Kỹ năng nhớ

Tải toàn bộ cuốn sách tại lamphong17761.blogspot.com

góc nhìn sinh học về trí nhớ

Ghi nhớ là một quá trình tâm lý phản ánh những kinh nghiệm của cá nhân dưới hình thức biểu tượng, bao gồm sự ghi nhớ, giữ gìn và tái tạo sau đó ở trong óc cái mà con người đã cảm nhận, hành động hay suy nghĩ. Nói vắn tắt hơn thì đó là khả năng lưu giữ và gợi lại những điều đã biết, đã trải qua.

Tái hiện hình ảnh (trí nhớ hình tượng) Việc tái hiện lại các hình ảnh hay còn gọi là trí nhớ hình tượng trong các thời điểm khác nhau có nguồn gốc phát sinh không giống nhau. Trong giai đoạn đầu, việc tái hiện lại hình ảnh thực hiện được nhờ lưu thông hưng phấn trong các vòng nơ-ron. Sau đó, trong vòng vài phút, việc tái hiện lại các hình ảnh thực hiện nhờ tăng tính thấm của các ion tại các vùng xi-nap do tăng bài xuất các chất môi giới thần kinh vào khe xi-nap sau khi ngừng kích thích. Việc tái hiện lại các hình ảnh sau vài ngày, vài tuần, hoặc lâu hơn nữa là do xuất hiện prô-tê-in hoạt hóa bền vững có khả năng làm tăng tính thấm của màng sau xinap đối với các ion nên việc chuyển sang trạng thái hưng phấn thực hiện được một cách dễ dàng hơn, hình ảnh dễ dàng được tái hiện lại.

Các loại trí nhớ Có 3 loại trí nhớ:

 Trí nhớ tạm thời:

 Trí nhớ tạm thời  Trí nhớ ngắn hạn  Trí nhớ dài hạn

Vùng ghi nhớ tạm thời là dạng ngắn nhất của trí nhớ. Vùng ghi nhớ này có thể lưu giữ thông tin tạm thời sau khi nhân tố kích thích kết thúc. Nó hoạt động như một tầng đệm để thu nhận kích thích từ 5 giác quan: thị giác, thính giác, khứu giác và xúc giác. Thông tin được thu nhận chính xác nhưng trong khoảng thời gian cực ngắn.

VÍ DỤ: khi chúng ta nhìn một vật gì đó chỉ trong vòng 1 giây và có thể nhớ được nó trông như thế nào. Kích thích được nhận biết bởi các giác quan có thể bị bỏ qua một cách có chủ đích, trong những trường hợp đó, chúng sẽ biến mất ngay lập tức. Điều này không đòi hỏi sự nhận thức hay chú ý, và được xem như hoàn toàn nằm ngoài kiểm soát. Bộ não được thiết kế để có thể chỉ xử lý thông tin có ích về sau, và cho phép não nghỉ ngơi hoàn toàn, bỏ qua tất cả mọi thứ đang diễn ra. Còn khi thông tin được nhận thức, nó sẽ được lưu lại trong vùng nhớ tạm thời

một cách tự động. Khác với những loại trí nhớ khác, trí nhớ tạm thời không thể được kéo dài bằng cách luyện tập. Tuy nhiên, đây là bước cần thiết để lưu giữ thông tin vào vùng trí nhớ ngắn hạn.

Thông tin được đưa từ trí nhớ tạm thời sang trí nhớ ngắn hạn qua quá trình chú ý (quá trình nhận thức có chọn lọc, tập trung vào 1 khía cạnh nào đó và bỏ qua tất cả những điều còn lại), quá trình này chọn lọc hiệu quả các kích thích chúng ta muốn ghi nhớ.

Như vậy, muốn học bài tốt thì thông tin mà ta được tiếp xúc khi học phải có tác dụng kích thích cao đối với các giác quan. Điều này không hoàn toàn phụ thuộc vào các yếu tố đến từ bên ngoài, ta có thể chủ động cải thiện bằng số cách như:

- rửa mặt mũi cho tỉnh ngủ trước khi học

- xoa bóp bấm huyệt để cải thiện sự tỉnh táo và giúp sáng mắt

- giữ cho cơ thể sự thoải mái khi học, tránh ngồi gần các tác nhân gây xao

lãng

 Trí nhớ ngắn hạn:

...

