H ng d n ôn t p thi t t nghi p môn Ng Văn 12ướ
A. VĂN H C S :
KHÁI QUÁT VĂN H C VI T NAM
T CÁCH M NG THÁNG 8-1945 Đ N H T TH K XX
I – Khái quát văn h c Vi t Nam t ch m ng tháng Tám năm 1945 đ n năm 1975: ế
1-Vàit v hoàn c nh l ch s , xã h i, văn h :
- Đ ng l i văn ngh c a Đ ng góp ph n t o nên m t n n văn h c th ng nh t vườ
khuynh h ng t t ng, v t ch c và quan ni m nvăn ki u m i.ướ ư ưở
- Hai cu c kháng chi n ch ng th c dân Pháp và đ qu c Mĩ kéo dài su t 30 năm. ế ế
- N n kinh t n c ta còn ngo nàn và ch m phát tri n. Giao l u văn hoá ch y u ế ướ ư ế
gi i h n trongc n c XHCN. ướ
2- Quá trình phát tri n và nh ng thành t u ch y u: ế
a) Ch ng đ ng t 1945 đ n 1954: ườ ế
- M t s tác ph m trong hai năm 1945-1946 ph n ánh đ c không kh h i, vui s ng ượ ướ
đ c bi t c a nhân dân ta khi đ t n c giành đ c đ c l p. ướ ượ
- T cu i 1946 đ n 1954 văn h c t p trung ph n ánh cu c kháng chi n ch ng th c dân ế ế
Pháp.
+ Truy n ng n và kí s m đ t đ c thành t u: M t l n t i Th đô, Tr n ph ng (Tr n ượ
Đăng), Đôi m t, r ng (Nam Cao);ng (Kim Lân); Th nhà (H Ph ng),… ư ươ
-T năm 1950, xu t hi n nh ng t p truy n, khá dày d n: ng m (Võ Huy Tâm);
Xungch (Nguy n Đình Thi); Đ t n c đ ng lên (Ngun Ng c),… ướ
+ Th ca đ t nhi u thành t u xu t s c: C nh khuya, C nh r ng Vi t B c, R m thángơ
giêng,..( H Chí Minh), Bên kia sông Đu ng ( Hng C m), Tây Ti n (Quang Dũng),..Đ c ế
bi t là t p th Vi t B c c a T H u. ơ
+ M t s v k ch ra đ i ph n ánh k p th i hi n th c cách m ng và kháng chi n. ế
b) Ch ng đ ng t 1955 đ n 1964: ườ ế
- Văn xuôi m r ng đ tài, bao quát knhi u v n đ , nhi u ph m vi c a hi n th c đ i
s ng:
+ Cu c kháng chi n ch ng Pháp ế
+ Hi n th c đ i s ng tr c CM ướ
+ Công cu c xây d ng CNXH
- Th ca pt tri n m nh m , nhi u t p th xu t s c ra đ i ơ ơ
- K ch nói b c phát tri n m i ướ
c) Ch ng đ ng t 1965 đ n 1975: ườ ế
- Ch đ bao trùm c a văn h c là đ cao tinh th n yêu n c, ng i ca ch nghĩa anh hùng ướ
cách m ng.
- Văn xuôi : ph n ánh cu c s ng chi n đ u lao đ ng, kh c ho thành công hình nh ế
con ng i Vi t Nam anh dũng, kn c ng và b t khu t : ườ ườ
- Th đ t đ c b c ti n m i trong m r ng, đào sâu ch t li u hi n th c đ ng th i tăngơ ượ ướ ế
c ng s c khái quát, ch t suy t ng và chính lu n. Đ c bi t là s xu t hi n đông đ o vàườ ưở
nh ng đóngp đ c s c c a th h c nhà th tr . ế ơ
- K ch nói nh ng thành t u m i, gây đ c ti ng vang ượ ế
d) Văn h c ng đ ch t m chi m ế (1946-1975): Xu h ng văn h c ti n b , u n c vàướ ế ướ
cách m ng có nh ng đóng góp đáng ghi nh n trên c hai bình di n chính tr -xã h i và văn
h c.
