Lên Lào Cai xem người
Dao Tuyển làm lễ cấp sắc
Mùa xuân- mùa của lễ hội và cũng là mùa đẹp nhất trong
năm. Mùa này, đến với Lào Cai, du khách sẽ được tận mắt
chứng kiến người Dao Tuyển tổ chức Lễ cấp sắc mang đậm
nét văn hóa truyền thống dân tộc, độc đáo và hấp dẫn.
Lễ cấp sắc của người Dao Tuyển được tổ chức vào tháng 11,
12 và tháng 1 âm lịch hàng năm. Theo phong tục, người đàn
ông dân tộc Dao nói chung và người Dao Tuyển nói riêng
phải được giáo dục, rèn luyện về nhiều mặt để làm trụ cột của
gia đình, dòng họ và cộng đồng. Phẩm chất đó được kiểm
nghiệm qua lễ cấp sắc. Đàn ông người Dao sau thụ lễ cấp sắc
mới được coi là người trưởng thành. Người đã qua lễ cấp sắc
thì dù là trẻ con vẫn được coi là người lớn, được ngồi với già
làng, được tham gia cúng bái hoặc giúp việc cho những thầy
cúng trong các hoạt động cúng lễ của tư gia cũng như cộng
đồng.
Người Dao Tuyển Bắc Hà quan niệm rằng, con người khi trải
qua lễ cấp sắc mới có tâm, có đức để phân biệt phải trái.
Những chàng trai từ 10 tuổi trở lên được bố mẹ chọn ngày
lành, tháng tốt để làm lễ.
Mỗi dòng họ lại chọn những ngày riêng để làm lễ, như họ
Triệu chọn các ngày Dần, Mão; họ Đặng chọn ngày Dần... Lễ
cấp sắc ở mỗi bậc cấp đều có những khác biệt nhất định trong
trình tự hành lễ. Tuy nhiên, có 2 phần lễ chính là lễ Quá tăng
(qua đèn) gồm các phần: trình diện, cấp đèn, hạ đèn, đặt pháp
danh, qua cầu; lễ Thăng cấp gồm: lễ lên đèn, ban mũ, lễ trình
diện Ngọc Hoàng, lễ tơ hồng, lễ thăm thiên đình.
Sau khi chọn được ngày, gia đình phải chuẩn bị lợn, gà, giấy,
hương, lương thực, rượu... để dùng trong ngày cấp sắc và nhờ
đủ 6 thầy (4 thầy chính, 2 thầy phụ) để làm lễ.
Những thầy được chọn làm lễ đều là người biết chữ, có hiểu
biết về trình tự buổi lễ và có uy tín trong làng. Đến giờ tốt, họ
tiến hành lễ. Lễ cấp sắc của người Dao hàm chứa nhiều giá
trị nhân văn, thể hiện ở các điều giáo huấn ghi trong sắc cấp
cho người thụ lễ, đó là tuyệt đối kỵ làm việc ác, điều xấu.
Vào ngày lễ cấp sắc, nhiều điệu múa cổ truyền dân gian được
trình diễn với sự tham gia của đông đảo người dân trong bản.
Những điệu múa của người Dao thể hiện sự tự do hòa nhịp
với các nhạc cụ thanh la, não bạt, trống, chuông lắc... mang
nhiều chủ đề khác nhau về lịch sử, cuộc sống sinh hoạt hàng
ngày… được hình tượng hóa bằng các động tác nhảy múa kết
hợp với ca hát để Bàn Vương và tổ tiên dòng họ thưởng thức.
Các điệu múa có thể kéo dài hàng giờ, được cả làng đến xem
đông vui như ngày hội.
Một nghi lễ quan trọng ban đầu là cấp sắc Tam Nguyên – vị
thần của người Dao. Các thầy thay y phục và đưa người được
thụ lễ (gọi là trò) lên ngũ đài. Thầy chính thắp ba nén hương
cầu cho trò được bình an, học hành thông minh, được trở
thành thầy. Các thầy dẫn trò lên ngũ đài, mời các thần linh
đến chứng kiến cấp sắc cho trò. Sau đó các thầy hạ trò từ trên
ngũ đài xuống và từ lúc này học trò chính thức trở thành đệ
tử của Tam Nguyên.
Sau khi báo cáo với các thần linh, tổ tiên rằng trò đã trở thành
đệ tử của Tam Nguyên, các thầy thay y phục cho trò, đây là y
phục của người đã được làm thầy và tiếp tục cấp sắc để trò
thành đệ tử Tam Thanh.
Lễ cấp sắc của người Dao Tuyển dùng sách trong buổi lễ là
chủ đạo, còn người Dao Đỏ chủ yếu là dùng đèn. Mỗi vật
dụng được sử dụng trong buổi lễ có khác nhau nhưng đều có
một ý nghĩa tốt đẹp là soi sáng và hướng đến những điều may
mắn cho người được thụ hưởng lễ cấp sắc.
Mời bạn đọc chiêm ngưỡng hình ảnh đẹp, độc đáo lễ cắp sắc
người Dao Tuyển đầu Xuân.
Mẹ và chị giúp chàng trai trẻ vận trang phục trước lễ cấp sắc
Nghi thức báo cáo tổ tiên
Các thầy cúng ban lời cầu chúc
Chuẩn bị nhảy Đài
Các thiếu nữ Dao Đỏ diện trang phục thổ cẩm mới đến xem
người Dao Tuyển cấp sắc và tìm ý trung nhân
