201
CHƯƠNG X. MỘT SỐ HÌNH KHỐI TRONG THỰC TIỄN
Bài 31. HÌNH TRỤ VÀ HÌNH NÓN
Thời gian thực hiện: 2 tiết
I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức, kĩ năng
- Mô tả đường sinh, chiều cao, bán kính đáy của hình trụ; mô tả đỉnh, đường sinh, chiều cao,
bán kính đáy của hình nón.
- Tạo lập hình trụ, hình nón.
- Tính diện tích xung quanh và thể tích của hình trụ, hình nón.
- Giải quyết một số vấn đề thực tiễn gắn với việc tính thể tích, diện tích xung quanh của hình
trụ, hình nón.
2. Về năng lực
- Rèn luyện và phát triển năng lực toán học, đặc biệt là năng lực mô hình hóa toán học,
năng lực tư duy và lập luận toán học.
- Góp phần phát triển các năng lực chung như năng lực giao tiếp và hợp tác (qua việc thực
hiện hoạt động nhóm,…), năng lực thuyết trình, báo cáo (khi trình bày kết quả của nhóm),
năng lực tự chủ và tự học (khi đọc phần Tìm tòi – Khám phá, làm bài tập ở nhà),…
3. Về phẩm chất
Góp phần giúp HS rèn luyện và phát triển các phẩm chất tốt đẹp (yêu nước, nhân ái,
chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm):
+ Tích cực phát biểu, xây dựng bài và tham gia các hoạt động nhóm;
+ Có ý thức tích cực tìm tòi, sáng tạo trong học tập; phát huy điểm mạnh, khắc phục các
điểm yếu của bản thân.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Giáo viên:
+ Giáo án, bảng phụ, máy tính cầm tay, máy chiếu (nếu có), bảng, phấn, phiếu học tập,…
- Học sinh:
+ SGK, vở ghi, dụng cụ học tập, máy tính cầm tay.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Bài học này dạy trong 2 tiết:
+ Tiết 1. Mục 1. Hình trụ.
+ Tiết 2. Mục 2. Hình nón.
202
Tiết 1. HÌNH TRỤ
Nội dung, phương thức tổ chức
hoạt động học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm, đánh
giá kết quả hoạt động
Mục tiêu cần đạt
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Gợi động cơ, tạo tình huống xuất hiện trong thực tế để HS tiếp cận với khái niệm
hình trụ và hình nón.
Nội dung: HS đọc yêu cầu tình huống, từ đó làm nảy sinh nhu cầu tìm hiểu hình trụ và hình
nón.
Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
Tổ chức hoạt động: HS làm việc cá nhân, dưới sự hướng dẫn của GV.
Tình huống mở đầu (3 phút)
- GV yêu cầu HS đọc nội dung của
Tình huống mở đầu.
- Đặt vấn đề:
GV có thể gợi vấn đề như sau: Trong
bài học này, chúng ta sẽ tìm hiểu một
số yếu tố cơ bản về hình trụ, hình nón
và những vấn đề thực tiễn gắn với việc
tính diện tích, thể tích của chúng.
HS suy nghĩ về tình huống
mở đầu và nảy sinh nhu cầu
tìm hiểu hình trụ, hình nón.
+ Mục đích của hoạt
động này là gợi động
cơ HS tìm hiểu khái
niệm hình trụ và hình
nón.
+ Góp phần phát
triển năng lực giao
tiếp toán học.
HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Mục tiêu: HS nhận biết được đường sinh, chiều cao, bán kính đáy của hình trụ.
Nội dung: HS đọc phần Đọc hiểu – Nghe hiểu, từ đó nhận biết được hình trụ và mô tả được
đỉnh, đường sinh, chiều cao, đáy, bán kính đáy của hình trụ.
Sản phẩm: Câu trả lời cho các yêu cầu của GV.
Tổ chức thực hiện: HS hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm dưới sự hướng dẫn của GV.
1. Hình trụ
Nhận biết hình trụ (8 phút)
- GV yêu cầu HS hoạt động cá nhân
đọc phần Nghe hiểu – Đọc hiểu trong
SGK.
- GV yêu cầu HS nêu một số đồ vật có
hình dạng hình trụ trong đời sống.
- GV trình chiếu phần Đọc hiểu –
Nghe hiểu trong SGK và những hình
ảnh hình trụ GV sưu tầm được, yêu
cầu HS xác định các yếu tố của hình
trụ.
