BỘ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGOẠI NGỮ VÀ CÔNG NGHỆ HÀ NỘI
GIÁO TRÌNH
KINH TẾ VẬN TẢI
(LƯU HÀNH NỘI BỘ)
LỜI MỞ ĐẦU
Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, ngành vận tải
đóng vai trò then chốt trong việc kết nối các nền kinh tế, thúc đẩy thương mại và
phát triển xã hội. Kinh tế vận tải không chỉ bao gồm việc vận chuyển hàng hóa
và hành khách mà còn liên quan đến quản lý và tối ưu hóa các nguồn lực, chi phí
và lợi ích kinh tế liên quan. Việc hiểu rõ các khía cạnh kinh tế của vận tải giúp
các nhà quản lý, doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách đưa ra những
quyết định sáng suốt, nâng cao hiệu quả hoạt động và tăng cường tính cạnh tranh.
Giáo trình "Kinh Tế Vận Tải" được biên soạn nhằm cung cấp cho sinh viên,
nhà quản lý và các chuyên gia một cái nhìn toàn diện về các khía cạnh kinh tế
trong ngành vận tải. Nội dung giáo trình bao gồm các khái niệm cơ bản, lý thuyết
kinh tế vận tải, phương pháp phân tích và các chiến lược quản lý, nhằm trang bị
kiến thức và kỹ năng cần thiết để đối phó với các thách thức và nắm bắt các cơ
hội trong lĩnh vực này.
Mục tiêu của giáo trình là; Cung cấp kiến thức cơ bản về kinh tế vận tải:
Giới thiệu các khái niệm, nguyên tắc và cơ sở lý thuyết của kinh tế vận tải; Phân
tích và đánh giá các yếu tố kinh tế trong vận tải: Trình bày các phương pháp và
công cụ để phân tích chi phí, lợi ích, cung và cầu trong vận tải; Quản lý và tối ưu
hóa hệ thống vận tải: Khám phá các chiến lược và biện pháp quản lý hiệu quả hệ
thống vận tải, từ lập kế hoạch, điều hành đến kiểm soát; Ứng dụng công nghệ
trong kinh tế vận tải: Đánh giá vai trò của công nghệ thông tin, tự động hóa và
các xu hướng công nghệ mới trong cải thiện hiệu quả vận tải.
Giáo trình được chia thành các chương, mỗi chương tập trung vào một khía
cạnh cụ thể của kinh tế vận tải. Mỗi chương bao gồm lý thuyết, ví dụ thực tế và
các bài tập ứng dụng để giúp người đọc hiểu và áp dụng kiến thức vào thực tiễn.
Giáo trình có tổng cộng 9 chương:
Chương 1. Vận tải là ngành sản xuất vật chất
Chương 2. Đặc trưng của sản xuất vận tải
Chương 3. Sản xuất phục vụ trong vận chuyển đường biển
Chương 4. Gia thành vận chuyển đường biển
Chương 5. Gia cước trong vận chuyển đường biển
Chương 6. Lợi nhuận khai thác tàu
Chương 7. Những vấn đề chung của cảng biển
Chương 8. Tài sản cố định trong quá trình sản xuất ở cảng biển
3
Chương 9. Tổ chức sản xuất kỹ thuật ở cảng biển
Chúng tôi hy vọng rằng giáo trình này sẽ là một công cụ hữu ích và hiệu
quả, hỗ trợ người học trong việc nắm bắt và vận dụng các kiến thức về kinh tế
vận tải, từ đó đóng góp vào sự phát triển bền vững và cạnh tranh của doanh
nghiệp.
Tập thể tác giả
4
MỤC LỤC
CHƯƠNG 1.VẬN TẢI LÀ NGÀNH SẢN XUẤT VẬT CHẤT ..................................................... 6
1. Đối tượng nghiên cứu của kinh tế vận tải........................................................................... 6
2. Hiệu quả sản xuất của vận tải ............................................................................................. 7
3. Đặc tính sản xuất của vận tải .............................................................................................. 8
4. Vai trò của vận tải trong lĩnh vực sản xuất ........................................................................ 9
CHƯƠNG 2. ĐẶC TRƯNG CỦA SẢN XUẤT VẬN TẢI ........................................................... 11
1. Vận tải kiếm sống và vận tải nội bộ .................................................................................. 11
2. Các đặc điểm của hoạt động sản xuất vận tải .................................................................. 13
3. Sản phẩm vận tải và đơn vị đo lường sản phẩm vận tải .................................................. 18
CHƯƠNG 3. SẢN XUẤT PHỤC VỤ TRONG VẬN CHUYỂN ĐƯỜNG BIỂN ........................ 22
1. Tàu biển là phương tiện sản xuất trong vận tải biển ....................................................... 22
2. Hàng hóa trong vận tải biển ............................................................................................. 25
3. Tuyến đường biển và cảng biển ........................................................................................ 28
4. Thời gian công tác của tàu ................................................................................................ 30
5. Khả năng vận chuyển của tàu........................................................................................... 31
CHƯƠNG 4. GIÁ THÀNH VẬN CHUYỂN ĐƯỜNG BIỂN ....................................................... 34
1. Khái niệm chung về giá thành vận chuyển đường biển ................................................... 34
2. Phân loại giá thành vận chuyển và chi phí sản xuất phục vụ trong vận tải biển ............ 36
3. Các yếu tố tạo nên độ lớn các khoản mục chi phí trong vận tải đường biển ................... 39
4. Tính toán chi phí khai thác tàu......................................................................................... 41
CHƯƠNG 5. GIÁ CƯỚC TRONG VẬN CHUYỂN ĐƯỜNG BIỂN .......................................... 45
1. Khái niệm chung về giá cước ............................................................................................ 45
2. Tàu chợ.............................................................................................................................. 51
3. Tàu chuyến ........................................................................................................................ 54
4. Tàu khách.......................................................................................................................... 56
5. Khái niệm và FOB và CIF ................................................................................................ 59
CHƯƠNG 6. LỢI NHUẬN KHAI THÁC TÀU ........................................................................... 64
1. Chỉ tiêu lợi nhuận khai thác tàu ....................................................................................... 64
2. Các yếu tố ành hưởng đến chỉ tiêu lợi nhuận khai thác tàu ............................................ 67
3. Phương pháp tính lợi nhuận khai thác tàu ...................................................................... 70
CHƯƠNG 7. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG CỦA CẢNG BIỂN .................................................... 73
1. Khái niệm cảng biển ......................................................................................................... 73
2. Phân loại cảng biển ........................................................................................................... 76
3. Ý nghĩa kinh tế, chức năng của cảng biển ........................................................................ 80
4. Đặc điểm sản xuất phục vụ của cảng biển ........................................................................ 84
5
CHƯƠNG 8. TÀI SẢN CỐ ĐỊNH TRONG QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT Ở CẢNG BIỂN ............ 88
1. Khái niệm và phân loại tài sản cố định ở cảng biển ......................................................... 88
2. Đặc tính tài sản cố định ở cảng biển ................................................................................. 90
3. Hao mòn tài sản cố định ................................................................................................... 93
CHƯƠNG 9. TỔ CHỨC SẢN XUẤT KỸ THUẬT Ở CẢNG BIỂN ........................................... 97
1. Tổ chức lao động ở cảng biển ........................................................................................... 97
2. Tổ chức kỹ thuật xếp dỡ ở cảng biển .............................................................................. 101
3. Khả năng thông qua của cảng biển ................................................................................ 105