Trang 1/81
H ng d n ôn t p thi t t nghi p môn Ng Văn 12ướ
3 - Nh ng đ c đi m c b n c a văn h c Vi t Nam t cách m ng tháng m năm ơ
1945 đ n 1975:ế
a) N n văn h c ch y u v n đ ng theo h ng cách m ng hoá, g n sâu s c v i v n ế ư
m nh chung c a đ t n c ướ . Văn h c Vi t Nam 1945-1975 nh m t t m g ng ph n ư ươ
chi u nh ng v n đ l n lao, tr ng đ i nh t c a đ t n c và cách m ng: đ u tranh th ngế ướ
nh t đ t n c vày d ng CNXH. ướ
b) N n văn h c h ng v đ i chúng ướ .
- Nh n th c m i v qu n chúng nhân n.
- H ng v đ i chúng, TP văn h c th ng ng n g n, n i dung d hi u, ch đ rõ ràng,ướ ườ
s d ng nh ng hình th c ngh thu t quen thu c v i nhân n, ngôn ng nh d , trong
sáng, d hi u.
c) N n văn h c ch y u mang khuynh h ng s thi ế ướ c m h ng lãng m n.
+ Khuynh h ng s thi th hi n: ướ
* Đ tài : nh ng v n đ ý nghĩa l ch s và tính ch t toàn dân t c
* Nhân v t chính : nh ng con ng i đ i di n cho tinh hoa khí phách, ph m ch t ý ườ
chí c a dân t c; g n bó s ph n cá nhân v i s ph n đ t n c; luôn đ t b n ph n, trách ướ
nhi m, nghĩa v công dân, ý th c chính tr , tình c m l n, l s ng l n lên hàng đ u
* L i văn : ng i ca, trang tr ng và l p lánh v đ p tráng l , hào hùng.
+ C m h ng lãng m n c m h ng kh ng đ nh cái tôi đ y tình c m, c m ch ng ướ
t i t ng ( th i này ng i ca cu c s ng m i, con ng i m i, ca ng i ch nghĩa ưở ư
anh hùng CM tin t ng vào t ng lai t i sáng c a đ t n c.ưở ươ ươ ướ
+ Khuynh h ng s thi k t h p v i c m h ng lãng m n làm cho văn h c th m nhu nướ ế
tinh th n l c quan, đ ng th i đáp ng đ c yêu c u ph n ánh hi n th c đ i s ng trong ượ
quá trình v n đ ng và phát tri n cách m ng.
II – Vài nét khái quát văn h c Vi t Nam t ch m ng tháng Tám năm 1975 đ n h t ế ế
th k XX:ế
1 - Hoàn c nh l ch s , xã h i, văn h :
- V i chi n th ng năm 1975, l ch s dân tôc ta m ra m t th i kì m i - th i kì đ c l p, t ế
do và th ng nh t đ t n c. Tuy nhiên t 1975 đ n 1985 đ t n c ta l i g p ph i nh ng ướ ế ướ
khó khăn th thách m i.
- T năm 1986, Đ ng ta đ x ng và lãnh đ o công cu c đ i m i toàn di n. Ti p c và ướ ế
giao l u văn hoá đ c m r ng. S nghi p đ i m i thúc đ y n n văn h c cũng ph i đ iư ượ
m i đ phù h p v i nguy n v ng c a nhà văn và ng i đ c cũng nh quy lu t phát tri n ườ ư
khách quan c a văn h c.
2 - Nh ng chuy n bi n và m t s thành t u ban đ u: ế
- T sau 1975 :
+ Th không t o đ c s lôi cu n , h p d n nh các giai đo n tr c nh ng v n ơ ượ ư ướ ư
nh ng tác ph m đ c b n đ c cý. ượ
+ Văn xuôi có nhi u kh i s c, b c l ý th c đ i m i cách vi t v chi n tranh, cách ti p ế ế ế
c n hi n th c đ i s ng.
