Định hướng năng lực nghề nghiệp cho sinh viên sư phạm toán trường Đại học Tây Bắc

TẠP CHÍ KHOA HỌC<br /> Khoa học Xã hội, Số 7 (12/2016) tr 11- 22<br /> <br /> ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CHO SINH VIÊN SƯ PHẠM TOÁN<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY BẮC<br /> <br /> Hoàng Ngọc Anh, Mai Anh Đức, Nguyễn Thị Hương lan, Vũ Xuân Thịnh*<br /> Khoa Toán – Lý – Tin, Trường Đại học Tây Bắc<br /> *Phòng Giáo dục, huyện Tam Đường, Lai Châu<br /> <br /> Tóm tắt: Bài viết trình bầy kết quả nghiên cứu về định hướng nghề nghiệp cho sinh viên sư phạm Toán,<br /> cấu trúc các năng lực cho sinh viên sư phạm Toán. Đây chính là cơ sở để nghiên cứu đổi mới nội dung, chương<br /> trình đào tạo cho sinh viên sư phạm Toán Trường Đại học Tây Bắc theo hướng tiếp cận năng lực nghề nghiệp.<br /> <br /> Từ khóa: Năng lực nghề nghiệp, sinh viên sư phạm Toán.<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Hiện nay, sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hoá đặt ra những yêu cầu<br /> mới đối với người lao động, do đó cũng đặt ra những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục thế<br /> hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo<br /> dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, kinh viện, xa rời thực tiễn sang một nền<br /> giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của<br /> người học. Định hướng quan trọng trong đổi mới giáo dục là phải phát huy tính tích cực, chủ<br /> động và sáng tạo, phát triển năng lực hành động, năng lực cộng tác làm việc của người học.<br /> Đó cũng là những xu hướng quốc tế trong cải cách giáo dục ở các nhà trường đại học.<br /> Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI (Nghị quyết số 29-NQ/TW) về đổi mới căn<br /> bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và<br /> học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ<br /> năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung<br /> dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới<br /> tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức<br /> học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh<br /> ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”…”chú trọng phát triển năng<br /> lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, đạo đức nghề nghiệp và hiểu biết xã hội”. Những định<br /> hướng chỉ đạo này rất phù hợp với triết lý đào tạo của Trường Đại học Tây Bắc trong giai<br /> đoạn hiện nay là: ”Vững lý thuyết, giỏi thực hành, nhanh vào thực tiễn”, điều đó giúp người<br /> học phát triển toàn diện kiến thức - kỹ năng - thái độ nghề nghiệp và khả năng thích ứng với<br /> môi trường thực tiễn đa dạng ngay sau khi tốt nghiệp.<br /> Trong thời gian vừa qua, Trường Đại học Tây Bắc đã có nhiều đổi mới trong đào tạo,<br /> NCKH, đổi mới về nội dung, phương pháp dạy học. Tuy nhiên với yêu cầu ngày càng cao về<br /> chất lượng giáo dục và đào tạo, thực tiễn về khâu tuyển sinh của trường ta trong giai đoạn<br /> hiện nay còn gặp rất nhiều khó khăn. Đa số sinh viên của trường là người dân tộc thiểu số,<br /> trình độ văn hóa và nhận thức còn thấp do đó ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng đào tạo<br /> <br /> Ngày nhận bài: 01/9/2016. Ngày nhận đăng: 25/12/2016<br /> Liên lạc: Hoàng Ngọc Anh, e - mail: ngocanhtbu2002@gmail.com<br /> trong tình hình mới. Mặt khác chương trình đào tạo cử nhân sư phạm Toán của Trường Đại<br /> học Tây Bắc hiện nay còn khá hàn lâm, quy trình đào tạo còn tương đối khép kín, đặc biệt là<br /> nội dung chương trình và phương pháp dạy nghề ít gắn với thực tiễn phổ thông. Chương trình<br /> đào tạo hiện nay chỉ dành khoảng 10% số tiết cho các hoạt động thực hành và hầu như không<br /> có thảo luận.Trong chương trình đào tạo tỉ lệ khối kiến thức nghiệp vụ sư phạm so với khối<br /> kiến thức cơ sở ngành và kiến thức ngành vẫn còn tương đối thấp (dưới 20%) là chưa phù<br /> hợp, chương trình còn nặng về khối kiến thức khoa học chuyên ngành. Do đó, năng lực sư<br /> phạm của sinh viên mới tốt nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu giảng dạy thực tế tại các<br /> trường phổ thông. Điều này chỉ ra rằng, quá trình đào tạo ở trường chưa quan tâm đến định<br /> hướng năng lực nghề nghiệp cho sinh viên sư phạm Toán, từ đó dẫn đến việc phát triển các kĩ<br /> năng nghề nghiệp cho các em sinh viên còn hạn chế. Chính vì vậy sinh viên sư phạm ra<br /> trường chưa thể đáp ứng ngay được yêu cầu giảng dạy ở các trường phổ thông hiện nay.