M Đ UỞ Ầ
Trong đ i s ng hàng ngày, đ ng sau các hi n t ng muôn hình muônờ ố ằ ệ ượ
v , con ng i d n d n nh n th c đ c tính tr t t và m i liên h có tínhẻ ườ ầ ầ ậ ứ ượ ậ ự ố ệ
l p l i c a các hi n t ng, t đó hình thành nên khái ni m “quy lu t”.ặ ạ ủ ệ ượ ừ ệ ậ
V i t cách là ph m trù c a lý lu n nh n th c, khái ni m “quy lu t” làớ ư ạ ủ ậ ậ ứ ệ ậ
s n ph m c a t duy khoa h c, ph n ánh s liên h c a các s v t và tínhả ẩ ủ ư ọ ả ự ệ ủ ự ậ
ch nh th c a chúng.ỉ ể ủ
Các quy lu t c a t nhiên, c a xã h i cũng nh c a t duy con ng iậ ủ ự ủ ộ ư ủ ư ườ
đ u mang tính khách quan. Con ng i không th t o ra ho c t ý xoá bóề ườ ể ạ ặ ự
đ c quy lu t mà ch nh n th c và v n d ng nó trong th c ti n.ượ ậ ỉ ậ ứ ậ ụ ự ễ
Quy lu t “t nh ng thay đ i v l ng d n đ n s thay đ i v ch tậ ừ ữ ổ ề ượ ẫ ế ự ổ ề ấ
và ng c l i” là m t trong ba quy lu t c a phép bi n ch ng duy v t, nóượ ạ ộ ậ ủ ệ ứ ậ
cho bi t ph ng th c c a s v n đ ng, phát tri n. Nh n th c đ c quyế ươ ứ ủ ự ậ ộ ể ậ ứ ượ
lu t này có ý nghĩa r t quan tr ng trong ho t đ ng th c ti n khi chúng taậ ấ ọ ạ ộ ự ễ
xem xét các s v t, hi n t ng. N u nh n th c không đúng quy lu t nàyự ậ ệ ượ ế ậ ứ ậ
s d n đ n t t ng t khuynh, h u khuynh. T khuynh là ph nh n sẽ ẫ ế ư ưở ả ữ ả ủ ậ ự
tích lu v l ng, mu n có ngay s thay đ i v ch t, còn h u khuynh làỹ ề ượ ố ự ổ ề ấ ữ
khi ch t đã bi n đ i v t quá gi i h n đ nh ng không dám th c hi n sấ ế ổ ượ ớ ạ ộ ư ự ệ ự
thay đ i căn b n v ch t.ổ ả ề ấ
N c ta đang quá đ lên CNXH, b qua giai đo n phát tri n c aướ ộ ỏ ạ ể ủ
CNTB, vi c nh n th c đúng đ n quy lu t ệ ậ ứ ắ ậ l ng- ch tượ ấ s có ý nghĩa r tẽ ấ
l n trong quá trình hình thành và phát tri n kinh t th tr ng đ nh h ngớ ể ế ị ườ ị ướ
XHCN.
Trong ph m vi c a ti u lu n này, tôi xin đ c trình bày nh ng c sạ ủ ể ậ ượ ứ ơ ở
lý lu n chung v n i dung c a quy lu t l ng- ch t, trên c s đó rút ra ýậ ề ộ ủ ậ ượ ấ ơ ở
1
nghĩa th c ti n c a vi c nh n th c quy lu t này, s v n d ng quy lu tự ễ ủ ệ ậ ứ ậ ự ậ ụ ậ
này đ phát tri n kinh t th tr ng đ nh h ng XHCN Vi t nam.ể ể ế ị ườ ị ướ ở ệ
"Phân tích n i dung qui lu t t nh ng thay đ i v l ng d nộ ậ ừ ữ ổ ề ượ ẫ
đ n s thay đ i v ch t và ng c l i. Vi c nh n th c và v n d ngế ự ổ ề ấ ượ ạ ệ ậ ứ ậ ụ
vào trong ho t đ ng th c ti n c a anh ch vào trong ho t đ ng th cạ ộ ự ễ ủ ị ạ ộ ự
ti nễ"
K t c u c a ti u lu n g m 3 ph n:ế ấ ủ ể ậ ồ ầ
Ph n m đ uầ ở ầ
Ph n I: Nh ng v n đ lý lu n c a quy lu t, t nh ng thay đ i vầ ữ ấ ề ậ ủ ậ ừ ữ ổ ề
l ng d n đ n s thay đ i v ch t và ng c l i.ượ ẫ ế ự ổ ề ấ ượ ạ
Ph n II: V n d ng vào quá trình hình thành và phát tri n kinh t thầ ậ ụ ể ế ị
