ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ TRÀ VINH
GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: ĐẠO ĐỨC KINH DOANH
NGÀNH, NGHỀ: QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ
TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP
Ban hành kèm theo Quyết định số:…………/QĐ-CĐN, ngày … tháng … năm 20…
của Hiệu trưởng trường cao đẳng nghề Trà Vinh
Trà Vinh, năm 20…
(Lưu hành nội bộ)
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu
lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
1
LỜI GIỚI THIỆU
Đạo đức kinh doanh và văn hoá doanh nghiệp đã và đang trở thành một nhân tố
có tác động tới mọi khía cạnh hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp từ tổ chức quản
lý hoạt động kinh doanh, các quan hệ trong và ngoài doanh nghiệp cho đến phong thái,
phong cách của người lãnh đạo và cách ứng xử giữa các thành viên trong doanh nghiệp.
Giảng dạy và học tập đạo đức và văn hoá doanh nghiệp là một biện pháp để nâng cao
nhận thức về vai trò của đạo đức và văn hoá trong hoạt động kinh doanh, tạo dựng những
kỹ năng cần thiết để vận dụng các nhân tố đạo đức và văn hoá vào hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp.
Đạo đức kinh doanh và văn hoá doanh nghiệp là một môn học không thể thiếu
trong chương trình đào tạo các ngành, nghề thuộc khối kinh tế. Để đáp ứng yêu cầu
nghiên cứu, giảng dạy và học tập của giáo viên và sinh viên, tác giả biên soạn giáo trình
“Đạo đức kinh doanh và văn hoá doanh nghiệp” phù hợp với điều kiện kinh doanh trong
giai đoạn hội nhập. Với kinh nghiệm giảng dạy được tích luỹ qua nhiều năm, cộng với
sự nỗ lực nghiên cứu từ các nguồn tài liệu khác nhau, cuốn sách có nhiều thay đổi và bổ
sung để đáp ứng yêu cầu do thực tiễn đặt ra.
Nội dung giáo trình gồm 5 chương đề cập đến toàn bộ những kiến thức về đạo
đức kinh doanh và văn hoá doanh nghiệp. Trong đó có 2 chương về đạo đức kinh doanh
và 3 chương về văn hoá doanh nghiệp.
Biên soạn cuốn sách là một công việc hết sức khó khăn, đòi hỏi sự nỗ lực cao.
Tác giả đã giành nhiều thời gian và công sức với cố gắng cao nhất để hoàn thành. Tuy
nhiên, do biên soạn lần đầu, do sự hạn chế về thời gian và trình độ nên không thể tránh
khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong sự đóng góp, xây dựng để tiếp tục bổ sung, hoàn
thiện nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng giáo trình.
Xin trân trọng cám ơn!
Trà Vinh, ngày … tháng … năm ….
Tham gia biên soạn
Chủ biên: ThS. Nguyễn Thanh Trí
2
MỤC LỤC
TRANG
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐẠO ĐỨC KINH DOANH ............... 6
A. Giới thiệu: .............................................................................................................. 6
B. Mục tiêu:................................................................................................................. 6
C. Nội dung bài giảng: ................................................................................................. 6
1.1. Khái niệm đạo đức ................................................................................................ 6
1.2. Khái niệm đạo đức kinh doanh ............................................................................. 7
2.1. Vấn đề đạo đức trong kinh doanh ......................................................................... 8
2.2. Nguồn gốc của vấn đề đạo đức kinh doanh ........................................................... 8
2.3. Nhận diện các vấn đề đạo đức kinh doanh .......................................................... 22
3.1. Chuẩn mực trong kinh tế - xã hội ........................................................................ 23
3.2. Quan điểm và cách tiếp cận đối với thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
.................................................................................................................................. 28
3.3. Đạo đức kinh doanh và tránh nhiệm xã hội ........................................................ 33
4.1. Đạo đức trong kinh doanh góp phần điều chỉnh hành vi của các chủ thể kinh doanh.
