KHI NÀO TRẺ
BẮT ĐẦU TẬP NÓI?
Nói là cách mạnh mẽ nhất để trẻ tương tác với môi trường xung quanh. Phát triển
lời nói có ý nghĩa quan trọng đến sự phát triển của bé. Nếu một đứa trẻ không thể
giao tiếp bằng lời nói, bé có thể dễ dàng nản chí và thậm chí rút lui về mặt xã hội.
1. Trẻ bắt đầu tập nói khi nào?
Trẻ bắt đầu làm quen với âm thanh ngay từ khi mới ra đời, nhiều bé ngay từ trong bụng
mẹ. Đến tháng thứ 3 - 4 bé thực sự bắt đầu tập nói. Quá trình tập nói diễn ra trong vòng 3
năm đầu đời với những thay đổi liên tục chứng minh khả năng tiếp thu và học hỏi cực
nhanh của bé.
1.1 Đứa trẻ
- Sinh ra đến 3 tháng tuổi: Lúc này, bé thường được nghe những âm thanh dỗ dành,
ru ngủ của mẹ. Bé chỉ mới bắt đầu phát ra những âm thanh đầu đời, chủ yếu là nguyên
âm đơn, như ahhhh.
- 2 đến 3 tháng tuổi: Ngôn ngữ phát ra chủ yếu là tiếng khóc. Tiếng khóc biểu hiện
khác nhau trong các tình huống khác nhau. Khi bạn quen với bé, bạn có thể phân biệt
tiếng khóc do đói với tiếng khóc khi bé mệt mỏi.
- 3 đến 4 tháng tuổi: Bé phát ra những âm thanh phức tạp hơn và bắt đầu bập bẹ tạo
ra những âm thanh như "muh-muh" hoặc "bah-bah".
- 5 đến 6 tháng tuổi: Bé bắt đầu luyện tập ngữ điệu, tăng giảm âm lượng, cường độ để
đáp lại lời nói và nét mặt của bạn.
Chú ý: Nếu bé không phát ra âm thanh khi được 6 tháng tuổi, hãy đưa bé đi khám bác sĩ.
7 đến 12 tháng tuổi: Bé bập bẹ phát ra những âm thanh đa dạng hơn. Bé cố gắng bắt
chước lời nói của bạn bằng các cụm từ như "bah-bah-bah" hoặc "dee-dee-dah".
Chú ý: Nếu bé không phát ra âm thanh khi được 7 tháng tuổi, hãy đưa bé đến khám bác
sĩ.
1.2 Trẻ mới biết đi
- 12 tháng tuổi: Trẻ bắt đầu nói những từ có nghĩa. Trẻ có khả năng bắt chước một vài
từ trong cụm từ mà bạn nói ra.
- 14 tháng tuổi: Trẻ thay đổi ngữ điệu nhiều hơn và sử dụng thêm cử chỉ tay để bày tỏ
lời nói được rõ ràng hơn.
Chú ý: Nếu trẻ không nói bất cứ lời nào trước 15 tháng tuổi, hãy đưa trẻ đến khám bác
sĩ.
- 16 tháng tuổi: Bé nói được nhiều từ hơn, bắt đầu gọi bạn như "mẹ ơi" để thu hút sự
chú ý, gật đầu và lắc đầu cho câu hỏi có - không. Bé bắt đầu phát âm các phụ âm như
t, d, n, w và h.
- 18 tháng tuổi: Bé đã có vốn từ vựng khoảng 10 - 20 từ, bao gồm tên "mẹ", một số
động từ và tính từ. Bé có khả năng nói cụm từ đơn giản "muốn con búp bê".
- 18 đến 24 tháng tuổi: Bé bắt đầu nói các cụm từ gồm 2 từ trở lên cho các mục đích
mới lạ hơn.
1.2 Mầm non
- 24 tháng: Trẻ biết 50 đến 100 từ, sử dụng các câu ngắn 2 - 3 từ và đại từ nhân xưng
để giao tiếp.
- 2 đến 3 năm: Bé có thể giao tiếp cơ bản với vốn từ 200 - 300 từ, và mở rộng cụm từ
từ 3 - 6 từ.
Chú ý: Nếu trẻ 2 hoặc 3 tuổi lặp lại câu hỏi của bạn thay vì trả lời với mức độ thường
xuyên, hãy đưa trẻ đi khám. Đây có thể là một dấu hiệu sớm của chậm ngôn ngữ.
3 đến 4 năm: Trẻ thường sử dụng các từ như "tại sao", "cái gì" và "ai". Trẻ có thể nói
những gì đã xảy ra khi bạn ra khỏi nhà.
Chú ý: Bé có thể phát ra âm thanh như thể bé nói lắp nếu bé ở trong trạng thái phấn
khích khi giao tiếp. Điều này là hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo
dài trong hơn 6 tháng, hoặc phải cố gắng khi nói, hãy gặp và nói chuyện với bác sĩ.
2. Nguyên tắc cơ bản khi dạy trẻ tập nói
Có những nguyên tắc cơ bản nào khi dạy trẻ tập nói?
2.1 Nụ cười và chú ý
Bạn nên khuyến khích bé cố gắng giao tiếp với bạn bằng sự quan tâm và tình yêu thương:
Mỉm cười thường xuyên với bé, đặc biệt là khi bé đang cố gắng nói chuyện với
bạn.
Nhìn bé bập bẹ và cười, thay vì nhìn đi chỗ khác, ngắt lời hoặc nói chuyện với
người khác.
Hãy kiên nhẫn khi bạn cố gắng giải mã cuộc nói chuyện bằng ngôn ngữ không lời
của trẻ sơ sinh, như nét mặt, tiếng bập bẹ có thể báo hiệu bé đang buồn hoặc vui.
Dành thời gian để quan tâm và yêu thương bé, ngay cả khi bạn bận rộn với những
công việc khác.
2.2 Bắt chước bé
Bằng cách bắt chước bé, bạn sẽ gửi một thông điệp quan trọng: "Mẹ đang cố gắng
hiểu con hơn"
Có những cuộc trò chuyện qua lại nhằm dạy bé cách nói chuyện.
Bắt chước cách phát âm của bé, "ba-ba" hoặc "goo-goo", sau đó đợi bé phát ra âm
thanh khác và lặp lại âm đó.
Cố gắng hết sức để trả lời, ngay cả khi bạn không hiểu những gì bé đang cố nói.
Tăng cường giao tiếp bằng cách mỉm cười và phản chiếu nét mặt.
2.3 Nói chuyện thường xuyên với bé
Các bé rất thích nghe bạn nói, đặc biệt với giọng nói ấm áp, vui vẻ. Các bé học cách nói
bằng cách bắt chước những âm thanh chúng nghe thấy xung quanh. Vì vậy, bạn càng nói
chuyện với bé, bé sẽ càng nhanh chóng phát triển các kỹ năng nói. Nhiều người lớn sử
dụng giọng điệu đặc biệt khi nói chuyện trẻ con như giọng nói cao vút với biểu cảm
cường điệu hay giả giọng nữ.
Cải thiện kỹ năng lắng nghe bằng cách nói chuyện thường xuyên với bé suốt cả ngày, kể
lại các hoạt động của bạn với bé. Nói chuyện khi bạn đang cho ăn, mặc quần áo, bế và
tắm cho bé, vì vậy bé bắt đầu liên kết những âm thanh ngôn ngữ này với các đồ vật và
hoạt động hàng ngày. Lặp lại các từ đơn giản như "mama" và "papa" thường xuyên và rõ
ràng để bé bắt đầu nghe những từ quen thuộc.