§Ò thi - ®¸p ¸n TriÕt häc M¸c - Lªnin
C©u 1/1: Tr×nh bµy ®Þnh nghi· vËt chÊt cña LN,
§Æt vÊn ®Ò: Kh¼ng ®Þnh ph¹m trï v/c lµ c¬ b¶n, xuÊt ph¸t ®iÓm
cña triÕt häc. ViÖc tr¶ lêi vËt chÊt lµ g× còng nh viÖc thõa nhËn hay b¸c
bá nã cã liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò triÕt häc.
+ Xung quanh vÊn ®Ò nµy lu«n lu«n thÓ hiÖn nh÷ng quan ®iÓm
kh¸c nhau, gi÷a duy vËt vµ duy t©m, gi÷a CNDV cò vµ CNDV biÖn
chøng.
Néi dung- Chñ nhÜa duy t©m bao gåm CNDT chñ quan vµ CNDT
kh¸ch quan c¶ hai ®Òu b¸c bá ®Æc tÝnh tån t¹i kh¸ch quan cña vËt chÊt.
Theo hä, vËt chÊt lµ mét h×nh tøc kh¸c cña ý niÖm tuyÖt ®èi, hoÆc lµ
s¶n phÈm cña c¶m gi¸c chñ quan cña con ngêi. C¸c quan ®iÓm trªn ®©y
®· bÞ sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ thùc tiÔn b¸c bá
- Chñ nghÜa duy vËt tríc M¸c lu«n kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i kh¸ch quan
cña thÕ giíi vËt chÊt hä lý luËn tõ giíi tù nhiªn ®Ó gi¶i thÝch giíi tù nhiªn.
V× vËy hä ®· cã vai tß rÊt to lín trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i CNDT
trong quan niÖm vËt chÊt. Tuy thÕ nhng CNDV tríc M¸c l¹i thêng ®ång
nhÊt v/c víi vËt thÓ, coi vËt chÊt ®îc c¸u t¹o tõ c¸c vËt thÓ cô thÓ nh: Níc,
löa, kh«ng khÝ, nguyªn tö…®ã lµ nh÷ng quan niÖm mang tÝnh chÊt siªu
h×nh vÒ v/c. ChÝnh v× vËt, tríc sù ph¸t triÓn cña KHTN, hä trë nªn lóng
tóng vµ ®· r¬i dÇn vµo quan ®iÓm duy t©m.
- ChØ cã triÕt häc MLN míi ®a ra ®îc mét quan ®iÓm ®óng ®¾n
mang tÝnh c¸ch m¹ng vµ khoa häc vÒ vËt chÊt. Lª Nin, trªn c¬ së kÕ
thõa t tëng duy vËt, kÕ thõa nh÷ng t tëng thiªn tµi cña M¸c - ¨ng ghen
b»ng sù tæng kÕt xuÊt s¾c nh÷ng thµnh tùu cña KHTN cuèi thÕ kØ 19
®Çu thÕ kØ 20 ®· ®a ra ®îc mét ®/n kinh ®iÓn vÒ v/c
“V/c lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ thùc t¹i KQ, ®îc ®em
l¹i cho con ngêi trong c¶m gi¸c, ®îc c¶m gi¸c cña chóng ta chÐp l¹i,
chôp l¹i vµ ph¶n ¸nh vµ tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµ c¶m gi¸c”
Nh vËy :Theo Lª Nin v/c tríc hÕt lµ mét ph¹m trï triÕt häc, nghÜa lµ
v/c lµ ph¹m trï réng nhÊt, kh¸i qu¸t vÒ ®Æc tÝnh c¬ b¶n nhÊt, mµ mäi
SVHT cña thÕ giíi ®Òu cã.
Thø nhÊt, víi t c¸ch lµ mét ph¹m trï triÕt häc, Lª Nin yªu cÇu kh«ng
®îc ®ång nhÊt v/c víi vËt thÓ cô thÓ, bëi v× v/c tån t¹i vÜnh viÔn v« cïng,
v« tËn cßn c¸c vËt thÓ cô thÓ chØ tån t¹i trong kh«ng gian vµ thêi gian
nhÊt ®Þnh; v/c nãi chung tøc lµ v/c víi tÝnh c¸ch lµ mét ph¹m trï, th×
kh«ng cã sù tån t¹i c¶m tÝnh, nghÜa lµ ngêi ta kh«ng thÓ c¶m biÕt ®îc
mét c¸ch trùc tiÕp bëi c¸c gi¸c quan. Cßn c¸c vËt thÓ cô thÓ l¹i tån t¹i mét
c¸ch c¶m tÝnh.
