×nh: Kh¼ng ®Þnh V/c lµ tÝnh thø nhÊt, ý thøc lµ tÝnh thø hai, nhng hä l¹i tuyÖt ®èi hãa vai trß cña V/c mµ kh«ng thÊy vai trß cña ý thøc cña con ngêi trong c¶i t¹o thÕ giíi. §©y lµ c¬ së cho hµnh ®éng bã tay, ®Çu hµng tríc hoµn c¶nh trong ho¹t ®éng thùc tiÔn 2. Quan ®iÓm cña CNMLN vÒ MQH vËt chÊt- ý thøc: Trªn lËp trêng duy vËt biÖn chøng, CNMLN kh¼ng ®Þnh: Gi÷a V/c vµ ý thøc cã MQH biÖn chøng víi nhau. V/c lµ tÝnh thø nhÊt, ý thøc lµ tÝnh thø hai, V/c quyÕt ®Þnh ý thøc, ý thøc cã t¸c ®éng to lín trë l¹i V/c. - §©y lµ sù kh¸c nhau vÒ chÊt trong viÖc gi¶i quyÕt MQH gi÷a 2 ph¹m trï V/c vµ ý thøc. Nã võa kh¼ng ®Þnh MQH gi÷a hai ph¹m trï, võa nh×n thÊy vai trß, vÞ trÝ tõng ph¹m trï. + VËt chÊt quyÕt ®Þnh ý thøc, ý thøc phô thuéc vµ V/c ý thóc chØ lµ s¶n phÈm cña d¹ng vËt chÊt cã tæ chøc cao. §Õn ®©y, quan ®iÓm vÒ MQH vËt chÊt, ý thøc cña CNM ®· ph©n biÖt râ gi÷a CNDVBC víi CNDT (Bëi CNDT kh¼ng ®Þnh ý thøc lµ tÝnh thø nhÊt, V/c lµ tÝnh thø hai) + §ång thêi triÕt häc MLN còng chØ râ vai trß t¸c ®éng trë l¹i cña ý thøc ®èi víi V/c. §©y chÝnh lµ ®iÓm mÊu chèt ®Ó ph©n biÖt quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng víi quan ®iÓm siªu h×nh (chØ nh×n htÊy vai trß cña V/c mµ kh«ng nh×n thÊy vai trß t¸c ®éng trë l¹i cña ý thøc) - VËt chÊt quyÕt ®Þnh ý thøc lµ quyÕt ®Þnh: + Sù ra ®êi cña ý thøc: ý thøc lµ s¶n phÈm ph¸t triÓn l©u dµi cña thÕ giíi V/c + Néi dung cña ý thøc: Néi dung ph¶n ¸nh cña ý thøc lµ ph¶n ¸nh l¹i thÕ giíi V/c. + B¶n chÊt ý thøc: B¶n chÊt ý thøc lµ h×nh ¶nh chñ quan vÒ thÕ giíi kh¸ch quan. - ý thøc t¸c ®éng trë l¹i V/c: + ý thøc ph¶n ¸nh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o l¹i thÕ giíi V/c. 8
+ ý thøc®Ò ra chñ tr¬ng, biÖn ph¸p c¶i t¹o thÕ giíi. + ý thøc híng dÉn ho¹t ®éng thùc tiÔn. 3. ý nghÜa gi¶i quyÕt MQH kh¸ch quan, chñ quan trong lÜnh vùc qu©n sù: - XuÊt ph¸t tõ viÖc gi¶i quyÕt MQH vËt chÊt, ý thøc, triÕt häc MLN d· trang bÞ ph¬ng ph¸p luËn khoa häc trong gi¶i quyÕt MQH kh¸ch quan, chñ quan trong ho¹t ®éng QS. - Kh¸ch quan, chñ quan trong ho¹t ®éng QS cã MQH biÖn chøng víi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, trong ®ã kh¸ch quan quyÕt ®Þnh chñ quan, chñ quan t¸c ®éng trë l¹i KQ + Trong H®éng QS, K/quan quyÕt ®Þnh: - Môc ®Ých cña ho¹t ®éng QS - P/tiÖn, V.khÝ, con ngêi cho H®éng QS + Chñ quan trong ho¹t ®éng QS t¸c ®éng trë l¹i: NhËn thøc quy luËt ho¹t ®éng QS, ®iÒu kiÖn KQ ho¹t ®éng QS, kh¶ n¨ng kh¸ch quan trong ho¹t ®éng QS, trªn c¬ së ®ã, ®Ò ra môc ®Ých, biÖn ph¸p c¶i t¹o thùc tiÔn QS. Híng dÉn tæ chøc ho¹t ®éng QS, khi ®iÒu kiÖn cho phÐp nã quyÕt ®Þnh ®Õn thµnh b¹i trong ho¹t ®éng QS. 4. ý nghÜa ph¬ng ph¸p luËn: - Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn ph¶i lu«n xuÊt ph¸t tõ kh¸ch quan, lÊy kh¸ch quan lµm tiÒn ®Ò cho mäi ho¹t ®éng, ®ång thêi ph¶i ph¸t huy n¨ng ®éng chñ quan trong ho¹t ®éng thôc tiÔn. - Trong ho¹t ®éng QS ph¶i t«n träng KQ, xuÊt ph¸t tõ quy luËt KQ, ®iÒu kiÖn KQ, kh¶ n¨ng KQ. §ång thêi ph¶i ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng chñ quan cña ngêi chØ huy, n¨ng lùc c¸n bé, chiÕn sÜ trong ®¬n vÞ 9
C©u 4: Nguyªn lÝ vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn vµ nguyªn lÝ vÒ sù ph¸t triÓn §Æt vÊn ®Ò: §©y lµ hai nguyªn lÝ c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng duy vËt, nã kh¼ng ®Þnh gi÷a c¸c SVHT trong thÕ giíi lu«n tån t¹i trong mèi liªn hÖ phæ biÕn t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau t¹o nªn sù vËn ®éng ph¸t triÓn kh«ng ngõng. V× vËy viÖc nghiªn cøu vµ n¾m v÷ng hai nguyªn lÝ c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng duy vËt cã mét ý nghÜa rÊt lín trong xem xÐt c¶i t¹o c¸c SVHT trong ho¹t ®éng thùc