Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:270

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục "Quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học" trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở lý luận của quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học; thực trạng quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học; giải pháp quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH LÊ VĂN TẤN QUẢN LÝ CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN - 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH LÊ VĂN TẤN QUẢN LÝ CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9140114 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Minh Hùng NGHỆ AN - 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Phạm Minh Hùng. Các số liệu và kết quả nêu trong luận án này chưa được công bố trong bất kỳ luận văn và luận án nào khác. Tác giả luận án Lê Văn Tấn
ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Các chữ viết tắt Các chữ viết đầy đủ 1 AI Trí tuệ nhân tạo (AI) 2 AR Thực tế tăng cường (Augmented Reality) 3 BD Dữ liệu lớn (Big Data), 4 BGDĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo 5 CBQL Cán bộ quản lý 6 CC Điện toán đám mây (Cloud Computing) 7 CĐS Chuyển đổi số 8 CMCN 4.0 Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 9 CNS Công nghệ số 10 CNTT Công nghệ thông tin 11 CNTT-TT Công nghệ thông tin - Truyền thông 12 ĐH Đại học 13 ĐHCL Đại học công lập 14 GDĐH Giáo dục đại học 15 GV Giảng viên 16 HĐĐT Hoạt động đào tạo 17 IoT Internet vạn vật (IoT) 18 MTS Môi trường số 19 NH Người học 20 NV Nhân viên 21 SV Sinh viên 22 VR Thực tế ảo (Virtual Reality)
iii MỤC LỤC MỞ ĐẦU......................................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................................................. 3 3.1. Khách thể nghiên cứu ............................................................................................................... 3 3.2. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ..................................................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu ................................................................................................ 4 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................................... 4 5.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................................. 4 6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ........................................................................ 5 6.1. Quan điểm tiếp cận ................................................................................................................... 5 6.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................................... 6 7. Luận điểm cần bảo vệ .................................................................................................................. 7 8. Đóng góp mới của luận án ........................................................................................................... 7 9. Cấu trúc của luận án .................................................................................................................... 8 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC ............................................................................................. 9 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề................................................................................................... 9 1.1.1. Những nghiên cứu về chuyển đổi số ở trường đại học .......................................................... 9 1.1.2. Những nghiên cứu về chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ................. 12 1.1.3. Những nghiên cứu về quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học .... 18 1.1.4. Đánh giá chung .................................................................................................................... 21 1.2. Lý luận về chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ..................................... 23 1.2.1. Chuyển đổi số và chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học........................ 23 1.2.2. Ý nghĩa của chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ................................ 27 1.2.3. Mục đích, yêu cầu chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ...................... 29 1.2.4. Nội dung chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học .................................... 33
iv 1.3. Lý luận về quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ........................ 41 1.3.1. Quan niệm về quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ................ 41 1.3.2. Sự cần thiết phải quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học............ 41 1.3.3. Chu trình PDCA và vận dụng chu trình này vào quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ................................................................................................................ 42 1.3.4. Nội dung quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học theo chu trình PDCA ............................................................................................................................................ 45 1.3.5. Quản lý điều kiện đảm bảo cho chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học theo chu trình PDCA ..................................................................................................................... 50 1.3.6. Chủ thể quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học theo chu trình PDCA ............................................................................................................................................ 53 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học 55 1.4.1. Các yếu tố khách quan ......................................................................................................... 55 1.4.2. Các yếu tố chủ quan............................................................................................................. 56 Kết luận chương 1 ......................................................................................................................... 58 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC ........................................................................................... 59 2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................................................... 