Trí nhớ ngắn hạn giúp lưu giữ thông tin tạm thời để làm việc (ví dụ: thông dịch viên phải vừa nhớ thông tin bằng 1 ngôn ngữ và dịch nó ra thành một ngôn ngữ khác).Tuy nhiên, thông tin này sẽ nhanh chóng biến mất trừ khi chúng ta cố gắng lưu giữ lại một cách có ý thức. Trí nhớ ngắn hạn là bước cần thiết đi đến giai đoạn tiếp theo, trí nhớ dài hạn. Sự chuyển thông tin đến vùng trí nhớ dài hạn để nhớ được lâu hơn có thể được kích hoạt và cải thiện bằng cách lặp lại thông tin đó, hoặc hiệu quả hơn nữa, bằng cách gắn thông tin đó với một ý nghĩa hoặc những kiến thức có sẵn. Động lực cũng là một điều quan trọng, khi thông tin liên quan đến một điều quan trọng của chúng ta, nó sẽ dễ được lưu vào bộ nhớ dài hạn hơn.

Não có khả năng giữ lại các thông tin từ môi trường xung quanh trong một thời gian ngắn. Đó là bước đầu mã hóa các tín hiệu hướng tâm dưới dạng các xung thần kinh. Nếu không được chọn lọc và củng cố thì các thông tin ban đầu sẽ biến mất một cách nhanh chóng trong vài giây. Ngược lại, nếu não ưu tiên dành cho các xung hướng tâm một sự tập trung nhất định và tuyển chọn chúng, sẽ xảy ra các hiện tượng tiếp theo, chúng được lưu lại thêm vài phút nữa để thử thách dưới dạng trí nhớ trung gian. Sau khi xem xét và so sánh kỹ lưỡng, não sẽ dựa vào mức độ cần thiết và quan trọng của kích thích mà cố định nó dưới dạng trí nhớ dài một cách chắc chắn. Nếu không, các kích thích ban đầu sẽ mờ dần không thể tái hiện lại được.

 Trí nhớ dài hạn

Trí nhớ ngắn hạn có thể trở thành trí nhớ dài hạn qua quá trình hợp nhất,

gồm việc nhắc lại nhiều lần và kết hợp với ý nghĩa.

Việc mã hóa các tín hiệu hướng tâm dưới dạng trí nhớ dài là quá trình tích lũy và bổ sung kinh nghiệm cho con người. Nó đòi hỏi sự tham gia đồng bộ của tất cả các phần thuộc vỏ bán cầu đại não và cấu trúc dưới vỏ. Chính vì thế, mặc dù ta ngày một quên đi nhưng trí nhớ dài hạn lại thường chỉ bị mai một rất ít qua thời gian.

 Ổ hưng phấn:

Như vậy, muốn nhớ bài lâu, ta phải thường xuyên ôn tập, củng cố.

Ta cũng chú ý rằng: Trong quá trình hoạt động của hệ thần kinh, có thể xuất hiện ổ hưng phấn cực đại (điểm ưu thế), nên khi các điểm khác dù hưng phấn, cũng bị lôi cuốn vào điểm hưng phấn ưu thế. Do đó dù bất kì một kích thích nào tác động vào cũng khó dập tắt được ổ hưng phấn cực đại đó. Bản chất của hiện tượng này là khi xuất hiện một ổ hưng phấn cực đại trong hệ thần kinh trung ương thì khả năng hoạt hoá các nơ ron được tăng lên. Nhờ đó mà các trường thụ cảm khác nhau sẽ bị lôi cuốn vào phản ứng, cho nên phản ứng xuất hiện tại các trường thụ cảm khác thường mang tính chất của cấu trúc có điểm ưu thế.

Điều cần nhớ và mức độ nhớ

Trí nhớ của chúng ta diễn ra cũng theo một cơ chế nhất định. Nhớ được nhiều dĩ nhiên là tốt. Nhưng nếu nhớ quá nhiều mà nhớ rời rạc, không có được sự liên kết giữa những điều cần nhớ thì việc áp dụng được những điều cần nhớ vào thực tiễn cũng không hề đơn giản, không những vậy mà còn làm uổng phí công sức ghi nhớ và thường chỉ nhớ được trong một thời gian ngắn. Đôi lúc, chúng ta thường hay nhớ vô tội vạ mà không chịu để ý xem điều đó có cần phải nhớ hay không, có cách nào khác để giảm mức độ cần nhớ để giảm thời gian học thuộc hay không,… để rồi nhớ mà không biết nhớ làm gì, nhớ để áp dụng cho cái gì,…. Do đó, ta phải làm đơn giản tới mức tối đa những điều cần nhớ bằng tìm ra những cái trọng tâm để nhớ và rồi từ trọng tâm đó mà suy ra những cái phụ họa, giải thích khác.

VÍ DỤ 1: Công thức tập hợp: Thay vì học thuộc lòng các công thức về tập

hợp thì ta có thể dùng biểu đồ Venn để nhớ:

Luật phân phối: ( ) ( ) ( ) có thể được nhớ bằng

cách vẽ ra hình:

B

C

A

Tương tự cho định luật De Morgan:

( )

B

A

Bạn thấy không, những công thức trên không cần phải nhớ nhiều cho lắm

mà chỉ cần tưởng tượng hoặc vẽ hình minh hoạ là có thể thấy liền.