<br /> Do đó, trong bài viết này chúng tôi trình bày nghiên cứu định hướng nghề nghiệp cho<br /> sinh viên sư phạm Toán, trên cơ sở đó phân tích, tổng hợp và cấu trúc các năng lực cho sinh<br /> viên sư phạm Toán Trường Đại học Tây Bắc.<br /> 2. Định hướng nghề nghiệp của sinh viên sư phạm toán<br /> 2.1. Các môi trường làm việc và nghề nghiệp đặc trưng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> dục, sở Giáo dục, các trường TCCN, Cao đẳng, Đại<br /> Giảng viên Toán các trường TCCN, Cao đẳng, Đại<br /> <br /> <br /> Chuyên viên các phòng, ban trong các phòng Giáo<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên viên Viện nghiên cứu khoa học Giáo dục<br /> <br /> <br /> Chuyên viên trong các cơ quan nhà nước, doanh<br /> Giáo viên Toán các trường THCS và THPT<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> (chuyên ngành Lý luận và PPDH Toán)<br /> Nghề nghiệp đặc trưng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> nghiệp<br /> học<br /> <br /> <br /> <br /> học<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Môi trường làm việc<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1.Các trường THCS, THPT, TCCN, Cao đẳng,<br /> Đại học<br /> <br /> 2.Các phòng Giáo dục, sở Giáo dục<br /> <br /> 3. Cơ sở giáo dục khác (TTGDTX, TTGD cộng<br /> đồng)<br /> <br /> 4. Cơ quan nhà nước, doanh nghiệp<br /> 2.2 Các năng lực cốt lõi của cử nhân sư phạm Toán<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên viên trong các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp<br /> Giảng viên Toán các trường TCCN, Cao đẳng, Đại học<br /> <br /> <br /> Chuyên viên các phòng ban trong các phòng Giáo dục,<br /> sở Giáo dục, các trường TCCN, Cao đẳng, Đại học<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên viên Viện nghiên cứu khoa học Giáo dục<br /> Nghề nghiệp đặc trưng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Giáo viên Toán các trường THCS và THPT<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> (chuyên ngành Lý luận và PPDH Toán)<br /> Năng lực cốt lõi<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1. Giảng dạy môn Toán học ở các trường<br /> THCS và THPT<br /> 2. Giảng dạy Toán học tại các trường TCCN,<br /> Cao đẳng, Đại học<br /> 3. Nghiên cứu khoa học Toán học và KHGD<br /> <br /> 4. Nghiên cứu khoa học Giáo dục Tổ chức và<br /> quản lý giáo dục<br /> 5. Tổ chức và quản lý giáo dục<br /> 6. Phát triển chương trình giáo dục<br /> 7. Đánh giá kết quả giáo dục<br /> ( Chú thích: Ô bôi đậm thể hiện đây là năng lực được xác định ở mức độ cao nhất của nghề nghiệp tương ứng; Ô<br /> bôi màu mờ hơn thể hiện sự liên quan ở mức độ bình thường; Ô để trắng thể hiện mức độ thấp nhất (hoặc không<br /> thực hiện))<br /> 3. Cấu trúc năng lực của cử nhân sư phạm Toán<br /> 3.1. Những năng lực chung<br /> 3.1.1. Phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp<br /> a. Phẩm chất chính trị<br /> - Chấp hành nghiêm chỉnh chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của<br /> Nhà nước; không ngừng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ lí luận chính trị để vận dụng vào<br /> hoạt động giảng dạy, giáo dục sau này.<br /> - Tham gia tích cực các hoạt động chính trị - xã hội, các lớp học tập, nghiên cứu các<br /> Nghị quyết của Đảng do nhà trường, và các tổ chức chính trị - xã hội tổ chức;<br /> - Tham gia xây dựng và thực hiện nghiêm chỉnh các điều lệ, nghị quyết của các tổ chức<br /> chính trị - xã hội chủ chốt;<br /> - Hoàn thành các nhiệm vụ do lớp, trường và các tổ chức chính trị - xã hội phân công.<br />  - Tham gia các hoạt động xã hội, xây dựng và bảo vệ quê hương đất nước, giúp đỡ<br /> đồng bào gặp hoạn nạn trong cuộc sống;<br /> - Thể hiện hành vi, thái độ thận trọng trước những sự kiện chính trị, xã hội nhạy cảm.