Nhà đ u t nghi p d c n ph i quan tâm đi u gì? ư ư
Ngày 07 tháng 2 năm 2008
B n có đôi chút ki n th c v tài chính, nh ng li u b n đã đ “dũng khí” đ tham ế ư
gia th tr ng đ u t ? B n bi t vi c đ u t s có th đem l i l i nhu n không ườ ư ế ư
nh , nh ng li u b n có ch c ch n r ng mình s không g p chút “v n đen” nào? ư
Nh ng l i khuyên mà b n nh n đ c đã đ đ m b o đ b n tr thành nhà đ u ượ
t thành công? B n có bi t c n ph i chú ý đ n nh ng y u t o trong th gi iư ế ế ế ế
đ u t không? ư
N u b n c m th y còn đôi chút băn khoăn hay lúng túng, các chuyên gia đ u tế ư
i chính c a CNN/Money s giúp b n.
Ph n 1: Sáng su t và c n tr ng
1. Đôi khi nhà đ u t nghi p d l i có l i th h n nhà đ u t chuyên nghi p. ư ư ế ơ ư
Nhà đ u t chuyên nghi p luôn b ám nh b i nh ng d đoán r ng li u h ư
đánh b i th tr ng hay không. H th c m th y căng th ng khi n m gi hay ườ
mua vào t i th i đi m c phi u đang tràn ng p th tr ng. Còn các nhà đ u t ế ườ ư
nghi p d s không xem xét c n th n và nghiên c u k l ng đ n nh v y trong ư ưỡ ế ư
các ho t đ ng đ u t c a mình. Khi th tr ng b t đ u náo đ ng, khó ki m soát, ư ườ
h ch c n ng i yên t i ch , bình tĩnh t p trung vào nh ng m c tiêu dài h n.
2. Đ u t ti n b c h p lý là hành đ ng quan tr ng h n r t nhi u so v i vi c c ư ơ
g ng tìm ki m nh ng Microsoft ti p theo. V i h n, l i nhu n mà b n có đ c ế ế ượ
t vi c đ u t c phi u và trái phi u s có xu h ng t ng thích v i m c bi n ư ế ế ướ ươ ế
đ ng trung bình trên th tr ng. Vì v y, b n nên phân b tài chính h p lý đ ườ
quy t đ nh đ u t bao nhiêu ph n vào c phi u và bao nhiêu vào trái phi u.ế ư ế ế
3. B n có th chia tay v i ho t đ ng đ u t v i kho n ti n l n và tâm tr ng ư
tho i mái mà không c n bi t đ n vi c h c th nào đ ki m đ c c phi u sinh ế ế ế ế ượ ế
l i. Hãy đ t 60% t ng s ti n c a b n vào th tr ng c phi u và 40% còn l i ư ế
o th tr ng trái phi u. Ch trong vòng 10 năm hay lâu h n m t chút, b n s ườ ế ơ
đ t k t qu t t h n ph n l n các nhà đ u t khác trên th tr ng, c chuyên ế ơ ư ườ
nghi p l n nghi p d . ư
4. T t c các ho t đ ng đ u t đ u liên quan đ n r i ro. ư ế
5. Đa d ng hoá đ u t là m t lo i thu c tr tim tuy t v i đ i v i các nhà đ u t . ư ư
Vi c tr i r ng dòng v n c a mình ra các lo i c phi u và trái phi u khác nhau là ế ế
quy t đ nh khôn ngoan. Vi c này s gi m thi u t l r i ro và tăng c h i thuế ơ
thêm l i nhu n.
6. Các nđ u t lão luy n đ u có chung m t k t lu n là v dài h n, c phi u ư ế ế
s sinh l i nhi u h n trái phi u và trái phi u hi u qu h n ti n m t. Tuy nhiên, ơ ế ế ơ
b n c n c nh giác, không ph i lúc nào nh n đ nh này cũng đúng.
7. Hãy cý t i s thoái trào: Các v n đ ng viên th thao g i đó là s xu ng
phong đ . Đây là th i kỳ mà các v n đ ng viên r i vào kh ng hoàng sau th i kỳ ơ
đ nh cao. Trên th tr ng ch ng khoán, nh ng đi u t ng t th ng x y ra v i ườ ươ ườ
các công ty tăng tr ng quá nóng. Các nhà đ u t th ng có xu h ng vui m ngưở ư ườ ươ
lao vào nh ng công ty tăng tr ng nhanh, tuy nhiên không ai có th đi theo cu c ưở
ch i này mãi mãi, b i vì th m chí nh ng công ty tăng tr ng nhanh nh t cũngơ ưở
th r i vào suy thoái b t c lúc nào. B n hãy dành nhi u th i gian h n đ suy ơ ơ
nghĩ và phân tích v nh ng hi n t ng này, t đó quy t đ nh xem lúc nào nên lao ượ ế
o và lúc nào không nên.