Mời bạn thử sức với các công thức:

( ) ( ) ( ); ( ) ( ) ( )

( ) ( ) ( )

VÍ DỤ 2 Công thức lượng giác: Có nhiều công thức lượng giác, ta không cần nhớ rõ mà chỉ cần nhớ lờ mờ, khi cần thì vẽ một cái đường tròn lượng giác ra để gợi lại trí nhớ là được:

Với giá trị lượng giác của các góc đặc biệt, thay vì học tại lòng bàng:

Ta có thể làm như sau [xem hình 1] (ở đây ̂ ):

 Ta nhận định rằng, góc ̂ thì cung ̆ cung ̆ . Như vậy, ta định vị được điểm

.

̂ , ta cũng dóng từ

 Với

sẽ dài bằng . Dóng xuống trục , ta thấy ̅̅̅̅

xuống các trục và thấy:

Mà . Do đó: ̅̅̅̅ ̅̅̅̅

Hình 1

√

√ Vậy: ( ) √ Tương tự cho các góc sin và cos khác.

Với tan, cot thì để ý rằng:

( ) ( )

( ) ( )

( ) ( )

Mà ta đã biết giá trị của ( ) ( ).

Hình 2

Ví dụ:

( ) √ √

Các công thức:

( ) ( )

̂ ) là có thể thấy

( ) ( )

Thì chỉ cần nhìn vào hình 2 (Ở đây: ̂ ngay:

̅̅̅̅ ̅̅̅̅̅ ( )

( ) ̅̅̅̅ ( )

Từ đó có:

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

( ) ( )

( ) ( )

( ) ( ) 

Bạn thấy không? Đâu có phải nhớ gì nhiều! 

Nhớ được nhiều chưa hẳn đã là điều quan trọng mà quan trọng là phải sử dụng được một cách hợp lý nhất những điều mình đã nhớ. Mỗi ngành, mỗi lĩnh vực đều có những đặc điểm riêng. Đi kèm với đó là những quy tắc, bí kíp riêng giúp ích cho việc nhớ. Do đó, Mà điều quan trọng nhất chính là hiểu sâu và biết tư duy.

Phương pháp nhớ

Với một luồng kích thích càng mạnh thì khả năng thông tin mà luồng kích thích đó truyền vào hệ thần kinh được lưu giữ lại càng cao. Nếu mà ổ hưng phấn xuất hiện được thì khả năng thông tin được lưu giữ lại sẽ càng cao hơn nữa. Do đó, việc tạo ra ấn tượng cho đối tượng cần nhớ là một điều quan trọng khi muốn ghi nhớ một điều gì đó. Hơn nữa, ta cũng chú ý rằng hai giác quan đảm nhiệm vai trò lớn nhất trong tiếp thu thông tin là thị giác và thính giác. Do đó, để nhớ tốt, ta có thể:

VỪA VẼ VỪA NHẨM

Đối với một số kiến thức, ta có thể xem bản đồ, sơ đồ để nhớ. Nếu cần thì có thể phác thảo sơ lược lại nó cho dễ nhớ, dễ liên tưởng. Song song với việc vẽ sơ lược lại, ta nên nhẩm những điều cần học. Như vậy thì bạn sẽ nhớ nhanh hơn.

THIẾT LẬP HÌNH ẢNH TƯỢNG TRƯNG

Việc thiết lập hình ảnh tượng trưng trong óc sẽ giúp bạn tăng khả năng liên tưởng để có thể hồi tưởng lại vấn đề. hình ảnh tượng trưng mà chúng ta chọn nên dựa trên những yếu tố sau:

 được dựa trên bối cảnh mà ta cần đến điều cần nhớ và thời gian cho phép để thực hiện việc nhớ lại. Từ đó, ta có thể tạo lập hình ảnh liên tưởng dựa trên bối cảnh xung quanh, tưởng tượng và làm nổi bật mọi thứ.

 đơn giản nhất có thể.

 mang tính hài hước, đặc biệt, thậm chí là dễ gây sốc

 kích thích được thật nhiều giác quan: thị giác, thính giác, xúc giác, vị

giác, khứu giác.

 Phóng đại vấn đề, việc có bằng cái đinh thì cũng cứ xé ra cho to bằng cái

đình vì cái đình nó đẹp hơn.

 mang tính hành động chứ không phải tĩnh

 VÍ DỤ 1: khi học lịch sử, bạn cần phải nhớ được tên trận đánh: Rạch Gầm, Xoài Mút – một trận chiến lớn trên sông giữa quân Xiêm – Nguyễn và quân Tây Sơn thì có thể tưởng tượng Xoài Mút là xứ trồng xoài để mút chứ không phải

để ăn (lạ nhỉ?) và tưởng tượng ra một người cứ đứng mút hết trái xoài mà không cho bạn ăn (thì xoài này để mút chứ đâu phải để ăn).

