321
KỸ THUẬT ĐO MỨC ĐỘ TIÊU THỤ OXY TỐI Đ
I. ĐẠI CƢƠNG
Đo mức độ tiêu thụ Oxy tối đa là một trong phương pháp đánh giá sức khỏe của
con người - đánh giá khả năng hoạt động thể lực của con người.
II. CHỈ ĐỊNH
Bệnh lý tim mạch: sau nhồi máu cơ tim, sau mổ bắc cầu nối mạch vành, suy tim.
Bệnh lý hô hấp: bệnh phổi mạn tính hạn chế hay tắc nghẽn.
Rối loạn chuyển hóa: béo phì, thừa cân.
Sau đột quỵ, tổn thương tuỷ sống, sau thời gian bất động…
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Người bệnh đau thắt ngực không ổn định hoặc có nhồi máu cơ tim trong vòng
1 tháng.
Ở trạng thái nghỉ ngơi: nhịp tim > 120ck/phút, hoặc huyết áp tối đa
>180mmHg hoặc huyết áp tối thiểu >100mmHg.
Các bệnh lý nội khoa cấp chưa kiểm soát được.
IV. CHUẨN BỊ
Chuẩn bị người bệnh:
Không ăn, không uống rượu, cà phê hay các chế phẩm của thuốc lá 3 giờ trước
khi làm test.
Không uống khối lượng lớn trong vòng 24 giờ trước khi đánh giá.
Nghỉ ngơi trước khi thực hiện.
Đối với người bệnh làm test chẩn đoán thì việc dừng một số thuốc tim mạch là
hữu ích nhưng cần có ý kiến của bác sĩ chuyên khoa. Thuốc chống đau ngực có thể làm
thay đổi huyết động khi hoạt động thể lực và làm giảm sự nhậy đáp ứng trên ECG đối
với phát hiện dấu hiệu thiếu máu cơ tim. Người bệnh đang dùng thuốc chẹn Beta liều
trung bình hay liều cao thì cần giảm xuống liều trong 2 - 4 ngày trước test để giảm tối
thiểu đáp ứng hội chứng cai tăng adrenergic.
322
Điền thông tin người bệnh
Thông tin
Họ tên:
Giới Tuổi
Cân nặng cao:
BMI
Thể thao:
Tần số tim Max lý thuyết
Ts tim nghỉ
Thuốc đang điều trị
Bệnh mạn tính
Thuốc lá
Khác
Điền bảng Q APP và xác định phân tầng nguy cơ của người bệnh được đo
VO2Max.
Dụng cụ: Treatmill (CPX), xe đạp lực kế (đạp chân), xe đạp lực kế quay tay
(chi trên)… máy Cosmed-K4b2.
Đai ngực đo nhịp tim, máy đo huyết áp, thang điểm Borg xác định cảm nhận về
sức nặng của bài đánh giá.
Phương tiện cấp cứu: máy sốc điện, hệ thống Oxy, thuốc chống loạn nhịp,
thuốc hạ áp…
Giấy in kết quả, đồng hồ bấm giây.
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
Người đánh giá: bác sĩ tim mạch/ bác sĩ y học thể thao/ bác sĩ phục hồi chức
năng, kỹ thuật viên phục hồi chức năng có chứng chỉ đào tạo.
Người trợ giúp: 02 điều dưỡng.
Bƣớc 1: kiểm tra người bệnh trước test
Nhịp tim, nhiệt độ, huyết áp, SpO2, giới thiệu thang điểm Borg.
Hỏi tình trạng sức khỏe (mệt, đau đầu, đau ngực, chóng mặt…).
Bƣớc 2: chuẩn bị người bệnh
Thực hiện bài tập kéo giãn chủ động 5 phút, sau đó:
Gắn đai theo dõi nhịp tim.
323
Gắn điện cực theo dõi nhịp tim (12 chuyển đạo).
Lắp mask cung cấp O2 và kết nối với hệ thống cung cấp O2 và thu hồi CO2.