<br /> b. Trách nhiệm công dân<br /> - Thực hiện nghiêm chỉnh các quy định, quy chế của nhà trường;<br /> - Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ công dân do pháp luật quy định;<br /> - Có ý thức tổ chức kỉ luật, ý thức tập thể, phấn đấu vì lợi ích chung;<br /> - Luôn đứng về lẽ phải, bảo vệ cái đúng, cái tiến bộ và phê phán cái sai, cái bảo thủ,<br /> lạc hậu, đấu tranh chống lại các hiện tượng tiêu cực trong nhà trường, trong cộng đồng địa<br /> phương và trong xã hội;<br /> - Thực hiện phê bình và tự phê bình thường xuyên, nghiêm túc. Đấu tranh với các hiện<br /> tượng tiêu cực trong cuộc sống và trong học tập.<br /> c. Phẩm chất đạo đức<br /> - Sống lành mạnh, văn minh, giản dị, khiêm tốn và khoan dung, độ lượng, đối xử hòa<br /> nhã, lịch sự, thân thiện với mọi người;<br /> - Tận tụy, có trách nhiệm với công việc được giao;<br /> - Trung thực trong học tập và trong báo cáo kết quả các công việc được giao;<br /> - Sống hòa đồng, hợp tác, quan tâm, giúp đỡ bạn bè cùng hoàn thành tốt các nhiệm vụ;<br /> đấu tranh, ngăn chặn những hành vi vi phạm pháp luật và các quy định nghề nghiệp;<br /> - Chia sẻ, giúp đỡ với những người hoạn nạn, khó khăn trong cuộc sống và trong<br /> học tập;<br /> - Tâm huyết với nghề thể hiện qua ý thức học tập và rèn luyện không ngừng để nâng<br /> cao trình độ chuyên môn và hoàn thiện nhân cách nhà giáo. Có ý thức giữ gìn danh dự, lương<br /> tâm nhà giáo;<br /> - Đối xử công bằng, không thiên vị, không trù dập, không thành kiến với mọi người<br /> xung quanh.<br /> 3.1.2. Nhóm năng lực giao tiếp<br /> a. Năng lực giao tiếp với học sinh (HS), với đồng nghiệp<br /> - Biết lựa chọn ngôn ngữ phù hợp trong các tình huống giao tiếp với HS và đồng<br /> nghiệp;<br /> - Biết cách tạo bầu không khí tiếp xúc thoải mái, tin tưởng ở HS và đồng nghiệp thể<br /> hiện ở sự cởi mở, quan tâm, thân thiện, và tôn trọng các HS và đồng nghiệp;<br /> - Biết lựa chọn và thể hiện các phương tiện giao tiếp phù hợp với tình huống giao tiếp<br /> trong giáo dục HS;<br /> - Biết cách lắng nghe, không thể hiện thái độ trong giao tiếp với HS và đồng nghiệp;<br /> - Biết thuyết phục, cảm hóa học sinh thay đổi niềm tin sai lệch và những hành vi<br /> không mong đợi ở HS và đồng nghiệp.<br /> b. Năng lực giao tiếp với cha mẹ học sinh<br /> - Biết cách tạo bầu không khí tiếp xúc thoải mái, tin tưởng ở cha mẹ HS thể hiện ở sự<br /> cởi mở, quan tâm, thân thiện, và tôn trọng HS và cha mẹ HS;<br /> - Biết lựa chọn và thể hiện các phương tiện giao tiếp phù hợp với tình huống giao tiếp;<br /> - Biết cách lắng nghe và làm chủ được cảm xúc của bản thân trong giao tiếp với cha mẹ HS;<br />  - Biết thuyết phục, phối hợp để tìm biện pháp giáo dục hoặc khuyến khích HS .<br /> c. Năng lực giao tiếp với các đối tượng khác<br /> - Biết lựa chọn ngôn ngữ phù hợp trong các tình huống giao tiếp với đối tượng giao<br /> tiếp thể hiện tính văn hóa của nhà Giáo dục;<br /> - Biết cách tạo bầu không khí tiếp xúc thoải mái, tin tưởng ở đối tượng giao tiếp thể<br /> hiện ở sự cởi mở, quan tâm, thân thiện, và tôn trọng đối tượng giao tiếp;<br /> - Biết cách lắng nghe, không thể hiện thái độ trong giao tiếp;<br /> - Biết thuyết phục, cảm hóa học sinh thay đổi niềm tin sai lệch và những hành vi<br /> không mong đợi ở đối tượng giao tiếp.<br /> d. Năng lực tìm hiểu cá nhân người học<br /> - Biết cách lựa chọn các phương pháp thu thập, xử lý thông tin trong việc tìm hiểu cá<br /> nhân người học (về thể chất, tâm lí, đạo đức, quan hệ xã hội, khả năng học tập, ...);<br /> - Biết xây dựng các công cụ nghiên cứu để tìm hiểu HS: mẫu phiếu quan sát, bảng hỏi,<br /> mẫu phỏng vấn (PV)...;<br /> - Biết xử lí, phân tích thông tin thu thập được về HS và sử dụng kết quả tìm hiểu<br /> người học để phân loại và lập hồ sơ cá nhân người học;<br /> e. Năng lực tìm hiểu tập thể lớp<br /> - Biết lựa chọn các phương pháp thu thập, xử lý thông tin trong việc tìm hiểu nhóm và<br /> tập thể lớp;<br /> - Biết xây dựng các công cụ nghiên cứu để tìm hiểu nhóm và tập thể lớp: Mẫu phiếu<br /> quan sát, bảng hỏi, mẫu phỏng vấn,…;<br /> - Biết xử lý, phân tích thông tin thu thập được về