Luận án Tiến sĩ: Nghi lễ và phù thuật liên quan đến đạo giáo trong tín ngưỡng dân gian của người Việt ở Trung bộ

Luận án này tập trung khảo sát nghi lễ và phù thuật liên quan đến Đạo giáo trong tín ngưỡng dân gian của người Việt tại khu vực Trung Bộ. Đạo giáo, du nhập sớm vào Việt Nam, đã hòa quyện sâu sắc vào đời sống văn hóa, tâm linh qua các tiến trình tiếp biến và dân gian hóa. Với vị thế là một vùng giao thoa văn hóa, Trung Bộ là nơi các dấu ấn Đạo giáo trong tín ngưỡng dân gian được biểu hiện rõ nét. Nghiên cứu này nhằm làm sáng tỏ cơ chế giao thoa, vai trò và giá trị của các thực hành này trong bối cảnh đương đại, đồng thời lấp đầy khoảng trống học thuật và đưa ra góc nhìn đa chiều về một chủ đề thường gặp định kiến.

Các nhà nghiên cứu, học giả trong các lĩnh vực dân tộc học, tôn giáo học, văn hóa học, nhân học, cùng các sinh viên và những độc giả quan tâm đến đời sống tâm linh và tín ngưỡng dân gian Việt Nam.

Luận án tiến sĩ này cung cấp một khảo sát toàn diện về mối quan hệ phức tạp giữa Đạo giáo và tín ngưỡng dân gian của người Việt tại Trung Bộ, với trọng tâm là các nghi lễ và phù thuật đương đại. Nghiên cứu phác thảo bối cảnh lịch sử, triết học và văn hóa của quá trình cộng sinh này, từ sự du nhập và bản địa hóa của các yếu tố Đạo giáo đến những biểu hiện cụ thể trong đời sống tâm linh của người dân. Luận án phân tích sâu các loại hình nghi lễ (như cầu phúc, nhương tai, giải ách, tế độ dương, tang lễ và hộ tống linh hồn) và phù thuật (gồm tiên đoán, bảo vệ, trấn ngự, hóa giải) liên quan đến Đạo giáo, đồng thời làm nổi bật các đặc điểm biểu tượng và cấu trúc thực hành của chúng, bao gồm mô hình Tam giới, thuyết Âm Dương, Ngũ hành, và các thành phần của bùa chú (phù, chú, ấn, đẩu). Hơn nữa, nghiên cứu khám phá động thái tương tác giữa Đạo giáo với tín ngưỡng hồn linh và xu hướng Phật giáo hóa, chỉ ra cách chúng thích nghi và biến đổi trong bối cảnh hiện đại. Luận án cũng luận bàn về các định kiến và quan điểm đa chiều về nghi lễ và phù thuật, khẳng định rằng chúng không phải là tàn dư lỗi thời mà là những chiến lược văn hóa hợp lý, mang ý nghĩa sâu sắc về mặt văn hóa-xã hội, tinh thần và tính ứng nghiệm, góp phần đáp ứng nhu cầu an ninh tinh thần và giải quyết rủi ro trong xã hội đương đại. Đây là một đóng góp quan trọng nhằm mang lại cái nhìn khách quan, đa chiều về một chủ đề thường bị định kiến, mở ra hướng nghiên cứu mới cho lĩnh vực dân tộc học tôn giáo tại Việt Nam.