Phân tích thông tin thị trường về sản xuất tôm thẻ chân trắng: Khóa luận tốt nghiệp tại Mỹ Thủy, Hải An, Hải Lăng, Quảng Trị

MỤC LỤC

Trang

Lời cảm ơn....................................................................................................................... I

Mục lục ........................................................................................................................... II

Danh mục các chữ viết tắt .............................................................................................VI

Danh mục các sơ đồ, đồ thị, hình ảnh ......................................................................... VII

Danh mục bảng...........................................................................................................VIII

TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ........................................................................................ IX

Phần I: ĐẶ T VẤN ĐỀ..................................................................................................1

1.1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu .....................................................2

1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu.......................................................................................2

1.2.2. Đối tượng nghiên cứu của đề tài ....................................................................2

1.3. Phương pháp nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu.................................................3

1.3.1. Phương pháp nghiên cứu................................................................................3

1.3.1.1. Phương pháp thu thập thông tin từ các thành viên thị trường.................3

1.3.1.2. Phương pháp nghiên cứu nông thôn có sự tham gia của người dân .......3

1.3.1.3. Phân tích SWOT......................................................................................4

1.3.1.4. Phương pháp phân tích tài chính .............................................................4

1.3.1.5. Phương pháp chuyên gia .........................................................................5

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu........................................................................................5

1.3.2.1. Phạm vi nội dung.....................................................................................5

1.3.2.2. Phạm vi không gian .................................................................................5

1.3.2.3. Phạm vi thời gian.....................................................................................5

Phần II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................6

Chương 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...........................................6

1.1. Cơ sở lý luận về thông tin thị trường trong sản xuất nông nghiệp .......................6

1.1.1. Những khái niệm cơ bản trong thị trường nông sản ......................................6

1.1.1.1. Khái niệm thị trường ...............................................................................6

1.1.1.2. Cung và cầu .............................................................................................7

1.1.1.2.1. Cung..................................................................................................7

1.1.1.2.2. Cầu ....................................................................................................7

1.1.1.2.3. Mối liên hệ giữa cung, cầu và giá.....................................................8

1.1.2. Bản chất của thông tin thị trường...................................................................8

1.1.2.1. Khái niệm thông tin thị trường ................................................................8

1.1.2.2. Vai trò của thông tin thị trường đối với hoạt động sản xuất của doanh

nghiệp nông nghiệp ..............................................................................................9

1.1.3. Đặc điểm chính của thị trường nông nghiệp................................................11

1.1.3.1. Giao động giá ngắn hạn.........................................................................11

1.1.3.2. Tính mùa vụ của giá ..............................................................................11

1.1.3.3. Sự giao động giá qua các năm cao ........................................................12

1.1.3.4. Rủi ro cao ..............................................................................................13

1.1.3.5. Chi phí marketing cao ...........................................................................13

1.1.3.6. Thông tin không đầy đủ.........................................................................14

1.1.3.7. Canh tranh cao.......................................................................................14

1.1.3.8. Độ co dãn của cung theo giá thấp..........................................................15

1.1.3.9. Độ co dãn của cầu theo giá cao .............................................................15

1.2. Cơ sở thực tiễn ...............................................................................................16

1.2.1. Khái quát tình hình nuôi tôm thẻ trên cát trong nước và ở địa bàn

nghiên cứu .............................................................................................................16

1.2.1.1. Khái quát tình hình nuôi tôm thẻ chân trắng trong nước. .....................16

1.2.1.2. Khái quát tình hình nuôi tôm thẻ chân trắng ở Quảng Trị ....................16

1.2.2. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu.......................................................................17

1.2.2.1. Đặc điểm tự nhiên .................................................................................17

1.2.2.1.1. Vị trí địa lý......................................................................................17

1.2.2.1.2. Địa chất - địa hình...........................................................................17

1.2.2.1.3. Điều kiện khí hậu............................................................................17

1.3. Đặc điểm kinh tế kỹ thuật của nghề nuôi tôm thẻ trên cát .................................18

1.3.1. Đặc điểm sinh học của tôm thẻ chân trắng ..................................................18

1.3.1.1. Phân loại-phân bố ..................................................................................18

1.3.1.2. Hình thái cấu tạo....................................................................................18

III

1.3.1.3. Đặc điểm sinh trưởng, dinh dưỡng........................................................18

1.3.1.4. Đặc điểm sinh sản..................................................................................19

1.3.2. Quy trình kỹ thuật nuôi tôm thẻ chân trắng trên vùng cát của các hộ nuôi

tôm ở thôn Mỹ Thủy, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị.........................................19

1.3.2.1. Chuẩn bị ao nuôi....................................................................................19

1.3.2.1.1. Nạo vét đáy .....................................................................................19

1.3.2.1.2. Bón vôi và phơi đáy ao ...................................................................20

1.3.2.1.3. Xử lý nước ......................................................................................20

1.3.2.1.4. Gây màu nước.................................................................................20

1.3.2.2. Chọn và thả tôm giống ..........................................................................21

1.3.2.3. Quản lý thức ăn .....................................................................................21

1.3.2.4. Quản lý màu nước .................................................................................25

1.3.2.5. Phòng ngừa dịch bệnh ...........................................................................25

1.3.2.6. Thu hoạch ..............................................................................................26

1.3.2.7. Hồ sơ ghi chép và quản lý .....................................................................27

Chương 2. PHÂN TÍCH THÔNG TIN THỊ TRƯỜNG ĐỐI VỚI SẢN PHẨM

TÔM THẺ CHÂN TRẮNG CỦA CÁC HỘ NUÔI TÔM Ở THÔN MỸ THỦY,

XÃ HẢI AN, HUYỆN HẢI LĂNG, TỈNH QUẢNG TRỊ ........................................28

2.1. Đặc điểm các hộ nghiên cứu...............................................................................28

2.1.1. Đất đai, diện tích mặt nước ..........................................................................28

2.1.2. Lao động và nhân khẩu ................................................................................28

2.1.3 Nguồn vốn .....................................................................................................29

2.1.4. Đầu tư xây dựng cơ bản và phương tiện dụng cụ nuôi tôm.........................30

