BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
---------------
DƯƠNG VĂN LỢI
MỘT SỐ HIỆU ỨNG VẬT LÝ MỚI TRONG MÔ HÌNH
3−2−3−1VÀ 3−4−1
LUẬN ÁN TIẾN SĨ VẬT LÝ
HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
---------------
DƯƠNG VĂN LỢI
MỘT SỐ HIỆU ỨNG VẬT LÝ MỚI TRONG MÔ HÌNH
3−2−3−1VÀ 3−4−1
Chuyên ngành: Vật lý lý thuyết và Vật lý toán
Mã số: 62 44 01 03
LUẬN ÁN TIẾN SĨ VẬT LÝ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. HOÀNG NGỌC LONG
HÀ NỘI - 2018
LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn GS.TS. Hoàng Ngọc Long, người
thầy luôn nghiêm khắc trong chuyên môn, thân thiện trong đời sống, và hết
lòng thương yêu học trò. Thầy là cầu nối đưa tôi đến với Lý thuyết trường,
một lĩnh vực khó của Vật lý nhưng cũng rất nhiều thú vị. Tôi hãnh diện vì
được làm học trò của thầy. Kính chúc thầy luôn luôn mạnh khỏe.
Tôi xin cảm ơn các thành viên trong Nhóm Lý thuyết trường và Hạt cơ
bản - Trung tâm Vật lý lý thuyết - Viện Vật lý - Học viện Khoa học và Công
nghệ đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong suốt thời gian tôi làm
nghiên cứu sinh. Đặc biệt, tôi xin cảm ơn TS. Phùng Văn Đồng, TS. Đỗ Thị
Hương, TS. Lê Thọ Huệ, và một số đồng nghiệp đã cộng tác, đồng ý cho tôi
sử dụng các công bố chứa các kết quả liên quan đến nội dung luận án.
Tôi xin cảm ơn các đồng chí lãnh đạo và các đồng nghiệp tại Trường Đại
học Tây Bắc đã có những hỗ trợ, động viên cần thiết trong thời gian tôi làm
nghiên cứu sinh.
Tôi xin cảm ơn các đồng chí lãnh đạo và các nhân viên Viện Vật lý -
Học viện Khoa học và Công nghệ đã giúp đỡ tôi hoàn thành các thủ tục hành
chính trong quá trình học tập, nghiên cứu, và bảo vệ luận án.
Cuối cùng, tôi xin dành sự biết ơn tới gia đình đã luôn động viên, ủng
hộ, và hỗ trợ vô điều kiện về mọi mặt để tôi có thể yên tâm nghiên cứu và
hoàn thành luận án này.
i
LỜI CAM ĐOAN
Luận án này được tôi hoàn thành dưới sự hướng dẫn của GS.TS. Hoàng
Ngọc Long. Tôi xin cam đoan những kết quả trình bày trong luận án là do
bản thân tôi đã thực hiện trong thời gian làm nghiên cứu sinh. Cụ thể, chương
1 là phần tổng quan giới thiệu những vấn đề cơ sở có liên quan đến luận án.
Trong chương 2, tôi sử dụng các kết quả nghiên cứu mà tôi đã thực hiện cùng
với TS. Phùng Văn Đồng, TS. Đỗ Thị Hương, NCS Nguyễn Thị Nhuần, và
NCS Nguyễn Thị Kim Ngân. Trong chương 3, tôi sử dụng các kết quả nghiên
cứu mà tôi đã thực hiện cùng với thầy hướng dẫn và TS. Lê Thọ Huệ. Cuối
cùng, tôi xin khẳng định các kết quả có trong luận án "Một số hiệu ứng vật
lý mới trong mô hình 3−2−3−1và 3−4−1" là kết quả mới, không trùng
lặp với kết quả của các luận án và công trình đã có.
Tác giả luận án
Dương Văn Lợi
ii
MỤC LỤC
Lời cảm ơn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i
Lời cam đoan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii
Danh mục các từ viết tắt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v
Danh sách bảng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vi
Danh sách hình vẽ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vii
Mở đầu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Chương 1. Tổng quan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1.1. Mô hình chuẩn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
1.2. Các mô hình mở rộng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.2.1. Mô hình đối xứng trái-phải tối thiểu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.2.2. Các mô hình 3−3−1......................................... 13
1.2.3. Các mô hình 3−4−1......................................... 15
1.3. Kết luận chương 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Chương 2. Hiện tượng luận trong mô hình 3−2−3−1. . . . . . 18
2.1. Mô hình . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
2.2. Phần vô hướng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.3. Phần gauge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
2.4. Tương tác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2.4.1. Tương tác fermion-gauge boson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2.4.2. Tương tác vô hướng-gauge boson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
iii