8. Đ ng dùng ti n c a nh đ u t vào th tr ng v i nh ng m c tiêu đ i lo i ư ườ
nh c g ng mua đ c nh ng c phi u v i m c giá cao nh t hay th p nh t. Cácư ượ ế
nhà nghiên c u hi n v n còn đang tìm ki m m t cách th c đ c đ nh chính xác ế
lúc nào th tr ng m c tr n và lúc nào m c sàn, nh ng đi u này có th không ườ ư
bao gi bi t đ c. ế ượ
9. T l trung bình đ ng v n đ u t : Đ u t v i l ng ti n nh t đ nh hàng tháng ư ư ượ
hay hàng quý trong năm là cách t t nh t và duy nh t đ có th gi b n trên con
đ ng mà mình đã l a ch n.ườ
10. Tái cân b ng. B n nên dành 60% ti n b c c a mình đ u t vào c phi u và ư ế
40% vào trái phi u. N u c phi u g p kh ng ho ng và chi m t i 75% t ng v nế ế ế ế
đ u t c a b n, b n nên bán b t chúng đi đ i cân b ng m c 60-40. V i cách ư
y, b n s th lo i b nh ng c phi u đang tr nên đ t ti n h n và mua vào ế ơ
lo i r ti n h n. Đó là cách mua r bán đ t. ơ
11. L i nhu n cao bao gi cũng g n li n v i r i ro l n, tuy nhiên không ph i b t
c r i ro nào cũng t t y u d n t i l i nhu n cao. Tr c s c h p d n c a các ế ướ
kho n l i nhu n kh ng l , m t nhà đ u t thông minh s không d n thân m t ư
cách m o hi m vào nh ng v đ u t n u anh ta không nhìn th y s an toàn t i ư ế
đa. Trong quãng th i gian “chú bò” th tr ng ch ng khoán đ c nuôi l n thái ườ ượ
quá, b n có th m t ti n t ni m đam mê c phi u c anh, hay đ n gi n là ế ơ
ng ty mà b n cho r ng s thành công có th n tung b t c lúc nào.
12. B n có th không bi t mình ph i đ i m t v i nh ng r i ro nào, cho đ n khi ế ế
b n h ng ch u nh ng m t mát th c s . Cũng gi ng nh c tr ng h p ng đ c ư ườ
th c ph m, r i ro là m t cái gì đó r t khó đ hi u v m t lý thuy t. M t s th t ế
khó nghe đó là Nasdaq đã “chôn vùi không bi t bao nhiêu nđ u t công ngh ,ế ư
nh ng ng i nghĩ r ng mình không th b t n th ng. ườ ươ
13. Quy t c 72. M t mánh khóe đ tính toán xem b n s c n bao nhiêu th i gian
đ nhân đôi s ti n c anh. Ví d b n ph i m t bao nhiêu năm đ kho n ti n
1000 đ ng chuy n thành 2000 đ ng m c l i nhu n 8%? Hãy l y 72 chia cho 8,
b n có 9 năm. T ví d này, b n có th tính toán cho mình kho ng th i gian sinh
l i nhu n.
14. Tái đ u t . N u b n ki m đ c 6% l i nhu n trên 1000 đ ng trái phi u và ư ế ế ượ ế
đ dành h t s ti n l i này, thì sau 20 năm, b n s có 1200 đ ng. Nh ng n u ế ư ế
b n tái đ u t h t s l i nhu n thu đ c, b n s 2662 đ ng cũng sau 20 năm. ư ế ượ
Đó là s c m nh c a tái đ u t - l i nhu n m s sinh ra l i nhu n con. ư
15. B t đ u s m. Đ i v i ho t đ ng đ u t , b n càng dành th i gian cho nó ư
nhi u bao nhiêu, b n s càng thu đ c nhi u l i nhu n b y nhiêu. ượ
16.nh d m nhi u h n: M t cách khác đ tăng thêm l i nhu n đó lành d m ơ
thêm m t kho n ti n nh nh t đ nh m i tháng đ đ u t . Cùng v i th i gian, ư
nh ng đ ng ti n đó s sinh sôi thành hàng nghìn đ ng khác.