2.1.5. Tình hình nuôi tôm của hộ năm 2010 ..........................................................31

2.1.5.1. Chi phí đầu tư các đầu vào nuôi tôm.....................................................31

2.1.5.2. Kết quả nuôi tôm của các hộ nghiên cứu ..............................................32

2.2. Phân tích thông tin thị trường đối với hoạt động sản xuất sản phẩm tôm thẻ

chân trắng của các hộ nuôi tôm ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng,

Tỉnh Quảng Trị ..........................................................................................................34

2.2.1. Các yếu tố đầu vào trong sản xuất tôm ........................................................35

2.2.1.1. Giống .....................................................................................................35

2.2.1.2. Thức ăn ..................................................................................................37

2.2.1.3. Một số vật tư khác .................................................................................38

2.2.2. Phân tích xu thế giá ......................................................................................38

2.2.2.1. Tìm hiểu xu thế giá tôm thẻ chân trắng trong quá khứ .........................39

2.2.2.2. Xu thế giá tôm thẻ chân trắng trong năm 2011 .....................................43

2.2.3. Phân tích chuổi cung ứng.............................................................................44

2.2.3.1. Sơ đồ chuổi cung ứng tôm thẻ chân trắng của thôn Mỹ Thủy ..............44

2.2.4. Phân tích SWOT hoạt động sản xuất kinh doanh sản phẩm tôm thẻ chân

trắng của các hộ nghiên cứu...................................................................................48

2.2.4.1. Điểm mạnh(Strengths) ..........................................................................48

3.2.1.2. Điểm yếu (Weaknesses) ........................................................................49

3.2.1.3. Cơ hội (Opportunities) ..........................................................................50

3.2.1.4. Thách thức (Threats) .............................................................................51

Chương 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ............................................................53

3.1. Định hướng .........................................................................................................53

3.1.1. Định hướng của bộ NN&PTNT ...................................................................53

3.1.2. Định hướng của tỉnh Quảng Trị ...................................................................53

3.2. Giải pháp.............................................................................................................54

3.2.1. Giải pháp dựa trên ưu thế (mạnh) để tận dụng các cơ hội ...........................54

3.2.2. Giải pháp vượt qua các điểm yếu để tận dụng cơ hội ..................................54

3.2.3. Giải pháp dựa trên ưu thế (mạnh) để tránh các nguy cơ ..............................55

3.2.4. Giải pháp vượt qua (hoặc hạn chế) các điểm yếu để tránh các nguy cơ......55

Phần III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................57

1. Kết luận..................................................................................................................57

2. Kiến nghị................................................................................................................58

2.1. Đối với Nhà nước ...............................................................................................58

2.2. Đối với tỉnh Quảng Trị .......................................................................................59

2.3. Đối với hộ nuôi tôm ........................................................................................60

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU

NK : Nhập khẩu

XK : Xuất khẩu

TTCT : Tôm thẻ chân trắng

: NN- PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn

: Tr.đ Triệu đồng

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ, HÌNH ẢNH

Sơ đồ

Sơ đồ 2.1. Chuỗi cung tôm tại thôn Mỹ Thủy...............................................................45

Biểu đồ

Biểu đồ 2.1. Giá thu mua tôm thẻ loại 90 – 100 con/kg (VNĐ/Kg) ............................40

Hình

Hình 1.1: Tính mùa vụ của giá ......................................................................................12

VII

Hình 1.2. Tôm thẻ chân trắng giống..............................................................................19

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1. Lịch cho ăn 30 ngày đầu, áp dụng cho 100.000 tôm, mật độ 150con/m2 .....22

Bảng 1.2. Lịch cho ăn sau 30 ngày tuổi ........................................................................24

Bảng 2.1. Đầu tư phương tiện dụng cụ nuôi tôm bình quân 1 hộ .................................30

Bảng 2.2. Nguồn vốn của hộ nuôi tôm..........................................................................29

Bảng 2.3. Chi phí đầu tư các đầu vào nuôi tôm theo vụ tính bình quân trên một ha ....32

Bảng 2.4. Diện tích, năng suất, sản lượng nuôi tôm của các hộ điều tra năm 2010 .....33

Bảng 2.5. Phân phối lợi nhuận của các hộ nuôi tôm .................................................... 33

Bảng 2.6. Thông tin về một số nguồn cung cấp giống tôm thẻ trong huyện, tỉnh và

các tỉnh khác ..................................................................................................................36

Bảng 2.7. Giá thu mua tôm thẻ cỡ 90-100 con/kg tại địa phương ...............................39

Bảng 2.8. Tình hình tiêu thụ tôm của các hộ nghiên cứu..............................................44

Bảng 2.9. Thông tin về một số tư thương mua tôm trong huyện, tỉnh và các tỉnh

VIII

khác................................................................................................................................46

TÓM TẮT NGHIÊN CỨU

Họ và tên sinh viên: Võ Thị Quốc Mỹ

Niên khóa: 2007- 2011

Người hướng dẫn khoa học: Th.S Nguyễn Thanh Tuấn

Tên đề tài: Phân tích thông tin thị trường đối với hoạt động sản xuất sản phẩm

tôm thẻ chân trắng của các hộ nuôi tôm ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải

Lăng, Tỉnh Quảng Trị.

1. Tính cấp thiết của đề tài.

Mô hình nuôi tôm thẻ trên cát ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng

(Quảng Trị) đã tận dụng được diện tích đất cát bỏ hoang, góp phần cải thiện cuộc sống

cho người dân, giảm tỉ lệ hộ đói nghèo. Vấn đề chính mà các hộ nông dân đang và sẽ

đầu tư nuôi tôm rất quan tâm lo lắng đó là họ có ít kiến thức và hiểu biết về vật tư đầu

vào và thị trường đầu ra; thiếu thông tin về cung, cầu và giá cả. Điều này hạn chế khả

năng tiếp cận những cơ hội có lợi, đáp ứng các yêu cầu của khách hàng và thương

lượng giá của họ.