59 2.1.1. Mục tiêu ............................................................................................................................... 59 2.1.2. Nội dung .............................................................................................................................. 59 2.1.3. Đối tượng ............................................................................................................................. 59 2.1.4. Phương pháp khảo sát .......................................................................................................... 61 2.1.5. Xử lý số liệu ........................................................................................................................ 61 2.2. Khái quát về các trường đại học khảo sát ............................................................................... 64 2.2.1. Trường Đại học Bách Khoa thành phố Hồ chí Minh .......................................................... 64 2.2.2. Trường Đại học công nghiệp Hà Nội .................................................................................. 66 2.2.3. Trường Đại học Hồng Đức .................................................................................................. 67 2.2.4. Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật Vinh ............................................................................. 68 2.2.5. Trường Đại học Vinh........................................................................................................... 71 2.3. Thực trạng chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học............................... 74
v 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên về chuyển đổi số và ý nghĩa chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học..................................................... 74 2.3.2. Thực trạng thực hiện mục đích, yêu cầu chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường đại học ..... 78 2.3.3. Thực trạng thực hiện các nội dung chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường đại học .............. 82 2.4. Thực trạng quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học .................... 90 2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên về sự cần thiết phải quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học ........................................... 90 2.4.2. Thực trạng thực hiện nội dung quản lý chuyển đổi số trong HĐĐT ở các trường đại học . 92 2.4.3. Thực trạng quản lý các điều kiện đảm bảo cho chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học ....................................................................................................................... 100 2.5. Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học .............................................................................................................................. 101 2.6. Đánh giá chung về thực trạng ............................................................................................... 103 2.6.1. Mặt mạnh ........................................................................................................................... 103 2.6.2. Mặt hạn chế ....................................................................................................................... 103 2.6.3. Cơ hội ................................................................................................................................ 104 2.6.4. Thách thức ......................................................................................................................... 105 Kết luận chương 2 ....................................................................................................................... 107 Chương 3. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC ............................................................................................................. 108 3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp ......................................................................................... 108 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .................................................................................... 108 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .................................................................................... 108 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .................................................................................... 108 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .................................................................................... 109 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ....................................................................................... 109 3.2. Giải pháp quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ....................... 109 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên về vai trò, tầm quan trọng của chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học .................................... 109 3.2.2. Xây dựng kế hoạch chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường ............................................................................................................................. 113
vi 3.2.3. Triển khai thực hiện kế hoạch chuyển đổi số theo hướng thống nhất, đồng bộ và phân cấp hợp lý ........................................................................................................................................... 118 3.2.4. Xây dựng và sử dụng bộ tiêu chí đánh giá kết quả chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học .............................................................................................................................. 124 3.2.5. Điều chỉnh, cải tiến quá trình chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học theo hướng tối ưu ................................................................................................................................ 135 3.2.6. Đảm bảo các điều kiện để quản lý chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường đại học............. 137 3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp ............................................................................................ 148 3.4. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp ........................................................ 