HS làm việc dưới sự hướng
dẫn của GV.
+ Mục đích của hoạt
động này là giúp HS
tìm hiểu một số yếu
tố của hình trụ như:
đỉnh, đường sinh,
đáy, bán kính đáy,
chiều cao.
+ Góp phần phát
triển năng lực giao
tiếp toán học, năng
lực mô hình hóa toán
học.
203
Nội dung, phương thức tổ chức
hoạt động học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm, đánh
giá kết quả hoạt động
Mục tiêu cần đạt
- GV viết bảng hoặc trình chiếu nội
dung trong Khung kiến thức.
Ví dụ 1 (5 phút)
- GV sử dụng bảng phụ hoặc trình
chiếu nội dung Ví dụ 1 trong SGK.
GV tổ chức cho HS làm việc cá nhân
Ví dụ 1.
- GV yêu cầu HS trả lời Ví dụ 1, nhận
xét bài làm của HS và kết luận.
HS thực hiện Ví dụ 1 và ghi
bài vào vở.
+ Mục đích của hoạt
động này là giúp HS
xác định một số yếu
tố của hình trụ.
+ Góp phần phát
triển năng lực giao
tiếp toán học.
HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mục tiêu: Củng cố kĩ năng tạo lập hình trụ, mô tả đường sinh, chiều cao, bán kính đáy của
hình trụ.
Nội dung: HS thực hiện các yêu cầu trong Luyện tập 1 và Thực hành 1, từ đó củng cố kĩ
năng tạo lập hình trụ và mô tả các yếu tố của hình trụ.
Sản phẩm: Lời giải của HS.
Tổ chức thực hiện: HS hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm, dưới sự hướng dẫn của GV.
Luyện tập 1 (4 phút)
- GV tổ chức cho HS làm việc cá
nhân, sau đó mời một hoặc hai HS kể
tên bán kính đáy và đường sinh.
- GV nhận xét bài làm của HS và chốt
lại nội dung.
- HS hoạt động cá nhân và
trình bày vào vở ghi.
HD.
- Các bán kính đáy còn lại là:
OF, ON,
.
OE
- Đường sinh còn lại là:
.MN
+ Mục đích của hoạt
động này là giúp HS
xác định một số yếu
tố của hình trụ.
+ Góp phần phát
triển năng lực tư duy
và lập luận toán học.
Thực hành 1 (5 phút)
- GV tổ chức cho HS thực hiện Thực
hành 1 theo nhóm đôi. GV quan sát
sản phẩm của các nhóm, mời đại diện
hai nhóm trình bày sản phẩm và kết
quả thảo luận của nhóm mình.
- GV nhận xét bài làm của các nhóm
và chốt lại nội dung.
HS làm việc dưới sự hướng
dẫn của GV.
HD. Sản phẩm hình trụ của
HS.
Chiều cao là
( )
8 cm .=AB
Chu vi của đáy là
+ Mục đích của hoạt
động này là giúp HS
luyện tập tạo lập hình
trụ và xác định một
số yếu tố của hình
trụ.
+ Góp phần phát
triển năng lực mô
hình hóa toán học.
204
Nội dung, phương thức tổ chức
hoạt động học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm, đánh
giá kết quả hoạt động
Mục tiêu cần đạt
HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Mục tiêu: HS nhận biết được công thức tính diện tích xung quanh và thể tích của hình trụ.
Nội dung: HS thực hiện HĐ1 và HĐ2, từ đó rút ra công thức tính diện tích xung quanh và
thể tích của hình trụ.
Sản phẩm: Câu trả lời của HĐ1 và HĐ2.
Tổ chức thực hiện: HS hoạt động cá nhân dưới sự hướng dẫn của GV.
Diện tích xung quanh và thể tích của
hình trụ (8 phút)
- GV tổ chức cho HS thực hiện HĐ1
và HĐ2 theo nhóm đôi trong 5 phút,
sau đó mời đại diện các nhóm trả lời
câu hỏi; các nhóm khác lắng nghe và
so sánh với kết quả của nhóm mình;
GV tổng kết, rút ra công thức tính diện
tích xung quanh và thể tích hình trụ.
- GV viết bảng hoặc trình chiếu nội
dung của Khung kiến thức.
- HS trả lời HĐ1, HĐ2 và ghi
bài vào vở.
HD.
HĐ1: Diện tích mặt xung
quanh của hình trụ là:
( )
2
90 cm .
