Phân loại Chính sách công

CHÖÔNG 2

Muïc ñích phaân loaïi chính saùch coâng

zNhaèm cung caáp cô sôûtrong vieä

c i CS

phaân loaïi CS, bôûi vìmoãi loaï coùnhöõng tính chaát vaøñaëc thuø rieâng.

zTuy nhieân, söïphaân loaï i chæmang

tính töông ñoái, tuyøthuoäc vaøo ngöôøi phaân tích quan taâm ñeán khía caïnh naøo cuûa CS:

CHUÙNG TA QUAN TAÂM ÑEÁN KHÍA CAÏNH NAØO CUÛA CHÍNH SAÙCH?

2.1.PHAÂN LOAÏI THEO TÍNH CHAÁT

zMuïc ñính: nhaèm xaùc ñònh chính

saùch ñöôïc ban haønh laøñeå :

- Xöûlyùcaùc vaán ñeàxaõ hoäi ñang

xaûy ra hoaëc saép xaûy ra.

-Chuûñoäng ñaët ra ñeåñoùn ñaàu söïphaùt trieån, chuaån bò cho caùc chieán löôïc trong töông lai

2.1.PHAÂN LOAÏI THEO TÍNH CHAÁT

Chính saùch thuïñoäng

zCS theo daïng naøy ñöa ra nhaèm xöûlyù

moät tình huoáng ñaõ phaùt sinh hoaëc saé p xaûy ra trong xaõ hoäi.

zMuïc tieâu: -söûa sai CS cuõ, boå sung cho a CS

ang

phuøCS cuõ, dieãn giaûi cho roõ nghó cuõ. Chi tieát hoùa moät CS ñaõ coù. Xöûlyù moät vaán ñeàxh ñaõ xaûy ra hoaëc ñ ñöôïc caûnh baùo.

Khuyeát ñieåm cuûa CS thuïñoäng

zVìnhaèm xöûlyùcaùc vaán ñeàñang hoaëc saép xaûy ra, CS bò söùc eùp veàthôøi gian trong quaùtrình xaây döïng. Ngöôøi xaây döïng CS bò söùc eùp taâm lyù, söùc eùp nhieàu phía. zXH thöôøng phaûi traûgiaùtröôùc khi coùCS zChính saùch chuûyeáu mang tính ñoái phoù, ñieàu chænh vaøsöûa sai neân tính chuûñoäng vaøsaùng taïo thaáp.

Öu ñieåm cuûa CS thuïñoäng

zVìgiai ñoaïn soaïn thaûo CS thöôø

ng theo u, naêng

sau nhöõng bieán coá, söïkieän neân döõ lieä dieãn bieán coùsaün laøm cho CS coùkhaû thuyeát phuïc cao, deã ñöôïc chaáp nhaän.

zMuïc tieâu chính saùch laøcuïtheå, khoâng tröø u

töôïng.

zDeã löôïng hoùa ñöôïc chi phí, lôïi ích zChính saùch deã ñöôïc thi haønh

Chính saùch chuûñoäng

Laøloaïi chính saùch ñöôïc Nhaønöôù

c

ng n i

chuûñoäng ñöa ra maëc duøchöa heà coùnhu caàu cuïtheå, hoaëc coùnhö chæmôùi ñöôïc nhaän bieát ôûboäphaä naøo ñoùcuûa xaõ hoäi, ôûnhöõng ngöôø sôûhöõu thoâng tin ñaàu tieân. Ñaïi boä c phaän coäng ñoàng coøn chöa yùthöù hoaëc chöa theånhìn thaáy ñöôï c yeâu caàu.

Ñaëc tröng chính saùch chuûñoäng

zTheåhieän chieán löôïc vaømuïc tieâu

daøi haïn

zChuaån bò cho nhöõng cô sôûphaù

t trieån keátieáp. VD: VN söûa ñoåi haø ng nh loaït Luaät, CS ñeåtrôûthaønh thaø vieân WTO

zBao goàm nhieàu chính saùch boä

phaän

hIeäu quaûchính saùch chuûñoäng phuïthuoäc vaøo:

X TAÀM NHÌN CUÛA NHAØLAÕNH ÑAÏO X TRI THÖÙC NEÀN TAÛNG CUÛA NHAØLAÕNH ÑAÏO X ÑOÄI NGUÕ CHUYEÂN GIA COÙNAÊNG LÖÏC VAØÑOÀNG BOÄ X PHAÛI DOÀI DAØO THOÂNG TIN X COÙSÖÏKEÁTHÖØA VAØTHÖÏC HIEÄN LIEÂN TUÏC X TAØI CHÍNH