Bƣớc 3: đưa người bệnh vào máy đánh giá
Yêu cầu người bệnh không được bám vào tay vịn của máy, chỉ được vịn bằng 1 -
2 ngón tay khi cần thiết để điều chỉnh giữ cho thân ở giữa thảm lăn.
Cài đặt các thông số ban đầu trên máy: ví dụ sức kháng trở (Watt, số vòng đạp đối
với xe đạp lực kế), tốc độ bước, độ dốc (đối với máy Treadmill).
Bƣớc 4: Bắt đầu: ví dụ trên máy treadmill
a) Để tốc độ của thảm là 2,74Km/h (1,7milles/h) và độ dốc 10% hay 5,7độ (mức 1).
b) Ra hiệu lệnh: ĐI và người bệnh bắt đầu test bước đi trên thảm và đồng thời
bấm đồng hồ tính thời gian.
c) Người đánh giá tăng dần tốc độ và độ dốc cứ 3 phút/ lần theo bảng dưới đây:
(Bruce protocol thường hay được sử dụng khi dùng Treadmill)
Mức độ
Thời gian
Tốc độ
Độ dốc
Milles/h
Km/h
Độ
1
0
2,74
5,7
2
3
4,02
6,8
3
6
5,47
8,0
4
9
6,76
9,1
5
12
8,05
10,2
6
15
8,85
11,3
7
18
9,65
12,4
8
21
10,46
13,5
9
24
11,26
14,6
10
27
12,07
16,5
d) Dừng test khi: có một trong những tiêu chuẩn sau
Người bệnh yêu cầu dừng.
Người bệnh không thể bước tiếp.
Khi đạt tần số tim tối đa ước tính.
Khi tần số tim không tăng lên mặc dù tăng cường độ.
Tần số tim tương đương với VO2 không tăng thêm nữa mặc dù tăng cường độ.
Hoặc khi có tiêu chuẩn dừng test.
đ) Tính tổng thời gian làm test: tính bằng phút.
e) Thời gian hồi phục: 6 phút, trong thời gian này theo dõi các chỉ số như trên cứ
2 phút/lần, bước với tốc độ phù hợp với người bệnh, độ dốc là 0.
324
Theo dõi: người bệnh cần được theo dõi từ 2 - 3 phút/lần
Các thông số theo bảng dưới đây:
Nhịp tim, SaO2, RPE (Thang điểm Borg), HA.
Người bệnh được theo dõi trước khi làm test, trong khi làm test, sau test và cả
giai đoạn hồi phục.
Các chỉ số cần theo dõi trong quá trình làm test
Nhịp
1
2
3
4
5
6
T
0-3
3-6
6-9
9-12
12-15
15-18
18-21
Tốc dộ
2,74
4,02
5,47
6,76
8,05
8,85
9,65
Độ dốc
5,7
6,8
8,0
9,1
10,2
11,3
12,4
RPE
NT
SatO2
HA
T: thời gian ; RPE: thang điểm Borg ; NT: nhịp tim ; SaO2: độ bão hòa O2; HA: huyết áp
Các chỉ số sinh lý theo dõi trước, sau và giai đoạn hồi phục
Chỉ số
Trƣớc
Sau
Giai đoạn hồi phục
2
4
6
HA
NT
RPE
Bước 4: đánh giá kết quả:
Dựa vào các biểu đồ các chỉ số trên màn hình, người thực hiện phân tích các và
xác địn VO2max, ngưỡng yếm khí, nhịp tim tối đa… tùy theo mục đích của test.
* Thời gian đo 30 - 45 phút.
V. BIẾN CHỨNG
Nhồi máu cơ tim: 1-5/10.000 test, ngừng tim 0,5/10.000 test (rất thấp).
Rối loạn nhịp, tai biến mạch não, ngất, xỉu, biến chứng xương khớp.
VI. XỬ TRÍ
Xử trí theo phác đồ nếu có biến chứng xẩy ra.