HĐ2: Thể tích lăng trụ đứng
tam giác và lăng trụ đứng tứ
giác là:
..
đáy
Sh
+ Mục đích của hoạt
động này là giúp HS
nhận biết được công
thức tính diện tích
xung quanh và thể
tích hình trụ.
+ Góp phần phát
triển năng lực giao
tiếp toán học, năng
lực tư duy và lập luận
toán học.
Ví dụ 2 (5 phút)
- GV sử dụng bảng phụ hoặc trình
chiếu nội dung Ví dụ 2 trong SGK.
- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm
đôi để thực hiện Ví dụ 2, sau đó GV
gọi đại diện một nhóm đưa ra đáp án
và các nhóm còn lại nhận xét câu trả
lời, cuối cùng GV nhận xét câu trả lời
của các nhóm và kết luận.
HS thực hiện Ví dụ 2 và ghi
bài vào vở.
+ Mục đích của hoạt
động này là giúp HS
áp dụng công thức để
tính diện tích xung
quanh và thể tích
hình trụ.
+ Góp phần phát
triển năng lực tư duy
và lập luận toán học.
HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mục tiêu: Củng cố kĩ năng tính diện tích xung quanh và thể tích của hình trụ.
Nội dung: HS thực hiện các yêu cầu trong Luyện tập 2.
Sản phẩm: Lời giải của HS.
Tổ chức thực hiện: HS hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm, dưới sự hướng dẫn của GV.
Luyện tập 2 (5 phút)
- GV tổ chức cho HS làm việc cá nhân
thực hiện Luyện tập 2.
- HS thực hiện Luyện tập 2.
HD. h =
1,6 m
; R =
0,5 m
.
+ Mục đích của phần
này là giúp HS luyện
tập tính diện tích
205
Nội dung, phương thức tổ chức
hoạt động học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm, đánh
giá kết quả hoạt động
Mục tiêu cần đạt
- GV mời hai HS trả lời câu hỏi, GV
nhận xét bài làm của HS và chốt lại
nội dung.
a) Diện tích xung quanh của
thùng nước là:
( )
2
2 1,6 m .==
xq
S Rh

b) Thể tích của thùng nước
là:
( )
21257 .=V R h l
Vậy thùng nước chứa được
khoảng 1 257 lít nước.
xung quanh và thể
tích hình trụ.
+ Góp phần phát
triển năng lực tư duy
và lập luận toán học.
TỔNG KẾT VÀ HƯỚNG DẪN CÔNG VIỆC Ở NHÀ
GV tổng kết lại nội dung bài học và dặn dò công việc ở nhà cho HS (2 phút)
- GV tổng kết lại các kiến thức trọng tâm của bài học: Các yếu tố của hình trụ, công thức diện
tích xung quanh và thể tích của hình trụ.
- Nhắc HS về nhà ôn tập các nội dung đã học.
- Giao cho HS làm bài tập trong SGK trang 100: Bài 10.11, 10.12.
Tiết 2. HÌNH NÓN
Nội dung, phương thức tổ chức hoạt
động học tập của học sinh
Dự kiến sản phẩm, đánh giá
kết quả hoạt động
Mục tiêu cần đạt
HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Mục tiêu: HS mô tả được đường sinh, chiều cao, bán kính đáy của hình nón.
Nội dung:
HS đọc phần Đọc hiểu – Nghe hiểu, từ đó nhận biết được hình nón và mô tả được đỉnh, đường
sinh, chiều cao, đáy, bán kính đáy của hình nón.
Sản phẩm: Câu trả lời cho các yêu cầu của GV.
Tổ chức thực hiện: HS hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm dưới sự hướng dẫn của GV.
2. Hình nón
Nhận biết hình nón (7 phút)
- GV yêu cầu HS hoạt động cá nhân
đọc phần Nghe hiểu – Đọc hiểu trong
SGK.
- GV yêu cầu HS nêu một số đồ vật có
hình dạng hình nón trong đời sống.
- GV trình chiếu phần Đọc hiểu –
Nghe hiểu trong SGK và những hình
ảnh hình trụ GV sưu tầm được, yêu
HS làm việc dưới sự hướng dẫn
của GV.
+ Mục đích của
hoạt động này là
giúp HS tìm hiểu
một số yếu tố của
hình nón như:
đỉnh, chiều cao,
đường sinh, bán
kính đáy.
+ Góp phần phát
triển năng lực
giao tiếp toán