BÀI TI U LU N - Ể Ậ K năng c a Lu t s trong các v án hình sỹ ủ ậ ư ụ ự
K NĂNG C A LU T S TRONG HO T Đ NG ĐÁNH GIÁ Ỹ Ủ Ậ Ư Ạ Ộ
VÀ NGHIÊN C U CH NG CỨ Ứ Ứ
Theo quy đ nh c a pháp lu t t t ngị ủ ậ ố ụ hình s ,ự Lu t s đ c tham giaậ ư ượ
t t ng v i t cách là ng i bào ch a cho b can, b cáo ho c ng i b oố ụ ớ ư ườ ữ ị ị ặ ườ ả
v quy n, l i ích h p pháp c a các đ ng s khác trong v án. Khi thamệ ề ợ ợ ủ ươ ự ụ
gia t t ng Lu t s đ c tham gia v i hai m c đích là b o v quy n vàố ụ ậ ư ượ ớ ụ ả ệ ề
l i ích h p pháp c a b can, b cáoợ ợ ủ ị ị (thân chủ) và góp ph n làm sáng t cácầ ỏ
tình ti t c a v án b o đ m cho công tác xét x đ c khách quan, đúngế ủ ụ ả ả ử ượ
pháp lu t. Khi tham gia trong t t ng dù v i vai trò là ng i bào ch a choậ ố ụ ớ ườ ữ
c a b can, b cáo hay ng i b o v quy n và l i ích h p pháp c a b can,ủ ị ị ườ ả ệ ề ợ ợ ủ ị
b cáoị, l i ích h p pháp c a đ ng s … thì Lu t s cùng v i thân chợ ợ ủ ươ ự ậ ư ớ ủ
c a mình luôn tr thành m t bên trong t t ng. Do đó khi đã tr thành m tủ ở ộ ố ụ ở ộ
bên trong t t ng thì Lu t s ph i s d ng t ng h p nh ng kinh nghi mố ụ ậ ư ả ử ụ ổ ợ ữ ệ
ngh nghi p và ki n th c c a mình trong đó có ki n th c v ch ng cề ệ ế ứ ủ ế ứ ề ứ ứ
nh m bác l i quan đi m đ i l p, b o v quan đi m c a mình. Chính vìằ ạ ể ố ậ ả ệ ể ủ
v y, có th nói, s hi u bi t v lý lu n ch ng c và kh năng s d ngậ ể ự ể ế ề ậ ứ ứ ả ử ụ
ch ng c trong t t ng là nh ng đi u ki n quan tr ng b o đ m s thànhứ ứ ố ụ ữ ề ệ ọ ả ả ự
công c a Lu t s trong tranh t ng.ủ ậ ư ụ
đ tài ti u lu n này, chúng ta cùng tìm hi u các k năng c a lu tỞ ề ể ậ ể ỹ ủ ậ
s trong ho t đ ng đánh giá và nghiên c u ch ng c . ư ạ ộ ứ ứ ứ
V kềhái ni m ch ng c :ệ ứ ứ
Nh th nào g i là ch ng c trong m t v án hình s ?ư ế ọ ứ ứ ộ ụ ự Chúng ta
th ng th y r ng, ườ ấ ằ sau khi có m t v ộ ụ án hình s ựx y ra, các d u v t c aả ấ ế ủ
v án v n còn l u l i đâu đó và đ c th hi n d i nh ng hình th c khácụ ẫ ư ạ ượ ể ệ ướ ữ ứ
nhau. Khi các d u v t y th hi n ấ ế ấ ể ệ ý nghĩa quan tr ng nh m xác đ nh cóọ ằ ị
hay không có hành vi ph m t iạ ộ trong v án. Thì t các d u v t đó vàụ ừ ấ ế các
đi u ki nề ệ , căn c khácứ, các c quan ti n hành t t ng s kh i t , truy tơ ế ố ụ ẽ ở ố ố
hay xét x m t ng i đã có hành vi ph m t i. Nh ng d u v t nh v yử ộ ườ ạ ộ ữ ấ ế ư ậ
trong v án hình s đ c g i là ch ng c .ụ ự ượ ọ ứ ứ
Nguy n Th Phúcễ ị
BÀI TI U LU N - Ể Ậ K năng c a Lu t s trong các v án hình sỹ ủ ậ ư ụ ự
Theo quy đ nh t i kho n 1, Đi u 64, B lu t T t ng hình s nămị ạ ả ề ộ ậ ố ụ ự
2003 thì:
“Ch ng c là nh ng gì có th t, đ c thu th p theo trình t , th t cứ ứ ữ ậ ượ ậ ự ủ ụ