nhóm/tập thể lớp và sử dụng kết quả<br /> thu thập đó để lập hồ sơ/sổ theo dõi lớp của giáo viên chủ nhiệm;<br /> f. Năng lực tìm hiểu môi trường giáo dục<br /> - Biết cách lựa chọn các phương pháp thu thập, xử lý thông tin trong việc tìm hiểu môi<br /> trường nhà trường;<br /> - Biết xây dựng các công cụ nghiên cứu để tìm hiểu môi trường nhà trường: mẫu phiếu<br /> quan sát, bảng hỏi, mẫu PV...;<br /> - Biết xử lí, phân tích thông tin thu thập được về môi trường nhà trường và sử dụng kết<br /> quả thu thập đó vào quá trình dạy học, giáo dục;<br /> g. Năng lực tìm hiểu môi trường xã hội<br /> - Biết lựa chọn các phương pháp thu thập, xử lý thông tin trong việc tìm hiểu môi<br /> trường xã hội;<br /> - Biết xây dựng các công cụ nghiên cứu để tìm hiểu môi trường xã hội;<br /> - Biết xử lý, phân tích thông tin thu thập được về môi trường xã hội và sử dụng kết quả<br /> thu thập đó vào quá trình giáo dục HS;<br /> - Có kĩ năng làm việc với các cơ quan hành chính và cá nhân để thi hành nhiệm vụ,<br /> công vụ được giao.<br /> 3.1.3. Nhóm năng lực tổ chức<br /> a. Năng lực tổ chức và phát triển tập thể lớp chủ nhiệm<br /> - Biết xây dựng kế hoạch công tác chủ nhiệm trong từng tháng và tuần, kế hoạch giờ<br /> sinh hoạt lớp,…;<br />  - Biết tổ chức và bồi dưỡng bộ máy tự quản lớp;<br /> - Biết xây dựng các quan hệ trong tập thể trở nên thân thiện hơn;<br /> - Biết tạo ra dư luận tập thể lành mạnh để giáo dục HS;<br /> b. Năng lực tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo (giáo dục thông qua môn học và<br /> các hoạt động giáo dục khác)<br /> - Biết xây dựng kế hoạch hoạt động phù hợp với mục tiêu giáo dục, với đặc điểm tập<br /> thể HS và điều kiện thực hiện;<br /> - Biết dự kiến các tình huống có thể xảy ra;<br /> - Biết tổ chức, quản lý thực hiện kế hoạch hoạt động đã xây dựng dựa trên sự tự quản,<br /> sự tham gia và hợp tác của mọi HS;<br /> - Biết tổ chức đánh giá kết quả hoạt động, quá trình thực hiện hoạt động và rút kinh<br /> nghiệm dựa trên sự tự quản, sự tham gia và hợp tác của mọi HS;<br /> c. Năng lực giải quyết các tình huống giáo dục<br /> - Biết nhận dạng được tình huống;<br /> - Biết thu thập và xử lý thông tin cần thiết để giải quyết tình huống;<br /> - Biết lựa chọn và thực hiện phương án giải quyết tình huống phù hợp nhất;<br /> - Biết đánh giá các giải quyết tình huống và rút kinh nghiệm<br /> d. Năng lực giáo dục HS có hành vi không mong đợi<br /> - Biết khơi dậy lòng tự trọng và tự tôn giá trị để HS tự giáo dục và hoàn thiện bản<br /> thân;<br /> - Biết ứng xử phù hợp với những dạng hành vi không mong đợi của từng HS;<br /> - Biết làm cho HS thay đổi cách nghĩ, quan niệm, niềm tin sai lệch dẫn đến hành vi<br /> tiêu cực;<br /> - Biết đánh giá hiệu quả của các tác động giáo dục và sự tiến bộ của HS về nhận thức,<br /> thái độ, hành vi.<br /> e. Năng lực giáo dục hòa nhập<br /> - Biết lập kế hoạch dạy học hòa nhập;<br /> - Biết tổ chức hoạt động giáo dục hòa nhập;<br /> - Lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục hòa nhập;<br /> f. Năng lực phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục HS<br /> - Biết lập kế hoạch phối hợp với cha mẹ HS, giáo viên (GV) bộ môn, với Đoàn thanh<br /> niên và các lực lượng giáo dục (GD) có liên quan khác để tổ chức các hoạt động GD và xây<br /> dựng môi trường GD lành mạnh, thống nhất;<br /> - Biết tổ chức thực hiện kế hoạch phối hợp các lực lượng trong giáo dục HS;<br /> - Biết cách phối hợp với GV môn học, gia đình, các lực lượng xã hội cùng giúp đỡ HS<br /> cá biệt thay đổi thái độ và hành vi;<br /> - Biết cách phối hợp với gia đình, các lực lượng xã hội cùng cải thiện môi trường GD.<br /> g. Năng lực xây dựng, quản lý và sử dụng hồ sơ giáo dục<br /> - Biết lập kế hoạch giáo dục cho năm học, học kì, tháng, tuần;<br /> - Lập kế hoạch hoạt động ngoài giờ lên lớp để nhằm mục đích giáo dục chính trị, tư<br /> tưởng và đạo đức cho HS (mục đích, nội dung, phương tiện, địa điểm…);<br /> Năng lực đánh giá kết quả giáo dục<br />  - Biết đánh giá kết quả giáo dục một cách khách quan;<br /> - Biết sử dụng kết quả đánh giá để hướng dẫn HS tự giáo dục; để GV điều chỉnh nội<br /> dung, phương pháp giáo dục và phối hợp với phụ huynh HS và các lực lượng giáo dục khác;<br /> - Biết lưu giữ kết quả đánh giá để lập hồ sơ từng HS và lớp.