Trong bối cảnh này, người dân muốn đầu tư phát triển nuôi tôm thẻ thì việc tìm

hiểu thông tin về xu thế cung cầu, giá tôm thẻ, vật tư đầu vào và thị trường đầu ra là

một tất yếu. Để hỗ trợ người nuôi tôm phát triển hoạt động đầu tư sản xuất tôm thành

công, tôi chọn đề tài "Phân tích thông tin thị trường đối với hoạt động sản xuất

sản phẩm tôm thẻ chân trắng của các hộ nuôi tôm ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An,

huyện Hải Lăng, Tỉnh Quảng Trị”

2. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp thu thập thông tin từ các thành viên thị trường

- Phương pháp nghiên cứu nông thôn có sự tham gia của người dân.

- Phân tích SWOT.

- Phương pháp phân tích tài chính.

- Phương pháp chuyên gia.

3. Kết quả nghiên cứu

- Góp phần cung cấp cơ sở về thông tin thị trường trong hoạt động sản xuất

nông nghiệp.

- Phân tích thông tin thị trường đối với hoạt động sản xuất sản phẩm tôm thẻ

chân trắng của các hộ nuôi tôm ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng, Tỉnh

Quảng Trị.

- Xác định được các điểm mạnh, điểm yếu đồng thời thấy được các cơ hội và

thách thức tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các hộ nuôi tôm thẻ trên cát nói

chung và các hộ nuôi tôm thẻ trên cát ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng,

Tỉnh Quảng Trị

- Tìm giải pháp giúp các hộ nuôi tôm phát triển nuôi tôm thẻ nuôi tôm thẻ trên

cát bền vững và phù hợp với nhu cầu thị trường.

Phần I: ĐẶ T VẤN ĐỀ

1.1. Lý do chọn đề tài

Từ khi Việt Nam chuyển sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội

chủ nghĩa, thuật ngữ thông tin thị trường đang ngày càng sử dụng phổ biến trong lĩnh

vực sản xuất kinh doanh. Quá trình hội nhập của nền kinh tế nước ta với khu vực và

thế giới đang tạo ra cho người nông dân những cơ hội và thách thức mới. Trong bối

cảnh đó, để các nông hộ có thu nhập cao hơn từ chính đồng ruộng hay trang trại của

mình, họ cần xác định được các cản trở, khó khăn phải vượt qua trong môi trường

kinh doanh sản phẩm của họ. Nói cánh khác, các nông hộ phải nắm bắt thông tin thị

trường, không chỉ tập trung vào thúc đẩy sản xuất (cung) như truyền thống mà cần

quan tâm tới các nhu cầu của thị trường (cầu) và từ đó tạo mối liên kết với thị

trường, thúc đẩy các kỹ thuật và phương thức sản xuất phù hợp có thể đáp ứng thị

trường với chi phi thấp.

Thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng (Quảng Trị) là một vùng cát miền

biển, trước đây diện tích đất hầu hết bỏ không, số ít trồng rau khoai chỉ để ăn trong gia

đình, người dân chủ yếu sống bằng nghề khai thác biển ven bờ nên đời sống rất khó

khăn. Hai năm vừa qua, nhờ áp dụng mô hình nuôi tôm thẻ trên cát đã góp phần cải

thiện cuộc sống cho người dân, giảm tỉ lệ hộ đói nghèo. Tuy sản phẩm tôm thẻ chân

trắng hiện đang tiêu thụ thuận lợi nhưng với sự phát triển quá rầm rộ phong trào nuôi

tôm trên cát và môi trường kinh doanh của sản phẩm tôm thẻ chân trắng đầy biến

động, khiến việc đầu tư nuôi tôm thẻ trên cát tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Khi các yếu tố

đầu vào như công lao động, con giống, thức ăn, phân bón có giá ngày càng cao và đã

xác định, số lượng thả xuống có thật nhưng giá sản phẩm tôm đầu ra khó xác định do

còn phụ thuộc vào thị trường tiêu thụ. Vấn đề chính mà các hộ nông dân đang và sẽ

đầu tư nuôi tôm rất quan tâm lo lắng đó là họ có ít kiến thức và hiểu biết về vật tư đầu

vào và thị trường đầu ra; thiếu thông tin về cung, cầu và giá cả. Điều này hạn chế khả

năng tiếp cận những cơ hội có lợi, đáp ứng các yêu cầu của khách hàng và thương

lượng giá của họ.

Trong bối cảnh này, người dân muốn đầu tư phát triển nuôi tôm thẻ thì việc tìm

hiểu thông tin về xu thế cung cầu, giá tôm thẻ, vật tư đầu vào và thị trường đầu ra là

một tất yếu. Để hỗ trợ người nuôi tôm phát triển hoạt động đầu tư sản xuất tôm thành

công, tôi chọn đề tài "Phân tích thông tin thị trường đối với hoạt động sản xuất sản

phẩm tôm thẻ chân trắng của các hộ nuôi tôm ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện

Hải Lăng, Tỉnh Quảng Trị” để viết khóa luận tốt nghiệp cử nhân kinh tế, khoa kinh

tế phát triển, chuyên ngành quản trị kinh doanh nông nghiệp. Đề tài này có thể làm tài

liệu tham khảo cho hộ nuôi tôm để có quyết định sản xuất phù hợp, thích ứng với thị

trường thay đổi nhanh chóng.

1.2. Mục tiêu nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu

1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu

- Góp phần cung cấp cơ sở về thông tin thị trường trong hoạt động sản xuất

nông nghiệp.

- Phân tích thông tin thị trường đối với hoạt động sản xuất sản phẩm tôm thẻ

chân trắng của các hộ nuôi tôm ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng, Tỉnh

Quảng Trị.

- Xác định được các điểm mạnh, điểm yếu đồng thời thấy được các cơ hội và

thách thức tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các hộ nuôi tôm thẻ trên cát nói

chung và các hộ nuôi tôm thẻ trên cát ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng,

Tỉnh Quảng Trị

- Tìm giải pháp giúp các hộ nuôi tôm phát triển nuôi tôm thẻ nuôi tôm thẻ trên

cát bền vững và phù hợp với nhu cầu thị trường.