 VÍ DỤ 2: Westmoreland và Marcatheur là hai trong số những kẻ cầm đầu quân Mỹ sang xâm lược Việt Nam. Căm giận, ông bà ta đã đọc chệch “Westmoreland” thành “vét – mỡ – lợn”, “Marcatheur” là “mặt – ác – tệ”.

 VÍ DỤ 3: hồi mới giải phóng, nước ta có phát triển diệt giặc dốt. Để truyền bá chữ Quốc ngữ một cách hiệu quả, siáo sư Hoàng Xuân Hãn đã soạn ra một phương pháp học mới rất dí dỏm:

- i tờ giống móc cả hai, i ngắn có chấm, tờ dài có mang

- u là hai móc liền nhau, chữ ư khác bởi có râu trên đầu

- o tròn như quả trứng gà, ô thì đội mũ, ơ là có râu

Để dạy 5 dầu sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng thì ông đặt câu:

Huyền ngang, sắc dọc, nặng tròn,

Hỏi khom lưng đứng, ngã buồn nằm ngang.

thiết LẬP MỘT CHUỖI SỰ VIỆC

Với những kiến thức tưởng như rời rạc thì ta nên nối chúng lại với nhau

thành một chuỗi các sự việc liên quan với nhau.

 Ví dụ: Hôm nay mẹ đi chợ phải mua: trầu cau cho bà têm; xôi cho bé My; tiêu; mắm, muối; dầu ăn; thuốc Bắc để tần gà cho ông; Một cái chảo chống dính để thay cho cái chảo cũ ở nhà thì để khi đi khỏi mua sót, mẹ có thể tưởng tượng đến cái cảnh mèo và chuột như sau:

Hôm đó:

Con mèo mà trèo cây cau

Hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà

Chú chuột đi chợ đường xa

Mua mắm mua muối giỗ cha chú mèo

Biết tin này, mèo ta tức khí, vào bếp chuẩn bị nồi

niêu xoong chảo mà rằng:

- Tiêu rồi bạn chuột tẻo teo

Hành ngò đã sẵn, dầu mè đã sôi

Thôi thì bếp đã bắc rồi

Chịu khó vào chảo mà ngồi nha cưng!

Làm thơ

Với hệ thống từ gồm khoảng 10 000 âm tiết được sử dụng để làm từ hoặc cấu tạo nên từ thì chúng ta có thể tạo ra một số lượng từ, ngữ hai âm tiết là còn trên thực tế, số từ, ngữ hai âm tiết trong tiếng Việt có thể ước lượng được là 200.000. Chính yếu tố đó đã tạo nên một tiếng Việt linh động, giàu chất nhạc như nhiều người nước ngoài hay nói về người Việt Nam: “Người Việt Nam nói như hát!” Ngay từ thời xưa, ông cha ta đã biết tận dụng lợi thế này để lưu truyền, phổ biến những kinh nghiệm quý giá, những điều hay lẽ phải:

(Lê Ngô Cát, Đại Nam quốc sử diễn ca)

Trong việc truyền bá y học: Phất cờ nương tử thay quyền tướng quân...

- Cơm no chớ có chải đầu,

Vào toán học: Đói lòng chớ có tắm lâu tật nguyền.

- tính diện tích hình thang: - Đậu xanh, đu đủ, của chua

Tam giác bị cụt đầu Có tính rã thuốc chớ cho uống cùng

Diện tích tính làm sao? Trong lịch sử dựng và giữ nước:

Cạnh trên cạnh dưới cộng vào Bà Trưng quê ở châu Phong

Đem nhân với nửa bề cao khắc thành

(Lương Thế Vinh)

Giận người tham bạo thù chồng chẳng quên

Chị em nặng một lời nguyền

Chúng ta nên tận dụng hết khả năng này vào trong học tập bằng cách tìm

những tác phẩm như vậy hoặc tự sáng tác ra chúng để phục vụ cho việc ghi nhớ.

MÃ VẠCH ĐIỆN TRỞ

Đen không, nâu một, đỏ hai

Cam ba, vàng bốn màu này dễ thương

Năm xanh lá, sáu xanh dương

Bảy tím, xám tám, chín thường trắng tinh

Hidro (H) cùng với liti (Li),

Khi II lúc IV , VI tăng tột cùng.

Natri (Na) cùng với kali (K) chẳng rời,

Clo(Cl), Iot lung tung,

Ngoài ra còn bạc (Ag) sáng ngời,

II III V VII thường thì I thôi.