Taùc ñoäng cuûa CS chuûñoäng

z Neáu xaây döïng toát, bao quaùt ñöôïc caùc khaûnaêng thay ñoåi thìhieäu quaûñoái vôùi coäng ñoàng raát lôùn.

zNgöôïc laïi, neáu khoâng xaây döïng toát thì taùc ñoäng xaáu cuûa noùraát tai haïi vaølaâu daøi, nhieàu khi vaøi theáheäphaûi traûgiaù. Taøi nguyeân QG, nhaân löïc, voán... bò laõng phí, kìm haõm tieán trình phaùt trieån kt -xh

2.2 Phaân loaïi theo thôøi gian thöïc hieän

zLaøphaân loaïi theo ñoädaøi hay ngaén cuûa thôøi gian hieäu löïc chính saùch. Bao goàm: Chính saùch ngaén haïn vaø chính saùch daøi haïn.

zCô sôû naøo ñeåphaân chia: THÔØI

GIAN? ÑOÁI TÖÔÏNG MUÏC TIEÂU CS?

CÔ SÔÛ ÑEÅPHAÂN CHIA:

zThôøi gian: ña phaàn ñeàu laøCS daøi

haïn, vaäy CS naøo laøngaén haïn? Haõy cho víduï?

zÑoái töôïng muïc tieâu Chính saùch: neá u

ñoái töôïng muïc tieâu deã thay ñoåi laø CS ngaén haïn. Neáu ñoái töôïng muï tieâu CS khoùthay ñoåi laøCS daøi haïn

CHÍNH SAÙCH NGAÉN HAÏN:

zLaøCS ngaén vôùi nhöõng ñoái töôï ng n muïc tieâu deã thay ñoåi. Chæcaà nhöõng giaûi phaùp ñöa ra, ñoái töôï ng (laõi CS seõ thay ñoåi. Vd: CS tieàn teä thò suaát, tyûgiaùhoái ñoaùi, nghieäp vuï nh, CS tröôøng môû...), Cs taøi chí thöông maïi, Cs ngoaïi giao, CS coâng nghieäp…

Chính saùch daøi haïn

zCS gaén vôùi nhöõng ñoái töôïng khoùthay ñoåi. Vd:

CS lieân quan ñeán taøi nguyeân QG: röøng, ñaát ñai, bieån, khoaùng saûn...thöôøng mang tính laâu daøi.

a con t Daân

zCS lieân quan ñ eán caùc quyeàn cô baûn cuû ngöôøi thöôøng mang tính laâu daøi. Vd: Luaä söï, Hoân nhaân GÑ, Luaät Baàu cöû...

zCS lieân quan ñeán phaïm truøkhaùch quan nhö

thieân nhieân, ñoäng vaät hoang daõ, moâi tröôøng...

2.3 Phaân loaïi theo caáp ñoäthöïc hieän

Chính saùch toaøn theå

zÑoái töôïng chòu aùp duïng cuûa CS laønhönhau

treân phaïm vi toaøn quoác vaøkhoâng coùgiôùi haïn veàñoái töôïng. Cs mang tính phoåquaùt.

zDòch vuï maøchính saùch mang laïi cho moïi ngöôøi laø

nhönhau vaøkhoâng coùsöïphaân bieät.

zVíduï: Chính saùch veàan toaøn giao thoâng,; CS

an ninh, quoác phoøng….

Chính saùch cho boäphaän

zÑoái töôïng chòu aùp duïng cuûa CS laøcoùsöïlöïa

choïn. Coùngöôøi chòu aùp duïng CS nhöng coùngöôøi khoâng.

zCS boäphaän ñi keøm vôùi caùc giôùi haïn nhaát ñ ònh cho caùc ñoái töôïng thuïhöôûng, khoâng mang tí nh phoåquaùt nhöCS toaøn theå.

zVD: CS ñv ngöôøi coùcoâng; Cs öu ñaõi tín duïng...

2.4 Phaân loaïi theo khu vöïc aùp duïng CS

Chính saùch thuoäc khu vöïc coâng

zNhöõng CS chæaùp duïng cho khoái chính quyeàn lieân quan ñeán laäp phaùp, haønh phaùp, töphaùp veàphoái hôïp coâng vieäc, veàquyeàn lôïi, traùch nhieäm cuûa coâng chöùc vaøboämaùy chính quyeàn laøCS thuoäc khu vöïc coâng.

zNhöõng CS hay luaät leäñaët ra ñeåxaây döïng boä maùy nhaønöôùc, cuûng coáheäthoáng chính trò

zVD: CS caûi caùch haønh chính; Phaùp leänh coâng

chöùc; CS ñoåi môùi khu vöïc kt nhaønöôùc...

