BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯNG ĐI HC Đ LT
NGUYỄN THANH TÙNG
ĐẶC ĐIỂM SỬ THI DÂN TỘC RAGLAI
LUẬN ÁN TIẾN SỸ CHUYÊN NGNH VĂN HC VIỆT NAM
Lâm Đồng, 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯNG ĐI HC Đ LT
ĐẶC ĐIỂM SỬ THI DÂN TỘC RAGLAI
Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
Mã số: 9220121
LUẬN ÁN TIẾN SỸ CHUYÊN NGNH VĂN HC VIỆT NAM
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Phan Thị Hồng
Nghiên cứu sinh: Nguyễn Thanh Tùng
Lâm Đồng, năm 2024
i
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... iv
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................. v
SUMMARY................................................................................................................. viii
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................... 1
2. Lịch sử vấn đề .............................................................................................................. 2
2.1. Quá trình sưu tầm, nghiên cứu sử thi Raglai trong bối cảnh chung của việc sưu tầm
nghiên cứu sử thi Tây Nguyên ......................................................................................... 2
2.2. Các tài liệu hỗ trợ nghiên cứu khác ....................................................................... 12
3. Mục đích, ý nghĩa của đề tài ...................................................................................... 13
3.1. Mục đích của đề tài ................................................................................................ 13
3.2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài................................................................ 14
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 14
5. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................... 15
6. Đóng góp của luận án ................................................................................................ 16
7. Cấu trúc của luận án .................................................................................................. 17
CHƯƠNG 1 ................................................................................................................... 18
VĂN HÓA RAGLAI VÀ LOẠI HÌNH AKHÀT JUCAR............................................ 18
1.1. Giới thiệu tổng quan về dân tộc Raglai .................................................................. 18
1.1.1. Dân số và địa bàn cư trú ..................................................................................... 18
1.1.2. Những cơ may và thử thách trong lịch sử tộc người ........................................... 21
1.2. Đặc điểm văn hóa truyền thống Raglai ................................................................. 25
1.2.1. Văn hóa kinh tế và đời sống vật chất .................................................................. 25
1.2.2. Văn hóa xã hội ..................................................................................................... 29
1.2.3. Văn hóa tinh thần ................................................................................................ 34
1.3. Về thể loại sử thi và sử thi các dân tộc Tây Nguyên .............................................. 45
1.3.1. Thuật ngữ sử thi và giới thuyết về thể loại sử thi ................................................ 45
1.3.2. Sử thi các dân tộc Tây Nguyên ............................................................................ 55
1.4. Một số khía cạnh về loại hình akhàt jucar – sử thi dân tộc Raglai ......................... 57
1.4.1. Vài nét về đặc điểm loại hình, phương thức lưu truyền, tồn tại và nghệ nhân ... 57
ii
1.4.2. Tiềm năng, dung lượng tác phẩm và vai trò của loại hình trong đời sống tinh thần
tộc người ........................................................................................................................ 61
1.5. Tiểu kết ................................................................................................................... 63
CHƯƠNG 2. .................................................................................................................. 65
NHỮNG VẤN ĐỀ NỘI DUNG CỦA SỬ THI RAGLAI ............................................ 65
2.1. Nội dung sử thi Raglai nhìn từ góc độ đề tài và chủ đề ......................................... 65
2.1.1. Đề tài sử thi Raglai ............................................................................................. 65
2.1.2. Chủ đề sử thi Raglai ............................................................................................ 91
2.2. Nội dung sử thi Raglai thông qua thế giới nhân vật ............................................. 104
2.2.1. Nhân vật anh hùng, hình ảnh người thủ lĩnh cộng đồng ................................... 104
2.2.2. Những nhân vật khác ......................................................................................... 110
2.3. Tiểu kết ................................................................................................................. 114
CHƯƠNG 3. ................................................................................................................ 116
NHỮNG VẤN ĐỀ NGHỆ THUẬT CỦA SỬ THI RAGLAI .................................... 116
3.1. Các khía cạnh nghệ thuật ngôn ngữ ..................................................................... 116
3.1.1. Cấu trúc đối xứng, trùng điệp ........................................................................... 116
3.1.2. Tính vần điệu ..................................................................................................... 119
3.1.3. Sử dụng nhiều thành ngữ, tục ngữ ..................................................................... 122
3.1.4. Sự lặp lại hay tính công thức ............................................................................. 125
3.1.5. Tính kịch ............................................................................................................ 127
3.2. Nghệ thuật xây dựng cốt truyện ........................................................................... 131
3.2.1. Khái niệm về cốt truyện ..................................................................................... 131
3.2.2. Đặc điểm cốt truyện sử thi Raglai ..................................................................... 132
3. 3. Các biện pháp miêu tả ......................................................................................... 152
3.3.1. So sánh, ví von ................................................................................................... 152
3.3.2. Phóng đại, ngoa dụ ............................................................................................ 154
3.4. Một số đặc điểm về thời gian và không gian nghệ thuật ...................................... 157
3.4.1. Khái niệm về thời gian và không gian nghệ thuật ............................................. 157
3.4.2. Không gian nghệ thuật sử thi Raglai ................................................................. 159
3.4.3. Thời gian nghệ thuật sử thi Raglai .................................................................... 164
3. 5. Tiểu kết ................................................................................................................ 168
KẾT LUẬN ................................................................................................................. 170
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ............ 174
iii
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 175
TÀI LIỆU KHẢO SÁT ............................................................................................... 189
PHỤ LỤC .................................................................................................................... 190