Víi tÝnh c¸ch lµ mét ph¹m trï triÕt häc, th× mét ®/nghÜa duy nhÊt
®óng vÒ ph¹m trï v/c, lµ ph¶i ®/nghÜa nã, ph¶i th«ng qua ph¹m trï ®èi
lËp víi nã, ®ã lµ ý thøc. Theo ®ã chóng ta ph¶i chØ ra ®îc mét thuéc
tÝnh nµo ®ã, mµ mäi d¹ng v/c ®Òu cã vµ ®Æc tÝnh nµy l¹i cã t¸c dông
ph©n biÖt ®îc sù kh¸c nhau gi÷a v/c nãi chung víi vËt thÓ cô thÓ
Thø hai:VËt chÊt dïng ®Ó chØ hiÖn thùc kh¸ch quan. HiÖn thùc
kh¸ch quan lµ mét thuéc tÝnh cña thÕ giíi V/c. ®ã lµ thuéc tÝnh tù th©n
tån t¹i, tån t¹i mét c¸ch ®éc lËp vµ cã tríc ý thøc cña tÊt c¶ c¸c sù vËt hiÖn
tîng V/c
Thø ba Ph¹m trï V/c dïng ®Ó chØ tÊt c¶ c¸c sù vËt hiÖn tîng mµ
con ngêi cã thÓ nhËn thøc ®îc mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp th«ng
qua c¸c gi¸c quan. Nãi mét c¸ch kh¸c, kh«ng cã c¸i g× lµ kh«ng thÓ biÕt
chØ cã sù kh¸c gi÷a c¸i ®· biÕt vµ c¸i cha biÕt do h¹n chÕ cña nh÷ng gi¸c
quan cña con ngêi trong mçi thêi ®iÓm lÞch sö nhÊt ®Þnh. Nh vËy vÒ
nguyªn t¾c con ngêi cã thÓ nhËn thøc ®îc toµn bé thÕ giíi v/c
ý nghÜa ®Þnh nghÜa vËt chÊt cña LN thùc sô mang tÝnh c¸ch
m¹ng khoa häc. LÇn ®Çu tiªn trong mét ®Þnh nghÜa LN gi¶i quyÕt ®uîc
trän vÑn ®îc c¶ hai mÆt cña vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc, võa kh¼ng
®Þnh V/c lµ c¸i cã tríc, lµ c¸i quyÕt ®Þnh; ý thøc lµ c¸i cã sau, c¸i bÞ
quyÕt ®Þnh; võa kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng nhË thøc thÕ giíi cña con ngêi,
do ®ã võa chèng ®îc quan ®iÓm duy t©m, võa kh¾c phôc ®îc h¹n chÕ
cña CNDV tríc M¸c, võa chèng ®îc thuyÕt “BÊt kh¶ tri” ®ång thêi l¹i cã
t¸c dông cho KHTN ph¸t triÓn.
Ph ¬ng ph¸p luËn
Trong nhËn thøc thùc tiÔn, chóng ta ph¶i ph¶n ¸nh vµ t¸c ®éng vµo
thÕ giíi ®óng nh nã cã, ®óng víi b¶n chÊt cña quy luËt vËn ®éng cña sù
vËt hiÖn tîng. Chèng t« hång, bãp mÐo sù thËt, chèng chñ quan duy ý
chÝ ¸p ®Æt
Trong NQ ®¹i héi IX cña ®¶ng ®Æc biÖt qua t©m dÕn viÖc xuÊt
ph¸t tõ thùc tiÔn cuéc sèng vµ CM ViÖt Nam ®Ó ®Ò ra ®êng lãi, x¸c
®Þnh chñ tr¬ng gi¶i ph¸p.
Trong QSù, ph¶i ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt quy luËt vËn ®éng cña
chiÕn tranh vµ ®Êu tranh vò trang cña qu¸ tr×nh x©y dùng Q§, ®Ó cã ®-
êng lèi x©y dùng Q§ phï hîp
2
C©u 1/2: tr×nh bµy nh÷ng h×nh thøc tån t¹i c¬ b¶n cña v/c
§Æt vÊn ®Ò: Sù kh¸c nhau vÒ N/t¾c gi÷a q®iÓm cña triÕt häc
MLN víi c¸c häc thuyÕt triÕt häc kh¸c kh«ng ph¶i lµ ë chç tr¶ lêi c©u hái
v/c lµ g× mµ cßn lµ vµ chñ yÕu lµ luËn gi¶i ph¬ng thøc Tt¹i cña v/c. Tr¶
lêi xem v/c tån t¹i b»ng c¸ch nµo vµ tån t¹i ë ®©u?