Chính saùch cho khu vöïc tönhaân

zChính saùch cho khu vöïc tönhaân cuõng ñoàng

nghóa laøchính saùch cho nhaân daân.

zToaøn boäCS lieân quan ñeán vieäc cai trò coøn laïi aùp duïng cho nhaân daân. VD: CS veàthueá, an sinh XH, giaùo duïc…

ch zCoâng chöù c nhaønöôùc vöøa höôûng nhöõng lôïi í

cuûa CS coâng, vöøa höôûng lôïi ích töønhöõng CS tö nhaân. Bôûi vì, trong guoàng maùy NN hoïlaøthaø vieân, veànhaøhoïlaøcoâng daân cuûa ñòa phöông.

Chính saùch cho khu vöïc tö nöôùc ngoaøi

zÑoái töôïng aùp duïng laøcoâng daân

nöôùc ngoaøi vaønöôùc ngoaøi.

zVD: CS veàxuaát nhaäp caûnh, veàthôøi haïn cötruù. Caùc hieäp ñònh veàthöông maïi, ñaàu tö, chuyeån giao coâng ngheä…giöõa caùc nöôùc.

2.5 Phaân loaïi theo ñònh höôùng chính saùch

zÑònh höôù ng CS nghóa laøquan ñieåm

vaønoäi dung CS phaûn aùnh söïso saùnh vôùi yùkieán hay nhaän thöùc chung cuûa thôøi ñaïi.

zBao goàm: CS caáp tieán vaø

CS baûo thuû

So saùch CS caáp tieán vaøCS Baûo thuû

z Baûo thuû: zCoùtinh thaàn NEÄCOÅ,

z Caáp Tieán: zCoùthieân höôùng taïo ra nhöõng thay ñoåi trong XH. Chuùtroïng vieäc ñoùn baét nhöõng nhu caàu môùi, coùtinh thaàn caûi caùch maïnh meõ

töùc laøthích tuaân theo nhöõng ñieàu ñaõ coùvaø khoâng muoán thay ñoåi traät töïñang toàn taïi. Coi troïng nhöõng qui luaät xa xöa, khoâng muoán vöôn xa hôn

So saùch CS caáp tieán vaøCS Baûo thuû

zBaûo thuû: thöôøng laø

nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi, theáheäcuõ.

zHöôùng veàphuïc vuï cho töøng nhoùm lôïi ích.

zCaáp Tieán: Thöôøng laø giôùi treû, theáheämôùi. zQuan taâm ñ eán lôïi ích coâng coäng, lôïi ích soá ñoâng, phuùc lôïi xaõ hoäi, caûi thieän thu nhaäp cho ngöôøi ngheøo.

So saùch CS caáp tieán vaø CS Baûo thuû (VD: tröôøng hôïp ôûHoa Kyø)

zBaûo thuû: zVeà ñoái ngoaïi: taêng

zCaáp Tieán: zVeàñoái ngoaïi: muoán hoøa giaûi nhöõng baát ñoàng baèng ngoaïi giao, ñoái thoaïi. Muoán hôïp taùc phaùt trieån kinh teá, thöông maïi

cöôøng söùc maïnh, saün saøng söûduïng bieän phaùp quaân söïñeågiaûi quyeát nhöõng baát ñoàng

So saùch CS caáp tieán vaø CS Baûo thuû (VD: tröôøng hôïp ôûHoa Kyø)

zCaáp Tieán: zPhuùc lôïi XH ztrôï caáp nhaøôû zthueáthu nhaäp zphaân phoái laïi thu

zBaûo thuû: zCaùc nhoùm lôïi ích ztrôï caáp chöøng möïc zgiaûm thueáthu nhaäp zgiaûm phaân phoái laïi

nhaäp

thu nhaäp

zcaùc bieän phaùp cheátaøi zthueátieâu thuïñaëc bieät

ztöïdo caïnh tranh zcho pheùp caïnh tranh

giaù

So saùch CS caáp tieán vaø CS Baûo thuû (VD: tröôøng hôïp ôûHoa Kyø)

zBaûo thuû: zToân troïng ñoäc quyeàn TM zkhoâng can thieäp hoaït

ñoäng kinh teá

zCaáp Tieán: zChoáng ñoäc quyeàn zñieàu tieát kinh teá zcaûi thieän ngaân saùch ztieàn löông toái theåu zhoã trôïnoâng daân vaø

