ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
TRỊNH VĂN CHIẾN
VAI TRÒ GIÁM SÁT CỦA QUỐC HỘI VIỆT NAM TRONG QUÁ
TRÌNH ĐÀM PHÁN, KÝ KẾT, GIA NHẬP
VÀ THỰC HIỆN CÁC ĐIỀU ƢỚC QUỐC TẾ
LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC
Hà Nội, 2013
2
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
TRỊNH VĂN CHIẾN
VAI TRÒ GIÁM SÁT CỦA QUỐC HỘI VIỆT NAM TRONG
QUÁ TRÌNH ĐÀM PHÁN, KÝ KẾT, GIA NHẬP
VÀ THỰC HIỆN CÁC ĐIỀU ƢỚC QUỐC TẾ
Chuyên ngành : Luật Quốc tế
Mã số : 60 38 60
LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: Ts VŨ ĐỨC LONG
Hà Nội, 2013
3
MC LC
Lời cam đoan Trang
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ GIÁM SÁT
CỦA QUỐC HỘI TRONG QUÁ TRÌNH ĐÀM PHÁN, KÝ KẾT, GIA
NHẬP VÀ THỰC HIỆN ĐIỀU ƢỚC QUỐC TẾ ...................................... 16
1.1. Những vấn đề lý luận chung .................................................................... 16
1.1.1. Khái niệm về vai trò giám sát của Quốc hội Việt Nam trong quá trình
đàm phán, ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế ............................. 16
1.1.2. Nội dung pháp luật giám sát của Quốc hội .......................................... 30
1.1.3. Hiệu quả, ý nghĩa và yêu cầu của hoạt động giám sát của Quốc hội ... 42
1.2. Kinh nghiệm của một số nước về hoạt động giám sát của Quốc hội ...... 47
1.2.1. Quy định pháp luật một số nước về hoạt động giám sát của Quốc hội 47
1.2.2. Kinh nghiệm thực hiện chức năng giám sát của Quốc hội trong quá
trình đàm phán, ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế của một số
nước ................................................................................................................. 55
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VÀ THỰC
TIỄN TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC THEO DÕI, XEM XÉT, ĐÁNH GIÁ
CỦA QUỐC HỘI ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC CƠ QUAN NHÀ
NƢỚC TRONG VIỆC ĐÀM PHÁN, KÝ KẾT, GIA NHẬP VÀ THỰC
HIỆN ĐIỀU ƢỚC QUỐC TẾ ...................................................................... 66
2.1. Thực trạng pháp luật quy định về hoạt động giám sát của Quốc hội ...... 66
2.1.1. Lịch sử hình thành chế định giám sát của Quốc hội trong quá trình đàm
phán, ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế..................................... 66
4
2.1.2. Những hạn chế của pháp luật thực định quy định về hoạt động giám sát
của Quốc hội trong quá trình đàm phán, ký kết, gia nhập và thực hiện điều
ước quốc tế ...................................................................................................... 75
2.2. Thực tiễn tác động của việc theo dõi, xem xét, đánh giá của Quốc hội đối
với quá trình đàm phán, ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế ....... 78
2.2.1. Thực tiễn tác động của việc theo dõi, xem xét, đánh giá của Quốc hội
đối với việc xây dựng những điều ước quốc tế (đàm phán, ký kết, gia nhập) 79
2.2.2. Thực tiễn tác động của việc theo dõi, xem xét, đánh giá của Quốc hội
đối với việc thực hiện điều ước quốc tế .......................................................... 84
CHƢƠNG 3 : PHƢƠNG HƢỚNG VÀ KIẾN NGHỊ NÂNG CAO VAI
TRÒ GIÁM SÁT CỦA QUỐC HỘI TRONG QUÁ TRÌNH ĐÀM PHÁN,
KÝ KẾT, GIA NHẬP VÀ THỰC HIỆN ĐIỀU ƢỚC QUỐC TẾ ............ 88
3.1. Phương hướng ......................................................................................... 88
3.2. Những yêu cầu khách quan và điều kiện cần thiết để nâng cao vai trò
giám sát của Quốc hội ..................................................................................... 91
3.3. Một số giải pháp .................................................................................... 101
3.3.1. Nhóm giải pháp về đối nội ................................................................ 101
3.3.2. Nhóm giải pháp về đối ngoại............................................................. 115
KẾT LUẬN……………………………………………………...………...115
DANH MC TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………...117
5
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã khẳng
định trong bối cảnh quốc tế và trong nước có rất nhiều khó khăn, thách thức,
nước ta vẫn đạt được những thành tựu quan trọng về kinh tế; độc lập, chủ
quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững; hoạt động đối ngoại, hội
nhập quốc tế được mở rộng, vị thế, uy tín quốc tế của nước ta được nâng
cao...Tuy nhiên, trong 5 năm tới, nước ta đứng trước nhiều thách thức lớn,
đan xen nhau, tác động tổng hợp và diễn biến phức tạp, kinh tế nước ta tiếp
tục phục hồi, lấy lại đà tăng trưởng sau thời kỳ suy giảm, sẽ thực hiện nhiều
hơn các hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương...
Về tình hình thế giới: hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn,
nhưng sẽ có những diễn biến phức tạp mới, tiềm ẩn nhiều bất trắc khó lường.
Những căng thẳng, xung đột tôn giáo, sắc tộc, ly khai, chiến tranh cục bộ,
tranh chấp lãnh thổ, bạo loạn chính trị, can thiệp, lật đổ, khủng bố vẫn sẽ diễn
ra gay gắt; các yếu tố đe doạ an ninh phi truyền thống, tội phạm công nghệ
cao trong các lĩnh vực tài chính - tiền tệ, điện tử - viễn thông, sinh học, môi
trường... còn tiếp tục gia tăng...
Trên cơ sở tổng kết thực tiễn và trước yêu cầu xây dựng và bảo vệ đất
nước, Đại hội đã đề ra mục tiêu tổng quát trong 5 năm tới là:
“...đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới; .. giữ vững ổn định chính
trị - xã hội; tăng cường hoạt động đối ngoại; bảo vệ vững chắc độc lập, chủ
quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta
cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.” [10, tr 1-3].