<br /> 3.1.4. Nhóm năng lực dạy học<br /> a. Năng lực tìm hiểu chương trình và sách giáo khoa (SGK)<br /> - Nắm được mục tiêu và cấu trúc chương trình môn Toán ở trường phổ thông;<br /> - Hiểu được những kiến thức được trình bày trong SGK môn Toán ở trường phổ thông;<br /> - Phân tích được vị trí, vai trò của một bài học cụ thể trong SGK Toán ở trường phổ<br /> thông;<br /> - Phân tích được những dụng ý sư phạm của một bài học cụ thể trong chương trình<br /> môn Toán ở trường phổ thông.<br /> b. Năng lực xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học<br /> - Biết lập kế hoạch dạy học cho năm học, học kỳ;<br /> - Biết lập kế hoạch các loại bài học khác nhau (bài học lý thuyết, bài học luyện tập, bài<br /> học ôn tập) thể hiện mối quan hệ mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện dạy học; thể<br /> hiện sự phù hợp với người học, môi trường, cơ sở vật chất dạy học; phân bổ thời gian hợp lí;<br /> dự kiến được các tình huống sư phạm có thể xảy ra;<br /> - Biết điều chỉnh linh hoạt các phương án dạy học theo thiết kế ban đầu phù hợp với<br /> các tình huống lớp học;<br /> - Biết sử dụng các phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức dạy học phù hợp<br /> với thực tế lớp học;<br /> - Biết quan sát bao quát lớp học và giao nhiệm vụ học tập cho HS tạo không khí học<br /> tập tích cực trong lớp;<br /> - Biết soạn đề kiểm tra tự luận và đề kiểm tra trắc nghiệm môn toán;<br /> - Biết cách kiểm tra, thu nhận thông tin ngược để điều chỉnh hoạt động dạy học.<br /> c. Năng lực quản lý hồ sơ dạy học<br /> - Biết cách xây dựng và cập nhật các thông tin cần thiết vào hồ sơ dạy học;<br /> - Biết sử dụng một số phần mềm để lập, quản lý, sử dụng hồ sơ dạy học;<br /> - Biết cách khai thác các thông tin trong hồ sơ vào quá trình dạy học.<br /> d. Năng lực phối hợp sử dụng các phương pháp dạy học (PPDH)<br /> - Biết lựa chọn phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức phù hợp với mục tiêu,<br /> nội dung và đối tượng HS;<br /> - Biết phân tích, nhận xét về phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức dạy học<br /> được thể hiện trong giáo án cụ thể;<br /> - Biết soạn và thực hiện kế hoạch bài học thể hiện các phương pháp, phương tiện và<br /> hình thức tổ chức dạy học phù hợp với mục tiêu và nội dung.<br /> e. Năng lực thiết kế và sử dụng các phương tiện dạy học (DH)<br /> - Biết lựa chọn phương tiện phù hợp với mục tiêu, nội dung và đối tượng HS;<br /> - Biết phân tích, nhận xét về tính hợp lí của việc sử dụng phương tiện dạy học được<br /> thể hiện trong giáo án cụ thể;<br /> - Biết soạn và thực hiện kế hoạch bài học thể hiện các phương pháp, phương tiện và<br /> hình thức tổ chức dạy học phù hợp với mục tiêu và nội dung;<br /> - Biết tự làm một số phương tiện dạy học đơn giản: compa, mô hình hình chóp, tứ<br /> diện, hình hộp chữ nhật, hình lập phương, khối nón, khối trụ, khối nón cụt;<br /> - Biết sử dụng máy tính cầm tay trong học tập và giảng dạy;<br /> - Biết tìm kiếm và kết nối thông tin trên Internet vào bài giảng.<br /> f. Năng lực DH tích hợp và phân hóa<br /> - Biết vận dụng kiến thức về DH phân hoá để nhận xét chương trình môn toán phổ<br /> thông hiện hành;<br /> - Biết sử dụng kết quả tìm hiểu HS để lựa chọn hình thức, PPDH phù hợp với từng đối<br /> tượng theo đặc điểm nhận thức khác nhau;<br /> - Biết lập và thực hiện kế hoạch bài học có tính đến các đặc điểm khác nhau về khả<br /> năng, thái độ nhận thức… của HS;<br /> - Biết vận dụng kiến thức về DH tích hợp để nhận xét các chương trình môn toán phổ<br /> thông hiện hành;<br /> - Biết phân tích khả năng dạy học tích hợp của một chủ đề, một phần, một chương<br /> trong chương trình môn toán ở trường phổ thông;<br /> - Biết soạn và triển khai kế hoạch dạy học tích hợp một chủ đề, một bài…;<br /> - Biết lập ma trận thể hiện nội dung tri thức tích hợp trong chương trình môn toán ở<br /> trường phổ thông.