tiÔn. 1/ Nguyªn lý liªn hÖ vµ phæ biÕn Trong LS triÕt häc ®· tõng cã Q/®iÓm kh«ng thõa nhËn sù liªn hÖ gi÷a c¸c SVHT. Q/®iÓm cña c¸c nhµ siªu h×nh hä xem xÐt thÕ giíi trong sù c« lËp, t¸ch rêi, gi÷a c¸c SVHT kh«ng liªn hÖ víi nhau. NÕu ph¶i thõa nhËn hä chØ thõa nhËn mèi liªn hÖ hêi hît bªn ngoµi, kh«ng lªn hÖ, kh«ng chuyÓn ho¸ lÉn nhau, c¸i nä ®Æt bªn c¹nh c¸i kia. ¡ng ghen ®· nhËn xÐt hä chØ nh×n thÊy c©y mµ kh«ng nh×n thÊy rõng, thÊy sù vËt mµ kh«ng nh×n thÊy chóng. - Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng: Liªn hÖ lµ phæ biÕn, lµ sù t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, giµng buéc ¶nh hëng quyÕt ®Þnh lÉn nhau gi÷a c¸c SVHT, c¸c ®èi tîng v/c, gi÷a c¸c mÆt cña sù vËt trong ®êi sèng vËt chÊt. + Liªn hÖ lµ kh¸ch quan, phæ biÕn: BÊt cø sù vËt nµo còng tån t¹i trong mèi liªn hÖ, giµng buéc víi sù vËt kh¸c, kh«ng cã c¸i g× ra ®êi tõ c¸i h v«, tÊt c¶ ®Òu cã nguån gèc cña nã. VÝ dô: Trong tù nhiªn: Sù t¸c ®éng liªn hÖ lÉn nhau gi÷a ®éng vËt vµ thùc vËt. Trong x· héi: Liªn hÖ gi÷a kinh tÕ - chÝnh trÞ, gi÷a ®êi sèng vËt chÊt vµ ®êi sèng tinh thÇn, gi÷a ngêi víi ngêi. Trong t duy: gi÷a c¸c ph¹m trï - kh¸i niÖm, gi÷a biÕt vµ cha biÕt Nh vËy liªn hÖ lµ kh¸ch quan, lµ phæ biÕn ®èi víi mäi SVHT. + Liªn hÖ cã tÝnh phong phó mu«n vÎ XuÊt ph¸t tõ: - B¾t nguån tõ tÝnh phong phó mu«n vÎ cña thÕ giíi v/c. V/c biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh b»ng c¸c SVHT v« cïng phong phó. 10
- BiÓu hiÖn tÝnh phong phó mu«n vÎ: Cã nh÷ng mèi liªn hÖ t¸c ®éng ®Õn nhiÒu lÜnh vùc réng lín cña thÕ giíi (Mèi liªn hÖ: b¶n chÊt - hiÖn tîng, mèi liªn hÖ c¸i chung c¸i riªng, néi dung - h×nh thøc ... ) Cã mèi liªn hÖ chØ dÉn ra trong mét lÜnh vùc, mét sù vËt cô thÓ (VÝ dô ®ång ho¸, dÞ ho¸ chØ dÉn ra trong lÜnh vùc sinh häc) Cã mèi liªn hÖ trùc tiÕp, cã mèi liªn hÖ gi¸n tiÕp, vÝ dô ngêi víi ngêi trong quan hÖ s¶n xuÊt v/c (trùc tiÕp), s¶n xuÊt - tiªu dïng ph¶i qua lu th«ng ph©n phèi (gi¸n tiÕp). Cã mèi liªn hÖ bªn trong, cã mèi liªn hÖ bªn ngoµi, cã mèi liªn hÖ tÊt nhiªn, cã mèi liªn hÖ ngÉu nhiªn. - Cã mèi liªn hÖ c¬ b¶n, cã mèi liªn hÖ kh«ng c¬ b¶n, cã mèi liªn hÖ quyÕt ®Þnh sù tån t¹i ph¸t triÓn cña sù vËt, cã mèi liªn hÖ chØ ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn. ý nghÜa : + Trong nhËn thøc vµ c¶i t¹o sù vËt ®ßi hái chñ thÓ ph¶i cã quan ®iÓm toµn diÖn, nghÜa lµ ph¶i v¹ch ra tÊt c¶ c¸c mçi liªn hÖ vèn cã cña sù vËt hiÖn tîng ®ã. + Qu¸n triÖt quan ®iÓm toµn diÖn nhng ph¶i s©u s¾c, nghÜa lµ v¹ch ra c¸c mçi liªn hÖ vèi cã cña sù vËt, nhng ph¶i cã ®îc vai trß, vÞ trÝ, t×nh chÊt cña tõng mçi quan hÖ cô thÓ ®Æc biÖt lµ mèi quan hÖ b¶n chÊt bªn trong cña sù vËt hiÖn tîng kh«ng ®îc cµo b»ng v× SVHT ®îc biÓu hiÖn th«ng qua c¸c mçi liªn hÖ vµ thùc chÊt nhËn thøc sù vËt lµ nhËn thøc mçi liªn hÖ vèn cã cña chóng. + Trong N/thøc vµ c¶i t¹o cô thÓ chèng q®iÓm phiÕu diÖn 1 chiÒu vµ ¸p ®Æt chñ quan. + VËn dông trong lÜnh vùc qu©n sù xem xÐt ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tr- íc say ph¶i chÆt chÏ, x¸c ®Þnh vÊn ®Ò mÉu chèt tõ hiÖn thùc. 2/ Nguyªn lÝ sù ph¸t triÓn: Ph¸t triÓn lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng tõ thÊp tíi cao, tõ ®¬n gi¶n tíi phøc t¹p, nÐt ®Æc trng chñ yÕu lµ c¸i cò mÊt ®i, c¸i míi ra ®êi. - Nh÷ng nhµ triÕt häc sieu h×nh kh«ng thõa nhËn sù ph¸t triÎn, SVHT lµ ®øng im, chÕt cøng. NÕu ph¶i thõa nhËn sù ph¸t triÓn th× ph¸t triÓn ®ã chØ lµ t¨ng gi¶m ®¬n thuÇn vÒ sè lîng lÆp l¹i theo vßng tuÇn hoµn khÐp kÝn. - CNDV biÖn chøng kh¼ng ®Þnh: Mäi SVHT trong thÕ giíi lu«n vËn ®éng biÕn ®æi chuyÓn hãa tõ tr¹ng th¸i nµy sang tr¹ng th¸i kh¸c, khuynh híng lµ tiÕn lªn, con ®êng tiÕn lªn lµ quanh co, phøc t¹p, c¸i míi thay thÐ c¸i cò ®ã lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tÊt yÕu: - NghÜa lµ: Sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña c¸c SVHT tu©n theo quy luËt cña phÐp biÖn chøng, cã ®Æc tÝnh lµ tiÕn lªn, cã kÕ thõa nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña sù vËt cò, dêng nh lÆp l¹i c¸i cò trªn c¬ së cao h¬n (VD: c¸c ph¬ng thøc SX thay thÕ nhau trong lÞch sö, ph¬ng thøc SX míi ra ®êi bao giê còng kÕ thõa c¸c yÐu tè tÝch cùc trong ph¬ng thøc SX cò) 11