Chỉ mang hoá trị I thôi chớ nhầm!

Mangan(Mn) rắc rối nhất đời,

Riêng đồng (Cu) cùng với thuỷ ngân (Hg).

Đổi từ I đến VII thời mới yên.

Thường II ít I chớ phân vân gì.

Hoá trị II dùng rất nhiều,

Đổi thay II , IV là chì (Pb).

Hoá trị VII cũng được yêu hay cần.

Điển hình hoá trị của chì là II.

Bài ca hoá trị thuộc lòng,

Bao giờ cùng hoá trị II,

Viết thông công thức đề phòng lãng quên.

Là ôxi (O) , kẽm(Zn) chẳng sai chút gì!

Học hành cố gắng cần chuyên,

Ngoài ra còn có canxi (Ca),

Siêng ôn chăm luyện tất nhiên nhớ nhiều.

Magiê (Mg) cùng với bari (Ba)một nhà.

- không rõ tác giả -

Bo (B) , nhôm (Al) thì hóa trị III.

Cácbon (C) silic (Si) thiếc (Sn) là IV thôi!

Thế nhưng phải nói thêm lời,

Hóa trị II vẫn là nơi đi về.

Sắt (Fe) II toan tính bộn bề,

Không bền nên dễ biến liền sắt III.

Phốtpho (P) III ít gặp mà,

Photpho (P) V chính người ta gặp nhiều.

Nitơ (N) hoá trị bao nhiêu ?

I , II, III , IV phần nhiều tới V.

Lưu huynh (S) lắm lúc chơi khăm,

BÀI CA HÓA TRỊ

văn vần

Các nhóm trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học:

IA:lâu nay không rảnh coi phim (Li Na K Rb Cs Fr)

IIA:Bẻ miệng cá sấu bấm răng (Be Mg Ca Sr Ba Ra)

IIIA:bốn anh gà inh tỏi (B Al Ga In Tl)

IV:cô sinh ghé sang phố (C Si Ge Sn Pb)

V: nhớ phở anh sang bên (Ni P As Sb Bi)

VI:ông sả sẻ thích phở (O S Se Te Po)

VII:Phải chi bé yêu anh (F Cl Br I At)

Khí hiếm:hằng nga ăn khúc xương rồng (He Ne Ar Kr Xe Rn)

Sử dụng văn vần cũng là một phương pháp phổ biến, dễ làm. Ví dụ:

CÔNG THỨC LƯỢNG GIÁC

( ) ( )

( )

Sin đi học, cos không hư, tan đoàn kết, cot kết đoàn. Sin thì sin cos cos sin Cos thì cos cos sin sin dấu trừ tan tổng thì lấy tổng tan chia một trừ với tích tan dễ òm. Cos cộng cos bằng hai cos cos Cos trừ cos bằng trừ hai sin sin Sin cộng sin bằng hai sin cos Sin trừ sin bằng cos sin

Công thức nhân ba:

( )

Nhân ba một góc bất kỳ, sin thì ba bốn, cos thì bốn ba, dấu trừ đặt giữa hai ta, lập phương chỗ bốn,... thế là xong phim. Tan ta cộng với tan mình bằng sin hai đứa trên cos mình cos ta. Tan đôi ta ( ) bằng ta lấy đôi tan ( ) Chia cho một trừ lại bình tan ra liền Cos đối, sin bù, phụ chéo, hơn kém pi tamg.

Cosin của hai góc đối bằng nhau; sin của hai góc bù nhau thì bằng nhau; phụ chéo là 2 góc phụ nhau thì sin góc này = cos góc kia, tan góc này = cot góc kia; tan của hai góc hơn kém pi thì bằng nhau.

Công thức vật lý 11

Anh quên em đi Chị em sang ngồi bốn phía khu dinh

Công của điện trường: Điện dung tụ phẳng: Công của dòng điện: Công của dụng cụ toả nhiệt: Anh uống ít thôi Anh rỉ tai

Hai định luật Faraday về điện phân

Mỗi khi qua, kêu các anh nên ca một phần.

Công thức Faraday về điện phân Mới anh uống ít trà trên phản này

Ngẫu lực đặt lên khung dây có dòng

điện đặt trong từ trường: Mẹ bác sĩ ít sợ bệnh nấm

( ⃗⃗ ⃗ )

Phi sang Nhật Bản cùng nhỏ bạn.