do B lu t này quy đ nh mà C quan đi u tra, Vi n ki m sát và Toà ánộ ậ ị ơ ề ệ ể
dùng làm căn c đ xác đ nh có hay không có hành vi ph m t i, ng iứ ể ị ạ ộ ườ
th c hi n hành vi ph m t i cũng nh nh ng tình ti t khác c n thi t choự ệ ạ ộ ư ữ ế ầ ế
vi c gi i quy t đúng đ n v án.ệ ả ế ắ ụ ”
Ch ng c đ c xác đ nh b ng:ứ ứ ượ ị ằ
- V t ch ng ậ ứ (Theo Đi u 74 BLTTHS thì, “ềV t ch ng là v t đ cậ ứ ậ ượ
dùng làm công c , ph ng ti n ph m t i; v t mang d u v t t i ph m, v tụ ươ ệ ạ ộ ậ ấ ế ộ ạ ậ
là đ i t ng c a t i ph m cũng nh ti n b c và v t khác có giá tr ch ngố ượ ủ ộ ạ ư ề ạ ậ ị ứ
minh t i ph m và ng i ph m t iộ ạ ườ ạ ộ ”);
- L i khai c a ng i làm ch ng, ng i b h i, nguyên đ n dân s ,ờ ủ ườ ứ ườ ị ạ ơ ự
b đ n dân s , ng i có quy n l i, nghĩa v liên quan đ n v án, ng i bị ơ ự ườ ề ợ ụ ế ụ ườ ị
b t, ng i b t m gi , b can, b cáo;ắ ườ ị ạ ữ ị ị
- K t lu n giám đ nh;ế ậ ị
- Biên b n v ho t đ ng đi u tra, xét x và các tài li u, đ v tả ề ạ ộ ề ử ệ ồ ậ
khác.
Nh v y, vi c lu t s nh n di n tr c tiên đ c ch ng c baoư ậ ệ ậ ư ậ ệ ướ ượ ứ ứ
g m nh ng n i dung gì theo quy đ nh c a pháp lu t nh trên s giúp lu tồ ữ ộ ị ủ ậ ư ẽ ậ
s dành s t p trung c a mình vào nh ng y u t đ c xác đ nh là ch ngư ự ậ ủ ữ ế ố ượ ị ứ
c nói trên, nh m ti n hành đánh giá và nghiên c u có k t qu cao nh t.ứ ằ ế ứ ế ả ấ
V y, ch ng c mang nh ng đ c đi m gì? Tr l i câu h i này sậ ứ ứ ữ ặ ể ả ờ ỏ ẽ
giúp lu t s n m b t th t ch c các đ c tr ng c n thi t khi ti p c nậ ư ắ ắ ậ ắ ặ ư ầ ế ế ậ
ch ng c c a m t v án hình s , b i n u không n m ch c các đ c tr ngứ ứ ủ ộ ụ ự ở ế ắ ắ ặ ư
c a chúng, nhi u khi ủ ề không th quy t đ nh vi c đánh giá chúng ra sao vàể ế ị ệ
có th t n th i gian, công s c và vi c đánh giá nh ng y u t có trong vể ố ờ ứ ệ ữ ế ố ụ
án, nh ng l i không liên quan đ n v án, ho c không ph c v cho m cư ạ ế ụ ặ ụ ụ ụ
đích b o v quy n và l i ích c a than ch mình. ả ệ ề ợ ủ ủ
Ch ng c có các đ c đi m sau:ứ ứ ặ ể
Nguy n Th Phúcễ ị
BÀI TI U LU N - Ể Ậ K năng c a Lu t s trong các v án hình sỹ ủ ậ ư ụ ự
- Tính khách quan: Đây là đ c tr ng quan tr ng khi ti p c n, tìmặ ư ọ ế ậ
hi u và đánh giá ch ng c bu c lu t s ph i l u ý k . Tính khách quanể ứ ứ ộ ậ ư ả ư ỹ
th hi n ể ệ nh ng gì có th t và ph n ánh trung th c nh ng tình ti t c a vữ ậ ả ự ữ ế ủ ụ
án hình s đã x y ra.ự ả N u không đ m b o tính khách quan, nh ng y u tế ả ả ữ ế ố
đ c g i tên là ch ng c trong v án s làm sai l ch tính ch t c a v án.ượ ọ ứ ứ ụ ẽ ệ ấ ủ ụ
S đ m b o tính khách quan c a ch ng c trong v án s giúp các cự ả ả ủ ứ ứ ụ ẽ ơ