.................................................................................................................................. 34
4.2. Đạo đức kinh doanh góp phần vào chất lượng của doanh nghiệp. ....................... 34
4.3. Đạo đức kinh doanh góp phần vào sự cam kết và tận tâm của nhân viên. ............ 35
4.4. Đạo đức kinh doanh góp phần làm hài lòng khách hàng...................................... 36
4.5. Đạo đức kinh doanh góp phần tạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp. ...................... 37
4.6. Đạo đức kinh doanh góp phần vào sự vững mạnh của nền kinh tế quốc gia. ....... 38
D. Câu hỏi ôn tập - Bài tập ........................................................................................ 41
E. Tài liệu tham khảo................................................................................................. 41
CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG ĐẠO ĐỨC KINH DOANH ........................................... 42
A. Giới thiệu: ............................................................................................................ 42
B. Mục tiêu:............................................................................................................... 42
C. Nội dung bài giảng: ............................................................................................... 42
1.1 Xem xét trong các chức năng của doanh nghiệp................................................... 42
1.2. Xem xét trong quan hệ với các đối tượng hữu quan ............................................ 49
2.1. Một chương trình tuân thủ đạo đức hiệu quả. ...................................................... 57
2.2. Xây dựng và truyền đạt/ phổ biến hiệu quả các tiêu chuẩn đạo đức. .................... 59
2.3. Thiết lập hệ thống điều hành thực hiện, kiểm tra, tăng cường tiêu chuẩn và việc tuân
thủ đạo đức. ............................................................................................................... 60
2.4. Cải thiện liên tục chương trình tuân thủ đạo đức ................................................. 62
3.1. Tham nhũng và hối lộ. ........................................................................................ 62
3.2. Phân biệt đối xử (giới tính và chủng tộc). ........................................................... 64
3.3. Các vấn đề khác. ................................................................................................. 65
D. Câu hỏi ôn tập - Bài tập ........................................................................................ 68
3
E. Tài liệu tham khảo................................................................................................. 69
CHƯƠNG 3: VĂN HÓA DOANH NGHIỆP ............................................................ 70
A. Giới thiệu: ............................................................................................................ 70
B. Mục tiêu:............................................................................................................... 70
C. Nội dung bài giảng: ............................................................................................... 70
1.1. Khái niệm văn hoá .............................................................................................. 70
1.2. Văn hoá doanh nghiệp ........................................................................................ 70
1.3. Đặc điểm văn hoá doanh nghiệp ......................................................................... 71
2.1. Các biểu trưng trực quan của văn hoá doanh nghiệp ........................................... 71
2.2. Các biểu trưng phi trực quan của văn hoá doanh nghiệp ..................................... 75
3.1. Các dạng văn hoá doanh nghiệp của Harrion/Handy ........................................... 78
3.2. Các dạng văn hoá doanh nghiệp của Deal và Kennedy........................................ 79
3.3 Các dạng văn hoá doanh nghiệp của Quinn và MeGrath ...................................... 81
3.4. Các dạng văn hoá doanh nghiệp của Scholz ........................................................ 82
3.5. Các dạng văn hoá doanh nghiệp của Daft ........................................................... 83
3.6. Các dạng văn hoá doanh nghiệp của Sethia và Klinow ....................................... 84
4.1. Phong cách lãnh đạo mang triết lý văn hoá ......................................................... 85
4.2. Quản lý hình tượng ............................................................................................. 86
4.3. Các hệ thống trong tổ chức ................................................................................. 87
D. Câu hỏi ôn tập - Bài tập ........................................................................................ 91
E. Tài liệu tham khảo................................................................................................. 91
CHƯƠNG 4: XÂY DỰNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP ....................................... 93
A. Giới thiệu: ............................................................................................................ 93
B. Mục tiêu:............................................................................................................... 93
C. Nội dung bài giảng: ............................................................................................... 93
1.1. Vai trò của người quản lý ................................................................................... 93
1.2. Năng lực lãnh đạo và quyền lực của người quản lý ............................................. 95
1.3. Phong cách lãnh đạo ........................................................................................... 97
1.4. Vận dụng trong quản lý ...................................................................................... 98
2.1. Quan điểm tổ chức định hướng môi trường ......................................................... 99
2.2. Quan điểm tổ chức định hướng con người ........................................................ 103
3.1. Xây dựng chương trình giao ước đạo đức ......................................................... 114
3.2. Tổ chức thực hiện, điều hành và giám sát ......................................................... 114
3.3. Kiểm tra việc thực hiện các chương trình giao ước đạo đức .............................. 115
D. Câu hỏi ôn tập - Bài tập ...................................................................................... 117
E. Tài liệu tham khảo............................................................................................... 117
CHƯƠNG 5: VĂN HÓA TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ................ 119
A. Giới thiệu: .......................................................................................................... 119
B. Mục tiêu:............................................................................................................. 119