Từ thông qua diện tích S ( ⃗ ⃗ )

Em bỏ vào lọ sình bộ vải

Suất điện động cảm ứng trong một đoạn dây dẫn chuyển động trong từ trường: ( ⃗⃗ )

Công thức vật lý 12

Tần số góc, chu kỳ, tần số của con lắc lò ôm không mỏi, thấy mà khiếp, phê

√ xo: √

√ Tần số góc, chu kỳ, tần số của con lắc đơn: √ √ √

Vận tốc của con lắc đơn: không mệt. ôm ghiền luôn, thôi làm gì, phê ghê lắm. vợ hai làm gì, có như không

√ ( )

thấy mà ghê, ba cô trừ hai cô không √ ( ) Lực căng dây của con lắc đơn

Năng lượng điện từ trường: thế năng bằng nửa củ, bằng nửa lỉ

ai ngồi trên đê nhìn bước sóng Bước song:

rút gọn từ để nhớ

Đôi khi, để nhớ một chuỗi các sự việc, ta có thể rút gọn các từ lại để nhớ ngắn hơn, vần hơn. Ví dụ: Các vị thuốc bổ trung ích khí thang: đảng sâm, hoàng kỳ, đương qui, bạch truật, thăng ma, sài hồ, trần bì, chích cam thảo. Để nhớ các vị trong bài thuốc này, ta có thể đọc rút gọn các từ thành: đảng sâm sâm, hoàng kỳ kỳ, đương qui qui, bạch truật truật, thăng ma thăng, sài hồ sài, trần bì trần, chích cam thảo cam. Khi đó, bài thuốc được rút gọn thành: sâm, kỳ, quy, truật, thăng, sài, trần, cam.

NHỚ SỐ (kỹ năng NSV)

Để nhớ số, ngày tháng,…,chúng ta thường liên tưởng tới ngày sinh nhật bạn bè, người thân,....các ngày đáng nhớ và dễ nhớ như ngày Quốc Khánh 2-9,.... hay căn cứ vào số chữ cái trong các chữ của một câu văn, câu thơ: để nhớ chỉ số (31 chữ số), năm 1943 Nguyễn Bá Thái đã đưa ra bài thơ:

Cầu Ô tuân ý Cao-xa

Ngân-giang lẻ phượng đậm đà bắc ngang

Tưng-bừng nghênh – đón cô – nương

Chàng - Ngưu vui tỏ nỗi thương-ai tràn

Thường là chuyện khóc khó can

Hóa – thành mưa lũ miên - man tháng – ngày

(chú ý rằng các chữ có gạch nối trong bài thơ được coi như một chữ, chẳng hạn Cao-xa: “cao” có “3” chữ, “xa” có 2 chữ nên “Cao-xa” biểu thị “2+3=5”, Ngân-giang biểu thị 9)

Phải công nhận, đây là một cách rất hay và độc đáo. Tuy nhiên, để làm được một bài thơ, một câu văn để đếm số như vậy rất tốn công và không hề dễ. Do đó, tôi xin đề xướng một phương pháp nhớ số dựa trên đặc thù của tiếng Việt, tạm gọi là kỹ năng NSV (nhớ số Việt):

Đầu tiên, gán cho mỗi chữ số một kí tự trong bảng chữ cái và ở đây, tôi chọn mỗi chữ cái ứng với mỗi chữ số là chữ cái đầu tiên của chữ mà ta đọc thành từ số. Ví dụ: 1 đọc là “một” nên chữ cái gắn với số 1 là “m”.

Riêng số “3”, ta gắn là chữ “a” vì nếu dùng chữ “b” sẽ bị trùng do “ba”, và

“bốn”, bảy đều bắt đầu bằng chữ “b” ( “a” là chữ cái tận cùng của chữ “ba”).

Cũng với một lý do tương tự, ta gắn số 7 với chữ “y” vì “ba”, và “bốn”, bảy

đều bắt đầu bằng chữ “b” ( “y” là chữ cái tận cùng của chữ “bảy”).

Như vậy, các chữ số từ 0-9 được gán như sau:

Chữ số Chữ cái

0 1 2 3 4 5 6 7 8 K M H A B N S Y T

9 C

và ta sử dụng các chữ cái này để tạo thành câu, thơ,…

Ví dụ: để nhớ 19-5-1890 là sinh nhật Bác Hồ, ta thực hiện các bước sau:

1.Ghi ra các chữ cái đại diện cho mỗi chữ số:

M C N M T C K

2. Viết thành một câu có ý nghĩa:

Một Cây Nấm Mọc Trong Cây Khế

Khi phải ghi nhớ một chuỗi sự kiện kèm mốc thời gian, ta có thể kết hợp cách

trên với việc tạo câu có ý nghĩa gần với sự kiện.