ztaêng chi ngaân saùch zkhoâng haïn cheátieànlöông zcaïnh tranh trong NN ñeå

zhaïn ngaïch nhaäp khaåu zhoã trôï DN nhoû

töïphaùt trieån zboûhaïn ngaïch zcaùc DN bình ñaúng

2.6 Phaân loaïi theo hieäu quaûCS

zPhaân loaïi theo hieäu quaûhay coøn goïi laø theo möùc ñoätaùc ñoäng cuûa chính saùch. Chia laøhai loaïi:

zChính saùch thöïc chaát zChính saùch thuûtuïc

Chính saùch thöïc chaát

zLaønhöõng CS keøm theo nhöõng hoaït ñoäng cuïtheåcuûa nhaønöôùc vaøo xaõ hoäi. nhöõng hoaït ñoäng naøy taïo ra nhöõng thay ñoåi nhaát ñònh veàvaät chaát, thu nhaäp, coâng vieäc sinh hoaït thöôøng ngaøy cuûa ngöôøi daân. Víduï: CS taêng löông, giaûm thôøi gian lñtöø48g/tuaàn coøn 40g/tuaàn...

Chính saùch thöïc chaát

zCaùc CS mang tính thuûtuïc, Vd: qui ñònh veàñaêng kyùkeát hoân, ñaêng kyùkhai sinh, ñaêng kyùtaïm truùtaïm vaéng..

ng c t. VD: nh ch

zCoùkhi CS thuûtuïc laïi ñi keøm vaøhöôù daãn CS thöïc chaát. CS thuûtuïc coùtaù ñoäng nhaát ñònh ñeán CS thöïc chaá nhöõng thuûtuïc haønh chính röôøm raøaû höôûng ñeán caùc chuûtröông, chính saù veàñaàu töphaùt trieån...

2.7 Phaân loaïi theo hình thöùc CS

Chính saùch phaân boå

zCS phaân boå bao haøm vieäc phaân phoá

i caùc loaïi dòch vuïcoâng coäng ñeán nhö õng boäphaän nhaát ñ ònh trong nhaân daân. VD: Chöông trình hoã trôïñaùnh baét caù xa bôø, chöông trình 135, phaân boå naân saùch cho caùc ñòa phöông haøng naêm…

zLoaïi CS naøy cuõng coùtheåxeáp vaøo

nhoùm SC boäphaän.

Chính saùch phaân boå

zÑaëc tröng cuûa CS phaân boålaøchæcoù

nhöõng ñoái töôïng trong qui ñònh cuûa CS môùi ñöôïc höôûng lôïi ích, nhöõng ñoái töôïng ngoaøi khoâng aùp duïng. zCS loaïi naøy coùñaëc ñieåm: zthöùnhaát, khoâng naûy sainh caï

nh tranh c ch

trong quaùtrình aùp duïng maønaûy sinh söù eùp giaønh giaät CS giöõa caùc nhoùm lôïi í tröôùc khi CS ñöôïc thoâng qua.

Chính saùch phaân boå

zthöùhai, vaán ñeàchuûyeáu cuûa CS

phaân boålaøvieäc söûduïng ngaân saùch nhaønöôùc ñeåhoã trôïcoùtroïng ñieåm caùc nhoøm lôïi ích hay caùc boäphaän. vìtheácaùc nhoùm lôïi ích hay caùc boä phaän thöôøng taùc ñoäng raát nhieàu ñeán nhöõng theálöïc ñeåtranh thuûsöïhoã trôï cho chöông trình rieâng cuûa hoï.

Chính saùch taùi phaân boå

zCS taùi phaân boåhay coøn goïi laøCS taùi phaân phoái. CS naøy thöôøng taäp trung vaøo vieäc phaân boålaïi nhöõng dòch vuï veànhaøôû, thu nhaäp, taøi saûn, quyeàn lôïi coâng daân giöõa caùc thaønh phaàn vôù nhau. Nhìn chung CS naøy thöôøng mang nhieàu tính XH.

Chính saùch taùi phaân boå

zMuïc tieâu caên baûn cuûa CS naøy laøtaïo laäp söïcoâng baèng töông ñoái trong coäng ñoàng veàquyeàn ñöôïc höôûng caùc vaán ñeàthieát yeáu cuûa ñôøi soántg nhö côm aên, aùo maëc, hoïc haønh, chaêm soùc y teá, ñöôïc toân troïng vaøñeàcao phaåm chaát laøm ngöôøi...