- T năm 1986 : n h c chính th c b c vào ch ng đ ng đ i m i, g n bó, c p nh t ướ ườ
h n đ i v i nh ng v n đ c a đ i s ng h ng ny. Nhi u tác ph m t o đ c ti ng vangơ ượ ế
l n
- T sau năm 1975, k ch nói phát tri n m nh m . Các v H n Tr ng Ba da hàng th t ươ
(L u Quang Vũ) Mùa hè bi n (Xn Trình),…t o đ c s chú ýư ượ
* M t s ph ng di n đ i m i trong văn h c: ươ
Trang 2/81
H ng d n ôn t p thi t t nghi p môn Ng Văn 12ướ
- Văn h c đ i m i v n đ ng theo khuynh h ng n ch hoá, mang nh nhân b n, nhân ướ
vănu s c.
-Văn h c phát tri n đa d ng h n v đ tài, ch đ ; phong phú m i m h n v th ơ ơ
pháp ngh thu t
- Đ cao tính sáng t o c a nhà văn, đ i m i cách nhìn nh n, cách ti p cân con ng i ơ ế ườ
và hi n th c đ i s ng, đã km phá con ng i trong nh ng m i quan h đa d ng và ph c ườ
t p, th hi n con ng i nhi u ph ng di n c a đ i s ng, k c đ i s ng tâm linh. ườ ươ
Nn t ng th cái m i c a văn h c giai đo n này tính ch t h ng n i, quan tâm ướ
nhi u h n t i s ph n cá nhân trong nh ng hoàn c nh ph c t p, đ i th ng. ơ ơ ườ
Bên c nh nh ng thành t u, quá trình đ i m i văn h c cũng xu t hi n nh ng khuynh
h ng tiêu c c, nh ng bi u hi n quá đà, thi u lành m nhướ ế
III - K t lu nế :
- Văn h c VI T NAM t 1945 đ n 1975 đã k th a phát huy m nh m nh ng ế ế
truy n th ng t t ng l n c a văn h c n t c,đ t đ c nhi u thành t u ngthu t ư ưở ượ
nhi u th lo i, tiêu bi u nh t là th truy n ng n. ơ
- T năm 1986, văn h c đ i m i m nh m phù h p v i nguy n v ng c a nhà văn
ng i đ c, phù h p v i quy lu t khách quan c a văn h c g t hái đ c nh ng thànhườ ượ
t u b c đ u. ướ
B. TÁC PH M, ĐO N TRÍCH TH LO I VĂN CHÍNH
LU N:
1. TUYÊN NGÔN Đ C L P
(H Chí Minh)
PH N 1 : TÁC GI
I.Vài t v ti u s : (SGK)
II. S nghi p văn h c :
1. Quan đi m sáng c:
- Xemn ngh là ho t đ ng tinh th n phong phú ph c v hi u qu cho ho t đ ng
CM. Nhà văn cũng ph i tinh th n xung phong nh nh ng ng i chi n ngoài m t ư ườ ế
tr n. nh chi n đ u c a văn h cế
- Văn ch ng ph i tính chân th t, nh th c ngh thu t c a tác ph m ph i ươ
s ch n l c, sáng t o, ngôn ng trong sáng tránh l i vi t xa l , c u kì, phát huy c t ch ế
n t c, gi gìn s trong ng c a ti ng Vi t. ế
Tính chân th t tính dân t c c a văn
h c:
- N i dung và hình th c tác ph m ph i xu t phát t m c đích, đ i t ng ti p nh n ượ ế
: “Vi t cho ai?”(đ i t ng), “Vi t đ làm gì? (m c đích), “Vi t cái gì?” (n i dung),ế ượ ế ế
“Vi t nh th nào?” (hình thế ư ế c).
nh m c đích c a văn ch ng ươ
2. Di s n văn h c.
a. Văn chính lu n.
- M c đích : đ u tranh chính tr , ti n ng tr c di n k thù, giác ng qu n chúng, ế
th hi n nhi m v ch m ng qua t ng ch ng đ ng l ch s . ườ
Trang 3/81
H ng d n ôn t p thi t t nghi p môn Ng Văn 12ướ
- Ngh thu t : nh ng áng văn chính l n m u m c, th hi n trí sáng su t, trí
tu s c s o, t m lòng yêu ghét n ng nàn, sâu s c, t m hi u bi t sâu r ng v văn hóa, v ế
th c ti n cu c s ng.