VÍ DỤ 2 Chiến tranh thế giới. Nhớ các chuỗi sự kiện:

7 - 1943: Phát xít Ý sụp đổ

9-5-1945: Đức ký văn bản đầu hàng vô điều kiện

6-8-1945: Mỹ ném hai quả bom nguyên tử xuống Hi-rô-si-ma làm 8 vạn

người chết

15-8-1945: Nhật đầu hàng vô điều kiện

thực hiện

1.Ghi ra các chữ cái đại diện cho mỗi chữ số:

Y M C B A

C N M C B N

S T M C B N

M N T M C B N

2.Ta viết thành:

Ý mới chết bởi ai, (Phát xít Ý mới sụp đổ)

có người mạnh chịu bại nữa (Đức – người mạnh, thua nên phải kí văn bản

đầu hàng vô điều kiện)

Sau thì Mỹ cho bom Nhật (Mỹ ném bom Nhật)

Mốt Nhật thảm mà chịu bên này (Nhật thảm quá nên đành đầu hàng vô điều

kiện) 

TƯ DUY

Các phương pháp tư duy đều hữu dụng trong việc trợ giúp trí nhớ.

VÍ DỤ Ghép lò xo (Vật lý 12). Ta có thể so sánh điều cần nhớ với một điều khác để nhớ. Chẳng hạn: trước đây, ta từng học công thức ghép điện trở:

Ghép nối tiếp: ; Ghép song song:

Và bây giờ, ta được học công thức ghép lò xo (vật lý 12) như sau:

Ghép nối tiếp: ; Ghép song song

Thì ta có thể nhớ công thức ghép lò xo bằng cách nhớ: “ghép lò xo ngược với

ghép điện trở”. 

Ví dụ 2 [cụ thể hóa]: hàm lồi, lõm. Để nhớ thế nào là hàm lồi, hàm lõm, một số người thường nhớ rằng là hàm lồi. Ta thấy . Như vậy, ta nhớ lại ngay, hàm lồi là hàm có đạo hàm cấp hai lớn hơn hoặc bằng 0.

Ví dụ 3 [mô phỏng lại từ video How to speed up chemical reactions (and get a date) - Aaron Sams – Ted Edu]: để nhớ được 5 cách làm tăng tốc độ của một phản ứng hóa học, một nhà hóa học đã hồi tưởng lại ngày cô có cuộc hẹn dạ tiệc khiêu vũ khi còn là học sinh cấp III: say mê ngồi tự học vào giờ nghỉ, cô không để ý thời gian và sắp bị trễ học và cũng không biết rằng Harold đang ở ngay lối rẽ và cũng sắp trễ giờ.

Tiếng trống vang lên. Cả hai vội vã chạy vào lớp và khi đến ngã rẽ thì cả hai va thẳng vào nhau, mạnh đến nỗi sách vở trên tay hai người rơi hết xuống đất. "Mình xin lỗi," anh ta nói. "Để mình giúp bạn." rồi tử tế giúp cô nhặt lại sách của mình, lịch sự tỏ ý cùng cô vào lớp. Chính nhờ cuộc va chạm đó, lửa tình đã nhen nhóm và bốc lên giữa hai người, họ rủ nhau đi dạ tiệc khiêu vũ năm ấy.

Vậy, từ ví dụ này chúng ta có thể thấy: chìa khóa để có một cuộc hẹn dạ tiệc khiêu vũ đó là đâm sầm vào một ai đó và làm rơi sách khỏi tay người đó. Nhưng không phải cuộc va chạm nào cũng dẫn đến cuộc hẹn dạ tiệc. Các cuộc va chạm phải có hai đặc điểm quan trọng: một là phải đúng hướng để làm rơi sách khỏi tay

người đó, hai là, phải đủ năng lượng để làm rơi sách xuống. Tương tự như vậy, để phản ứng xảy ra nhanh chóng:

- Đầu tiên, chúng ta cần làm hẹp kích thước hành lang lại. Điều này sẽ làm việc di chuyển an toàn trong hành lang khó khăn hơn, gây ra nhiều cuộc va chạm hơn so với trong hành lang rộng hơn. Nhờ tăng số cuộc va chạm, chúng ta làm tăng xác suất cuộc va chạm xảy ra theo đúng hướng và đủ năng lượng để tạo ra cuộc hẹn đến dạ tiệc khiêu vũ. Và bây giờ, nói theo ngôn ngữ Hóa học, điều này giống như việc làm giảm thể tích bình phản ứng hoặc hỗn hợp phản ứng. Làm như vậy, các hạt sẽ đến gần nhau hơn, và nhiều cuộc va chạm xảy ra hơn. Nhiều cuộc va chạm hơn nghĩa là xác suất xảy ra nhiều cuộc va chạm có năng lượng và cấu hình phù hợp hơn. - Thứ hai, ta tăng tổng số học sinh toàn trường lên. Nhiều học sinh hơn tức là sẽ có nhiều cuộc va chạm hơn. Bằng cách tăng số lượng hạt cho cuộc va chạm, chúng ta tạo ra môi trường để có thể xảy ra nhiều cuộc va chạm hơn.

