BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
-----------------------------
TRỊNH THỊ HƯƠNG
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC VÀ
THÀNH PHẦN HÓA HỌC TINH DẦU CỦA CHI GỪNG
(Zingiber Boehm.) VÀ CHI NGẢI TIÊN (Hedychium Koen.)
THUỘC HỌ GỪNG (ZINGIBERACEAE Lindl.)
Ở BẮC TRUNG BỘ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
Hà Nội – 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
-----------------------------
TRỊNH THỊ HƯƠNG
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC VÀ
THÀNH PHẦN HÓA HỌC TINH DẦU CỦA CHI GỪNG
(Zingiber Boehm.) VÀ CHI NGẢI TIÊN (Hedychium Koen.)
THUỘC HỌ GỪNG (ZINGIBERACEAE Lindl.)
Ở BẮC TRUNG BỘ
Chuyên ngành: Thực vật học
Mã số: 9.42.01.11
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. TS. Đỗ Ngọc Đài
2. TS. Nguyễn Thị Thanh Hương
Hà Nội – 2021
LỜI CẢM ƠN
Luận án được hoàn thành tại Học viện Khoa học và Công nghệ, Viện Sinh thái
và Tài nguyên Sinh vật, Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
Tôi xin bày tỏ sự kính trọng, lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến TS.
Đỗ Ngọc Đài - Trường Đại học Kinh tế Nghệ An và TS. Nguyễn Thị Thanh Hương
- Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật, Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt
Nam, đã tận tình hướng dẫn, định hướng và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện
luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Lê Thị Hương - Trường Đại học Vinh;
TS. Lý Ngọc Sâm, Viện Sinh học Nhiệt đới, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ
Việt Nam; PGS. TS. Ngô Xuân Lương, PGS. TS. Đậu Bá Thìn, TS. Lê Đình Chắc -
Trường Đại học Hồng Đức, đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện Luận án. Tôi
cũng bày tỏ lòng biết ơn TS. Isiaka A. Ogunwande, trường Đại học Lagos State,
Nigeria đã giúp đỡ trong việc đánh giá các số liệu về tinh dầu; TS. Nguyễn Huy Hùng,
trường Đại học Duy Tân đã thử hoạt tính sinh học một số mẫu tinh dầu; Quỹ Phát
triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (Nafosted) đã tài trợ một phần kinh phí cho
Luận án (mã số: 106.03.2017.328).
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám đốc, Phòng Đào tạo - Học viện Khoa
học và Công nghệ; Ban Lãnh đạo, Ban phụ trách Đào tạo, cán bộ Phòng Thực vật,
Phòng Tài nguyên Thực vật - Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật, Viện Hàn Lâm
Khoa học và Công nghệ Việt Nam; Ban Giám hiệu, Ban chủ nhiệm Khoa Khoa học
Tự nhiên, cán bộ Bộ môn Sinh học - Trường Đại học Hồng Đức; BQL các VQG: Bến
En, Pù Mát, Vũ Quang, Phong Nha - Kẻ Bàng, Bạch Mã và các khu BTTN: Xuân
Liên, Pù Luông, Pù Huống, Pù Hoạt, Kẻ Gỗ đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận án này.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình và bạn bè, đặc biệt
là những người thân trong gia đình đã luôn động viên tinh thần, đây chính là nguồn
động lực to lớn giúp tôi vượt qua những khó khăn trong suốt thời gian qua.
Hà Nội, ngày … tháng …năm 2021
Tác giả
Trịnh Thị Hương
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu
trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào
khác.
Hà Nội, ngày … tháng … năm 2021
Nghiên cứu sinh
Trịnh Thị Hương
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU.................................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu................................................................................................................... 2
3. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn .................................................................... 2
4. Bố cục của luận án .................................................................................................. 2
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN ................................................................................................... 3
1.1. Nghiên cứu về họ Gừng (Zingiberaceae Lindl.) .................................................. 3
1.1.1. Trên thế giới ..................................................................................................................... 3
1.1.2. Ở Việt Nam ...................................................................................................................... 3
1.2. Nghiên cứu về thành phần loài của chi Gừng (Zingiber Boehm.) và chi Ngải tiên
(Hedychium Koen.) ..................................................................................................... 5
1.2.1. Chi Gừng (Zingiber Boehm.).......................................................................................... 5
1.2.2. Chi Ngải tiên (Hedychium Koen.) .................................................................................. 7
1.3. Giá trị sử dụng trong chi Gừng (Zingiber Boehm.) và chi Ngải tiên (Hedychium
Koen.) .......................................................................................................................... 8
1.3.1. Chi Gừng (Zingiber Boehm.).......................................................................................... 8
1.3.2. Chi Ngải tiên (Hedychium Koen.) .................................................................................. 9
1.4. Tìm hiểu về tinh dầu .......................................................................................... 11
1.4.1. Khái niệm chung về cây tinh dầu ................................................................................. 11
1.4.2. Khái niệm và tính chất của tinh dầu ............................................................................. 11
1.4.3. Thành phần hóa học của tinh dầu ................................................................................. 11
1.5. Nghiên cứu về tinh dầu chi Gừng (Zingiber Boehm.) và chi Ngải tiên (Hedychium
Koen.) ........................................................................................................................ 12
1.5.1. Nghiên cứu về tinh dầu chi Gừng (Zingiber Boehm.) ................................................ 12
1.5.2. Nghiên cứu về tinh dầu chi Ngải tiên (Hedychium Koen.) ......................................... 16
1.6. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế và xã hội ở Bắc Trung Bộ ....................................... 19
1.6.1. Vị trí địa lý ...................................................................................................................... 19
1.6.2. Địa hình, địa mạo ........................................................................................................... 19
1.6.3. Đặc điểm khí hậu, sông ngòi ......................................................................................... 21
1.6.4. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế-xã hội ................................................................................. 22