- Tác ph m tiêu bi u : B n án ch đ th c dân Pháp, Tuyên ngôn đ c l p, L i ế
u g i toàn qu c kháng chi n… ế
b. Truy n và kí:
- Vi t t nh ng năm 20 c a th k XX (1920-1925) ế ế
- N i dung : t o, châm bi m, đ kích th c dân và phong ki n các n c thu c ế ế ư
đ a, b c l lòng yêu n c n ng nàn, tinh th n t o v truy n th ng b t khu t c a n ướ
t c.
- Ngh thu t : cô đ ng, c t truy nng t o, k t c u đ c đáo, ý t ng thâm thúy, ế ưở
l c quan, phong cách hi n đ i, th hi n v đ p trí tu s c s o v i trí t ng t ng phong ưở ượ
phú, v n văn hoá sâu r ngnh th c ti n.
- Tác ph m tiêu bi u : Con ng i bi t mùi hun khói, Vi nh, Nh ng trò l hayườ ế
Va ren Phan B i Châu(1925), Nh t chìm tàu (1931), V a đi đ ng v a k ườ
truy n (1963)…
c. Th ca: phong p, nhi u th lo iơ
- Nh t kí trong .
+ Tác ph m ghi l i m t cách chân th c ch đ nhà Trung Qu c th i T ng Gi i ế ưở
Th ch giá tr p phán.
+ Ph n ánh b c chân dung t h a c a H Chí Minh : ngh l c phi th ng, tâm h n ườ
khát khao t do, h ng v T qu c, nh y c m tr c v đ p thiên nhiên, trái tim nh ướ ướ
ng v i m i ki p ng i. ế ườ
+ Ngh thu t : u s c v t t ng ư ưở , đa d ng và linh ho t v bút pháp ngh thu t,
k t tinh giá tr t t ng và ngh thu t th ca H Chí Minh.ế ư ưở ơ
- Ngoài NKTT, còn ph i k đ n m t s chùm th ng i làm Vi t B c trong nh ng năm ế ơ ườ
kháng chi n. Th HCM (ế ơ 86 bài – Ti ng Vi t), Th ch n (36 i ) ế ơ phong thái ung
dung, hoà h p v i thiên nhiên, th hi n b n lĩnh c a ng i cách m ng. ư
3. Phong cách ngh thu t: Phong cách ngh thu t c a H Chí Minh đ c đáo mà đa d ng.
- Văn chính lu n: Ng n g n, c ch, l p lu n ch t ch , l đanh thép, b ng
ch ng thuy t ph c, giàu nh lu n chi n đa d ng v bút pháp, giàu hình nh, gi ng ế ế
đi u đa dang.
- Try n : Th hi n tính chi n đ u m nh m ngh thu t trào phúng s c ế
n. Ti ng c i trào phúng nh nhàng thâm thuý sâu cay. Th hi n ch t trí tu s cế ư
s o và hi n đ i.
- Th caơ: Phong cách h t s c đa d ng, hàm súc, uyên thâm, đ t chu n m c vế
ngh thu t, s d ng thành công nhi u th lo i th . Có lo i th tuyên truy n c đ ng l i ơ ơ
l m c m c gi n d , có lo i th hàm súc uyên thâm k t h p gi a màu s c c đi n và bút ơ ế
pháp hi n đ i.
