SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
GÂY HỨNG THÚ CHO HỌC SINH TRONG
CÁC GIỜ ĐẠO ĐỨC LỚP 1
Người thực hiện : Mai Thị Bình.
Trường: Tiểu học Cát Linh - Đống Đa - Hà Nội
Hà Nội 2003 - 2004
I. Lý do chọn đề tài
Cũng như các môn học khác ở khối 1. Môn đạo đức cũng được thay sách với
chương trình đặc trưng của bộ môn đạo đức bao gồm 14 chuẩn mực đạo đức xã
hội và quyền trẻ em phù hợp với lứa tuổi học sinh trong các mối quan hệ của
các em với gia đình, nhà trường, cộng đồng và môi trường tự nhiên.
Là một giáo viên lâu năm. Năm học này tôi được phân công dạy môn đạo
đức lớp 1. Tôi thấy cần khám phá được những phương pháp để chuyển tải
những kiến thức đổi mới tới các được nhẹ nhàng sinh động lô gíc gây hứng thú
trong tiết học để tiết học đạt hiệu quả cao.
II. Những đặc trưng của môn đạo đức
Dạy môn đạo đức lớp 1 sách mới. Cần được tiếp cận theo hướng đi từ quyền
đến trách nhiệm, bổn phận của học sinh. Cách tiếp cận đó sẽ giúp cho việc dạy
môn đạo đức trở lên nhẹ nhàng sinh động hơn. Tránh được tính chất nặng nề áp đặt
như trước đây.
Dạy đạo đức phải là quá trình giáo viên tổ chức hướng dẫn học sinh hoạt
động phát huy vốn kinh nghiệm tự khám phá và chiếm lĩnh tri thức mới, kỹ năng
mới.
Nhận thức của học sinh lớp 1 còn thiên về cảm tình trực tiếp và cụ thể, vì vậy
các nội dung giáo dục cần phải chuyển đến học sinh một chác nhẹ nhàng sinh động
thông qua các hoạt độngnhư : Đóng vai, động não, trò chơi, thảo luận, kể chuyện
theo tranh đèn chiếu, vi đô. Để lấy được tư liệu từ cuộc sống thực tế của học sinh
điều đó sẽ giúp cho bài học thêm phong phú gần gũi sống động đối với các em.
Các phương pháp và hình thức dạy môn đạo đức lớp 1 rất phong phú đa
dạng. Mỗi phương pháp và hình thức dạy đều có mặt mạnh và hạn chế riêng, phù
hợp với từng loại bài riêng, từng khâu riêng của tiết dạy. Điều quan trọng là cần
căn cứ vào nội dung tính chất của từng bài, căn cứ vào trình độ của học sinh, căn
cứ vào điều kiện lớp mà lựa chọn sử dụng các phương pháp và hình thức dạy một
cáhc hợp lý đúng mức và cũng cần phải gắn bó chặt chẽ với việc dạy các môn học
khác, với các hoạt động giáo dục khác, trong và ngoài nhà trường. Phải có sự kết
hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng nhằm tạo ra một môi trường
giáo dục khép kín, tạo ra bầu không khí đạo đức xung quanh trẻ để hình thành
và phát triển tư tưởng tình cảm, hành vi và thói quen đạo đức cho các em.
III. Một số phương pháp dạy học môn đạo đức lớp 1 được tiến hành
Như đã trình bày ở trên phương pháp dạy học môn đạo đức lớp 1 rất phong
phú đa dạng. Sau đây là một số phương pháp chủ yếu :
1. Phương pháp động não
Là một phương pháp giúp học sinh trong một thời gian này sinh được nhiều
ý tưởng, nhiều giả định về một vấn đề.
- Giáo viên cần nêu vấn đề được tìm hiểu trước lớp hoặc (nhóm nhỏ).
- Khích lệ học sinh phát biểu, đóng góp ý kiến càng nhiều càng tốt. Bên
cạnh đó các em cũng tìm được ra những ý cần tìm hiểu bằng những câu hỏi đặt
ra để giữa các em được giao lưu làm sáng tỏ những ý liến chưa rõ ràng và thảo
luận sâu từng ý. Phương pháp còn có thể dùng để lý giải bất kỳ một vấn đề đạo
đức. Song đặc biệt phù hợp với các vấn đề học sinh có kinh nghiệm ứng xử.
Các ý kiến phát biểu nêu ngắn gọn, tất cả ý kiến nêu ra đều được giáo viên
hoan nghênh, chấp nhận mà không nên phê phán, hoặc nhận định đúng ai. Giáo
viên nhấn mạnh kết luận đó là các kết quả của sự tham gia chung của tất cả các
em.
Ví dụ :
- Đi học đều và đúng giờ có lợi gì ?
- Việc giữ gìn sách vở, đồ dùng học tập là thể hiện rõ điều gì ?
- Điều gĩ sẽ có thể xảy ra, nếu chơi đùa dưới lòng đường ?