1.2.2. Đối tượng nghiên cứu của đề tài

Trên địa bàn của thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị có

hơn 150 hộ gia đình, do diện tích đất và vốn ít nên 2 đến 3 hộ gia đình cùng góp đất lại

5 đến 6 sào (2500m2 đến 3000m2) để làm hồ nuôi tôm, rất ít hộ có khả năng nuôi một

mình và diện tích đất còn lại do dân nơi khác đến thuê đất để nuôi. Nhờ sự giúp đỡ

nhiệt tình của một số chủ hồ tại đây, tôi đã thu thập được thông tin của 50 hộ nuôi tôm,

số còn lại do hạn chế về thời gian, hộ ở xa không tiếp cận được và một số hộ không

hợp tác.

1.3. Phương pháp nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu

1.3.1. Phương pháp nghiên cứu

1.3.1.1. Phương pháp thu thập thông tin từ các thành viên thị trường

Phỏng vấn bằng bảng hỏi và phỏng vấn bán cấu trúc xung quanh một số vấn đề

hoặc chủ đề cụ thể là phương pháp thu thập thông tin phù hợp. Phỏng vấn bán cấu đôi

khi trở thành cuộc thảo luận và trao đổi không chính thức và cho phép thu thập thông

tin một cách linh hoạt và nhanh chóng.

Quan sát trực tiếp cũng là một phương pháp thu thập thông tin quan trọng và sử

dụng cùng với phỏng vấn bán cấu trúc. Có thể biết được rất nhiều thông tin định tính

thông qua quan sát.

Những nguồn cung cấp thông tin thị trường chủ yếu là:

- Nông dân

- Thương nhân và chủ cơ sở chế biến.

- Các cán bộ khuyến nông

- Các nhà nghiên cứu thị trường.

- Tạp chí, bản tin

- Sách báo.

- Truyền thanh và truyền hình.

- Internet.

1.3.1.2. Phương pháp nghiên cứu nông thôn có sự tham gia của người dân

Phương pháp được thực hiện không chỉ bởi những người bên ngoài mà còn

được thực hiện bởi chính người dân trong cộng đồng. Người dân tham gia sẽ đóng vai

trò quyết định trong việc nêu ra, phân tích các vấn đề và tìm ra giải pháp phù hợp để

giải quyết vấn đề đó. Đặc biệt phương pháp này nhằm giải quyết những vấn đề xuất

phát từ nhu cầu của người dân trong việc phát triên cộng đồng.

Sử dụng phương pháp điều tra chọn mẫu ngẫu nhiên không lặp với kích thước

mẫu là 50 hộ nuôi tôm theo mô hình nuôi tôm thẻ trên cát.

Dựa vào các tài liệu đã được công bố của địa phương và qua số liệu điều tra thu

thập từ các hộ qua bảng điều tra với những nội dung chủ yếu như: năng lực sản xuất

của hộ; kết quả sản xuất kinh doanh; vấn đề vật tư đầu vào, chuổi cung ứng, xu thế giá,

những thuận lợi, khó khăn... mà các hộ nuôi tôm gặp phải được sử dụng để phân tích

thông tin thị trường đối với hoạt động sản xuất sản phẩm tôm thẻ chân trắng của các

hộ nuôi tôm ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng, Tỉnh Quảng Trị sản phẩm

tôm thẻ chân trắng.

1.3.1.3. Phân tích SWOT

Phân tích SWOT có thể hiểu các điểm mạnh, điểm yếu của các hoạt động kinh

doanh nông nghiệp tại một khu vực cụ thể cũng như các cơ hội và thách thức người

dân có thể gặp phải. Từ đó, giúp người chủ nông hộ đưa ra các quyết định-chiến lược

trong lĩnh vực sản xuất và marketing.

Những câu hỏi thường dùng để xác định các điểm mạnh, điểm yếu, các cơ hội và đe dọa:

(1) Điểm mạnh:

- Hộ làm tốt được cái gì?

- Các nguồn lực hộ có là gì?

- Những điểm gì của hộ được người khác coi là điểm mạnh?

(2) Điểm yếu:

- Hộ có thể cải thiện được những gì?

- Những điều hộ làm chưa tốt?

- Hộ nên tránh những gì?

(3) Cơ hội:

- Những điểm mạnh của hộ có tạo ra cơ hội gì không?

- Có thể tận dụng các cơ hội mới để khắc phục các khó khăn hiện tại không?

- Có xu thế nào tạo ra các cơ hội tốt không?

(4) Thách thức:

- Các điểm yếu của hộ có tạo ra mối đe dọa nào không?

- Các xu thế công nghệ, cung, cầu và chính sách có đe dọa tới sức canh tranh

của hộ ở địa phương không?

1.3.1.4. Phương pháp phân tích tài chính

Trong quá trình kinh doanh chúng ta thường gặp các trường hợp khác nhau có

thể xảy ra như: cùng một nguồn lực nếu đầu tư vào các kế hoạch kinh doanh khác

nhau sẻ cho các lợi ích khác nhau hoặc lượng nguồn lực khác nhau nếu đầu tư vào kế

hoạch kinh doanh khác nhau sẻ cho lợi ích khác nhau. Do dó để sử dụng hiệu quả đồng

vốn đầu tư cần phải tiến hành phân tích tài chính của kế hoạch kinh doanh.

Phân tích tài chính của kế hoạch kinh doanh là xác định hiệu quả tài chính của

kế hoạch kinh doanh, xác định mức đầu tư và kết quả thu được cho chủ đầu tư. Nó chỉ

rõ mức độ hiệu quả tài chính, độ hấp đẫn để thu hút đầu tư.

Các chỉ tiêu cơ bản của phân tích tài chính là:

(1) Thời gian hòa vốn là thời gian tính từ khi đầu tư vào kinh doanh đến khi thu

đủ vốn đầu tư ban đầu. Thời gian hoan vốn được tính bằng cách cộng dồn các khoản

thu từ kinh doanh cho đế khi khoản thu bằng vốn đầu tư.

(2) Tính lợi nhuận gộp.

Lợi nhuận gộp (doanh thu – chi phí sản xuất) là thước đo lợi nhuận của một hồ

nuôi tôm. Tính lợi nhuận gộp cho các sản phẩm hoặc các phương thức canh tác khác

nhau cho phép nông dân đưa ra các quyết định sản xuất và sản xuất như thế nào.