tr ng đ nh h ng XHCN Vi t nam.ườ ị ướ ở ệ
Ph n K t lu n.ầ ế ậ
Do trình đ nh n th c v v n đ này nên ti u lu n không tránh kh iộ ậ ứ ề ấ ề ể ậ ỏ
nh ng thi u sót, r t mong nh n đ c nh ng nh n xét góp ý c a cô giáo.ữ ế ấ ậ ượ ữ ậ ủ
2
PH N IẦ
NH NG V N Đ LÝ LU N C A QUY LU T T NH NG THAY Đ IỮ Ấ Ề Ậ Ủ Ậ Ừ Ữ Ổ
V L NG D N Đ N S THAY Đ I V CH T VÀ NG C L IỀ ƯỢ Ẫ Ế Ự Ổ Ề Ấ ƯỢ Ạ
Quy lu t nh ng thay đ i v l ng d n đ n s thay đ i v ch t vàậ ữ ổ ề ượ ẫ ế ự ổ ề ấ
ng c l i là m t trong nh ng quy lu t c b n c a phép bi n ch ng duyượ ạ ộ ữ ậ ơ ả ủ ệ ứ
v t. Quy lu t này ch rõ tính ch t và cách th c c a s phát tri n.ậ ậ ỉ ấ ứ ủ ự ể
1- Các khái ni mệ
1.1- Khái ni m v ch tệ ề ấ
Ch t là tính quy đ nh v n có c a s v t hi n t ng đ c bi u hi nấ ị ố ủ ự ậ ệ ượ ượ ể ệ
thông qua các thu c tính và đ c đi m c u trúc c a s v t. Tính quy đ nhộ ặ ể ấ ủ ự ậ ị
là cái v n có c a s v t, hi n tố ủ ự ậ ệ ượng đ phân bi t s v t này v i s v tể ệ ự ậ ớ ự ậ
khác. Tính quy đ nh này đ c th hi n thông qua các thu c tính. Có thu cị ượ ể ệ ộ ộ
tính c b n và không c b n. Thu c tính c b n quy đ nh ch t c a s v t.ơ ả ơ ả ộ ơ ả ị ấ ủ ự ậ
N u thu c tính c b n m t đi thì ch t c a s v t thay đ i. Còn thu c tínhế ộ ơ ả ấ ấ ủ ự ậ ổ ộ
không c b n thì trong quá trình t n t i c a s v t, có nh ng thu c tínhơ ả ồ ạ ủ ự ậ ữ ộ
không c b n m i n y sinh vàcó nh ng thu c tính không c b n m t điơ ả ớ ả ữ ộ ơ ả ấ
nh ng ch t c a s v t không thay đ i. Thu c tính ch b c l thông quaư ấ ủ ự ậ ổ ộ ỉ ộ ộ
quan h v i s v t khác.ệ ớ ự ậ
Trong s v t, hi n t ng, ch t không tách r i v i l ngự ậ ệ ượ ấ ờ ớ ượ
1.2-L ng c a s v tượ ủ ự ậ
3
Là tính quy đ nh v n có c a s v t, hi n t ng, ch rõ v m t quyị ố ủ ự ậ ệ ượ ỉ ề ặ
mô, t c đ , trình đ phát tri n c a s v t, hi n t ng. Nói đ n l ng số ộ ộ ể ủ ự ậ ệ ượ ế ượ ự
v t t c là s v t đó l n hay bé, t c đ phát tri n nhaậ ứ ự ậ ớ ố ộ ể nh hay ch m, trình đậ ộ
cao hay th p..v..v..đo b ng các đ i l ng c th , b ng s tuy t đ i nhấ ằ ạ ượ ụ ể ằ ố ệ ố ư
trong l ng, th tích ho c so sánh v i v t th khác, th i kỳ này v i th iượ ể ặ ớ ậ ể ờ ớ ờ
kỳ khác.
Ví d t c đ c a ánh sáng là 300.000km/giây, m t cái bàn có chi uụ ố ộ ủ ộ ề
cao 80 phân, m t n c có 50 tri u dân..v..vộ ướ ệ
1.3- Khái ni m v Đệ ề ộ
Đ là gi i h n mà trong đó l ng bi n đ i ch a gây nên s thay đ iộ ớ ạ ượ ế ổ ư ự ổ
căn b n v ch t. S v t v n là nó, m i s v t hi n t ng đ u t n t iả ề ấ ự ậ ẫ ọ ự ậ ệ ượ ề ồ ạ
trong m t đ thích h p khi l ng bi n đ i v t quá gi i h n đ thìộ ộ ợ ượ ế ổ ượ ớ ạ ộ s v tự ậ
không còn là nó.
