Luận án Tiến sĩ: Quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài của chính quyền tỉnh Bắc Ninh

Luận án tập trung vào vai trò quan trọng của quản lý nhà nước (QLNN) đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Tỉnh Bắc Ninh là một điển hình về thu hút FDI, với đóng góp đáng kể của khu vực này vào kinh tế địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, công tác QLNN vẫn còn tồn tại những hạn chế và đối mặt với nhiều thách thức mới từ bối cảnh trong nước và quốc tế, đòi hỏi phải nâng cao chất lượng quản lý để đảm bảo phát triển bền vững.

Luận án này hướng tới các nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách, và cán bộ quản lý nhà nước ở cấp trung ương và địa phương, đặc biệt là tại tỉnh Bắc Ninh, quan tâm đến lĩnh vực quản lý doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và phát triển kinh tế bền vững.

Luận án tiến sĩ này nghiên cứu chuyên sâu về quản lý nhà nước (QLNN) đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) của chính quyền tỉnh Bắc Ninh, một vấn đề cấp thiết trong bối cảnh hội nhập và phát triển kinh tế bền vững. Nghiên cứu xuất phát từ thực tiễn Bắc Ninh là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về thu hút FDI, với những đóng góp to lớn của khu vực ĐTTTNN vào kim ngạch xuất khẩu, GRDP, thu ngân sách và tạo việc làm. Tuy nhiên, công tác QLNN vẫn còn bộc lộ những hạn chế như quản lý sau cấp phép chưa theo kịp, tranh chấp lao động, ô nhiễm môi trường cục bộ, và hiệu quả liên kết công nghệ thấp. Bối cảnh quốc tế và trong nước đầy biến động cũng đặt ra nhiều thách thức mới, đòi hỏi một cách tiếp cận QLNN hiệu quả hơn. Mục đích của luận án là làm rõ và bổ sung cơ sở lý luận về QLNN đối với doanh nghiệp có vốn ĐTTTNN ở cấp tỉnh, đồng thời đề xuất phương hướng và giải pháp hoàn thiện công tác này cho chính quyền tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn tới. Để đạt được mục tiêu đó, luận án thực hiện các nhiệm vụ chính: tổng quan tình hình nghiên cứu để xác định khoảng trống lý luận; hệ thống hóa và phát triển cơ sở lý luận về QLNN đối với ĐTTTNN, bao gồm khái niệm, nội dung, tiêu chí đánh giá và các yếu tố ảnh hưởng, cùng với phân tích kinh nghiệm thực tiễn từ các địa phương khác; phân tích, đánh giá thực trạng QLNN đối với ĐTTTNN tại Bắc Ninh giai đoạn 2015-2024, tập trung vào các nội dung quản lý sau cấp phép như lao động, thuế, môi trường và chuyển giao công nghệ; và cuối cùng là đề xuất phương hướng cùng hệ thống giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện QLNN cho giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn đến năm 2035. Phạm vi nghiên cứu của luận án tập trung vào đối tượng là QLNN đối với doanh nghiệp có vốn ĐTTTNN của chính quyền cấp tỉnh Bắc Ninh, bao gồm cả doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài và liên doanh, hoạt động trong và ngoài khu công nghiệp, thuộc ba lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp – xây dựng và dịch vụ. Về nội dung, luận án chỉ nghiên cứu giai đoạn quản lý sau cấp phép, không bao gồm giai đoạn thu hút đầu tư. Thời gian nghiên cứu thực trạng là 2015-2024 và đề xuất giải pháp cho 2025-2030, tầm nhìn 2035. Về phương pháp nghiên cứu, luận án dựa trên cơ sở lý luận duy vật biện chứng, kinh tế chính trị Mác – Lênin, Lý thuyết thể chế và Lý thuyết phát triển. Các phương pháp nghiên cứu chính bao gồm thống kê, phân tích tổng hợp, so sánh, và điều tra xã hội học (phỏng vấn chuyên sâu và khảo sát bằng phiếu hỏi). Luận án đã xây dựng bộ chỉ số đo lường các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả QLNN, sử dụng các công cụ phân tích định lượng như Cronbach's Alpha, EFA và hồi quy tuyến tính với phần mềm SPSS để đảm bảo tính khoa học và thực tiễn. Những đóng góp mới của luận án bao gồm việc hệ thống hóa và phát triển khung lý thuyết về QLNN đối với ĐTTTNN trong bối cảnh phát triển kinh tế địa phương, bổ sung nội hàm khái niệm QLNN cấp tỉnh theo hướng kiến tạo thể chế và nâng cao năng lực cạnh tranh. Luận án cũng đề xuất cách tiếp cận mới nhấn mạnh vai trò quản lý sau cấp phép, xác định rõ 4 nội dung cốt lõi của QLNN sau cấp phép (thành lập, lao động, thuế, môi trường, chuyển giao KHCN) và xây dựng mô hình lý thuyết về các yếu tố tác động đến hiệu quả QLNN. Về thực tiễn, luận án phân tích toàn diện thực trạng QLNN tại Bắc Ninh và đề xuất 5 nhóm giải pháp đổi mới theo hướng kiến tạo, bền vững và số hóa, có tính khả thi cao, đồng thời có thể làm tài liệu tham khảo cho các địa phương khác.