1.3.1.5. Phương pháp chuyên gia

Trong quá trình thực hiện đề tài này tôi đã trao đổi, tham khảo ý kiến của các

giáo viên, hộ nuôi tôm, các thành viên chuỗi cung ứng có liên quan, hiểu về vấn đề

nghiên cứu, nhằm bổ sung, hoàn thiện nội dung.

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu

1.3.2.1. Phạm vi nội dung

Đề tài đi sâu tìm hiểu và phân tích thông tin về vật tư đầu vào, xu thế cung cầu,

giá của sản phẩm tôm thẻ, chuổi cung tôm và thuận lợi khó khăn của các hộ nuôi tôm

ở thôn.

1.3.2.2. Phạm vi không gian

Các hộ nuôi tôm ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị.

1.3.2.3. Phạm vi thời gian

Đề tài bắt đầu tiến hành từ ngày 10/01/2011 đến ngày 20/04/2011. Số liệu được

thu thập và phân tích chủ yếu là năm 2010.

Phần II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Chương 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Cơ sở lý luận về thông tin thị trường trong sản xuất nông nghiệp

1.1.1. Những khái niệm cơ bản trong thị trường nông sản

1.1.1.1. Khái niệm thị trường

Cho đến nay, có nhiều khái niệm khác nhau về “thị trường” nói chung và “thị

trường nông nghiệp” nói riêng.

Theo GS. TS. Trần Minh Đạo: “Thị trường bao gồm tất cả những khách hàng

tiềm ẩn cùng có một nhu cầu hay mong muốn cụ thể, sẵn sàng và có khả năng tham gia

trao đổi để thỏa mãn nhu cầu và mong muốn đó”.

Theo Philip Kotler: “thị trường là tập hợp những người mua hiện thực và tiềm

năng đối với một sản phẩm”.

Hiểu theo nghĩa hẹp, “thị trường là nơi diễn ra không ngừng các hoạt động mua

bán hàng hóa và dịch vụ giữa người sản xuất và người tiêu dùng thông qua quan hệ

hàng hóa- tiền tệ’’. Trong nông nghiệp, chợ là nơi người mua và người bán trao đổi

hàng hóa, nên theo định nghĩa này chợ cũng là thị trường.

Hiểu theo nghĩa rộng, thị trường là biểu hiện của quá trình mà trong đó thể hiện

các quyết định của người tiêu dùng về hàng hóa, dịch vụ cũng như các quyết định của

các doanh nghiệp về số lượng, chất lượng, mẫu mã của hàng hóa. Đó là những mối

quan hệ giữa tổng số cung và tổng số cầu với cơ cấu cung và cầu của từng loại hàng

hóa cụ thể.

Từ những khái niệm trên về thị trường, ta có thể hiểu một cách đơn giản nhất,

thị trường chính là nơi mà người mua và người bán tự tìm đến với nhau qua trao đổi,

thăm dò, tiếp xúc để nhận lấy lời giải đáp mà mỗi bên cần biết:

Đối với nhà sản xuất họ cần biết:

- Phải sản xuất loại hàng hóa gì, số lượng là bao nhiêu?

- Phải sản xuất hàng hóa đó như thế nào?

- Sản xuất hàng hóa đó cho ai sử dụng?

Đối với người tiêu dùng họ cần biết:

- Ai sẽ đáp ứng được nhu cầu của mình và đáp ứng ở đâu?

- Nhu cầu được thõa mãn đến mức độ nào?

- Khả năng thanh toán ra sao?

1.1.1.2. Cung và cầu

1.1.1.2.1. Cung

Cung là số lượng mà người sản xuất và các trung gian thị trường sẵn sàng và có

thể cung cấp.

Nguồn cung của mặt hàng nông sản có xu hướng dễ thay đổi hơn cầu của sản

phẩm đó vì quá trình sản xuất bị các điều kiện tự nhiên chi phối. Dưới đây là một số

yếu tố chính ảnh hưởng tới nguồn cung của các sản phẩm nông nghiệp:

- Thời tiết: Điều kiện thời tiết thuận lợi cho thu hoạch tốt vì vậy ảnh hưởng tích

cực đến cung trong khi hạn hán và lũ lụt có hiệu ứng ngược lại. Sâu bệnh cũng có tác

động tiêu cực đối với năng suất và nguồn cung.

- Chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất của một mặt hàng cụ thể tăng khiến nông

dân chuyển sang các mặt hàng khác có lãi cao hơn. Chi phí sản xuất giảm sẽ có hiệu

ứng ngược lại.

- Giá: Nông dân có xu hướng mở rộng nguồn cung khi giá tăng và giảm nguồn

cung khi giá hạ. Đối với các sản phẩm có thể dự trữ được như ngũ cốc, họ có thể tăng

nguồn cung ngay lập tức bằng cách giảm tiêu thụ trong gia đình và xuất hàng khỏi

kho dự trữ. Đầu tư vào sản xuất là một phản ứng phổ biến khác nhưng cần thời gian.

- Hạ tầng vận chuyển: Cải tiến hạ tầng vận chuyển có thể giúp thu hẹp khoảng

cách giữa các khu vực cụ thể và cho phép sản xuất các sản phẩm nông nghiệp mới để

bán ở thị trường thành thị.

- Giá của các sản phẩm cạnh tranh thay đổi.

- Thay đổi công nghệ sản xuất.

- Chính sách của nhà nước…

1.1.1.2.2. Cầu

Cầu là lượng của một sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể mà người mua sẵn lòng và

có khả năng mua ở các mức giá khác nhau.

Cầu không tĩnh mà thay đổi thường xuyên. Dưới đây là một số nguyên nhân

phổ biến gây ra sự thay đổi của cầu:

- Giá: Nếu giá tăng, cầu sẽ có xu hướng giảm và nếu giá giảm, cầu sẽ có xu

hướng tăng.

- Thu nhập: Khi thu nhập thực của người tiêu dùng tăng, sức mua của họ và cầu

sẽ tăng. Khi thu thập giảm, điều ngược lại sẽ xảy ra.