<br /> g. Năng lực kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS<br /> - Biết cách soạn đề thi dạng tự luận môn toán;<br /> - Biết cách soạn đề thi trắc nghiệm môn toán;<br /> - Biết cách chấm bài với các hình thức thi tương ứng;<br /> - Nhận xét và cho điểm hàng ngày cho HS.<br /> h. Năng lực xây dựng môi trường học tập<br /> - Biết thiết lập được không gian lớp học thân thiện, kích thích được hứng thú học tập<br /> của HS;<br /> - Biết thiết kế và tập hợp những tài liệu học tập phong phú, đa dạng hữu ích cho từng<br /> đối tượng HS;<br /> - Biết tạo lập những phong trào học tập cho HS.<br /> k. Năng lực phát triển chương trình<br /> - Phát biểu được định nghĩa khái niệm chương trình theo các dấu hiệu khách nhau<br /> tương ứng với các tiếp cận khác nhau về phát triển chương trình;<br /> - Nêu được vai trò, ý nghĩa của phát triển chương trình dạy học môn học trong quá<br /> trình dạy học;<br /> - Phân tích các yếu tổ cấu thành chương trình môn học: Mục tiêu, nội dung, phương<br /> pháp, hình thức dạy học,…; kiểm tra đánh giá chất lượng dạy học,…; nêu mối quan hệ giữa<br /> các yếu tố;<br /> - Nêu được các loại chương trình theo cấp học, bậc học, theo phạm vi mục tiêu<br /> (chương trình giáo dục, chương trình môn học,…).<br /> 3.2. Những năng lực đặc thù<br /> 3.2.1. Nhóm năng lực hiểu biết về Toán học<br /> a. Năng lực sử dụng ngôn ngữ Toán học<br /> - Đọc đúng và sử dụng đúng các kí hiệu toán học;<br /> - Biết chuyển ngôn ngữ thông thường sang ngôn ngữ toán học và ngược lại;<br /> - Biết hướng dẫn người khác hiểu và sử dụng đúng các kí hiệu toán học.<br /> b. Năng lực xây dựng và phát triển các lập luận Toán học<br /> - Biết vận dụng các kiến thức về suy luận để chấp nhận hoặc bác bỏ một luận đề;<br /> - Biết vận dụng các kiến thức về suy luận để thiết lập các lập luận cho một luận đề;<br /> - Phát hiện và sửa chữa được những sai lầm trong một lập luận Toán học.<br /> c. Năng lực làm việc trên các cấu trúc (không gian) toán học trừu tượng<br /> - Nắm được đối tượng, các phép toán và hệ tiên đề của cấu trúc toán học hiện đại;<br /> - Hiểu được các suy luận trên các cấu trúc toán học trừu tượng;<br /> - Phát triển được các lập luận dựa trên đối tượng, các phép toán, các tiên đề của một<br /> cấu trúc toán học và các quy tắc suy luận.<br /> d. Năng lực tính toán và nghiên cứu trên những đại lượng vô cùng lớn và vô cùng nhỏ<br /> - Nắm được đối tượng, các công cụ và các quy luật để nghiên cứu trên những đại<br /> lượng vô cùng lớn và các đại lượng vô cùng nhỏ trên các cấu trúc toán học khác nhau (không<br /> gian thực, không gian…..);<br /> - Hiểu và vận dụng được các phép toán và các công cụ để nghiên cứu các đại lượng vô<br /> cùng lớn và vô cùng nhỏ vào các lĩnh vực khoa học, kĩ thuật và kinh tế.<br /> e. Năng lực phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa, cụ thể hóa trong Toán học<br /> - Biết phân tích để tìm lời giải một bài toán hoặc phân tích để tìm ra các đặc điểm một<br /> vấn đề toán học hoặc thực tiễn;<br /> - Biết trình bày lời giải một bài toán dựa vào các lập luận lôgic, tổng hợp một vấn đề<br /> toán học theo một chủ đề nào đó;<br /> - Biết nhìn phát triển một bài toán hoặc một vấn đề toán học cụ thể lên một bài toán<br /> khái quát hơn;<br /> - Biết nhìn ra các bài toán cụ thể khi tham chiếu bài toán trong không gian tổng quát<br /> xuống không gian cụ thể, hữu hạn.<br /> f. Năng lực nghiên cứu các dạng phương trình toán học<br /> - Nắm được khái niệm và các dạng phương trình Toán học (phương trình đại số,<br /> phương trình vi phân, phương trình đạo hàm riêng);<br /> - Biết được sự tồn tại nghiệm và các phương pháp tìm nghiệm của một số dạng<br /> phương trình toán học;<br /> - Biết được các ứng dụng của lý thuyết phương trình trong một số lĩnh vực khoa học<br /> và trong cuộc sống.<br /> g. Năng lực tính toán<br /> - Có thể tính nhẩm trên các số liệu không quá cồng kềnh mà không cần sự hỗ trợ của<br /> các phương tiện khác;<br /> - Có thể tính ước chừng, tính gần đúng với đội chính xác cao.