150 3.4.1. Mục đích khảo sát .............................................................................................................. 150 3.4.2. Nội dung khảo sát .............................................................................................................. 150 3.4.3. Phương pháp khảo sát ........................................................................................................ 150 3.4.4. Kết quả khảo sát ................................................................................................................ 152 3.5. Thử nghiệm giải pháp ........................................................................................................... 153 3.5.1. Mục đích thử nghiệm ......................................................................................................... 154 3.5.2. Giả thuyết thử nghiệm ....................................................................................................... 154 3.5.3. Đối tượng và phạm vi thử nghiệm ..................................................................................... 155 3.5.4. Nội dung thử nghiệm ......................................................................................................... 155 Kết luận chương 3 ....................................................................................................................... 165 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................................................ 166 1. Kết luận ................................................................................................................................... 166 2. Khuyến nghị ............................................................................................................................ 167 2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo .......................................................................................... 167 2.2. Đối với các trường đại học ................................................................................................... 167 2.3. Đối với cán bộ quản lý, giảng viên, nhân viên các trường đại học ...................................... 168 TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................................... 170
vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Bảng thống kê số lượng cán bộ theo các trường ........................................................... 60 Bảng 2.2. Bảng thống kê đối tượng được khảo sát ........................................................................ 60 Bảng 2.3. Thang đánh giá theo các mức độ................................................................................... 62 Bảng 2.4. Bảng quy đổi điểm trung bình với mức độ đánh giá ..................................................... 63 Bảng 2.5. Kết quả đánh giá thực trạng nhận thức của cán bộ về chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ................................................................................................................ 74 Bảng 2.6. Kết quả đánh giá thực trạng nhận thức của cán bộ về ý nghĩa chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ....................................................................................................... 76 Bảng 2.7. Kết quả đánh giá thực trạng thực hiện mục đích chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ............................................................................................................................. 78 Bảng 2.8. Kết quả đánh giá thực trạng thực hiện yêu cầu chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ................................................................................................................................ 80 Bảng 2.9. Kết quả đánh giá thực trạng thực hiện chuyển đổi số trong phát triển chương trình đào tạo .................................................................................................................................................. 82 Bảng 2.10. Kết quả đánh giá thực trạng thực hiện chuyển đổi số hoạt động tuyển sinh và nhập học ................................................................................................................................................. 84 Bảng 2.11. Kết quả đánh giá thực trạng thực hiện phát triển học liệu số ...................................... 85 Bảng 2.12. Kết quả đánh giá thực trạng thực hiện chuyển đổi số trong hoạt động dạy học và kiểm tra đánh giá .................................................................................................................................... 86 Bảng 2.13. Kết quả đánh giá thực trạng thực hiện chuyển đổi số trong hoạt động quản lý kết quả học tập và cấp phát văn bằng ......................................................................................................... 88 Bảng 2.14. Kết quả khảo sát thực trạng nhận thức của CBQL, GV và NV về sự cần thiết phải quản lý CĐS trong quản lý HĐĐT ở các trường ĐH .................................................................... 90 Bảng 2.15 Kết quả khảo sát thực trạng xây dựng kế hoạch chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ............................................................................................................................. 92 Bảng 2.16. Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện kế hoạch chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ....................................................................................................................... 94 Bảng 2.17. Kết quả khảo sát thực trạng đánh giá việc thực hiện kế hoạch chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ............................................................................................... 96 Bảng 2.18. Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện điều chỉnh, cải tiến chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ....................................................................................................... 98
viii Bảng 2.19. Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện các điều kiện đảm bảo cho chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ............................................................................................. 100 Bảng 2.20. Kết quả khảo sát thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ............................................................................... 101 Bảng 3.1. Bộ tiêu chí đánh giá kết quả triển khai HĐĐT trên môi trường số ............................. 125 Bảng 3.2. Bảng mô tả quy trình đánh giá kết quả chuyển đổi số ................................................ 133 Bảng 3.3. Khung năng lực số của giảng viên đại học ................................................................. 139 Bảng 3.4. Vai trò của các chủ thể QL trong thực hiện các giải pháp .......................................... 149 Bảng 3.5. Thống kê số lượng đối tượng khảo sát ........................................................................ 151 Bảng 3.6. Bảng tổng hợp kết quả khảo sát mức cần thiết và khả thi ........................................... 152 Bảng 3.7. Bảng tổng hợp kết quả khảo sát đánh giá của cán bộ nhà trường đối với 2 phương pháp thủ công truyền thống và phương pháp chuyển đổi số ................................................................ 160 Bảng 3.8. Bảng tổng hợp kết quả khảo sát đánh giá của các bên liên quan đối với 2 phương pháp thủ công truyền thống và phương pháp chuyển đổi số ................................................................ 162
ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ ̅ Biểu đồ 2.5. Biểu đồ giá trị trung bình (X) và độ lệch chuẩn (ĐLC) mức độ nhận thức của cán bộ về chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học .......................................................... 75 ̅ Biểu đồ 2.6. Biểu đồ giá trị trung bình (X) và độ lệch chuẩn (ĐLC) mức độ nhận thức của cán bộ về ý nghĩa chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ............................................. 77 Biểu đồ 2.7. Biểu đồ giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện mục đích chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường đại học................................................................................................... 79 Biểu đồ 2.8. Biểu đồ giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện yêu cầu chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường đại học ....................................................................................................... 81 Biểu đồ 2.9. Biểu đồ giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện chuyển đổi số phát triển chương trình đào tạo.............................................................................................................. 83 Biểu đồ 2.10. Biểu đồ giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện chuyển đổi số hoạt động tuyển sinh và nhập học ......................................................................................................... 85 Biểu đồ 2.11. Biểu đồ giá trị TB và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện phát triển học liệu số ....... 86 Biểu đồ 2.12. Biểu đồ giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện chuyển đổi số hoạt động dạy học và kiểm tra đánh giá ................................................................................................ 87 Biểu đồ 2.13. Biểu đồ giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện chuyển đổi số hoạt động quản lý kết quả học tập và cấp phát văn bằng ...................................................................... 89 Biểu đồ 2.14. Biểu đồ giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ nhận thức của CBQL, GV và NV về sự cần thiết phải quản lý CĐS trong quản lý HĐĐT ở trường ĐH.................................... 91 Biểu đồ 2.15. Biểu đồ biểu diễn giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện xây dựng kế hoạch chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ............................................... 93 Biểu đồ 2.16. Biểu đồ biểu diễn giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện kế hoạch chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường đại học ................................................................................ 95 Biểu đồ 2.17. Biểu đồ biểu diễn giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện đánh giá thực hiện kế hoạch chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ............................... 97 Biểu đồ 2.18. Biểu đồ biểu diễn giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện điều chỉnh, cải tiến chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học .................................................. 99 Biểu đồ 2.19. Biểu đồ biểu diễn giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ thực hiện các điều kiện đảm bảo cho chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường ĐH ...................................................... 101 Biểu đồ 2.20. Biểu đồ biểu diễn giá trị trung bình và độ lệch chuẩn mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường ĐH ..................................................... 102 Biểu đồ 3.1. So sánh mức cần thiết và mức khả thi của các giải pháp ........................................ 153
x DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Chu trình PDCA [32]..................................................................................................... 43 Hình 3.1. Kiến trúc hệ thống thông tin theo mô hình đại học số ................................................. 116 Hình 3.2. Mô hình tổng thể Hệ thống thông tin quản lý đào tạo ................................................. 117 Hình 3.3. Triển khai chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học ........................... 122 Hình 3.4. Mối quan hệ giữa các giải pháp ................................................................................... 148 Hình 3.5. Mô hình vận hành của hệ thống cấp phát và xác minh văn bằng ................................ 156 Hình 3.6. Hệ thống quản lý và xác thực văn bằng trực tuyến được triển khai tại Trường đại học Vinh ............................................................................................................................................. 158