17. Khi b n đ t k ho ch cho nh ng m c tiêu dài h n, b n hãy đ m b o r ng ế
toàn b s v n đ u t c a b n s sinh l i 5% đ n 6%/năm. ư ế
18. Khi b n mua m t c phi u, b n nghĩ nó s đem l i l i nhu n cho b n, nh ng ế ư
b n c n nh r ng b n đã mua nh ng c phi u này t m t ng i nào đó cũng ế ườ
đang c m th y mãn nguy n khi bán đ c chúng. ượ
19. Đ ng d a vào các c quan qu n lý.c nhà đ u t c n có cái nhìn t nh táo ơ ư
th c t v nh ng gì chính ph th làmnh ng gì không th . Các c quan ế ơ
qu n lý ch c ch n s đ y m nh vi c tìm ra các gian l n và bu c các công ty
ph i ph i bày thông tin nhi u h n và minh b ch h n. Nh ng các nđ u t ơ ơ ơ ư ư
th ng s d ng m t cách không hi u qu nh ng thông tinh đ c t sườ ượ
ng khai đó. Bao nhiêu nhà đ u t đã t ng th c s đ c và phân tích nh ng ư
t ng trình trong b n cáo b ch IPO th ng niên tr c khi ra quy t đ nh đ u t ?ườ ườ ướ ế ư
Không có quy đ nh nào bu c các nhà đ u t ph i quy t đ nh th n tr ng hay gi ư ế
th tr ng kh i suy thoái. ườ
20. Đ ng đ nh ng m i quan tâm v thu nh h ng đ n quy t đ nh đ u t c a ế ưở ế ế ư
b n.
21. B n mu n tăng l i nhu n ki m đ c? N u b n xem TV vào bu i tr a, t t ế ượ ế ư
h n h t b n đ ng nên xem nh ng thông tin v tài chính kinh doanh. B n th c sơ ế
không c n bi t nh ng gì x y ra v i c phi u c a các công ty, thay vào đó hãy ế ế
xem ch ng trình mà b n yêu thích. Đ n gi n là vì lúc này b n không c n nh ngươ ơ
cái nhìn và phân tích bên trong nh m tránh cho b n nh ng cám d lôi kéo nh
o nh ng v đ u t m i v i r i ro cao h n nhi u. ư ơ
22. đây có s khác bi t gi a đ u t và đ u c : các nhà đ u t th ng thích ư ơ ư ườ
mua c phi u nh m t th ng v kinh doanhs n m gi trong th i gian dài, ế ư ươ
n các nhà đ u c nhìn c phi u nh nh ng t gi y và h mua chúng v i hy ơ ế ư
v ng m t ai đó s tr giá cao h n. ơ
23. Tình hình tăng tr ng c a công ty s đi u khi n giá c phi u. Có th sưở ế
khác bi t khá l n v giá c phi u t năm này qua năm khác, nh ng v lâu dài, g ế ư
c phi u s bi n đ ng d a trên doanh thul i nhu n c a công ty - n u l i ế ế ế
nhu n ngày m t thu h p thì giá c phi u s gi m, còn n u l i nhu n càng lúc ế ế
càng l n h n thì đ ng nhiên giá c phi u cũng s tăng cao. ơ ươ ế
24. Tr c khi quy t đ nh mua m t c phi u nào đó, b n hãy chu n b “bài di nướ ế ế
văn tóm t t” đ thuy t ph c chính b n thân b n, cô v đa nghi, con chó c a b n, ế
hay b t kỳ ai và gi i thích t i sao b n mu n mua c phi u. Đó có ph i là m t c ế
phi u tăng tr ng nhanh, n đ nh và s t o nên m t kỳ tích v doanh thu? Li uế ưở
chi n l c đ u t b n đ a rah p lý? Li u b n cân đ i tài chính c a công tyế ượ ư ư
đó đã đ lành m nh? Li u công ty này có th ng th tr c các đ i th c nh ế ướ
tranh? Đ n gi n khi b n nói ra nh ng đi u này, b n s ph i t p trung h n vàoơ ơ
nh ng gì b n nghĩ và nh ng gì b n đã nghiên c u, phân tích. Cu i cùng, vi c này
th giúp b n tránh nh ng r i ro thua l .
