intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Giáo trình Kinh tế tài nguyên môi trường - Phần 2

Chia sẻ: K Loi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

117
lượt xem
23
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình "Kinh tế tài nguyên môi trường" được biên soạn nhằm phục vụ cho đào tạo đại học ngành kinh tế và một số chuyên ngành quản lý tài nguyên và môi trường. Phần 2 của giáo trình trình bày từ chương 4 đến chương 7 với các nội dung: kinh tế tài nguyên không thể tái tạo, kinh tế ô nhiễm môi trường, các phương pháp đánh giá giá trị tài nguyên môi trường và ô nhiễm môi trường, tài nguyên môi trường trong nông nghiệp và phát triển kinh tế nông nghiệp sinh thái.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kinh tế tài nguyên môi trường - Phần 2

Chương IV<br /> KINH T TÀI NGUYÊN KHÔNG TH TÁI T O<br /> 4.1. GI I THI U CHUNG V TÀI NGUYÊN KHÔNG TH TÁI T O<br /> Tài nguyên không th tái t o bao g m các d ng năng lư ng hoá th ch (d u, ga t<br /> nhiên, uranium, than ñá), qu ng, khoáng s n... Toàn b các d ng tài nguyên này s<br /> lư ng có h n trong lòng ñ t. Trong ng n h n, ngu n tài nguyên này không th tái t o.<br /> Th i gian th hi n vai trò quan tr ng trong vi c phân tích vi c s d ng và khai thác<br /> các d ng tài nguyên không tái t o, sau m i m t giai ño n lư ng d tr gi m d n trong<br /> lòng ñ t, s d ng lo i tài nguyên này thư ng gây ra ch t th i cho môi trư ng, như v y<br /> vi c phân tích, s d ng tài nguyên này s khác nhau trong m i giai ño n th i gian.<br /> ði u chúng ta quan tâm khi phân tích là khai thác v i t c ñ nào, các dòng khai<br /> thác qua các giai ño n khác nhau và bao gi thì ngu n tài nguyên này s c n ki t.<br /> 4.2. CÁC V N ð<br /> C U<br /> <br /> V<br /> <br /> KHAI THÁC S<br /> <br /> D NG VÀ M C ðÍCH NGHIÊN<br /> <br /> 4.2.1. V n ñ khai thác và s d ng tài nguyên không th tái t o<br /> 4.2.1.1. Các v n ñ cơ b n c a tài nguyên không th tái t o<br /> - Còn bao nhiêu lâu và trong ñi u ki n nào loài ngư i có th ti p t c khai thác và<br /> s d ng ngu n tài nguyên không tái t o trong lòng ñ t.<br /> - M t lư ng l n các ngu n tài nguyên không tái t o l i không n m trong các nư c<br /> có nhu c u s d ng l n (d u m , vàng, khí ñ t, than...).<br /> - Ngày càng nhi u các công c , k thu t s d ng các ngu n tài nguyên không th<br /> tái t o (ô tô, máy bay...).<br /> - Ít hi u bi t ho c hi u sai v vai trò c a tài nguyên, môi trư ng.<br /> - C ch t lư ng và s lư ng c a ngu n tài nguyên không tái t o ngày càng gi m sút<br /> theo th i gian.<br /> - Khi s d ng ngu n tài nguyên này thư ng t o ra ch t th i và gây nh hư ng t i<br /> môi trư ng nư c, không khí, ñ t.<br /> 4.2.1.2. Nh ng quan tâm chính ñ i v i ngu n tài nguyên không th tái t o<br /> M t s lý thuy t kinh t xung quanh v n ñ tài nguyên không th tái t o<br /> - Các h c thuy t gia kinh t c ñi n quan tâm t i vai trò c a tài nguyên thiên<br /> nhiên t p trung vào 3 y u t c a s n xu t bao g m v n, lao ñ ng, và ñ t ñai. Ricardo<br /> và Malthus là m t trong nh ng nhà kinh t c ñi n quan tâm ñ n vi c phát tri n dân<br /> s và kh năng cung c p lương th c c a trái ñ t, ñ c bi t quan tâm t i kh năng h n<br /> <br /> Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Kinh t Tài nguyên Môi trư ng……….63<br /> <br /> ch c a ñ t nông nghi p. Mark là m t nhà tri t h c, kinh t h c, nhưng trong lý<br /> thuy t kinh t c a Mark ít nói t i s h n ch c a ngu n tài nguyên trong phát tri n<br /> kinh t . L.C Gray (1914) và Harold Hotelling (1931) th o lu n v quy lu t gi m d n<br /> c a doanh thu biên ñ i v i vi c khai thác tài nguyên. H là hai nhà kinh t ñ u tiên<br /> ñ t n n móng cho vi c phân tích m t cách h th ng t l s d ng t i ưu ngu n tài<br /> nguyên không th tái t o.