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nhân loại đang bước vào cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư nhờ sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông cùng với các thành tựu khoa học công nghệ hiện đại khác. Trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số (Digital transformation) được xem là một xu hướng tất yếu. Chuyển đổi số giữ một vai trò quan trọng trong thay đổi tư duy quản lý, văn hóa tổ chức; cung cấp thông tin, dữ liệu nhanh chóng; giảm chi phí vận hành; nâng cao trải nghiệm khách hàng và tăng khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp. Trên thế giới, chuyển đổi số bắt đầu được nói đến nhiều vào khoảng năm 2015, phổ biến từ năm 2017. Ở Việt Nam, chuyển đổi số bắt đầu được nói đến nhiều vào khoảng năm 2018. Trong xu thế chung của thế giới về chuyển đổi số, ngày 03/6/2020, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 749/QĐ-TTg về việc phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” với quan điểm nhất quán “chuyển đổi số trước tiên là chuyển đổi nhận thức” và “người dân là trung tâm của chuyển đổi số”. Trong đó, giáo dục là một trong các lĩnh vực được ưu tiên chuyển đổi số, hướng đến “phát triển nền tảng hỗ trợ dạy và học từ xa, ứng dụng triệt để công nghệ số trong công tác quản lý, giảng dạy và học tập, số hóa tài liệu, giáo trình; xây dựng nền tảng chia sẻ tài nguyên giảng dạy và học tập theo cả hình thức trực tiếp và trực tuyến”. Chuyển đổi số sẽ tạo ra mô hình giáo dục thông minh, từ đó giúp việc học kiến thức của người học trở nên đơn giản và dễ dàng hơn. Sự bùng nổ của các nền tảng công nghệ đã tạo điều kiện thuận lợi để truyền đạt kiến thức và phát triển được khả năng tự học của người học mà không bị giới hạn về thời gian cũng như không gian. Để định hướng cho việc triển khai chuyển đổi số trong giáo dục, ngày 25 tháng 10 năm 2022 Chính phủ phê duyệt Đề án tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030. Tiếp đến, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Kế hoạch tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022-2025 theo Quyết định số 1282/QĐ- BGDĐT ngày 10 tháng 5 năm 2022. Tuy nhiên, khi triển khai chuyển đổi số nói chung và chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo nói riêng, các cơ sở giáo dục đại học còn khá lúng túng trong công tác quản lý, chỉ đạo triển khai. Một số vấn đề cơ bản đặt ra đối với
2 các nhà quản lý khi chỉ đạo, triển khai chuyển đổi số trong các hoạt động của nhà trường nói chung cũng như chuyển đối số trong hoạt động đào tạo: Nội dung triển khai? Các yêu cầu cần đáp ứng? Cách thức triển khai? Những thuận lợi, khó khăn? … Giáo dục đại học có sứ mạng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước. Để thực hiện sứ mạng của mình, giáo dục đại học Việt Nam phải không ngừng đổi mới nhằm mục tiêu “tập trung đào tạo nhân lực trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài, phát triển phẩm chất và năng lực tự học, tự làm giàu tri thức, sáng tạo của người học”. Một trong những đổi mới của giáo dục đại học nước ta trong bối cảnh của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là nhanh chóng thực hiện chuyển đổi số. Dưới tác động của chuyển đổi số, giáo dục đại học đã và đang có những thay đổi mạnh mẽ, nhanh chóng, toàn diện về mô hình, cách thức tổ chức và quản lý quá trình đào tạo. Chính vì vậy, chuyển đổi số trong giáo dục đại học không chỉ mang tính tất yếu, khách quan mà còn là vấn đề cấp thiết, là chìa khóa nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục đại học, đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội. Song, trong quá trình chuyển đổi số, các trường đại học Việt Nam đang phải đối diện với nhiều thách thức về chiến lược, chi phí, nguồn lực công nghệ, nguồn nhân lực triển khai, thay đổi phương pháp sư phạm, chương trình đào tạo và các vấn đề bảo mật dữ liệu và pháp lý liên quan. Đối với các trường đại học Việt Nam và thế giới, chuyển đổi số trong giáo dục đại học nói chung, chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo nói riêng hiện là vấn đề vừa mới mẻ, vừa có tính cấp thiết. Do đó, nghiên cứu chuyển đổi số trong giáo dục đại học trở thành hướng nghiên cứu quan trọng, thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước. Ở ngoài nước, có các nghiên cứu tiêu biểu của M. Hanefi Calp và R. Butuner (công trình Current Studies in Digital Transformation and Productivity); O. Vindaca (công trình Effective digital transformation in the context of higher education); D. M. Voronin, V. G. Saienko, H. V. Tolchieva (công trình Digital transformation of pedagogical education at the university) … Ở trong nước, có các nghiên cứu tiêu biểu của Vũ Hải Quân (công trình Chuyển đổi số trong giáo dục đại học), Bùi Thị Huế (công trình Chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo: Thực trạng và Giải pháp), Tô Hồng Nam (công trình Chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo: Thực trạng và giải pháp), Phùng Thế Vinh (công trình Chuyển đổi số trong quản trị đại học: Kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn Việt Nam) …Các nghiên cứu này, bước đầu đã góp phần làm rõ một số vấn
3 đề lý luận và thực tiễn của chuyển đổi số trong giáo dục đại học: Quan niệm về chuyển đổi số trong giáo dục đại học; ý nghĩa của chuyển đổi số trong giáo dục đại học; những thách thức đối với trường đại học trong chuyển đổi số… Đồng thời, các nghiên cứu này cũng đề cập đến chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học dưới các góc độ khác nhau: chuyển đổi số trong hoạt động giảng dạy của giảng viên; chuyển đổi số trong hoạt động học tập của sinh viên; mô hình đào tạo trực tuyến… Tuy nhiên, ở trong nước và ngoài nước, hầu như rất ít các công trình trực tiếp nghiên cứu vấn đề quản lý chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường đại học. Điều rõ ràng là, nếu quá trình chuyển đổi số trong trường đại học nói chung, chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học nói riêng không được tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá (nói cách khác không được quản lý) một cách chặt chẽ thì hiệu quả của quá trình triển khai chuyển đổi số sẽ hạn chế. Vì thế, nghiên cứu đề xuất các giải pháp quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học có tính cấp thiết cả về mặt lý luận và thực tiễn. Hơn nữa, sau khi tìm hiểu các nghiên cứu về quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo tại trường đại học, chúng tôi nhận thấy chưa có bất kỳ công trình nghiên cứu liên quan nào ở cấp độ bài báo khoa học hoặc luận án tiến sĩ. Từ những lý do trên, vấn đề “Quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học” đã được chọn để làm đề tài luận án tiến sĩ, chuyên ngành Quản lý giáo dục nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đào tạo ở các trường đại học. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về chuyển đổi số, quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo, đề xuất các giải pháp quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học theo chu trình PDCA nhằm nâng hiệu quả quản lý chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường đại học. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học theo chu trình PDCA.