quan ti n hành t t ng đ a ra nh ng quy t đ nh đúng, không oan sai; đ ngế ố ụ ư ữ ế ị ồ
th i cũng qua đó, lu t s có c s đ b o v cho than ch c a mình theoờ ậ ư ơ ở ể ả ệ ủ ủ
đúng tinh th n pháp lu t. ầ ậ
- Tính liên quan: Đây là đ c đi m xác đ nh ngu n g c c a vi c hìnhặ ể ị ồ ố ủ ệ
thành ch ng c , cũng nh xác đ nh có th c v m i quan h gi a v án v iứ ứ ư ị ự ề ố ệ ữ ụ ớ
các y u t đ c g i là ch ng c . Tính liên quan c a ch ng c th hi n ế ố ượ ọ ứ ứ ủ ứ ứ ể ệ ở
ch , nó ph i cỗ ả ó m i quan h tr c ti p ho c gián ti p v i v ánố ệ ự ế ặ ế ớ ụ hình sự.
M i ốquan h n i t i, có tính nhân qu , ệ ộ ạ ả nghĩa là ch ng c ph i là k t quứ ứ ả ế ả
c a m t lo i hành vi ho c hành đ ng ho c m t quan h nh t đ nh, ng củ ộ ạ ặ ộ ặ ộ ệ ấ ị ượ
l i, hành vi, hành đ ng ho c quan h đó là nguyên nhân d n đ n vi c hìnhạ ộ ặ ệ ẫ ế ệ
thành các ch ng c này.ứ ứ Ch khi có m i quan h nhân qu y di n ra trênỉ ố ệ ả ấ ễ
th c t , ch ng c m i đ m b o c s đ xác đ nh tính ch t và n i dungự ế ứ ứ ớ ả ả ơ ở ể ị ấ ộ
xác th c c a v án, và nó th c s là c s đ đánh giá nh m ph c vự ủ ụ ự ự ơ ở ể ằ ụ ụ
vi c lu n t i, hay g t i. ệ ậ ộ ỡ ộ
- Tính h p pháp: ợCó tr ng h p ch ng c đ c đ a ra nh m k tườ ợ ứ ứ ượ ư ằ ế
lu n tính ch t và n i dung c a v án là không h p ph i, đó là ch ng c doậ ấ ộ ủ ụ ợ ả ứ ứ
nh m l n, do sai l m trong vi c cung c p, thu th p, nghiên c u hay b oầ ẫ ầ ệ ấ ậ ứ ả
qu n ch ng c . Cũng có nh ng lúc, ch ng c đ c đ a ra đ ch ng minhả ứ ứ ữ ứ ứ ượ ư ể ứ
l i là ch ng c do gi m o. Nh ng ch ng c đó là nh ng ch ng c khôngạ ứ ứ ả ạ ữ ứ ứ ữ ứ ứ
h p pháp. Ch khi ch ng c đ c b o đ m tính h p pháp thì nó m i ph nợ ỉ ứ ứ ượ ả ả ợ ớ ả
ánh đ y đ m i quan h n i t i, có th t, liên quan v i v án. Do đó, tầ ủ ố ệ ộ ạ ậ ớ ụ tấ
c nh ng gì có th t ph i đ c cung c p, thu th p, nghiên c u, b o qu nả ữ ậ ả ượ ấ ậ ứ ả ả
theo m t trình t do lu t đ nh. Đây là trình t nh m b o đ m giá tr ch ngộ ự ậ ị ự ằ ả ả ị ứ
minh c a ch ng c . ủ ứ ứ Th c t , tính h p pháp c a ch ng c đ c xác đ nhự ế ợ ủ ứ ứ ượ ị
Nguy n Th Phúcễ ị
BÀI TI U LU N - Ể Ậ K năng c a Lu t s trong các v án hình sỹ ủ ậ ư ụ ự
thông qua ho t đ ng ch ng minh đ c toà án và t t c ng i tham gia tạ ộ ứ ượ ấ ả ườ ố
t ng th c hi n và tuân th .ụ ự ệ ủ
Lu t s cũng c n xác đ nh rõ đâu là ch ng c bu c t i hay là ch ngậ ư ầ ị ứ ứ ộ ộ ứ
c đ g t i; đâu là ch c c tr c ti p hay gián ti p; đâu là ch ng c g cứ ể ỡ ộ ứ ứ ự ế ế ứ ứ ố
và ch ng c sao chép l i, thu t l i nh m n m b t các khía c nh khácứ ứ ạ ậ ạ ằ ắ ắ ạ
nhau c a ch ng c m t cách toàn di n. ủ ứ ứ ộ ệ
V đánh giá và s d ng ch ng cề ử ự ứ ứ