- Sở thích của người tiêu dù ng: Cầu là biểu hiện cho sở thích của người tiêu

dùng. Sở thích của người tiêu dùng có thể thay đổi cùng với thay đổi về thu nhập, trình

độ học vấn, cách tiếp cận với phong cách sống hiện đại và quảng cáo.

- Các sản phẩm cạnh tranh hoặc thay thế: Cầu của một sản phẩm sẽ giảm khi

các sản phẩm thay thế trở nên sẵn có hoặc rẻ hơn. Cầu sẽ tăng lên khi các sản phẩm

thay thế đó khan hiếm và/hoặc đắt hơn

- Chất lượng: Người tiêu dùng thường nhạy cảm với chất lượng của các sản

phẩm nông nghiệp. Những cải tiến về chất lượng có thể khiến cầu tăng trong khi chất

lượng giảm sẽ có hiệu ứng ngược lại.

1.1.1.2.3. Mối liên hệ giữa cung, cầu và giá

Giá chủ yếu do cung và cầu quyết định. Giá có thể dao động đáng kể, thậm chí

trong một ngày. Nếu có một lượng hàng lớn đột ngột cung ứng cho thị trường (trường

hợp điển hình trong vụ thu hoạch), giá sẽ giảm. Khi thiếu cung trên thị trường (như khi

mất mùa) giá sẽ tăng. Vào dịp lễ tết, nhu cầu thực phẩm tăng khiến giá của nhiều sản

phẩm nông nghiệp cũng tăng.

Hiểu biết về diễn biến cung và cầu là rất cần thiết để nắm bắt sự dao động giá

ngắn hạn, theo mùa vụ và xu thế giá dài hạn. Những hiểu biết đó có thể giúp nông dân

dự đoán sự thay đổi giá trong tương lai từ đó để người dân quyết định sản xuất cái gì

và khi nào bán ra thị trường.

1.1.2. Bản chất của thông tin thị trường

1.1.2.1. Khái niệm thông tin thị trường

Theo Ngô Thị Kim Yến: “Thông tin thị trường là tất cả các thông tin về mua và

bán các sản phẩm và dịch vụ. Thông tin thị trường không chỉ là thông tin về giá cả và

số lượng mà còn bao gồm cả các thông tin liên quan đến thị trường đầu ra và đầu vào

của sản phẩm”.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, thông tin thị trường nông nghiệp là thông tin về

cầu và cung của nông sản, vật tư đầu vào và các dịch vụ có liên quan.

Một số ví dụ về thông tin thị trường nông nghiệp:

- Vật tư đầu vào: địa điểm và địa chỉ liên hệ của người cung cấp vật tư, loại và

chất lượng của các loại vật tư, giá của các loại vật tư khác nhau.

- Cầu: kích thước cầu ở địa phương, trong khu vực và trong nước, mức độ tăng

trưởng và xu thế của cầu, tính mùa vụ của cầu.

- Người mua: địa điểm và địa chỉ liên hệ, yêu cầu về số lượng,các yêu cầu về

chất lượng, các yêu cầu về đóng gói, tính mùa vụ của cầu, giá mua, các điều khoản

thanh toán, các dịch vụ hỗ trợ đi kèm (vật tư, tín dụng, v.v…).

- Giá: giá mua vào tại các thị trường khác nhau, giá của các sản phẩm có chất

lượng và thuộc các loại khác nhau, tính mùa vụ của giá, sự dao động giá giữa các vụ,

xu thế giá.

- Cạnh tranh: các khu vực cung cấp chính, chất lượng sản phẩm từ các khu

vực khác nhau, tính mùa vụ của nguồn cung từ những khu vực cung cấp khác nhau,

nhập khẩu.

- Các chi phí marketing: chi phí vận chuyển, phí chợ, các phí không chính thức,

các loại phí khác.

1.1.2.2. Vai trò của thông tin thị trường đối với hoạt động sản xuất của doanh nghiệp

nông nghiệp

Nông dân thường tự quyết định phương thức hoạt động sản xuất và marketing

cho riêng mình. Thông tin thị trường có thể giúp họ chọn lựa hoạt động nào là phù hợp

trong suốt quá trình sản xuất, từ lập kế hoạch sản xuất cho đến khi bán sản phẩm.

- Nông dân nên sản xuất cái gì và bao nhiêu? Thông tin về chi phí sản xuất và

giá rất cần thiết trong tính toán lợi nhuận tiềm năng của mỗi hướng lựa chọn sản phẩm

để từ đó nông dân có thể quyết định nên sản xuất cái gì. Những hiểu biết về sự thay

đổi giá trung hạn sẽ rất hữu ích, đặc biệt là cho các loại cây trồng lâu năm.

Quyết định sản xuất cái gì và bao nhiêu sẽ thay đổi tuỳ theo từng khu vực khác

nhau và thậm chí ở các nông hộ khác nhau trong cùng một khu vực, phụ thuộc vào

điều kiện đất đai, lao động, vốn, và khả năng chịu rủi ro. Điều quan trọng là các nông

hộ phải tập trung vào sản xuất cái gì mà họ có thể làm tốt để nâng cao khả năng cạnh

tranh. Do vâỵ hiểu được mức độ cạnh tranh giữa những người nông dân và các khu

vực khác nhau là rất quan trọng.

- Nông dân có nên canh tác trái vụ không? Điều này phải tuỳ thuộc vào lợi

nhuận thu được từ canh tác trái vụ. Nông dân chỉ có thể trả lời câu hỏi này khi họ biết

được dao động giá theo mùa và các chi phí cho canh tác trái vụ. Họ cũng phải biết

được liệu họ có thể mua được các loại vật tư cần thiết trong thời kỳ trái vụ không.

- Nông dân nên trồng những giống cây nào? Thông tin về năng suất, yêu cầu kỹ

thuật của các loại giống khác nhau, nguồn và giá của mỗi loại có thể giúp nông dân trả

lời được câu hỏi này. Những hiểu biết về nhu cầu hiện tại và tương lai về các giống

cây trồng khác nhau cũng rất cần thiết.