4 4. Giả thuyết khoa học Chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học là xu thế tất yếu, một yêu cầu bắt buộc để thực hiện chương trình chuyển đổi số quốc gia. Mặc dù trong thời gian qua các trường đại học nước ta đã quan tâm chỉ đạo triển khai chuyển đổi số trong nhà trường nói chung và trong hoạt động đào tạo nói riêng nhưng việc làm này còn thiếu tính đồng bộ, hiệu quả chưa cao. Nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi dựa trên chu trình PDCA (Plan - Do - Check - Act); đồng thời đảm bảo các điều kiện cần thiết và phù hợp với tình hình thực tế của từng trường đại học thì có thể nâng cao hiệu quả quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đào tạo ở trường đại học. 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học theo chu trình PDCA; 5.1.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học; 5.1.3. Đề xuất giải pháp quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học; khảo sát sự cấp thiết, tính khả thi của các giải pháp và thử nghiệm 01 giải pháp. 5.2. Phạm vi nghiên cứu Về phạm vi: (1) Chuyển đối số trong hoạt động đào tạo hệ đại học chính quy. (2) Tập trung vào các hoạt động: phát triển chương trình đào tạo; quản lý công tác tuyển sinh và nhập học; phát triển học liệu; tổ chức hoạt động dạy học và kiểm tra, đánh giá; quản lý kết quả học tập và cấp phát văn bằng. Về nội dung: Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn về chuyển đổi số trong quản lý hoạt động đào tạo ở trường đại học; đề xuất các giải pháp quản lý CĐS trong hoạt động đào tạo ở một số các trường đại học công lập Việt Nam. Về địa bàn khảo sát: Khảo sát thực trạng chuyển đổi số và quản lý chuyển đổi số trong HĐĐT tại 5 trường đại học thuộc 3 miền: miền Bắc, miền Trung và miền Nam.
5 Về đối tượng khảo sát: Cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên của các trường đại học trên. Về thời gian nghiên cứu : Từ năm 2020 - 2023. 6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Quan điểm tiếp cận 6.1.1. Tiếp cận hệ thống Tiếp cận hệ thống là cách tiếp cận đòi hỏi nghiên cứu đối tượng một cách biện chứng, đa chiều, toàn diện với tất cả các thành tố của nó trong một chỉnh thể thống nhất, có mối quan hệ qua lại với nhau, phụ thuộc lẫn nhau. Quán triệt quan điểm tiếp cận hệ thống đối với quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học đòi hỏi phải xem xét sự quản lý này một cách toàn diện; đề xuất các giải pháp tác động đồng bộ lên tất cả các bước của chu trình quản lý, từ xây dựng kế hoạch; thực hiện kế hoạch; kiểm tra thực hiện kế hoạch đến thay đổi, điều chỉnh kế hoạch chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học. 6.1.2. Tiếp cận chu trình quản lý chất lượng PDCA Mục tiêu chính của quản lý hoạt động đào tạo là nâng cao chất lượng đào tạo. Để nâng cao chất lượng đào tạo các nhà quản lý cần xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, đánh giá kết quả và cải tiến một cách thường xuyên để phù hợp với thực tiễn. PDCA là mô hình (chu trình) quản lý chất lượng, gồm 04 bước: Plan - Do - Check - Act (Lập kế hoạch - Thực hiện - Kiểm tra - Cải tiến). Chu trình này nhằm cải tiến chất lượng liên tục để đạt hiệu quả quản lý tối ưu. Vận dụng chu trình PDCA vào quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học là cách tiếp cận phù hợp và cần thiết. 6.1.3. Tiếp cận thực tiễn Việc chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo và quản lý hoạt động đào tạo ở trường đại học cần phải tính đến yêu cầu chuyển đổi số của cả hệ thống giáo dục nói chung, của giáo dục đại học nói riêng; đồng thời phải tính đến sự sẵn sàng và khả năng của từng trường đại học. Quán triệt quan điểm thực tiễn, đòi hỏi quá trình chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo và quản lý hoạt động đào tạo phải xuất phát từ thực tiễn phát hiện được những mặt mạnh, mặt hạn chế để đề xuất các giải pháp chuyển đổi số trong quản lý hoạt động đào tạo có cơ sở khoa học và có tính khả thi.