Trong khi hành ngh , lu t s do đ c thù ngh nghi p c a mình nênề ậ ư ặ ề ệ ủ
th ng g p nh ng b t l i h n các c quan ti n hành t t ng trong vi cườ ặ ữ ấ ợ ơ ơ ế ố ụ ệ
ti p c n, phát hi n và thu th p các ch ng c liên quan đ ph c v cho quáế ậ ệ ậ ứ ứ ể ụ ụ
trình bào ch a m t v án hình s . Thi t nghĩ, hi n nay nhi u lúc lu t sữ ộ ụ ự ế ệ ề ậ ư
không th hi n s ch đ ng tìm ki m, phát hi n và thu th p, x lý cácể ệ ự ủ ộ ế ệ ậ ử
ch ng c c a m t v án hình s , n m phát huy kh năng ch ng minh c aứ ứ ủ ộ ụ ự ằ ả ứ ủ
ch ng c trong vi c b o v quy n và l i ích cho khách hàng. Th nên, cóứ ứ ệ ả ệ ề ợ ế
nh ng tr ng h p lu t s ch đánh giá và nghiên c u nh ng ch ng cữ ườ ợ ậ ư ỉ ứ ữ ứ ứ
đ c các c quan ti n hành t t ng cung c p, ho c ch d a trên nh ng l iượ ơ ế ố ụ ấ ặ ỉ ự ữ ờ
khai, l i thu t l i c a nh ng ng i có liên quan trong v án qua đ nờ ậ ạ ủ ữ ườ ụ ơ
thu n là các văn b n đ c so n ra trên gi y. Nh th , rõ ràng vi c nghiênầ ả ượ ạ ấ ư ế ệ
c u, đánh giá ch ng c ch a đ c toàn di n và tr n v n.ứ ứ ứ ư ượ ệ ọ ẹ
Đi u 11 BLTTHS quy đ nh: “Ng i b t m gi , b can, b cáo cóề ị ườ ị ạ ữ ị ị
quy n t bào ch a ho c nh ng i khác bào ch a.ề ự ữ ặ ờ ườ ữ C quan đi u tra, Vi nơ ề ệ
ki m sát, Toà án có nhi m v b o đ m cho ng i b t m gi , b can, bể ệ ụ ả ả ườ ị ạ ữ ị ị
cáo th c hi n quy n bào ch a c a h theo quy đ nh c a B lu t này”.ự ệ ề ữ ủ ọ ị ủ ộ ậ
Lu t quy đ nh nh v y có nghĩa là lu t sậ ị ư ậ ậ ư (ng i bào ch a) đ cườ ữ ượ
tham gia vào quá trình đi u traề (t khi kh i t b can)ừ ở ố ị , truy t và xét x ,ố ử
đ c đ c các tài li u, ch ng c có liên quan đ n v án ượ ọ ệ ứ ứ ế ụ mà khách hàng
m i lu t s làm ng i bào ch aờ ậ ư ườ ữ . Trong cách th c đ lu t s tham gia vàoứ ể ậ ư
v án hình s , ụ ự h ọđ c trao m t s quy n, trong đó có nh ng quy n liênượ ộ ố ề ữ ề
Nguy n Th Phúcễ ị
BÀI TI U LU N - Ể Ậ K năng c a Lu t s trong các v án hình sỹ ủ ậ ư ụ ự
quan đ n ch ng cế ứ ứ trong v ánụ, nh :ư phát hi n và thu th p ch ng cệ ậ ứ ứ;
đánh giá ch ng cứ ứ; s d ng ch ng c . ử ụ ứ ứ
C th , t iụ ể ạ Đi u 58 BLTTHS quy đ nh “Quy n và nghĩa v c aề ị ề ụ ủ
ng i bào ch a”ườ ữ , trong đó kho n 2 c a Đi u 58 n u các quy n: ả ủ ề ế ề
- Thu th p tài li u, đ v t, tình ti t liên quan đ n vi c bào ch a tậ ệ ồ ậ ế ế ệ ữ ừ
ng i b t m gi , b can, b cáo, ng i thân thích c a nh ng ng i nàyườ ị ạ ữ ị ị ườ ủ ữ ườ
ho c t c quan, t ch c, cá nhân theo yêu c u c a ng i b t m gi , bặ ừ ơ ổ ứ ầ ủ ườ ị ạ ữ ị
can, b cáo n u không thu c bí m t nhà n c, bí m t công tác;ị ế ộ ậ ướ ậ
- Đ a ra tài li u, đ v t, yêu c uư ệ ồ ậ ầ .