Chính saùch taùi phaân boå

i t p i m i

zNguyeân nhaân cuû a CS taùi phaân boålaø chính vìXH khoâng bình ñaúng veàtaø saûn vaøsôûhöõu neân coùsöïcheânh leänh raá lôùn veàmöùc soáng giöõa caùc taàng lôù trong xaõ hoäi. VD: thueáthu nhaäp ñoá vôùi ngöôøi coùthu nhaäp cao nhaè chuyeån moät phaàn thu nhaäp cuûa ngöôø giaøu sang phuùc lôïi cuûa ngöôøi ngheøo.

Chính saùch ñieàu tieát

zCS naøy thöôøng höôùng ñeán haïn cheá o phaùt trieån cuûa boäphaän naøy hoaëc taï ng, ñieàu kieän cho boäphaän khaùc môûroä t phaùt trieån nhanh hôn. Víduï: ñieàu tieá ng, trong lónh vöïc kinh teá, moâi tröôø giao thoâng, ñoâ thò…Vd: Luaät choáng ñoä c quyeàn, Luaät caïnh tranh nhaèm haïn cheá söïlaán aùt keûmaïnh, laøm maïh keûyeáu...

Chính saùch töïñieàu tieát

zCS loaïi naøy thöôøng ñöa ra yeâu caàu cuû a caùc boäphaän, caùc nhoùm lôïi ích muoán töï baûo veäquyeàn lôïi cuûa mình. Vd: CS trôï giaùnoâng saûn cho nhaønoâng, giuùp hoïtöï ng baûo veäquyeàn lôïi tröôùc söïbieán ñoä giaùnoâng saûn theágiôùi. CS veàcaùc hoaï t ñoäng cuûa Hoäi Baùo chí, ngheäthuaät, Baù c syõ...

2.8 Phaân loaïi theo phöông phaùp trieån khai

CS coùtính

zCoùnhieàu phöông thöùc trieån khai chính saùch nhöng khaùi quaùt coù2 loaïi: trieån khai baèng quyeàn löïc, baèng eùp buoäc goïi laø cöôõng cheá . Trieån khai baèng thuyeát phuïc, ñoäng vieân goïi laø CS coùtính thuyeát phuïc.

Chính saùch coùtính cöôõng cheá

c nh c c naêng

zCS coùtính cöôõng cheálaøbaét buoäc caù ñoái töôïng ñöôïc qui ñònh trong chí saùch phaûi thöïc hieän, neáu khoâng thöï hieän seõ bò cheátaøi veàhaønh chính hoaë veàhình söï. CS loaïi naøy coùkhaû thöïc hieän raát cao vìcoùtính eùp buoäc vaø tröøng trò. Haàu heát CS coâng thuoäc daï ng naøy

Chính saùch coùtính thuyeát phuïc

zCS coùtính thuyeát phuïc nhaán maïnh vieä

c thöïc hieän döïa treân caùch thöùc ñoä ng vieân, thuyeát phuïc ñoái töôïng thöïc hieä n, khoâng n. duøng caùc bieän phaùp cheátaøi cöùng raé n VD: CS keáhoaïch hoùa gia ñình; CS vaä c cuõng ñoäng xoùa muøchöõ, vìnhaønöôù i khoâng coùquyeàn eùp ngöôøi daân phaûi ñ hoïc; phoøng choáng HIV/AIDS...

2.9.Phaân loaïi theo khoâng gian

zBao goàm CS ñoái noäi vaøCS ñoái ngoaïi. zHai loaïi CS naøy coùmoái quan heä

laãn y

t trong xu

c nh

nhau, coùsöïhoã trôïvaøñieàu chænh tuø theo tình hình. Ñaëc bieä höôùng toaøn caàu hieän nay, taát caûcaù quan heätrong vaøngoaøi nöôùc ñeàu aû höôûng laãn nhau.

Toùm taét chöông 2

ch phaân

zCoù9 caùch phaân loaïi CS coâng theo lyùthuyeát cuû a caùc nhaøkhoa hoïc chính trò. Nhieàu CS vöøa toàn taï i ôûloaïi naøy vöøa ôûloaïi khaùc, nghóa laømoät CS coù theåcoùnhieàu teân goïi khaùc nhau tuøy caù chia.

zMuïc tieâu cuûa caùch phaân loaïi giuùp ngöôøi nghieân cöùu deã tieáp caän vôùi qui trình xaây döïng CS ôû chöông sau.