- Nông dân nên áp dụng hình thức sau thu hoạch nào? Trả lời được câu hỏi này

đòi hỏi phải có thông tin về nhu cầu của người mua. Nông dân cũng cần phải biết liệu

mức giá chênh lệch từ việc áp dụng các phương thức sau thu hoạch có bù đắp được các

chi phí đi kèm không? Hay liệu nông dân có thể tăng thu nhập bằng cách dành thời

gian và nguồn lực cho các hoạt động khác không?

Bán sản phẩm ở đâu? Sản phẩm bán ra trên các thị trường hay địa điểm khác

nhau sẽ có mức giá khác nhau, nhưng mỗi một lựa chọn đều có rủi ro và phải chịu một

chi phí marketing riêng. Liệu nông dân có nên bán sản phẩm của mình với một lượng

nhỏ cho những khu vực xa xôi hay không? Nếu muốn phân phối sản phẩm cho những

khu vực vùng xa thì nông dân cần phải liên kết lại thành từng nhóm.

- Nên bán sản phẩm cho ai? Câu trả lời tuỳ thuộc vào yêu cầu về số lượng và

chất lượng sản phẩm của người mua, mức giá họ trả, các điều khoản họ cung cấp và

các chi phí khi cung cấp hàng cho họ. Nếu không có những thông tin cần thiết trên,

chắc chắn nông dân sẽ bán hàng của họ cho những người thu gom ở địa phương bởi đó

là cách dễ dàng và thuận tiện nhất.

- Nông dân nên thương lượng như thế nào với người mua? Thông tin về mức

giá hiện thời ở địa phương và các khu vực lân cận có thể giúp nông dân trong việc

quyết định nên chấp nhận mức giá người mua đưa ra hay

1.1.3. Đặc điểm chính của thị trường nông nghiệp

Nông nghiệp là một ngành sản xuất có nhiều đặc điểm khác biệt so với nhiều

ngành sản xuất khác. Những nét đặc thù của sản xuất và tiêu dùng sản phẩm nông

nghiệp tạo nên những đặc điểm riêng của thị trường nông nghiệp. Theo các tài liệu

kinh tế nông nghiệp và dự án hỗ trợ phổ cập và đào tạo (2006), những đặc điểm chính

của thị trường nông nghiệp là:

1.1.3.1. Giao động giá ngắn hạn

Giá của các mặt hàng nông sản có thể thay đổi đáng kể trong một tháng, một

tuần hay thậm chí trong chỉ một ngày. Biến động về giá thường đi kèm với những thay

đổi về cung và cầu.

Giá của các sản phẩm dễ thối hỏng dễ bị dao động nhất do nông dân không thể dự

trữ được các sản phẩm này trong một thời gian dài. Nếu một lượng lớn hàng tươi sống

hoặc hàng tồn kho được bán ra khiến hàng hóa tràn ngập thị trường, giá sẽ giảm xuống.

Sự biến động về giá trong ngắn hạn khiến nông dân khó đoán trước giá bán cho

các sản phẩm của họ. Liệu giá bán có được như tuần trước hoặc tháng trước không?

Hay là sẽ cao hơn? Trong trường hợp nào thì nên bán trong ngày với giá thấp và trong

trường hợp nào thì nên đợi thêm một vài tuần rồi mới bán? Liệu có nên tận dụng lúc

giá tăng lên đột ngột nhưng chắc chắn sẽ không ổn định?

Thường xuyên tham khảo thông tin từ các thương nhân và nhà chế biến có thể

giúp nông dân trả lời các câu hỏi này và giúp họ quyết định khi nào nên bán sản phẩm.

Nhằm khắc phục với sự giao động giá ngắn hạn, người dân phải hiểu những lý do gây

ra hiện tượng này.

1.1.3.2. Tính mùa vụ của giá

Giá của nhiều mặt hàng nông sản thường tuân theo một chu kỳ mùa vụ rõ ràng

như được minh hoạ trong hình 1.1. Đó là vì nguồn cung chỉ tập trung vào một thời

điểm nhất định trong năm. Vào vụ thu hoạch, nguồn cung trên thị trường nhiều khiến

giá giảm xuống. Khi vụ thu hoạch kết thúc, nguồn cung ít dần và giá lại tăng lên.

á i G

g n ợ ư l

Giá

ố S

Cung

Thời gian Đầu vụ thu hoạch Giữa vụ thu hoạch Cuối vụ thu hoạch

Hình 1.1: Tính mùa vụ của giá

Tuy nhiên, giá của các sản phẩm có nguồn cung ổn định trong năm thường

không thay đổi nhiều. Dưới đây là bốn yếu tố quan trọng có tác dụng ổn định nguồn

cung và giá trong năm:

- Vụ thu hoạch kéo dài hoặc đa vụ;

- Lịch thu hoạch đa dạng trên cả nước;

- Nhập khẩu từ các nước khác trong thời kỳ trái vụ; và

- Dữ trữ trong kho.

1.1.3.3. Sự giao động giá qua các năm cao

Một đặc trưng phổ biến khác của thị trường nông nghiệp là giá có thể biến động

khá nhiều từ năm này qua năm khác như được minh hoạ trong sơ đồ 1.2. Sự dao động

giá này phản ánh sự thay đổi về cung và cầu. Nguồn cung có thể biến động lớn do sản

xuất nông nghiệp bị chi phối bởi thời tiết, thiên tai, hạn hán, lũ lụt, sâu bệnh.

Phản ứng của nông dân đối với sự biến động về giá có thể khiến thị trường bất

ổn định hơn. Nông dân thường có xu hướng mở rộng diện tích sản xuất và gia tăng

thâm canh khi giá tăng lên dẫn tới quá nhiều cung và giá giảm xuống. Nói cách khác,

một năm có giá cao thường tiếp theo bởi một năm có giá thấp. Ngược lại, nếu giá thấp,

nông dân lại phản ứng bằng cách giảm diện tích canh tác và đầu vào cho sản xuất. Sự

giao động giá qua các năm cao có thể là nguồn rủi ro cho nông dân. Vì thế người dân

cần nắm bắt được các thông tin về xu thế cung cầau, dự báo sự gia tăng hay sụt giảm

về giá và tránh hiện tượng phản ứng quá mức đối với mức giá cao hay thấp.

