Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Sử dụng mô hình Toulmin để phân tích quá trình lập luận và chứng minh của học sinh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> ĐẠI HỌC HUẾ<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM<br /> <br /> NGUYỄN THỊ NI<br /> <br /> SỬ DỤNG MÔ HÌNH TOULMIN ĐỂ PHÂN TÍCH QUÁ<br /> TRÌNH LẬP LUẬN VÀ CHỨNG MINH CỦA HỌC SINH<br /> <br /> Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp dạy học môn Toán<br /> Mã số: 60<br /> <br /> 14 01 11<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC<br /> <br /> NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC<br /> TS. TRẦN KIÊM MINH<br /> <br /> Huế, năm 2015<br /> i<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số<br /> liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, được<br /> các đồng tác giả cho phép sử dụng. Kết quả nghiên cứu chưa từng<br /> được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.<br /> Tác giả<br /> <br /> Nguyễn Thị Ni<br /> <br /> ii<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Trước hết, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc, chân thành đến thầy Trần<br /> Kiêm Minh, người đã nhiệt tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi hoàn thành luận<br /> văn này.<br /> Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Sư phạm Huế,<br /> Phòng đào tạo sau đại học, Quý Thầy giáo, Cô giáo trong khoa Toán, đặc biệt là các<br /> thầy cô thuộc chuyên ngành Lý luận và Phương pháp dạy học môn Toán đã tận tình<br /> giảng dạy, truyền thụ cho tôi rất nhiều kiến thức, kinh nghiệm quý báu trong hai<br /> năm học vừa qua.<br /> Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các em học sinh trường THPT chuyên Quốc<br /> Học Huế và các em học sinh trường THPT Tố Hữu đã giúp đỡ tôi trong quá trình<br /> thực nghiệm.<br /> Sau cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đã luôn ủng hộ, động<br /> viên và giúp đỡ tôi mọi mặt để tôi hoàn thành luận văn này.<br /> Do điều kiện thời gian và khả năng hạn chế, tôi xin chân thành biết ơn và<br /> lắng nghe những ý kiến chỉ dẫn, đóng góp để luận văn được hoàn thiện hơn.<br /> Xin trân trọng cảm ơn!<br /> <br /> iii<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Trang<br /> TRANG PHỤ BÌA ..................................................................................................i<br /> LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................ii<br /> LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... iii<br /> MỤC LỤC.............................................................................................................. 1<br /> DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................ 4<br /> LỜI GIỚI THIỆU ................................................................................................. 5<br /> Chƣơng 1. ĐẶT VẤN ĐỀ ...................................................................................... 8<br /> 1.1 Khái niệm chứng minh và lập luận ................................................................ 8<br /> 1.1.1 Khái niệm chứng minh ........................................................................... 8<br /> 1.1.2 Khái niệm lập luận.................................................................................. 9<br /> 1.2 Các dạng lập luận .......................................................................................... 9<br /> 1.2.1 Suy diễn ................................................................................................. 9<br /> 1.2.2 Quy nạp ................................................................................................. 9<br /> 1.2.3. Ngoại suy ............................................................................................. 10<br /> 1.3 Ngoại suy và chứng minh trong toán học .................................................... 10<br /> 1.3.1. Các dạng ngoại suy .............................................................................. 10<br /> 1.3.2. Ngoại suy và chứng minh trong giáo dục toán...................................... 13<br /> 1.4 Mối quan hệ giữa lập luận và chứng minh .................................................. 14<br /> 1.4.1. Các khía cạnh chung giữa lập luận và chứng minh ............................... 14<br /> 1.4.2 Mối quan hệ giữa lập luận và chứng minh trong các nghiên cứu giáo dục<br /> toán...... .......................................................................................................... 15<br /> 1.5 Kết luận chương 1 ....................................................................................... 18<br /> Chƣơng 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT ........................................................................ 20<br /> 2.1. Mô hình Toulmin ........................................................................................ 20<br /> 2.1.1 Cấu trúc của lập luận theo mô hình Toulmin ........................................ 20<br /> 2.1.2 Mô hình Toulmin trong các nghiên cứu giáo dục toán về lập luận và<br /> chứng minh .................................................................................................... 21<br /> 2.2 Phân tích quá trình lập luận và chứng minh dựa trên mô hình Toulmin ....... 22<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2.2.1 Tính thống nhất nhận thức giữa quá trình lập luận và chứng minh ........ 22<br /> 2.2.2 Khoảng cách giữa quá trình lập luận và chứng minh ............................. 24<br /> 2.2.3 Phân tích cấu trúc giữa lập luận và chứng minh dựa trên mô hình<br /> Toulmin ......................................................................................................... 24<br /> 2.2.3.1 Cấu trúc của suy diễn, ngoại suy, quy nạp dựa trên mô hình Toulmin<br /> .................................................................................................................. 25<br /> 2.2.3.2 Phân tích mối liên hệ cấu trúc giữa quá trình lập luận và chứng minh<br /> .................................................................................................................. 27<br /> 2.3 Mô hình Toulmin và phân tích quá trình ngoại suy ..................................... 27<br /> 2.3.1 Đối với ngoại suy đã mã hoá ................................................................. 28<br /> 2.3.2 Đối với ngoại suy chưa mã hoá ............................................................ 29<br /> 2.3.3 Đối với ngoại suy sáng tạo ................................................................... 29<br /> 2.4 Vai trò của giáo viên trong quá trình lập luận của học sinh ......................... 30<br /> 2.5 Câu hỏi nghiên cứu ..................................................................................... 31<br /> 2.6 Kết luận chương 2 ....................................................................................... 32<br /> Chƣơng 3. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU............................................................... 33<br /> 3.1 Ngữ cảnh và mục tiêu .................................................................................. 33<br /> 3.1.1 Ngữ cảnh.............................................................................................. 33<br /> 3.1.2 Mục tiêu................................................................................................ 33<br /> 3.2 Phương pháp nghiên cứu............................................................................. 33<br /> 3.3. Nội dung phiếu học tập ............................................................................... 33<br /> 3.3.1. Phiếu học tập 1..................................................................................... 33<br /> 3.3.2. Phiếu học tập 2..................................................................................... 39<br /> 3.3.3. Phiếu học tập 3..................................................................................... 42<br /> 3.3.4. Phiếu học tập 4..................................................................................... 45<br /> 3.4 Kết luận chương 3....................................................................................... 49<br /> Chƣơng 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU................................................................ 50<br /> 4.1. Phân tích bài làm của học sinh .................................................................... 50<br /> 4.1.1 Mối liên hệ cấu trúc giữa lập luận và chứng minh ................................ 50<br /> 4.1.1.1 Bài toán 1: ...................................................................................... 51<br /> 4.1.1.2 Bài toán 2: ...................................................................................... 59<br /> 4.1.1.3 Bài toán 3: ...................................................................................... 66<br /> 2<br /> <br />