C¸c nhµ kinh ®iÓn cña triÕt häc M¸c ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng v/c
tån t¹i b»ng c¸ch vËn ®éng th× kh«ng thÓ vËn ®éng ë ®©u kh¸c ngoµi
kh«ng gian vµ thêi gian.
Nh vËy: Theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c vËn ®éng lµ mét ph-
¬ng thøc tån t¹i cña v/c. Nãi ®Õn vËn ®éng lµ ngêi ta nãi ®Õn mäi sù
biÕn ®«Ø nãi chung, mét d¹ng v/c cô thÓ nµo ®ã cã thÓ kh«ng cã thuéc
tÝnh nµy hay thuéc tÝnh kh¸c. Nhng kh«ng thÓ kh«ng cã thuéc tÝnh vËn
®éng. §©y lµ thuéc tÝnh chung cè h÷u cña mäi d¹ng vËt.
+ ChÝnh v× vËy v©n ®éng lµ ®Æc tÝnh cè h÷u cña v/c nªn nã trë
thµnh ph¬ng thøc tån t¹i cña v/c. Nãi nh thÕ cã nghÜa lµ v/c tån t¹i b»ng
c¸ch vËn ®éng vµ chØ cã th«ng qua vËn ®éng th× v/c míi biÓu hiÖn sù
tån t¹i thùc sù cña m×nh. ¡ng ghen kh¼ng ®Þnh: mét d¹ng v/c mµ kh«ng
vËn ®éng th× kh«ng cã g× ®Ó nãi c¶.
+ ChÝnh v× vËn ®éng lµ ph¬ng thøc tån t¹i cña v/c nªn nã mang
tÝnh v/c, nghÜa lµ vËn ®éng th× lu«n mang tÝnh K/quan, mang tÝnh
phong phó mu«n vÎ vÒ ph¹m vi tÝnh chÊt, ®ång thêi l¹i mang tÝnh vÜnh
viÔn v« cïng vµ v« tËn nã ®îc b¶o toµn c¶ vÒ mÆt sè lîng (tæng sè vËn
®éng kh«ng thay ®æi vµ vÒ mÆt chÊt lîng c¸c h×nh thøc vËn ®éng c¬
b¶n cña thÕ giíi v/c chuyÓn hãa sang h×nh thøc vËn ®éng kh¸c trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh).
+ ¡ng ghen vµo thêi ®¹i cña m×nh ®· ph©n chia c¸c h×nh thøc
mu«n vÎ cña sù vËn ®éng cña thÕ giíi v/c thµnh 5 h×nh thøc kh¸c nhau
vÒ ®Æc trng cho 5 tr×nh ®é kÕt cÊu kh¸c nhau tõ thÊp tíi cao lµ vËn
®éng c¬ häc, v¹n ®äng vËt lÝ, vËn ®éng hãa häc, vËn ®éng sinh vËt vµ
vËn ®éng x· héi
¥ ®©y cÇn lu ý r»ng: kh«ng ®îc quy h×nh thøc vËn ®éng cao vÒ
h×nh thøc v©n ®éng thÊp vµ kh«ng ®îc ®ång nhÊt c¸c h×nh thøc v¹n
®éng víi nhau, bëi v× nã sÏ dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm tÖ h¹i trong thôc
tiÔn cña con ngêi (Phª ph¸n thuyÕt §¸c Uyn x· héi vµ thuyÕt Man Tuýt)
3
+ Trong khi kh¼ng ®Þnh sù vËn ®éng cña thÕ giíi v/c lµ tuyÖt ®èi,
vÜnh viÔn; M¸c- ¡ng ghen còng thõc nhËn sù ®øng in t¬ng ®èi cña thÕ
giíi v/c, v× nã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tån t¹i lµ c¬ së ®Ó chuyÓn hãa, biÕn
®æi.
* ý nghÜa
- Qu¸n triÑt quan ®iÎm vËn ®éng trong xen xÐt ®¸nh gi¸ sù vËt hiÖn
tîng, phª ph¸n quan ®iÓm b¶o thñ, tr× trÖ, ®Þnh kiÕn trong xem xÐt
®¸nh gi¸ sù vËt hiÖn tîng.
- Qu¸n triÖt quan ®iÓm nµy trong xem xÐt con ngêi vµ tæ chøc QS,
chèng ¸p ®Æt, chèng ®Þnh kiÕn khiªm cìng.