<br /> - Doanh thu khai thác gi m d n do lư ng khai thác gi m d n theo th i gian:<br /> qt = q1 + q2 + .... + qn<br /> - Th i gian th hi n vai trò r t quan tr ng trong phân tích khai thác ngu n tài<br /> nguyên không th tái t o.<br /> - Hi u qu dòng khai thác tài nguyên không th tái t o, s n lư ng khai thác ngày<br /> hôm nay là bao nhiêu và nh hư ng ñ n tương lai như th nào.<br /> 4.2.2. M c ñích<br /> - Mô t và phân tích mô hình lý thuy t cơ b n v s d ng t i ưu ngu n tài nguyên<br /> không th tái t o.<br /> - T ng h p, so sánh các mô hình khác nhau.<br /> 4.3. MÔ HÌNH CƠ B N C A LÝ THUY T KHAI THÁC TÀI NGUYÊN<br /> KHÔNG TH TÁI T O<br /> 4.3.1. Mô hình cơ b n c a lý thuy t khai thác tài nguyên không th tái t o<br /> (trong th trư ng c nh tranh hoàn h o)<br /> 4.3.1.1. Hư ng khai thác c a m t hãng tư nhân (ch p nh n giá c th trư ng)<br /> * V n ñ ñ t ra<br /> - Khai thác tài nguyên không th tái t o trong bao lâu (xu hư ng v th i gian)?<br /> - Khai thác v i s n lư ng nào (xu hư ng s n lư ng khai thác)?<br /> - ði u gì s x y ra ñ i v i giá c trong tương lai (xu hư ng giá)?<br /> - Chi phí c a ngư i s d ng?<br /> * Các ñi u ki n cho mô hình lý thuy t<br /> - Hãng khai thác ch p nh n giá th trư ng, hay nói cách khác giá c c a tài nguyên<br /> khai thác mang bán là giá ñã ñư c quy ñ nh c a th trư ng vì quy mô khai thác c a cá<br /> nhân, hãng là r t nh không th làm thay ñ i giá c a th trư ng.<br /> - Ngư i khai thác ư c tính chính xác lư ng tài nguyên trong lòng ñ t trong giai<br /> ño n khai thác.<br /> - M bao g m tài nguyên có ch t lư ng như nhau (t dư i lên trên).<br /> - Chi phí khai thác s tăng d n do khó khăn hơn, sâu hơn, khan hi m hơn.<br /> Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Kinh t Tài nguyên Môi trư ng……….64<br /> <br /> * Mô hình cơ b n<br /> L i nhu n t i ña: Prmax<br /> ði u ki n ñ u c n (FOC):Ā tương ñương v i MC = MR = giá<br /> Chú ý: trong trư ng h p khai thác tài nguyên thì chi phí biên c a hãng ph i b ng<br /> chi phí th c t c a hãng b ra (chi phí c ñ nh và chi phí bi n ñ i) c ng v i chi phí khan<br /> hi m do tài nguyên ngày càng c n ki t.<br /> Trong trư ng h p mô hình hãng khai thác trong nhi u giai ño n:<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> * (Pq1 − C (q1 )) +<br /> * (Pq2 − C (q2 )) + ... +<br /> π T = Pq0 − C (q0 ) +<br /> * (Pqt − C (qt ))<br /> 1<br /> 2<br /> (1 + r )<br /> (1 + r )<br /> (1 + r )t<br /> Trong ñó: P là giá c a m t ñơn v NRR<br /> C là chi phí khai thác<br /> qt là lư ng khai thác NRR trong giai ño n t<br /> L y ñ o hàm riêng theo qt tìm ñi u ki n c n t i ña hoá l i ích c a hãng (FOC):<br /> 1<br /> 1<br /> * (P − MC (qt ) ) =<br /> * (P − MC (qt +1 ) )<br /> t<br /> (1 + r )<br /> (1 + r ) t +1<br /> Chúng ta có th d dàng nh n ra là c hai v c a phương trình trên là giá tr hi n t i<br /> c a l i nhu n t khai thác trong hai giai ño n t và t+1<br /> V y ta có:<br /> <br /> (P<br /> <br /> − MC<br /> <br /> π<br /> <br /> t + 1<br /> <br /> ) (P<br /> <br /> − MC (t ) )<br /> = r<br /> (P − MC (t ) )t<br /> Công th c trên ñư c g i là lu t Hottelling ph n trăm lãi su t (Hottelling r percent rule)<br /> (t + 1 ) −<br /> <br /> − π<br /> <br /> π t<br /> <br /> t<br /> <br /> = r<br /> <br /> Trong ñó: r là lãi su t ti n vay trên th trư ng<br /> <br /> P&MC<br /> <br /> P&MC<br /> <br /> MC<br /> <br /> MC<br /> <br /> P<br /> <br /> P<br /> P - MCt<br /> <br /> P-MCt+1<br /> <br /> t<br /> <br /> t+1<br /> <br /> Hình 4.1. Chi phí khai thác trong hai giai ño n khác nhau<br /> Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Kinh t Tài nguyên Môi trư ng……….65<br /> <br /> Các quy t ñ nh khai thác c a hãng d a trên Hottelling ph n trăm lãi su t:<br /> - N u t l tăng trư ng c a l i nhu n khai thác b ng v i r hãng có th quy t ñ nh<br /> khai thác ho c không, tuỳ thu c vào các y u t khác c a quá trình s n xu t (Indifference<br /> over extraction).