Nh v y, lu t s không nên th đ ng trong vi c d a vào các tàiư ậ ậ ư ụ ộ ệ ự
li u, ch ng c sao ch p đ c c a các c quan ti n hành t t ng đ ph cệ ứ ứ ụ ượ ủ ơ ế ố ụ ể ụ
v cho vi c nghiên c u, đánh giá c a mình. Quy n c a lu t s trong vi cụ ệ ứ ủ ề ủ ậ ư ệ
đánh giá, nghiên c u ch ng c c n đ c phát huy có hi u qu b ng khứ ứ ứ ầ ượ ệ ả ằ ả
năng v n d ng, n m b t và xác đ nh đ c m c tiêu h ng đ n c a v ánậ ụ ắ ắ ị ượ ụ ướ ế ủ ụ
đ thu th p, phát hi n ra nh ng y u t nào trong v án có th tr thànhể ậ ệ ữ ế ố ụ ể ở
ch ng c quan tr ng ph c v ứ ứ ọ ụ ụ cho vi c bào ch a c a lu t s đ i v iệ ữ ủ ậ ư ố ớ
khách hàng.
C n l u ý thêm, tránh tr ng h p lu t s d n sâu vào vi c tìmầ ư ườ ợ ậ ư ấ ệ
ki m ch ng c ph c v công vi c c a mình ế ứ ứ ụ ụ ệ ủ mà quên đi nghĩa v đ i v iụ ố ớ
các c quan ti n hành t t ng trong vi c phát hi n ch ng c , đ x y đ nơ ế ố ụ ệ ệ ứ ứ ể ả ế
tình tr ng lu t s ph m lu t. T i Đi m a, kho n 3 Đi u 58 BLTTHS cóạ ậ ư ạ ậ ạ ể ả ề
quy đ nh, ị“Tuỳ theo m i giai đo n t t ng, khi thu th p đ c tài li u, đỗ ạ ố ụ ậ ượ ệ ồ
v t liên quan đ n v án, thì ng i bào ch a có trách nhi m giao cho Cậ ế ụ ườ ữ ệ ơ
quan đi u tra, Vi n ki m sát, Toà án”.ề ệ ể
Khi xác đ nh đ c vi c ch đ ng ti p c n, phát hi n và nghiên c uị ượ ệ ủ ộ ế ậ ệ ứ
ch ng c đ c r i, đi u tiên quy t lu t s c n n m v ng là đ nh h ngứ ứ ượ ồ ề ế ậ ư ầ ắ ữ ị ướ
m c đích c a vi c đánh giá, nghiên c u ch ng c có đ c trong v án. ụ ủ ệ ứ ứ ứ ượ ụ Do
m c đích c a lu t s ụ ủ ậ ư trong quy n đ a ra ch ng c khác v i nh ng cề ư ứ ứ ớ ữ ơ
quan và ng i ti n hành t t ng, b i lu t s , tr c h t là b o v quy nườ ế ố ụ ở ậ ự ướ ế ả ệ ề
và l i ích h p pháp c a thân ch , sau n a góp ph n làm sáng t nh ngợ ợ ủ ủ ữ ầ ỏ ữ
Nguy n Th Phúcễ ị