<br /> h. Năng lực vận dụng toán học vào các môn học khác và vào cuộc sống<br /> - Biết vận dụng các kiến thức Toán học vào giải quyết các bài toán liên môn hoặc các<br /> bài toán thực tiễn;<br />  - Biết chuyển đổi ngôn ngữ cuộc sống sang ngôn ngữ toán học và ngược lại;<br /> - Biết chuyển đổi các bài toán thực tiễn đơn giản sang bài toán toán học và ngược lại;<br /> - Biết xác định nguồn gốc thực tiễn của một số kiến thức toán học đơn giản;<br /> 3.2.2. Nhóm năng lực dạy học Toán học<br /> a. Năng lực giải các bài tập Toán sơ cấp ở trường phổ thông<br /> - Giải được các bài toán trong sách giáo khoa môn Toán ở trường phổ thông;<br /> - Phân loại được một số dạng toán cơ bản và nâng cao trong chương trình môn Toán ở<br /> trường phổ thông;<br /> b. Năng lực vận dụng các kiến thức của toán cao cấp trong dạy toán ở trường phổ thông<br /> - Chỉ ra được cơ sở Toán cao cấp của một nội dung toán học cụ thể trong trường phổ<br /> thông;<br /> - Xây dựng được các bài toán sơ cấp dựa trên bài toán cao cấp đã biết;<br /> - Phát triển được bào toán cao cấp dựa vào bài toán sơ cấp đã biết.<br /> c. Năng lực vận dụng toán học vào các môn học khác và vào cuộc sống<br /> - Biết vận dụng các kiến thức Toán học vào giải quyết các bài toán liên môn hoặc các<br /> bài toán thực tiễn;<br /> - Biết chuyển đổi ngôn ngữ cuộc sống sang ngôn ngữ toán học và ngược lại;<br /> - Biết chuyển đổi các bài toán thực tiễn đơn giản sang bài toán toán học và ngược lại;<br /> - Biết xác định nguồn gốc thực tiễn của một số kiến thức toán học đơn giản;<br /> d. Năng lực sử dụng các công cụ tính toán và máy tính cầm tay trong giải quyết các bài<br /> toán<br /> - Biết lựa chọn công cụ tính toán phù hợp và tối ưu nhất với bài toán đặt ra;<br /> - Giải được một số dạng toán cơ bản (giải phương trình, tính tích phân, giải tam giác,<br /> …) bằng máy tính cầm tay;<br /> - Hướng dẫn được người khác sử dụng máy tính cầm tay để giải quyết được một số bài<br /> toán đơn giản trong các bài toán trên;<br /> e. Năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động ngoại khóa Toán học<br /> - Biết phân loại các hoạt động ngoại khóa toán học;<br /> - Biết thiết kế một hoạt động ngoại khóa toán học (nêu được mục tiêu, nội dung, các<br /> bước để tiến hành …);<br /> - Biết tổ chức một hoạt động ngoại khóa Toán học.<br /> f. Năng lực vận dụng các kiến thức của lịch sử toán học và văn hóa toán học trong DH<br /> toán<br /> - Biết được sơ lược tiểu sử của một số nhà Toán học nổi tiếng và có thẻ kể lại cho HS<br /> về tiểu sử của các nhà Toán học nổi tiếng đó trong quá trình DH;<br /> - Biết được sơ lược lịch sử phát minh của một số khái niệm và các định lý Toán học<br /> nổi tiếng và có thể vận dụng vào quá trình DH các khái niệm và định lý đó;<br /> - Biết sử dụng ngôn ngữ Toán học giản dị, trong sáng, chính xác trong quá trình DH Toán;<br /> - Biết đặt các câu hỏi, các bài toán ngắn gọn, chính xác với ngôn ngữ trong sáng, giản dị;<br /> - Biết viết và vẽ hình đẹp, trực quan, cân đối và chính xác.<br /> 3.2.3. Nhóm năng lực phát triển nghề nghiệp<br /> a. Năng lực thích ứng với môi trường mới<br />  - Biết được vai trò của môi trường trong việc hình thành, phát triển và hoàn thiện nhân<br /> cách của con người;<br /> - Giao tiếp được với mọi người trong môi trường mới hoặc môi trường đa văn hóa;<br /> - Biết sử dụng tối thiểu ngôn ngữ địa phương trong giao tiếp hàng ngày;<br /> - Biết được và thực hiện được những phong tục, tập quán của địa phương nơi làm việc mới.<br /> b. Năng lực tự đánh giá<br /> - Biết đối chiếu các yêu cầu của nghề nghiệp và yêu cầu của thực tiễn giáo dục với<br /> phẩm chất, năng lực của bản thân để rút ra những mặt mạnh, mặt yếu.<br /> - Biết rút ra những bài học kinh nghiệm từ những thành công và thất bại của bản thân<br /> và đồng nghiệp trong hoạt động dạy học và giáo dục;<br /> - Biết sử dụng kết quả đánh giá vào việc bồi dưỡng, phát triển năng lực nghề nghiệp<br /> của bản thân.<br /> c. Năng lực tự học, tự nghiên cứu Toán học và giáo dục Toán học<br /> - Biết xây dựng kế hoạch tự học, tự bồi dưỡng phù hợp cho từng giai đoạn;<br /> - Biết tìm kiếm, khai thác, xử lý khoa học, có hiệu quả các chương trình và các nguồn<br /> tài nguyên học tập (sách, báo, tạp chí, các trang thiết bị) phục vụ cho việc học tập, bồi dưỡng<br /> phát triển nghề nghiệp.