VIN HÀN LÂM
KHOA HC XÃ HI VIT NAM
HC VIN KHOA HC XÃ HI
TĂNG MINH CHÂU
ĐỊA DANH LCH S VĂN HÓA VIỆT NAM
VÀ CÁCH CHUYN DCH SANG TING ANH
Ngành: Ngôn ng hc
Mã s: 922 90 20
LUN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HC
NGƯỜI HƯỚNG DN KHOA HC
1. PGS.TS PHM HÙNG VIT
2. TS. TRN TH MINH PHƯỢNG
Hà Ni - 2024
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu ca riêng tôi. Nhữngliệu và
s liu trong lun án là trung thực. Đề tài nghiên cu các kết qu chưa được ai
công b. Ni dung lun án tham kho s dng h thng ng liu t các sách,
báo, nguồn liệu đăng trên các trang thông tin đin t theo danh mc tài liu tham
kho ca lun án.
Tác giả luận án
Tăng Minh Châu
LI CẢM ƠN
Tôi xin gi li cm ơn chân thành đến lãnh đạo Khoa Văn hóa - Ngôn ng
học, Ban lãnh đo Hc vin Khoa hc hi cùng toàn th cán b, nhân viên, quý
thy giáo ca Hc vin Khoa hc hội đã tạo mọi điều kin thun li cho tôi
trong sut quá trình hc tp, nghiên cu, trin khai thc hin lun án.
Đặc bit, tôi xin gi lời tri ân đến PGS.TS Phm Hùng Vit TS. Trn Th
Minh Phượng đã luôn tận tình hướng dn, góp ý, định hướng cho tôi trong sut quá
trình hc tp, nghiên cứu để tôi có th hoàn thành lun án ca mình.
Tôi cũng xin gửi li cảm ơn đến Ban Giám đốc Công ty l hành quc tế V&V
travel đã quan m, tạo điều kin thun li cho tôi hc tp, nghiên cu, hoàn thành
nhim v hc thuật được giao phó. Tôi xin chân thành cm ơn gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp luôn quan tâm, động viên đồng nh cùng tôi, tạo điều kiện để tôi hoàn
thành lun án này.
Tp.HCM, tháng 01 năm 2024
Tác giả luận án
Tăng Minh Châu
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
THUYẾT .......................................................................................................... 7
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................ 7
1.1.1. nhnh nghn cứu đa danh ......................................................... 7
1.1.2. nhnh nghn cứu v địa danh lch s văn hóa tn thế giới
Vit Nam .................................................................................................. 12
1.1.3. nhnh nghn cứu v dch thut trên thế gii và Việt Nam ........ 14
1.2. Cơ sở lý thuyết ......................................................................................... 16
1.2.1. V địa danh và phân loại địa danh .................................................. 16
1.2.2. Khái nim đa danh lịch sn hóa ................................................ 21
1.2.3. Vấn đ v t, ngữ và nghĩa của t .................................................. 25
1.2.4. V thuyết tên gọi đnh danh .................................................... 30
1.2.5. Một svấn đề về thuyết chuyển dch .......................................... 37
1.3. Tiểu kết chương 1..................................................................................... 47
Chương 2. ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO HỆ THỐNG ĐỊA DANH LỊCH SỬ
VĂN HÓA VIỆT NAM ................................................................................. 48
2.1. Vấn đề thu thập - phân loại địa danh lịch sử văn hóa Việt Nam ............. 49
2.1.1. Ngun tc thu thp và pn loại địa danh ..................................... 49
2.1.2. Kết qu thu thập và phân loại đa danh ........................................... 49
2.2. Đặc điểm phân loại địa danh .................................................................... 50
2.3. Tiêu chí phân loại địa danh ...................................................................... 51
2.3.1. Địa danh t nhiên - không t nhiên ................................................ 51
2.3.2. Tiêu chí ngun gốc ngôn ng ......................................................... 52
2.4. Vấn đề cấu trúc địa danh lịch sử văn hóa Việt Nam ................................ 58
2.5. Mối quan hệ giữa thành tố chung và thành tố riêng trong cấu trúc địa
danh lịch sử văn hóa Việt Nam ....................................................................... 60
2.5.1. Thành tố chung ............................................................................... 62
2.5.2. Thành tố riêng ................................................................................ 69
2.6. Tiểu kết chương 2..................................................................................... 74
Chương 3. ĐẶC ĐIỂM ĐỊNH DANH HỆ THỐNG ĐỊA DANH LỊCH SỬ
VĂN HÓA VIỆT NAM ................................................................................. 76
3.1. Vấn đề nghĩa............................................................................................. 76
3.2. Vấn đề phân loại ý nghĩa .......................................................................... 78
3.3. Đặc điểm định danh địa danh lịch sử văn hóa Việt Nam......................... 80
3.3.1. Định danh theo phương thức t to ................................................ 80
3.3.2. Định danh bằng phương thức chuyển hóa ....................................... 96
3.4. Mối quan hệ giữa tác thể định danh - chủ thể định danh - ý nghĩa địa
danh ................................................................................................................. 99
3.5. Tiểu kết chương 3................................................................................... 101
Chương 4. THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT CHUYỂN DỊCH ĐỊA DANH
LỊCH SỬ VĂN HÓA VIỆT NAM SANG TIẾNG ANH ......................... 103
4.1. Các tiêu chí đảm bảo tương đương của sản phẩm dịch thuật ................ 104
4.2. Thực trạng cách chuyển dịch hệ thống địa danh lịch sử văn hóa Việt
Nam ............................................................................................................... 105
4.3. Kết quả khảo sát kiểu loại tương đương sản phẩm dịch thuật địa danh lịch
sử văn hóa Việt Nam ..................................................................................... 106
4.3.1. Tương đương thành tố chung ........................................................ 107
4.3.2. Tương đương thành tố rng ......................................................... 111
4.4. Những thuận lợi và khó khăn trong chuyển dịch hệ thống địa danh lịch sử
văn hóa Việt Nam .......................................................................................... 118
4.4.1. Thuận lợi ...................................................................................... 118
4.4.2. Khó khăn ...................................................................................... 120
4.5. Phương hướng và giải pháp chuẩn hóa chuyển dịch Việt - Anh địa danh
lịch sử văn hóa Việt Nam .............................................................................. 123
4.5.1. Phương hướng chuna chuyển dịch ......................................... 123
4.5.2. Gii pp chuẩn hóa chuyển dch ................................................. 123
4.6. Ý kiến đề xuất chuyển dịch Việt - Anh địa danh lịch sử văn hóa Việt
Nam ............................................................................................................... 125
4.6.1. V chuẩn hóa hình thức sản phm chuyển dịch ............................ 125
4.6.2. V chuẩn hóa nội dung sản phẩm chuyển dịch ............................. 127
4.7. Tiểu kết chương 4................................................................................... 132
KẾT LUẬN .................................................................................................. 135
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 140