2. Phương pháp đóng vai
Đóng vai là một phương pháp tổ chức cho học sinh thực hành một số cách
ứng xử trong các tình huống giả định. Gây hứng thú cho học sinh có thể thấy ngay
tác động và hiệu quả lời nói hoặc việc làm của các vai diễn.
Ví dụ :
1. Chào hỏi ông bà, cha mẹ, anh chị khi đi học về.
2. Từ chối sau khi bạn rủ đi chơi đá bóng.
3. Khuyên ngăn bạn không hái hoa, phá cây cối.
...
+ Các nhóm được thảo luận chuẩn bị đóng vai : cử chỉ, lời nói ...
+ Chuẩn bị phục trang (đơn giản phù hợp vai).
+ Các nhóm lên thực hiện cách ứng xử của các vai diễn phù hợp (hay chưa
phù hợp) cảm xúc của các vai diễn phù hợp với chủ đề của bài với trình độ học
sinh, các vai diễn trung thành đúng với nhân vật ở bài tập.
Vậy tình huống phải để mở, không cho trước "kịch bản" lời thoại. Nhưng
người đóng vai phải hiểu rõ vai của mình trong bài tập để không lạc đề.
Nên khích lệ cả những học sinh nhút nhát cũng tham gia những vai đơn giản
để tiết học thực sự đầy hứng thú.
3. Phương pháp trò chơi
Phương pháp trò chơi là phương pháp giúp học sinh phát hiện và chiếm lĩnh
những nội dung học tập thông qua việc chơi một trò chơi trong tiết học.
Ví dụ :
Trò chơi: "Vòng tròn giới thiệu tên", "Tặng hoa", "Ghép hoa", "Vòng tròn chào
hỏi".
Trò chơi phải được tổ chức một cách hợp lý, đúng đắn thì mới mang lại hiệu
quả cao. Qua trò chơi trẻ không những phát triển về mặt trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ
mà còn được hình thành nhiều phẩm chất và hành vi đạo đức. Chính vì vậy, trò
chơi được sử dụng trong tiết học như một phương pháp dạy quan trọng để giáo
dục hành vi đạo đức cho học sinh cụ thể là nội dung trò chơi minh hoạ một cách
sinh động cho các mẫu hành vi đạo đức. Nhờ vậy các mẫu hành vi này sẽ được
biểu tượng rõ rệt ở học sinh. Các em ghi nhớ dễ dàng và lâu bền. Qua đó trò chơi
học sinh còn được luyện tập những kỹ năng, những thao tác hành vi đạo đức được
thể hiện hành vi một cách đúng đắn tự nhiên. Qua trò chơi học sinh có cơ hội để
thể hiện những chuẩn mực hành vi. Chính nhờ sự thể hiện này sẽ hình thành được
ở học sinh niềm tin về những chuẩn mực hành vi đã học. Tạo ra động cơ bên trong
cho những hành vi ứng xử trong cuộc sống. Qua trò chơi học sinh sẽ được rèn
luyện khả năng biết lựa chọn cho mình cách ứng xử đúng đắn phù hợp trong mọi
tình huống hình thành năng lực quan sát, được rèn luyện kỹ năng nhận xét, biết
đánh giá hành vi của người khác bằng trò chơi. Việc luyện tập được tiến hành một
cách nhẹ nhàng, phải đảm bảo an toàn trong giờ khi chơi.
4. Phương pháp thảo luận
Thảo luận là phương pháp giúp phát triển óc tư duy phân tích cho học sinh để
các em tham gia một cách chủ động tích cực vào quá trình học tập, tạo điều kiện
cho các em có nhiều ý kiến hay để giải quyết một tình huống đạo đức nào đó.
Ví dụ :
- Hùng sơ ý làm rơi hộp bút của bạn xuống đất. Theo em, Hùng cần làm gì ?
vì sao ?
- Em sẽ làm gì ? nếu bạn rủ em hái hoa ở công viên ? vì sao ?
+ Giáo viên chia nhóm vừa phải để các em tập trung vào thảo luận. Tránh để
nhóm quá đông sẽ phân tán vì nói chuyện, tiết học đạt hiệu quả không cao.
+ Cần giao việc cụ thể rõ ràng để học sinh thảo luận.
Có gợi ý để học sinh nắm được ý chính thảo luận sát thực nội dung bài và
trong khi học sinh trình bày giáo viên cần có lời động viên khích lệ "tuyên dương"
để các em hứng thú và mạnh dạn trình bày ý nguyện với hành vi ứng xử hay nhất
đúng nhất.
5. Phương pháp kể chuyện
Phương pháp kể chuyện rất phù hợp với học sinh lớp 1. Thu hút học chú ý
vào tiết học hăng say. Vì ở lứa tuổi các em rất thích nghe kể chuyện. Phương pháp
này còn giúp cho bài học đạo đức đến với trẻ một cách tự nhiên, nhẹ nhàng, sống
động.
Ví dụ :
Truyện "Lời dặn của mẹ" bài gia đình em
"Hai chị em" Bài lễ phép ... nhường nhịn em nhỏ