- Thứ ba, chúng ta phải giảm thời gian nghỉ giữa các tiết học. Chúng ta hãy giảm nó xuống một nửa đi. Làm như vậy, học sinh sẽ cần phải di chuyển nhanh hơn để đi từ lớp này sang lớp tiếp theo. Tăng vận tốc sẽ đảm bảo cho các cuộc va chạm có năng lượng phù hợp cần thiết để làm rơi sách. Điều này tương tự như việc tăng nhiệt độ của hỗn hợp phản ứng. Nhiệt độ cao hơn nghĩa là các hạt sẽ di chuyển nhanh hơn. Các hạt di chuyển nhanh hơn nghĩa là nhiều năng lượng hơn, và xác suất xảy ra va chạm trong phản ứng lớn hơn.

- Thứ tư, các học sinh không được đi thành từng cụm. Đi thành từng cụm nghĩa là các học sinh ở bên ngoài cụm sẽ ngăn những bạn ở giữa thực hiện bất kỳ cuộc va chạm nào. Bằng cách tách nhau ra, mỗi học sinh sẽ có nhiều diện tích tiếp xúc hơn để sẵn sàng cho một cuộc va chạm. Khi các hạt dính thành cụm, diện tích bề mặt rất nhỏ, và chỉ những hạt bên ngoài mới có thể va chạm.Tuy nhiên, nhờ tách các cụm này ra thành các hạt đơn lẻ, tổng diện tích bề mặt tăng lên, và mỗi hạt làm lộ ra bề mặt có thể phản ứng.

- Cách thứ 5: chúng ta thuê một bà mối. Va vào nhau và làm rơi sách thì thật quá bạo lực nên ta tìm cách để có cuộc hẹn mà cần ít năng lượng khởi đầu hơn. Và bà mối sẽ giúp chuyện này. Bà mối sẽ giúp cặp đôi gặp nhau dễ dàng hơn bằng cách sắp xếp một buổi xem mắt. Bà mối của chúng ta giống như một chất xúc tác. Các chất xúc tác hóa học giúp làm giảm năng lượng hoạt hóa, hay nói cách khác là làm giảm năng lượng cần thiết để bắt đầu phản ứng. Chúng thực hiện điều này bằng cách mang hai chất đến gần

nhau và định đúng hướng cho chúng trong không gian để cả hai có thể gặp nhau với cấu hình phù hợp và cho phép phản ứng xảy ra.

Cuối cùng, khi bạn nghĩ là bạn đã nhớ được điều cần nhớ, hãy thử nhắm mắt và vẽ lại hoặc nhẩm lại trong đầu toàn bộ những gì mình vừa học hoặc tự đặt, tự trả lời các câu hỏi về những điểm chính của bài xem bạn đã nhớ được hết những điều cần thiết chưa. Nếu chưa thuộc phần nào thì hãy ghi nhận phần chưa thuộc mở tài liệu ra coi lại chỗ chưa thuộc và học tiếp. Và đừng quên rằng: Bên cạnh việc thành lập các phản xạ mới cũng xảy ra quá trình ức chế phản xạ, nếu phản xạ đó không còn cần thiết đối với đời sống. Do đó, nếu bạn muốn kiến thức không bị lãng quên đi dần với thời gian thì nên ôn tập, củng cố kiến thức đều đặn.

Hệ thống hóa những điều cần nhớ và kết hợp cái mới với những gì đã học để củng cố kiến thức, giải thích các sự việc, hiện tượng,… hay nói cách khác, sắp xếp những gì đã học cho có hệ thống và tập suy tư để ra vào hệ thống đó cách thường xuyên là đều tối cần thiết cho việc cải thiện trí nhớ cũng như sử dụng hiệu quả những điều đã nhớ. Chỉ có bộ óc của con người mới phát huy được tất cả những cái hay, cái mới và phát huy mãi mãi chứ không phải những điều đã ghi nhớ.

Tài liệu tham khảo:

1. vi.wikipedia.org/wiki/Trí_nhớ 2. bài giảng Vật lý 12 – Lê Tấn Hậu – THPT. Nguyễn Hữu Huân

– TP.HCM

3. Nâng cao và phát triển toán 8 – Vũ Hữu Bình – NXB Giáo Dục

2006.

4. Bài giảng giải phẫu học – ĐH Y Hà Nội – NXB. Y học. 5. Bài giảng giải phẫu & Sinh lý người – Phạm Văn Hạp – Phạm

Thị Mười Ba – trường Đại học Đồng Tháp – khoa Sinh học.

Và một số bài viết trên mạng khác.