- Sù ph¸t triÓn lµ tù th©n, lµ kh¸ch quan vèn cã cña sù vËt, lµ khunh h- ¬Ýng chung cña mäi sù vËt trªn thÐ giíi VÝ dô: Trong tù nhiªn, sù ph¸t triÓn tõ v« c¬ ®Õn h÷u c¬; tõ thùc vËt- ®éng vËt ®Õn con ngêi lµ qu¸ tr×ng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña giíi tù nhiªn tu©n theo qui luËt kh¸ch quan. * ý nghÜa rót ra : Trong nhËn thøc vµ c¶i t¹o sù vËt ®åi hái ph¶i cã quan ®iÓm ph¸t triÓn, nghÜa lµ ph¶i ph©n tÝch kh¸ch thÓ trong sù vËn ®éng cña nã. Ph¶i biÕt ph¸t hiÖn, ®Êu tranh ñng hé c¸i míi, c¸i tiÕn bé kiªn quyÕt ®Êu tranh xo¸ bá c¸i l¹c hËu. Ph¶i thÊy ®îc sù ph¸t triÓn lµ qu¸ tr×nh khã kh¨n, phøc t¹p, võa mang tÝnh khuynh híng chung lµ ph¸t triÓn ®i lªn nhng ph¶i g¾n víi quan ®iÓm cô thÓ. CÇn ph¶i chèng ®Þnh kiÕn c¸ nh©n, b¶o thñ, chñ quan, nãng véi hoÆc t¶ khuynh, h÷u khuynh C©u 5./1: Tr×nh bµy qui luËt thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp §©y lµ mét trong ba quan hÖ c¬ b¶n gi÷ vai trß h¹t nh©n cña phÐp biÖn chøng duy vËt. Nã võa lµ ch×a khãa ®Ó chóng ta hiÓu c¸c qui luËt kh¸c cña phÐp BCDV võa cho ta biÕt nguån gèc, ®éng lùc cña sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña mäi SVHT. - NhËn thøc ®óng ®¾n néi dung cña QL nµy lµ võa cã ý nghÜa lÝ luËn s©u s¾c, ®ång thêi cã ý nghÜa thùc tiÔn rÊt cÊp b¸ch nhÊt lµ ®èi víi nhËn thøc c¸c quan ®iÓm cña §CSVN vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i trong qu¸ tr×nh ®æi míi hiÖn nay. Chóng ta cã thÓ kh¸i qu¸t QL nµy nh sau: Mäi SVHT ®Òu bao hµm m©u thuÉn. BiÖn chøng cña m©u thuÉn lµ sù thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ t¬ng ®èi, lµ tiÒn ®Ò ®Ó ®Êu tranh, lµ c¬ së cho sù tån t¹i cña mäi SVHT. Cuéc ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ tuyÖt ®èi, lµ ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho thèng nhÊt, lµ ®éng lùc cho sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña SVHT. Nh vËy: 12
Thø nhÊt: Mäi SVHT ®Òu bao hµm m©u thuÉn. Nãi ®Õn m©u thuÉn lµ nãi ®Õn ph¹m trï chØ hai mÆt ®èi lËp cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau cïng tån t¹i trong mét SVHT. Nãi ®Õn mÆt ®èi lËp lµ ng- êi ta nãi ®Õn nh÷ng mÆt, nh÷ng thuéc tÝnh mang tÝnh biÕn ®æi tr¸i ngîc víi nh÷ng mÆt nh÷ng thuéc tÝnh trong tõng SVHT, mÆt ®èi lËp cã ®Æc ®iÓm trªn ®©y th× lËp thµnh mét m©u thuÉn. VÝ dô nh m©u thuÉn gi÷a CNTB víi CNXH, giai cÊp v« s¶n víi g/c t s¶n, gi÷a biÕn dÞ vµ di truyÒn, gi÷a ®ång hãa vµ dÞ hãa. Thø hai: Mäi m©u thuÉn ®Çu lµ sù thèng nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. Nãi c¸ch kh¸c bÊt cø m©u thuÉn nµo còng bao hµm hai tr¹ng th¸i ®èi lËp cã quan hÖ biÖn chøng víi nhau ®ã lµ thèng nhÊt vµ ®Êu tranh. Nãi ®Õn thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ nãi ®Õn tr¹ng th¸i cña m©u thuÉn ë ®ã c¸c mÆt ®èi lËp lu«n n¬ng tùa vµo nhau lµm tiÒn ®Ò tån t¹i cho nhau phï hîp vµ t¸c dông ngang nhau. VÝ dô g/c VS vµ g/c TS ®ã lµ hai mÆt ®èi lËp nhng gi÷a chóng vÉn cã sù “thèng nhÊt” theo ®ã c¶ g/c v« s¶n vµ g/c t s¶n ®Òu cÇn cã nhau. ®Òu ph¶i n¬ng tùa vµo nhau, ®Òu cã nh÷ng nhu cÇu chung gièng nhau nµo ®ã, ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ång nhÊt Sù thèng nhÊt ®îc hiÓu nh trªn râ rµng chØ lµ t- ¬ng ®èi, t¹m thêi, tho¸ng qua vµ cã ®iÒu kiÖn, nã t¬ng øng víi t×nh tr¹ng ®øng im t¬ng ®èi cñaøVHT. Nãi ®Õn ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ nãi ®Õn tr¹ng th¸i cña c¸c m©u thuÉn mµ ë ®ã c¸c mÆt ®èi lËp lu«n lÊy nhau lµm tiÒn ®Ò ®Ó t¸c ®éng qua l¹i theo xu híng bµi trõ vµ phñ ®Þnh lÉn nhau, dÉn ®Õn sù chuyÓn hãa lÉn nhau gi÷a chóng. VÝ dô: G/c v« s¶n vµ g/c t s¶n ®· nãi ë trªn mÆc dï vÉn lu«n “thèng nhÊt”. Nhng thùc ra ë bªn trong c¶ g/c v« s¶n vµ g/c t s¶n vÉn lu«n t×m mäi c¸ch ®Êu tranh lµm suy yÕu lÉn nhau, c¶n trë xu híng ph¸t triÓn cña nhau vµ kÕt côc cña cuéc ®Êu tranh nµy sÏ dÉn ®Õn sù chuyÓn hãa ®Þa vÞ cña 2 g/c. Sù ®Êu tranh ®îc hiÓu nh trªn râ rµng lµ mang tÝnh tuyÖt ®èi vÜnh viÔn, nã t¬ng øng víi tÝnh tuyÖt ®èi vÜnh viÔn cña sù vËn ®éng cña SVHT. Thø ba: - Thèng nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau vµ cã vai trß kh¸c nhau ®èi víi sù tån t¹i ph¸t triÓn SVHT. + Thèng nhÊt lµ tiÒn ®Ò cho ®Êu tranh, lµ ®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i cña sù vËt, hiÖn tîng. Kh«ng cã sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp th× kh«ng cã sù vËt hiÖn tîng nµo tån t¹i trªn thùc tÕ, do ®ã còng kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®Êu tranh. 13
+ §Êu tranh lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù thèng nhÊt, lµ ®éng lùc cho sù vËn ®éng ph¸t triÓn sù vËt, kh«ng cã ®Êu tranh th× sù thèng nhÊt chØ lµ h×nh thøc, thiÕu søc sèng vµ kh«ng ch¾c ch¾n. Ch¼ng h¹n mét tËp thÓ mµ kh«ng tiÕn hµnh ®Êu tranh thêng xuyªn, kh«ng tiÕn hµnh tù phª b×nh vµ phª b×nh, kh«ng ®Êu tranh chèng c¸c tÖ n¹n th× tËp thÓ Êy thèng nhÊt chØ lµ h×nh thøc dÜ hßa vi quÝ, “thèng nhÊt” mµ bªn trong chøa ®ùng nh÷ng m©u thuÉn s¾p bïng næ, vµ ®i xuèng. ChØ cã ®Êu tranh míi lµm cho m©u thuÉn ®îc gi¶i quýªt, khi m©u thuÉn c¬ b¶n ®îc gi¶i quyÕt, th× sù vËt cò mÊt ®i, sù vËt míi ra ®êi víi mét sù thèng nhÊt míi. Víi ý nghÜa Êy LN coi ph¸t triÓn lµ cuéc ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp. ý nghÜa: Thø nhÊt: Thõa nhËn sù thèng nhÊt, nhng kh«ng ®îc tuyÖt ®èi hãa sù thèng nhÊt, dÉn ®Õn phñ nhËn ®Êu tranh. Kiªn quyÕt phª ph¸n CN c¬ héi xÐt l¹i h÷u khuynh hiÖn ®¹i. Thø hai: Kh¼ng ®Þnh vai trß cña ®Êu tranh, nhng kh«ng ®îc tuyÖt ®èi hãa ®Êu tranh nhÊt lµ ®Êu tranh g/c, ®Êu tranh ®Þch ta, phñ nhËn vai trß cña thèng nhÊt, phª ph¸n khuynh híng t tëng t¶ khuynh. Thø ba: §©y lµ c¬ së khäc ®Ó ta qtriÖt ®êng lèi ®èi ngo¹i cña §CSVN hiÖn nay. - §¶ng ta ®· ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thêi cuéc hiÖn nay, xem nã nh mét chØnh thèng nhÊt nhng ®Çy dÉy nh÷ng m©u thuÉn gi÷a c¸c níc cã chÕ ®é XH kh¸c, c¸c lùc lîng, c¸c khuynh híng chÝnh trÞ, gi÷a thêi c¬ vµ th¸ch thøc gi÷a vËn héi vµ nguy c¬. - Trªn c¬ së lÝ luËn m©u thuÉn §¶ng ta kh¼ng ®Þnh m©u thuÉn c¬ b¶n cña thêi ®¹i vÉn tån t¹i vµ s©u s¾c h¬n tríc. - Tõ ®ã §¶ng ta x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më cã nguyªn t¾c. + Thõa nhËn sù cïng tån t¹i trong hßa b×nh gi÷a c¸c níc cã chÕ ®é kh¸c nhau, ®a d¹ng hãa, ®a ph¬ng hãa c¸c quan hÖ, hîp t¸c ®èi ngo¹i ®Ó cïng ph¸t triÓn … + Gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ, trong viÖc ho¹ch ®Þnh ®êng lèi, gi÷ v÷ng ®Þnh híng ph¸t triÓn theo CNXH, kiªn quyÕt ®Êu tranh v× c¸c môc tiªu cña thêi ®¹i. + Do ®êng lèi ®èi ngo¹i ®óng ®¾n Êy mµ c«ng cuéc ®æi míi thµnh c«ng tr¸nh ®îc vÕt xe ®æ. 14