Trong ph m vi m t đ nh t đ nh hai m t ch t và l ng tác đ ng quaạ ộ ộ ấ ị ặ ấ ượ ộ
l i l n nhau làm cho s v t v n đ ng. M i s thay đ i v l ng đ u cóạ ẫ ự ậ ậ ộ ọ ự ổ ề ượ ề
nh h ng đ n tr ng thái ch t c a s v t, nh ng không ph i nh ng thayả ưở ế ạ ấ ủ ự ậ ư ả ữ
đ i v l ng nào cũng d n đ n thay đ i v ch t. Ch trong tr ng h pổ ề ượ ẫ ế ổ ề ấ ỉ ườ ợ
khi s thay đ i v l ng đ t t i m c phá v đ cũ thì ch t c a s v tự ổ ề ượ ạ ớ ứ ỡ ộ ấ ủ ự ậ
m i thay đ i, s v t chuy n thành s v t khác.ớ ổ ự ậ ể ự ậ
1.4-Đi m nút ể
Là đi m mà t i đó l ng bi n đ i đã gây nên s thay đ i căn b n, t pể ạ ượ ế ổ ự ổ ả ậ
h p nh ng đợ ữ i m nút g i là đ ng nút.ể ọ ườ
1-5-B c nh yướ ả
S thay đ i căn b n v ch t, cái cũ m t đi cái m i ra đ i ph i thôngự ổ ả ề ấ ấ ớ ờ ả
qua b c nh y.ướ ả
4
B c nh y là m t ph m trù tri t h c dùng đ ch s bi n đ i căn b nướ ả ộ ạ ế ọ ể ỉ ự ế ổ ả
t ch t s v t này sang ch t c a s v t khác.ừ ấ ự ậ ấ ủ ự ậ
+ B c nh y đ t bi n là b c nh y x y ra trong th i gian ng n làmướ ả ố ế ướ ả ả ờ ắ
thay đ i b n ch t c a s v t. B c nh y này di n ra b ng m t s bùngổ ả ấ ủ ự ậ ướ ả ễ ằ ộ ự
n mãnh li t. VD cách m ng tháng M i Nga là m t b c nh y đ t bi n.ổ ệ ạ ườ ộ ướ ả ộ ế
+ B c nh y d n d n là b c nh y đ c th c hi n b ng vi c lo iướ ả ầ ầ ướ ả ượ ự ệ ằ ệ ạ
b d n nh ng y u t , nh ng b ph n ch t cũ x y ra trong m t th i gianỏ ầ ữ ế ố ữ ộ ậ ấ ả ộ ờ
dài m i lo i b hoàn toàn ch t cũ thành ch t m i.ớ ạ ỏ ấ ấ ớ
2- N i dung quy lu t t nh ng thay đ i d n v l ng d n đ nộ ậ ừ ữ ổ ầ ề ượ ấ ế
s thay đ i v ch t và ng c l i.ự ổ ề ấ ượ ạ
S phát tri n c a m i s v t, hi n t ng tronự ể ủ ọ ự ậ ệ ượ g t nhiên và xã h iự ộ
cũng nh s phát tri n nh n th c t duy con ng i đ u đi t s thay đ iư ự ể ậ ứ ư ườ ề ừ ự ổ
d n v l ng đ c tích lu l i khi v t quá gi i h n đ t i đi m nút thìầ ề ượ ượ ỹ ạ ượ ớ ạ ộ ớ ể
thì gây nên s thay đ i căn b n v ch t. S v t cũ m t đi, s v t m i raự ổ ả ề ấ ự ậ ấ ự ậ ớ
đ i thay th .ờ ế
S dĩ nh v y là vì ch t và l ng là hai m t đ i l p v n có c a sở ư ậ ấ ượ ặ ố ậ ố ủ ự
v t hi n t ng. L ng thì th ng xuyên bi n đ i, còn ch t t ng đ i nậ ệ ượ ượ ườ ế ổ ấ ươ ố ổ
đ nh. Do đó s phát tri n c a l ng t i m t lúc nào đó thì mâu thu n v iị ự ể ủ ượ ớ ộ ẫ ớ
ch t cũ. Khi ch t cũ kìm hãm thì qua đó n y sinh yêu c u t t y u ph i pháấ ấ ả ầ ấ ế ả
v ch t cũ, m ra m t đ m i đ m đ ng cho l ng phát tri n. Sỡ ấ ở ộ ộ ớ ể ở ườ ượ ể ự
chuy n hoá t nh ng thay đ i v l ng d n đ n nh ng thay đ i vê ch t,ể ừ ữ ổ ề ượ ẫ ế ữ ổ ấ
di n ra m t cách ph bi n trong t nhiên, xã h i và t duy.ễ ộ ổ ế ự ộ ư
Quy lu t này còn có chi u ng c l i, t c là không ch thay đ i vậ ề ượ ạ ứ ỉ ổ ề
l ng d n đ n thay đ i v ch t mà sau khi ch t m i ra đ i do s bi n đ iượ ẫ ế ổ ề ấ ấ ớ ờ ự ế ổ
v l ng gây nên thì ch t đó l i quy đ nh s bi n đ i v l ng, nh h ngề ượ ấ ạ ị ự ế ổ ề ượ ả ở
5