PH N 2 : TÁC PH M
I. Gi i thi u :
1. Hoàn c nh sáng tác : Chi n tranh th gi i l n th hai k t thúc. Phát xít Nh t, k đangế ế ế
chi m đóng n c ta lúc b y gi , đã đ u hàng Đ ng minh. Trên toàn qu c, nhân dân taế ướ
ng d y giành chính quy n. Ngày 26-08-1945, Ch t ch H Chí Minh t chi n khu Vi t ế
B c v t i N i. T i căn nhà s 48 ph Hàng Ngang, Ng i so n th o b n ườ Tuyên
ngôn đ c l p . Ngày 2/9/1945, t i Qu ng tr ng Ba Đình, Hà N i, Ng i thay m t Chính ườ ườ
Trang 4/81
H ng d n ôn t p thi t t nghi p môn Ng Văn 12ướ
ph Lâm th i n c Vi t Nam n ch C ng hoà đ c b n ướ Tuyên ngôn đ c l p khai sinh
ra n c Vi t Nam m i.ướ
2. Đ i t ng m c đích c a TNĐL ượ .
* Đ i t ng. ượ
- Đ ng bào c n c và nhân dân th gi i. ướ ế
- Đ qu c Anh, Pp, Mĩ.ế
* M c đích.
- Tuyên b và kh ng đ nh quy n đ c l p, t do c a dân t c VN,
- c b lu n đi u c a b n xâm l c tr c d lu n th gi i, đ ng th i kh ng ượ ướ ư ế
đ nh ý` chí b o v đ c l p dân t c.
3 B c c:
+ Đo n 1: (t đ u đ n ế không ai th ch i cãi đ c ượ ): Nêu nguyên chung c a Tuyên
ngôn đ c l p.
+... Đo n 2: (T Th ế” đ n “ếph i đ c đ c l p ư ”): T o t i ác c a th c dân Pháp và
kh ng đ nh th c t l ch s nhân n ta đã kiên trì đ u tranh n i d y giành chính ế
quy n, l p nên n c VNDCCH. ướ
+ Đo n 3 (Còn l i) : L i tuyên ngôn và nh ng tuyên b v ý chí b o v n n đ c l p, t
do c a dân t c.
II - N i dung đ c hi u :
1. C s pháp c a b n tun nn :ơ
- Trích d n 2 b n tuyên ngôn c a Mĩ ( 1776) Pháp (1791) : kh ng đ nh Nhân
quy n và Dân quy n c a con ng i. ườ
Đ cao giá tr t t ng nhân đ o, ti n b c a nhân dân Mĩ và Pháp, cũng là c a ư ưở ế
văn minh nhân lo i.
m c s ơ pháp lí cho b n tuyên ngôn.
- T quy n bình đ ng và t do c a con ng i, tác gi suy r ng ra: “T t c dân t c ườ
trên th gi i sinh ra đ u có quy n nh đ ng” → Kh ng đ nh quy n đ c l pn t c c aế
VN.
m đ u sâu s c, hùng h n nh m tranh th s đ ng tình ng h c a d lu n ư
ti n b th gi i, đ ng th i ngăn ch n âm m u tái chi m Đông D ng c a th c dân Pháp;ế ế ư ế ươ
ngăn ch n âm m u can thi p c a đ qu c Mĩ và ư ế nh c nh h đ ng ph n b i t tiên.
2/ C s th c t c a b n tuyên ngônơ ế :
a / V ch tr n b m t tàn b o , x o quy t c a Pháp :
- L i d ng c “bình đ ng , bác ái đ c p n c ta, bóc l t ta v m i m t : ướ ướ
chính tr , kinh t , văn hóa, giáo d c, ngo i giao. ế
Gi ng văn v a hùng h n , đanh thép , d n ch ng c th , liên ti p t cáo t i ác ế
c a Pháp.
b/ Thông đi p mà b n Tuyên ngôn đ c l p h ng t i : ư
- Tuyên b thoát li h n quan h v i th c n Pháp, xóa b h t m i hi p c, đ c ế ướ
quy n c a th c dân Pháp v VN.
- Kêu g i toàn dân VN đoàn k t ch ng l i âm m u xâm l c c a th c dân Pháp. ế ư ượ
- Kêu g i c ng đ ng qu c t ng nh n quy n đ c l p t do c a VN. ế
3. L i tuyên ngôn nh ng tuyên b v ý chí b o v n n đ c l p, t do c a dân
t c
- Tuyên b nhân dân VN quy t tâm gi v ng n n đ c l p c a dân t c. ế
Trang 5/81