<br /> - Biết sử dụng ngoại ngữ (tiếng Anh, Nga hoặc tiếng Pháp) để tham khảo tài liệu<br /> chuyên môn phục vụ cho việc học tập, bồi dưỡng và phát triển nghề nghiệp, học tập;<br /> - Biết sử dụng CNTT để khai thác, tra cứu các nguồn tài liệu học tập.<br /> d. Năng lực nghiên cứu khoa học<br /> - Biết xác định vấn đề hay câu hỏi nghiên cứu cần trả lời (chứa đựng mâu thuẫn giữa<br /> lý thuyết hiện có và thực tiễn); Diễn đạt vấn đề nghiên cứu thành tên đề tài (phản ánh cô đọng<br /> nội dung nghiên cứu); lập thư mục tài liệu có liên quan; ...<br /> - Biết vận dụng phương pháp NCKH vào việc thực hiện có hiệu quả các đề tài cụ thể<br /> thuộc lĩnh vực dạy học, giáo dục: biết diễn đạt đối tượng, mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu và<br /> giả thuyết khoa học; Lựa chọn cách tiếp cận giải quyết vấn đề và các phương pháp thu thập<br /> thông tin;<br /> - Biết được các bước tiến hành đề tài NCKH và trình bày kết quả nghiên cứu của đề tài;<br /> - Hoàn thành đề tài NCKH.<br /> e. Năng lực trải nghiệm thực tiễn<br /> - Biết vận dụng các kiến thức về Toán học và lý luận DH vào việc xem xét, đánh giá<br /> một tình huống thực tiễn;<br /> - Biết vận dụng các kiến thức về Toán học và lý luận DH vào thực tiễn DH.<br /> 4. Kết luận<br /> Trong bối cảnh cần đổi mới nội dung, chương trình đào tạo sinh viên sư phạm Toán tại<br /> Trường Đại học Tây Bắc nhằm đáp ứng các yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và<br /> đào tạo nói chung và đổi mới theo triết lý đào tạo của Trường Đại học Tây Bắc trong giai<br /> đoạn hiện nay là: “Vững lý thuyết, giỏi thực hành, nhanh vào thực tiễn”, giúp cho sinh viên<br /> phát triển toàn diện kiến thức – kỹ năng – thái độ nghề nghiệp và khả năng thích ứng với môi<br /> trường thực tiễn đa dạng ngay sau khi tốt nghiệp thì việc nghiên cứu và đưa ra các nội dung<br /> cơ bản về định hướng nghề nghiệp, cấu trúc các năng lực cho sinh viên sư phạm Toán là việc<br /> làm rất cần thiết. Trên cơ sở các kết quả nghiên cứu chúng tôi sẽ đề xuất nội dung, chương<br /> trình đào tạo, các giải pháp thực hiện để kết quả đào tạo sinh viên sư phạm Toán tại Trường<br /> Đại học Tây Bắc ngày càng được cao hơn, đáp ứng các yêu cầu của sự phát triển kinh tế - xã<br /> hội hiện nay.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1] Nguyễn Danh Nam (2014). Giải pháp nâng cao năng lực nghiệp vụ sư phạm cho giảng<br /> viên các trường sư phạm. Tạp chí Giáo dục, số đặc biệt tháng 11, tr.16-18.<br /> <br /> [2] Chu Cẩm Thơ (2014). Bàn về những năng lực toán học của học sinh phổ thông. Tạp chí<br /> Khoa học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, 59 (1), 12-18.<br /> <br /> [3] Chuẩn đầu ra cử nhân sư phạm Toán, Trường Đại học Tây Bắc - 2014<br /> <br /> [4] Nghị quyết số 14-NQ/CP ngày 02/11/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc đổi mới<br /> căn bản và toàn diện giáo dục đại học giai đoạn 2006 – 2020.<br /> <br /> [5] Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về việc<br /> đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.<br /> <br /> [6] Quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học cơ sở, giáo viên trung học phổ thông<br /> <br /> (Ban hành kèm theo Thông tư số 30 /2009 /TT-BGDĐT ngày 22 tháng 10 năm 2009<br /> của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ORIENTATION OF OCCUPATIONAL COMPETENCE FOR STUDENTS OF<br /> MATHEMATICS AT TAYBAC UNIVERSITY<br /> Hoang Ngoc Anh, Mai Anh Duc, Nguyen Thi Huong Lan, Vu Xuan Thinh*<br /> Faculty of Mathematics, Physics and Informatics, Tay Bac University<br /> * Lai Chau province<br /> <br /> <br /> Abstract: This article presents the result of the research investigating the occupational competence<br /> orientation and competence framework for students of mathematics, which lays the foundation for the study to<br /> innovate the curriculum of mathematics teacher training at Tay Bac University in accordance with the<br /> occupational competence based approach.<br /> Keywords: occupational competence, mathematics student teachers<br /> <br /> <br /> Keywords: occupational competence, mathematics student teachers<br />