<br /> - N u t l tăng trư ng c a l i nhu n l n hơn r hãng quy t ñ nh không khai thác vì<br /> n u khai thác l y ti n g i vào ngân hàng ch ñư c lãi su t r.<br /> - N u t l tăng trư ng c a l i nhu n nh hơn r, hãng quy t ñ nh khai thác.<br /> 4.3.1.2. Hư ng khai thác c a m t ngành (không còn ch p nh n giá th trư ng vì<br /> lư ng khai thác cu ngành ñ l n làm thay ñ i giá th trư ng)<br /> * Xây d ng mô hình<br /> ð ñơn gi n cho mô hình, chúng ta gi s mô hình g m 2 giai ño n to và t1<br /> T i ña hoá l i nhu n c a ngành: π<br /> Ràng bu c:<br /> S0 = q0 + q1<br /> Trong ñó:<br /> S0 = ngu n d tr tài nguyên lúc chưa khai thác<br /> S d ng hàm Lagrange<br /> <br /> L = Pq0 − C (q0 ) +<br /> <br /> 1<br /> * (Pq1 − C (q1 ) ) + λ (S 0 − q0 − q1 )<br /> (1 + r )1<br /> <br /> ði u ki n ñ u tiên (FOC):<br /> ∂L<br /> = P0 − C0 − λ = 0<br />  ∂q0<br /> <br /> ∂L<br /> (P − C1 )<br /> −λ = 0<br />  ∂q = 1<br /> (1 + r )<br /> 1<br /> <br /> ∂L = S 0 − q0 − q1 = 0<br />  ∂λ<br /> <br /> Chúng ta có:<br /> <br /> (1 )<br /> P0 − C0 = P − C1<br /> <br /> (1 + r )<br /> <br /> Công th c trên ñòi h i giá c a giai ño n ñ u tr chi phí biên c a giai ño n ñ u và<br /> chi t kh u c a giá giai ño n 2 tr chi phí c a giai ño n 2 ph i b ng λ và và b ng nhau.<br /> Chú ý: λ là giá bóng.<br /> <br /> Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Kinh t Tài nguyên Môi trư ng……….66<br /> <br /> * Mô hình phân tích hư ng th i gian, hư ng khai thác và hư ng giá trong<br /> khai thác NRR<br /> Giá<br /> <br /> (a)<br /> <br /> Giá hư ng A<br /> <br /> (b)<br /> <br /> P<br /> <br /> Giá hư ng C<br /> <br /> Giá t i ña<br /> <br /> P*<br /> <br /> Giá hư ng B<br /> <br /> ðư ng c u<br /> <br /> C<br /> lương c u khi t = 0<br /> <br /> qT=0<br /> <br /> T<br /> <br /> ~<br /> T<br /> <br /> ˆ<br /> q<br /> <br /> qt<br /> <br /> qt<br /> <br /> ˆ<br /> T<br /> <br /> Th i gian<br /> <br /> (d)<br /> <br /> (c) ðư ng 45o<br /> Khai thác hư ng B<br /> Khai thác hư ng A<br /> Khai thác hư ng C<br /> <br /> 0<br /> <br /> ~<br /> T<br /> <br /> ˆ<br /> T<br /> <br /> T Th i gian<br /> <br /> Hình 4.2. Mô hình khai thác tài nguyên ba hư ng<br /> K t lu n:<br /> - Giá tăng theo th i gian và hư ng khai thác gi m d n theo th i gian.<br /> - Hi u qu khai thác c a ngành x y ra khi và ch khi ngu n tài nguyên d tr ,<br /> hư ng khai thác và nhu c u v lư ng ph i b ng ZERO trong cùng m t th i gian.<br /> - Hư ng B: T c ñ khai thác quá nhanh, d n t i s n lư ng l n làm cho lư ng cung<br /> tăng nhanh là nguyên nhân làm giá cũng tăng nhưng theo t c ñ ch m (nhanh chóng<br /> làm c n ki t ngu n tài nguyên d tr trong lòng ñ t, xu hư ng giá s không bao gi t i<br /> ñư c giá t i ña theo hư ng này s không hi u qu b i vì ñã không tính ñ n (b quên)<br /> nh ng l i ích thu ñư c trong tương lai c a ngu n tài nguyên.<br /> - Hư ng C: Khai thác ch m, d n t i s n lư ng th p làm cho lư ng cung th p là<br /> nguyên nhân làm giá cao hơn (xu hư ng giá tăng nhanh). ði u ñó s d n t i vi c tăng<br /> giá nhanh chóng và ti n g n t i giá t i ña s m hơn (ngành khai thác s không khai thác<br /> n a và như v y ngu n tài nguyên n m trong lòng ñ t (ví d : các nhà ñ c quy n OPEC).<br /> Không hi u qu vì l i ích c a ngư i tiêu dùng trong hi n t i b gi m.<br /> <br /> Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Kinh t Tài nguyên Môi trư ng……….67<br /> <br />
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2