25. Khi b n đã dành vài phút đ suy nghĩ, b n hãy dành ti p m y phút n a đ t ế
h i t i sao b n không nên mua c phi u đó. Li u công ty có chìm sâu trong n ế
n n? Li u v CEO có đáng tin c y không hay s “l n nh tr ch” khi có r c r i? ư
Li u giá c phi u có quá đ t đ mua? Vi c n m b t nh ng thông tin đó không ế
nh ng s giúp b n hi u h n v ng ty, mà còn giúp b n tính toán đ c th i ơ ượ
đi m nên bán c phi u đi. ế
26. Nh ng công ty l n không nh t thi t s t o ra nh ng c phi u đáng đ mua. ế ế
Đ n gi n là vì n u b n ch đ u t vào nh ng công ty đang d n đ u th tr ng,ơ ế ư ườ
thì thu nh p c a b n có th s r t cao, tuy nhiên, m t khi nh ng công ty l n r i ơ
o kh ng ho ng, thì thu nh p c a b n có th b kh ng ho ng n ng n h n ơ
nhi u.
27. C phi u 20 đ ng có th quá đ t - C phi u 100 đ ng l i có th quá r . B n ế ế
y tính toán, nh ng không ch là giá m i c phi u, mà là l ng ti n b n thuư ế ượ
đ c t m i đ ng ti n trong doanh thu, l i nhu n, tài s n và ti n m t l u thôngượ ư
c a công ty mà b n đ u t vào. Đi u này b n có th bi t đ c t c t l đánh ư ế ượ
giá c phi u sau đây. ế
28-31. B n cách đ đánh giá m t c phi u ế
- T l giá/l i nhu n (P/E): Cho đ n nay, đây v n là t l đánh giá c phi u ế ế
đ c s d ng ph bi n nh t, b i vìcho bi t b n s n sàng tr bao nhiêu choượ ế ế
m i đ ng l i nhu n c a công ty.
- T l giá/doanh thu (P/S): Ch s y có th đ c s d ng đ nh n ra nh ng ượ
ng ty có m ng l i kinh doanh n đ nh, nh ng l i nhu n có th gi m sút sau ướ ư
quá trình tăng tr ng quá nóng.ưở
- T l giá/l u l ng ti n m t (P/C). Con s doanh thu và l i nhu n mà công ty ư ượ
o cáo là s n ph m c a nh ng quy t c tính toán ph c t p, do đó s li u có th
b sai l ch. L u l ng ti n m t t c ho t đ ng kinh doanh có th v nên b c ư ượ
tranh chân th c h n. ơ
- T l giá/giá tr s ch (P/B): T l này đ c dùng đ đánh giá toàn b y ượ
c, thi t b và các tài s n khác, th ng đ c s d ng khi nhà đ u t m ki mế ườ ượ ư ế
các m c tiêu ti p qu n. ế
32. S khác bi t gi a ch s Forward P/E và Trailing P/E. Ch s Trailing P/E
đ c d a trên doanh thu trong năm hi n t i hay b n quý g n nh t c a công ty.ượ
n ch s Forward P/E là c đoán d a trên doanh thu mong đ i c a công ty ướ
trong năm ti p theo hay b n quý s p t i.ế
33. S khác bi t gi a c phi u tăng tr ng và c phi u giá tr . M t c phi u ế ưở ế ế
tăng tr ng s h a h n m t l i nhu n l n h n trong t ng lai, trong khi đó m tưở ơ ươ
c phi u giá tr tính thanh kho n cao, b n có th bán b t c c nào v i m c ế
giá cao h n hay th p h n giá tr th c c a chúng. C phi u tăng tr ng th ng làơ ơ ế ưở ườ
c phi u c a các hãng d u m còn c phi u giá tr là c phi u c a các hãng tiêu ế ế ế
ng luôn có doanh thu và l i nhu n n đ nh, m c đ tin c y cao. V dài h n, c
phi u giá tr có m c tăng tr ng ch m h n, m t ph n vì chúngchi u h ngế ưở ơ ướ
đ c mua đ đ u c trên th tr ng.ượ ơ ườ
34.ch t t nh t đ tìm ki m c phi u tăng tr ng giá r . Đ tr l i câu h i ế ế ưở
li u m t c phi u tăng tr ng hi n có đ c rao bán m c giá h p lý hay không, ế ưở ượ
b n hãy xem t l PEG. Đ tính toán t l PEG c a m t công ty, b n hãy chia t
l P/E v i t l tăng tr ng doanh thu d đoán. N u t l PEG th p h n 1,2 ưở ế ơ
nghĩa là c phi u đó là c h i t t đ đ u t . ế ơ ư
35. B n có th b t đ u xây d ng danh m c đ u t c c phi u dài h n ch v i ư ế
9 công ty. Khi xây d ng m t danh m c đ u t c b n, b n hãy b t đ u v i ư ơ
nh ng công ty l n có m t trong 5 lĩnh v c công nghi p tăng tr ng năng đ ng ưở