C©u 5/2: Quy luËt Lîng-ChÊt §Æt vÊn ®Ò: §©y lµ mét trong nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n cu¶ phÐp biÖn chøng duy vËt nã kh¸i qu¸t tr¹ng th¸i c¸ch thøc ph¸t triÓn cña SVHT. - NhËn thøc ®óng nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña qui luËt nµy cã ý nghÜa hÕt søc quan träng c¶ lÝ luËn vµ thùc tiÔn nhÊt lµ ®èi víi x©y dùng Q§ ta hiÖn nay. Ta cã thÓ kh¸i qu¸t néi dung cña QL nµy nh sau: BÊt cø sù vËt nµo còng lµ sù thèng nhÊt gi÷a chÊt vµ lîng; sù thay ®æi dÇn dÇn vÒ lîng vît qua giíi h¹n ®é sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ chÊt th«ng qua bíc nh¶y, chÊt míi ra ®êi sÏ t¸c ®éng trë l¹i víi viÖc thay ®æi vÒ lîng. Nh vËy: Thø nhÊt: Theo quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng mäi SVHT ®Òu lµ sù thèng nhÊt gi÷a chÊt vµ lîng. + Nãi ®Õn chÊt lµ ngêi ta nãi ®Õn mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ tÝnh qui ®Þnh vèn cã cu¶ SVHT, lµ sù thèng nhÊt h÷u c¬ cña c¸c thuéc tÝnh, lµm cho SVHT lµ nã chø kh«ng ph¶i lµ c¸i kh¸c. VÝ dô: Nãi ®Õn chÊt cña Q§ND VN lµ ngêi ta nãi ®Õn nh÷ng thuéc tÝnh trung víi n- íc, hiÕu v¬Ý d©n SSC§ … sù thèng nhÊt cña c¸c thuéc tÝnh nµy lµm cho Q§ND VN kh¸c víi c¸c Q§ kh¸c. + Nãi ®Õn lîng lµ ngêi ta nãi ®Õn mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ tÝnh quy ®Þnh vèn cã cña SVHT, biÓu thÞ sè lîng, qui m«, tr×nh ®é, nhÞp ®iÖu cña sù vËn ®éngvµ ph¸t triÓn cña sù vËt còng nh cña c¸c thuéc tÝnh cña SVHT Êy. VÝ dô: Nãi ®Õn lîng cña mét qu¸ tr×nh ®µo t¹o la ngêi ta nãi ®Õn sè lîng häc viªn, s¸ch vë, gi¸o tr×nh, c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc, c¸c lùc lîng … ®îc huy ®éng trong qui tr×nh Êy. + Nãi ®Õn sù thèng nhÊt gi÷a chÊt vµ lîng lµ ngêi ta nãi ®Õn kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau gi÷a chóng, ®i liÒn víi mét tÝnh qui ®Þnh vÒ l- îng lµ mét tÝnh qui ®Þnh vÒ chÊt vµ ngîc l¹i. Nãi ®Õn lîng lµ lîng cña mét chÊt nhÊt ®Þnh, nãi ®Õn chÊt lµ chÊt cña mét sù vËt cô thÓ, kh«ng cã lîng vµ chÊt chung chung t¸ch rêi nhau. Tuy thÕ: Sù thèng nhÊt gi÷a lîng vµ chÊt lµ sù thèng nhÊt gi÷a hai mÆt ®èi lËp. Lîng th× thêng xuyªn biÕn ®æi h¬n chÊt, chÊt l¹i t¬ng ®èi æn ®Þnh h¬n lîng, v× thÕ sù vËt hiÖn tîng lu«n lu«n cã kh¶ n¨ng thay ®æi vÒ mÆt tr¹ng th¸i. Giíi h¹n trong ®ã sù thay ®æi vÒ lîng cha lµm thay ®æi c¨n b¶n vÒ chÊt th× ngêi ta gäi lµ ®é. Thø hai: C¸ch thøc thay ®æi tr¹ng th¸i cña SVHT lµ ®i tõ sù tÝch lòy dÇn dÇn, nhá nhÆt vÒ lîng, vît qua giíi h¹n ®é, thµnh sù thay ®æi vÒ chÊt th«ng qua bíc nh¶y. 15
+ Nãi ®Õn sù tÝch lòy dÇn dÇn vÒ lîng lµ ngêi ta nãi ®Õn qu¸ tr×nh tÝch lòy dÇn nh÷ng yÕu tè, nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng ®Æc trung cho SVHT míi, ngay trong lßng sù vËt cò. VÝ dô: Qu¸ tr×nh tÝch lòy dÇn nh÷ng yÕu tè vÒ luËt ph¸p, vÒ con ngêi, vÒ c¬ së h¹ tÇng .. . cho c¬ chÕ qu¶n lÝ míi lu«n lu«n diÔn ra ngay trong lßng c¬ chÕ qu¶n lÝ cò. + Sù thay ®æi vÒ chÊt lµ ngêi ta nãi ®Õn sù thay ®æi c¨n b¶n cña c¸c thuéc tÝnh cña SVHT cò, hoÆc lµ sù thay thÕ thuéc tÝnh c¨n b¶n cu¶ sù vËt cò, b»ng mét thuéc tÝnh c¬ b¶n kh¸c vÒ chÊt. Nã ®îc ®¸nh dÊu b»ng sù thay thÕ sù vËt nµy víi sù vËt kh¸c. VÝ dô: ph¬ng thøc SX XHCN ph¸t triÓn ra ®êi thay thÕ cho ph¬ng thøc SX TBCN, còng ®ång thêi lµ sù thay thÕ cña mét c¸ch thøc SX XH kh¸c víi c¸ch thøc SX cña XH TB (tõ t h÷u thµnh c«ng h÷u ) + Tõ chÊt cò chuyÓn sang chÊt míi bao giê còng th«ng qua mét b- íc nh¶y. §©y chÝnh lµ qu¸ tr×nh chuyÓn hãa, lµ thêi k× qu¸ ®é mµ qua ®ã sù vËt cò chuyÓn hãa sang sù vËt míi. C¸i thêi k× nµy diÔn ra nh thÕ nµo, nhanh hay chËm, tõ tõ hay ®ét biÕn côc bé hay toµn bé lµ tïy thuéc vµo qu¸ tr×nh tÝch lòy vÒ lîng tríc ®ã, phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn lÞch sö lóc bíc nh¶y x¶y ra. VÝ dô: Trong ®iÒu kiÖn nh hiÖn nay, chóng ta hoµn toµn cã thÓ t¹o ra nh÷ng bíc nh¶y mang tÝnh ®ét biÕn trªn mét sè lÜnh vùc SX mòi nhän: C«ng nghÖ th«ng tin, phÇn mÒm, bu ®iÖn ®Ó thùc hiÖn chiÕn lîc ®i t¾t ®ãn ®Çu. C¸i ®iÓm ë ®ã bíc nh¶y x¶y ra gäi lµ ®iÓm nót cña cuéc CM XH ®Çu tiªn trªn t/g. + Khi chÊt míi ra ®êi nã l¹i t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn míi vÒ l- îng. VÝ dô: Khi ph¬ng thøc SX XHCN víi tÝnh c¸ch lµ mét chÊt míi ra ®êit¹o ®iÒu kiÖn cho lùc lîng SX míi ph¸t triÓn, gi¶i phãng søc SX XH. §©y chÝnh lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn liªn tôc kh«ng nghØ cña SVHT, hiÖn t- îng lµ sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh liªn tôc vµ sù ®øt ®o¹n cña sù vËt hiÖn t- îng. ý nghÜa: - Kiªn tr× tÝch lòy vÒ lîng ®Ó chñ ®éng khi cã thêi c¬ vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi sÏ thùc hiÖn bíc nh¶y vÒ chÊt. Chèng n«n nãng gi¶n ®¬n, ®èt ch¸y giai ®o¹n. - Khi ®· chuÈn bÞ ®Çy ®ñ vÒ lîng, thêi c¬ ®Õn th× ph¶i kiªn quyÕt thùc hiÖn bíc nh¶y. Chèng do dù, trï trõ lµm mÊt thêi c¬, lµm biÕn d¹ng qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. - Trong thùc tiÔn ph¶i ®Æc biÖt lu ý trong viÖc ®Êu tranh kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm “nãng” cña XH, nh÷ng tÝch tô yÕu kÐm khuyÕt ®iÓm trong tõng ®¬n vÞ, tr¸nh bïng næ g©y hËu qu¶ xÊu. + Trong XD Q§ ph¶i qu¸n triÖt q®iÓm tõng bíc kiªn tr× trªn tÊt c¶ c¸c mÆt nhng ®ång thêi còng ph¶i m¹nh d¹n t¹o ra bíc nh¶y ®ét biÕn trªn tõng lÜnh vùc, ë tõng qu©n, binh chñng, ë tõng thêi ®iÓm nµo ®ã, khi mµ nã héi ®ñ c¸c yÕu tè vµ ®iÒu kiÖn cho phÐp. 16
C©u 5/3: Qui luËt phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh, §Æt vÊn ®Ò: §©y lµ mét qui luËt c¬ b¶n cña phÐp BCDV nã kh¸i qu¸t xu híng ®i lªn cña sù ph¸t triÓn, v¹ch râ mèi liªn hÖ néi t¹i gi÷a c¸i cò vµ c¸i míi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Nhng c¬ chÕ vËn ®éng cña quy luËt nµy rÊt phøc t¹p cho nªn viÖc nhËn thøc ®îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña nã kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa vÒ mÆt lÝ luËn mµ cßn cã ý nghÜa rÊt c¬ b¶n trong viÖc vËn dông vµo thùc tiÔn. Qui luËt nµy nÕu ®îc nhËn thøc mét c¸ch ®Çy ®ñ c¬ së lÝ luËn chñ yÕu, trùc tiÕp cho quan niÖm cña §CS VN vÒ thùc chÊt thêi k× qu¸ ®é bá qua CNTB lªn CNXH ë níc ta hiÖn nay. Qui luËt nµy cã thÓ kh¸i qu¸t nh sau: Khuynh híng ph¸t triÓn cña sù vËt lµ qu¸ tr×nh c¸i míi phñ ®Þnh c¸i cò, c¸i míi võa lo¹i bá c¸i cò, võa kÕ thõa nh÷ng c¸i tÝch cùc trong lßng c¸i cò, theo c¬ chÕ phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh, ®Ó kh¼ng ®Þnh sù tiÕn lªn. Con ®êng ®i lªn trong sù ph¸t triÓn, do ®ã kh«ng ph¶i theo ®êng th¼ng mµ theo ®êng xo¸y èc. C¸i míi lµ c¸i tÊt th¾ng. Nh vËy: Thø nhÊt : Theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c, ®Ó cã sù ph¸t triÓn th× tÊt yÕu ph¶i cã sù phñ ®Þnh biÖn chøng. Nãi mét c¸ch kh¸c phñ ®Þnh biÖn chøng lµ mét m¾t kh©u tÊt yÕu dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn. M¸c nãi “kh«ng cã lÜnh vùc nµo l¹i cã sù ph¸t triÓn mµ kh«ng phñ ®Þnh nh÷ng h×nh thøc ®· cã tõ tríc” 17
Phñ ®Þnh hiÓu theo nghÜa chung nhÊt chØ lµ sù thay thÕ lÉn nhau gi÷a c¸c sù vËt hiÖn tîng. Nhng phÐp biÖn chøng kh«ng n/c sù phñ ®Þnh nãi chung. Mµ nã chØ vËt chÊt c¸i sù phñ ®Þnh tù th©n. NghÜa lµ nghiªn cøu c¸i sù phñ ®Þnh víi t c¸ch lµ m¾t kh©u cña sù ph¸t triÓn. Mét sù phñ ®Þnh dÉn ®Õn sù ra ®êi cña c¸i míi dÉn ®Õn tiÕn bé h¬n c¸i cò. §ã chÝnh lµ phñ ®Þnh biÖn chøng, theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c phñ ®Þnh biÖn chøng ph¶i mang tÝnh KQ nghÜa lµ sù phñ ®Þnh diÔn ra do viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn néi t¹i cña b¶n th©n sù viÖc. Chø kh«ng ph¶i lµ do sù ¸p ®Æt tõ bªn ngoµi vµo. Tuy thÕ ®Æc trng c¬ b¶n nhÊt cña phñ ®Þnh biÖn chøng, ®ã lµ tÝnh kÕ thõa, nghÜa lµ phñ ®Þnh kh«ng ph¶i chØ ®¬n gi¶n lµ viÖc ph¸ hñy