6 6.2. Phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu Phương pháp này được sử dụng để phân tích, tổng hợp các công trình nghiên cứu, tài liệu liên quan vấn đề nghiên cứu của đề tài để xây dựng khung lý luận của đề tài, làm cơ sở để khảo sát thực trạng, đề xuất giải pháp quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học. - Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập Phương pháp này được sử dụng để đưa ra những nhận định, kết luận mang tính khái quát của người nghiên cứu về các vấn đề liên quan từ các kết quả nghiên cứu đã có của các nhà khoa học khác. 6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Sử dụng phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi để thu tập ý kiến của cán bộ, giảng viên các trường đại học về thực trạng chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo và quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học; khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp đề xuất. - Phương pháp phỏng vấn Phương pháp phỏng vấn được sử dụng để phỏng vấn sâu một số cán bộ quản lý, giảng viên nhằm làm rõ hơn về các kết quả thu được thông qua khảo sát bằng phiếu hỏi làm cơ sở cho việc đưa ra các nhận định, đánh giá của tác giả. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Tổng kết kinh nghiệm thực tiễn để đánh giá thực trạng chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo và quản lý CĐS trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học hiện nay. - Phương pháp thử nghiệm Tác giả sử dụng phương pháp này để thử nghiệm, kiểm chứng tính hiệu quả, sự phù hợp của các giải pháp đề xuất thông qua thử nghiệm 01 giải pháp đại diện trong số các giải pháp đề xuất.
7 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 22.0 để xử lý dữ liệu khảo sát. 7. Luận điểm cần bảo vệ 7.1. Chuyển đổi số trong giáo dục đại học nói chung, trong hoạt động đào tạo ở trường đại học nói riêng hiện đang là xu thế tất yếu. Quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học có thể theo các cách tiếp cận khác nhau nhưng theo chu trình PDCA là cách tiếp cận có nhiều ưu thế hơn. 7.2. Chuyển đổi số và quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học thời gian qua tuy đạt được những kết quả bước đầu nhưng còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế trong tổ chức thực hiện do thiếu một mô hình quản lý phù hợp. 7.3. Để nâng cao hiệu quả quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học cần sử dụng đồng bộ các giải pháp dựa trên chu trình PDCA: Xây dựng kế hoạch CĐS trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học; thực hiện kế hoạch CĐS trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học; đánh giá CĐS trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học; điều chỉnh, cải tiến CĐS trong HĐĐT ở các trường đại học. 8. Đóng góp mới của luận án 8.1. Luận án xây dựng lý luận về chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường đại học và quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học. Dựa trên chu trình PDCA, luận án đã xác định được nội dung quản lý chuyển đổi số trong HĐĐT ở trường đại học. 8.2. Luận án phát hiện các thực trạng chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học và quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học. Từ đó làm rõ mặt mạnh, mặt hạn chế và nguyên nhân của thực trạng làm cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất các giải pháp quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học. 8.3. Luận án đề xuất được các giải pháp quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở các trường đại học dựa trên chu trình PDCA. Các giải pháp này không chỉ vận dụng vào quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo mà còn có thể vận dụng vào quản lý chuyển đổi số trong các hoạt động khác của trường đại học. 8.4. Luận án đã xây dựng được Bộ tiêu chí đánh giá kết quả chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học và Khung năng lực số của giảng viên trường đại học.
8 9. Cấu trúc của luận án Ngoài Mở đầu; Kết luận và Khuyến nghị; Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận án gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận của quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học. Chương 2. Thực trạng quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học. Chương 3. Giải pháp quản lý chuyển đổi số trong hoạt động đào tạo ở trường đại học.