* TriÕt häc m¸c kh¼ng ®Þnh v/c vËn déng trong kh«ng gian,
thêi gian
+ Nãi ®Õn kh«ng gian lµ ngêi ta nãi ®Õn ph¹m trï dïng ®Ó chØ
h×nh thøc tån t¹i cña v/c xÐt trªn ph¬ng diÖn qu¶ng tÝnh, kÕt c¸u ®é
dµi, ng¾n, cao thÊp, réng hÑp cña SVHT . Cßn nãi ®Õn thêi gian lµ nãi
®Ðn ph¹m trï dïng ®Ó chØ 1 h×nh thøc tån t¹i cña v/c vÒ mÆt diÔn
biÕn, kÕ tiÕp nhau cña c¸c qu¸ tr×nh.
+ Nh vËy: Kh«ng gian vµ thêi gian lµ hai ph¹m trï ph¶n ¸nh hai khÝa
c¹nh kh¸c nhau trong ph¬ng thøc tån t¹i cña v/c, kh«ng gian th× cã 3
chiÒu, thêi gian chØ cã 1 chiÒu tõ qu¸ khø®Õn t¬ng lai.
+ Tuy thÕ kh«ng gian vµ thêi gian l¹i cã nh÷ng tÝnh chÊt chung sau
®©y:
Mét lµ: TÝnh kh¸ch quan, c¶ kh«ng gian vµ thêi gian ®Òu tån t¹i
g¾n liÌn víi v/c, vËn ®éng mµ v/c vËn ®éng lµ tån t¹i kh¸ch quan cho nªn
kh«ng gian thêi gian vµ thêi gian còng tån t¹i mét c¸h kh¸ch quan vµ phô
thuéc vµo sù tån t¹i cña v/c
Hai lµ: TÝnh vÜnh viÔn v« cïng, v« tËn, kh«ng gian vµ thêi gian
cña mét SVHT cô thÓ th× cã h¹n, nhng kh«ng gian vµ thêi gian cña v/c
nãi chung th× vÜnh viÔn v« cïng v« tËn, v« th¼ng, v« chung
Ba lµ: Kh«ng gian vµ thêi gian g¾n kÕt víi nhau thµnh mét thÓ
thèng nhÊt kh«ng gian- Thêi gian. NghÜa lµ ®i cïng víi mét tÝnh quy
®Þnh vÒ kh«ng gian lµ mét tÝnh quy ®Þnh vÒ thêi gian vµ ngîc l¹i.
* ý nghÜa :
- §©y lµ c¬ së khoa häc ®Ó chèng l¹i quan ®iÓm cña CNDT phñ
nhËn tÝnh kh¸ch quan cña sù vËn ®éng vµ kh«ng gian, thêi gian cña v/c
- Lµ c¬ së lÝ luËn phª ph¸n quan ®iÓm siªu h×nh trong quan niÖm
vÒ vËn ®éng còng nh kh«ng gian vµ thêi gian.
- Lµ c¬ së lÝ luËn ®Ó q/triÖt q/®iÓm LS cô thÓ trong viÖc ph©n
tÝch ®¸nh gi¸ SVHT
4
C©u 2 Tr×nh bµy nguån gèc, b¶n chÊt ý thøc:
§Æt vÊn ®Ò:
Xung quanh vÊn ®Ò nguån gèc, b¶n chÊt cña ý thøc tõ xa ®Õn
nay trong lÞch sö triÕt häc lu«n lu«n diÔn ra cuéc ®Êu tranh gi÷a quan
®iÓm duy vËt vµ duy t©m, lu«n thÓ hiÖn sù kh¸c nhau gi÷a chñ nghÜa
duy vËt cò tríc M¸c víi chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng.
NÕu nh CN duy t©m tõ xa ®Õn nay ®Òu phñ nhËn nguån gèc tù
nhiªn vµ b/c XH cña ý thøc th× CN duy vËt cò tríc M¸c l¹i chØ thÊy nguån
gèc tù nhiªn cña ý thøc. ChØ ®Õn khi triÕt häc M¸c ra ®êi míi xuÊt hiÖn
mét quan niÖm mang tÝnh CM vµ KH vÒ nguån gèc vµ b/c cña ý thøc.
Theo quan niÖm cña CN MLN th× ý thøc lµ mét ph¹m trï triÕt häc
dïng ®Ó chØ h×nh thøc ph¶n ¸nh cao nhÊt riªng cã cña ãc con ngêi vÒ
hiÖn thùc KQ trªn c¬ së thùc tiÔn.
Nh vËy:
Thø nhÊt: XÐt vÒ mÆt tù nhiªn ý thøc ý thøc lµ sù s¶n phÈm cña
sù tiÕn hãa l©u dµi cña thÕ giíi ®éng vËt, xÐt vÒ mÆt kÕt cÊu vµ chøc
n¨ng ph¶n ¸nh t¬ng øng.
5