hoµn toµn c¸i cò. Kh«ng ph¶i lµ sù chÆt ®øt hoµn toµn ph¸t triÓn. Mµ tr¸i l¹i nã bao hµm viÖc kÕ thõa nh÷ng h¹t nh©n hîp lÝ, trong lßng c¸i cò. Nã nèi liÒn c¸i míi víi c¸i cò trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn; chÝnh v× thÕ ®©y lµ sù phñ ®Þnh ®Ó kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn thÕ giíi hiÖn thùc. Thø hai: Tuy thÕ theo quan ®iÓm cña CN duy vËt b/c phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh míi lµ c¬ chÕ néi t¹i ®em ®Õn sù ph¸t triÓn. ®iÒu nµy cã nghÜa lµ: + C¸i míi ra ®êi, kh«ng ph¶i chØ th«ng qua nh÷ng lÇn phñ ®Þnh liªn tiÕp víi tÝnh chÊt gièng hÖt nhau, mµ tr¸i l¹i ph¶i th«ng qua mét sè lÇn phñ ®Þnh nµo ®ã ®ñ hîp thµnh mét chu k×: Tõ kh¼ng ®Þnh ®Õn phñ ®Þnh vµ tõ phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh, chØ ®Õn ®©y mét c¸i míi ®óng nghÜa cña nã míi ra ®êi, sù vËt dêng nh quay trë l¹i c¸i ban ®Çu. Sè lÇn phñ ®Þnh trong mét chu k× cã thÓ nhiÒu Ýt kh¸c nhau. Nh- ng vÒ thùc chÊt bao giê còng cã thÓ quay vÒ 2 lÇn phñ ®Þnh c¬ b¶n víi 3 giai ®o¹n ®ã lµ phñ ®Þnh biÖn chøng lÇn thø nhÊt vµ phñ ®Þnh biÖn chøng lÇn thø hai. LÇn phñ ®Þnh nµy cã vai trß vµ tÝnh chÊt hÕt søc kh¸c nhau. NÕu phñ ®Þnh lÇn thø nhÊt lµ më ®Çu cho mét chu k×, th× phñ ®Þnh lÇn thø hai l¹i kÕt thóc mét chu k× ph¸t triÓn. NÕu nh phñ ®Þnh lÇn thø nhÊt lµm cho sù vËt hiÖn tîng trë thµnh c¸i ®éc lËp víi c¸i ban ®Çu, th× phñ ®Þnh lÇn thø hai l¹i lµm cho sù vËt hiÖn tîng dêng nh nã l¹i c¸i ban ®Çu nhng ë giai ®o¹n cao h¬n. NÕu nh phñ ®Þnh lÇn thø nhÊt sù kÕ thõa míi mang tÝnh chÊt phiÕn diÖn, th× phñ ®Þnh lÇn thø hai kÕ thõa ®· mang tÝnh chÊt toµn diÖn. VÝ dô: Toµn bé chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n vÒ TLSX (chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n) ®ãng vai trß lµ phñ ®Þnh lÇn thø nhÊt nã lµm cho c¸c XH nµy ®èi lËp l¹i víi XHCS nguyªn thñy. Th× phñ ®Þnh lÇn thø hai lµ (lµ CM XHCN) l¹i lµm cho XH dêng nh trë l¹i víi XH CSNT nhng víi mét tr×nh ®é cao h¬n rÊt nhiÒu. 18
Thø ba: ChÝnh do c¬ chÕ trªn ®©y qui ®Þnh mµ con ®êng ®i lªn trong sù ph¸t triÓn kh«ng thÓ lµ mét ®êng th¼ng, tr¸i l¹i nã quanh co phøc t¹p. Lª Nin dïng h×nh ¶nh ®ã lµ con ®êng ph¸t triÓn theo h×nh thøc “xo¸y èc”. §iÒu nµy cã nghÜa lµ: lµ ph¸t triÓn lµ mét khuynh híngth«ng qua nhiÌu giai ®o¹n. Chø kh«ng ph¶i lµ mang tÝnh trùc tuyÕn. Ph¸t triÓn do ®ã lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p quanh co võa cã sù kÕ thõa, võa cã sù lÆp l¹i, võa cã sù tiÕn lªn vµ do ®ã cã sù thôt lïi ®«i khi rÊt lín, vÝ dô: Sù ph¸t triÓn cña CNXH nã võa cã sù kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®¹t ®îc trong XHTB, võa nh lµ lÆp l¹i nh÷ng nguyªn t¾c cña XH CSNT ®ång thêi l¹i cã nh÷ng bíc tiÕn lªn vît xa tÊt c¶ cña tÊt c¶ x· héi tr- íc ®©y kÓ c¶ XHTB, nhng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn Êy, CNXH vÉn cã thÓ gÆp ph¶i nh÷ng bíc quay, nh÷ng khñng ho¶ng, nh÷ng sù thôt lïi nh thêi gian võa qua chóng ta ®· thÊy. MÆc dï vËy phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh bao giê còng ®em ®Õn sù ra ®êi cña c¸i míi c¸i tiÕn bé, c¸i míi ra ®êi lµ tÊt yÕu bëi v× nã xuÊt hiÖn phï hîp víi qui luËt cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn sù vËt vµ qu¸ tr×nh Êy còng lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc nèi tiÕp nhau cña c¸c chu k× ph¸t triÓn trong luËn KQ. 19* ý nghÜa:- Lµ v× ®Æc trng c¬ b¶n cña phñ ®Þnh b/c lµ mang tÝnh kÕ thõa. Cho nªn chóng ta ph¶i kh¸i qu¸t chèng l¹i sù phñ ®Þnh s¹ch ch¬n th¸i ®é chèi bá qu¸ khø h v« lÞch sö còng nh chñ tr¬ng kª thõa v« nguyªn t¾c trong qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ thùc tiÔn ®Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh ®æi míi hiÖn nay. - Lµ ph¶i kh«ng ®¬n gi¶n hãa qu¸ tr×nh cña sù ph¸t triÓn, ®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¶i ph¸t hiÖn ra c¸i míi, ñng hé c¸i míi, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸i míi ra ®êi mét c¸ch hîp qui luËt thay thÕ c¸i cò, c¸i l¹c hËu. - §©y chÝnh lµ c¬ së lÝ luËn KH gióp ta hiÓu ®îc sù ®óng ®¾n trong quan niÖm cña §¶ng ta thùc chÊt qu¸ ®é bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN lªn th¼ng CNXH nh níc ta hiÖn nay. + §¶ng lµ x¸c ®Þnh thùc chÊt bá qua lµ bá qua QHSX vµ KTTT – TBCN víi tÝnh c¸ch lµ c¸i thèng trÞ. Bëi v× QHSX TBCN vµ KTTT – TBCN ®· lµ c¸i cò, c¸i l¹c hËu, døt kho¸t ph¶i bÞ phñ ®Þnh. + Trong qu¸ tr×nh bá qua Êy ta vÉn kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®¹t ®îc trong XHTB ®Æc biÖt lµ thµnh tùu vÒ KHCN thµnh tùu vÒ qu¶n lÝ nÒn kinh tÕ, qu¶n lÝ XH. + §¶ng ta kh¼ng ®Þnh chÝnh v× bá qua nh vËy nªn ph¶i tr¶i qua thêi k× qu¸ ®é , nhiÒu h×nh thøc trong giai ®o¹n qu¸ ®é C©u 6/1. B¶n chÊt nhËn thøc: 19
* §V§: Khi nãi ®Õn nhËn thøc lµ nãi ®Õn kh¶ n¨ng nhËn thøc cña con ngêi, mµ trùc tiÕp lµ gi¶i quyÕt mÆt thø 2 cña vÊn ®Ò triÖt häc tøc lµ tr¶ lêi c©u hái con ngêi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc ®îc TG hay kh«ng. Víi c©u hái trªn trong LS TriÕt häc cã nhiÒu trêng ph¸i tr¶ lêi kh¸c nhau: + C¸c nhµ triÕt häc DT: Kh«ng thõa nhËn kh¶ n¨ng nhËn thøc cña con ngêi nÕu cã thõa nhËn th× cho r»ng nhËn thøc con ngêi kh«ng ph¶i lµ sù ph¶n ¸nh hiÖn thùc KQ. + C¸c nhµ DVSH: Thõa nhËn con ngêi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc ®îc TG nhng hä cho r»ng sù nhËn thøc ®ã chØ lµ soi g¬ng, chôp ¶nh, sao chÐp m¸y mãc vµ kh«ng thÊy ®îc vai trß thùc tiÔn ®èi víi nhËn thøc. + CNDV biÖn chøng: §· thùc hiÖn mét cuéc CM trong LL nhËn thøc vµ ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh r»ng nhËn thøc lµ mét qu¸ tr×nh ph¶n ¸nh hiÖn thùc KQ bëi con ngêi lµ qu¸ tr×nh t¹o thµnh tri thøc trong bé ãc con ngêi vÒ hiÖn thùc KQ. * B¶n chÊt nhËn thøc theo quan niÖm CN M¸c lµ dùa trªn N/t¾c c¬ b¶n sau: 1. Thõa nhËn TG vËt chÊt tån t¹i KQ ë ngoµi con ngêi vµ ®éc lËp víi c¶m gi¸c t duy vµ ý thøc con ngêi ( T¸n ). 2. Thõa nhËn kh¶ n¨ng nhËn thøc TG cña con ngêi vÒ nguyªn t¾c ®èi víi con ngêi kh«ng cã c¸i g× lµ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®îc chØ cã nh÷ng c¸i hiÖn nay con ngêi cha biÕt mµ th«i. Trong qu¸ tr×nh tån t¹i ph¸t triÓn cña loµi ngêi nãi chung cïng víi sù ph¸t triÓn cña thµnh tùu KH vµ thùc tiÔn con ngêi sÏ nhËn biÕt ®îc b¶n chÊt TG ( tõng con ngêi tõng giai ®o¹n LS nhËn thøc lµ cã h¹n nhng ®èi víi loµi ngêi vµ nh©n lo¹i th× kh«ng cã g× lµ kh«ng nhËn thøc ®îc). VD: M· míi n¾ng l©u gÆp ma g©y ch¸y. - Ngµy xa nhËn thøc cã h¹n: Cho lµ Ma ch¬i. - Ngµy nay cã nhËn thøc KH: Lµ hiÖn tîng Phèt pho gÆp kh«ng khÝ g©y ch¸y. 3. NhËn thøc kh«ng ph¶i lµ hµnh ®éng tøc thêi, gi¶n ®¬n, m¸y mãc, thô ®éng mµ lµ qu¸ tr×nh ph¶n ¸nh biÖn chøng tÝch cùc s¸ng t¹o cña con ngêi vÒ TG KQ. Qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra theo con ®êng tõ trùc quan sinh ®éng ®Õn t duy tr×u tîng vµ tõ t duy tr×u tîng trë vÒ thùc tiÔn ®Ó thùc tiÔn kiÓm nghiÖm ®óng hay sai. Qu¸ tr×nh ®ã cø lÆp ®i lÆp l¹i lµm cho nhËn thøc cña con ngêi lu«n ph¸t triÓn vµ ph¶n ¸nh ngµy cµng ®óng ®¾n h¬n hiÖn thùc KQ. Nh vËy qu¸ tr×nh nhËn thøc cña con ngêi bao giê còng ®i tõ nhËn thøc hiÖn tîng ®Õn nhËn thøc b¶n chÊt, tõ b¶n chÊt kÐm s©u s¾c ®Õn b¶n chÊt s©u s¾c h¬n. 4. C¬ së trùc tiÕp vµ chñ yÕu nhÊt cña nhËn thøc lµ thùc tiÔn. Thùc tiÔn lµ môc ®Ých cña nhËn thøc ®ång thêi lµ tiªu chuÈn ®Ó kiÓm tra ch©n lý ( kiÓm tra nhËn thøc cña con ngêi ®óng hay sai ). * ý nghÜa: 20