1.1.3.4. Rủi ro cao

Marketing trong nông nghiệp là một hoạt động đầy rủi ro. Nguyên nhân chính

là sự dao động về giá trong ngắn hạn và trung hạn. Người sản xuất nhận thấy rằng giá

thị trường tại thời điểm thu hoạch khiến họ không đủ bù đắp chi phí sản xuất hoặc thấp

hơn so với dự đoán của họ trong khi thương nhân không thể bán được hàng trong kho

để tạo lợi nhuận. Tiếp cận thông tin thị trường tốt có thể hạn chế nhưng không thể loại

bỏ được những rủi ro trên.

Một rủi ro khác là sản phẩm của nông dân và thương nhân có thể bị từ chối

hoặc bán giảm giá do chất lượng thấp. Sản phẩm có chất lượng kém ngay từ khi xuất

khỏi nông trại, bị hỏng hoặc giảm chất lượng qua quá trình vận chuyển, bốc dỡ hoặc

lưu kho. Mối mọt, dập nát hoặc thối là những hình thức thất thoát phổ biến. Đôi khi,

sản phẩm do nông dân bán ra thường lẫn cát, sỏi hoặc các tạp chất khác. Đây là một

rủi ro cho các thương nhân. Tuy nhiên, nông dân thường không nhận ra rằng chỉ cần

một lần người mua mua phải hàng chất lượng kém hoặc bị đánh lừa họ sẽ không mua

hàng từ khu vực đó nữa hoặc chỉ trả giá thấp hơn so với mức giá họ sẵn sàng trả.

Để giảm bớt những rủi ro, người nông dân nên tăng cường hiểu biết về thông

tin thị trường, nhu cầu của khách hàng, đặc tính sản phẩm và giá cả phù hợp và phát

triển mối liên kết tốt với người mua. Ngoài ra, họ nên cung cấp thông tin tới khách

hàng tiềm năng về số lượng, chất lượng và giá bán sản phẩm của mình.

1.1.3.5. Chi phí marketing cao

Mức giá mà người sử dụng và người tiêu dùng cuối cùng phải trả thường cao

hơn rất nhiều so với giá nông dân bán ra khiến nhiều người cho rằng thương nhân

kiếm quá nhiều lợi nhuận và bóc lột người sản xuất, mặc dù những kết luận như thế

này hầu như không dựa trên cơ sở số liệu nào về lợi nhuận của các tác nhân trong

chuỗi cung ứng.

Thực ra, chi phí marketing chính là lý do của sự khác biệt giữa giá bán ra của

người sản xuất và giá bán lẻ. Nguyên nhân là:

- Thu gom sản phẩm nông nghiệp từ các nông hộ nhỏ, lẻ rất tốn kém

- Các sản phẩm nông nghiệp thường phải vận chuyển qua quãng đường dài, khó

khăn trước khi tới được tay người tiêu dùng

- Trước khi tới người tiêu dùng, các sản phẩm phải được làm sạch, tuyển chọn,

sấy khô, đóng gói và quảng cáo để được người tiêu dùng chấp nhận

- Các hình thức chế biến phức tạp đôi khi đòi hỏi chi phí khá tốn kém

- Có thể phát sinh thêm các chi phí do quá trình lưu kho; và

- Các sản phẩm có thể bị hỏng hoặc thối

1.1.3.6. Thông tin không đầy đủ

Nông dân thường có ít kiến thức và hiểu biết về thị trường và thiếu thông tin về

cung, cầu và giá. Điều này hạn chế khả năng tiếp cận những cơ hội có lợi, đáp ứng các

yêu cầu của khách hàng và thương lượng giá của họ.

Mặc dù được cập nhật hơn so với nông dân, các thương nhân và chủ các cơ sở

chế biến cũng có thể thiếu các thông tin quan trọng. Thiếu các thông tin về khu vực

sản xuất cũng có thể làm tăng các chi phí thu mua. Thiếu tiếp cận thông tin dẫn tới rủi

ro marketing cao và hạn chế khả năng hướng tới các thị trường có lợi và khả năng

thích ứng với những thay đổi của thị trường. Như vậy, sự thiếu thông tin của cả nông

dân và thương nhân đều có ảnh hưởng không tốt tới mức giá mà nông dân nhận được.

1.1.3.7. Canh tranh cao

Thị trường trong nước và xuất khẩu cho các mặt hàng nông sản có đặc điểm nổi

bật là mức độ cạnh tranh cao. Cạnh tranh diễn ra ở tất cả các cấp độ trong chuỗi

marketing, kể cả trong nước hay ngoài nước. Kiến thức về cạnh tranh sẽ đưa ra cái

nhìn bao quát về các vấn đề và cơ hội mà nông dân và các thành viên khác trên thị

trường có thể gặp phải.

Ở Việt Nam, mức độ cạnh tranh trên thị trường nông sản đã tăng đáng kể trong

vòng thập kỷ qua. Sự phát triển trong sản xuất và phạm vi phân phối dẫn tới cạnh tranh

gia tăng giữa các vùng trong nước. Đồng thời, nông dân ngày càng phải đối mặt với

cạnh tranh từ nguồn nhập khẩu, đặc biệt sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương

Mại thế giới (WTO) và phải tuân thủ các quy định về giảm thuế nhập khẩu.

Trong khi thị trường xuất khẩu chủ yếu quan tâm đến chất lượng và chi phí, thì

cạnh tranh khốc liệt đang trở thành một đặc điểm chủ yếu của thị trường đô thị Việt

Nam. Thu nhập tăng và nhiều sản phẩm để lựa chọn khiến người tiêu dùng trở nên khó

tính hơn và quan tâm nhiều hơn tới sở thích của mình. Nông dân phải có khả năng

sáng tạo và đáp ứng các yêu cầu chất lượng nghiêm ngặt của thị trường trong nước và

xuất khẩu nếu họ muốn nâng cao sức cạnh tranh trên những thị trường này.

Nói tóm lại, nông dân cần phải sản xuất ra các sản phẩm mà thị trường cần với

chi phí tương đối thấp. Họ nên tập trung vào các mặt hàng mà họ có khả năng sản xuất

và cung ứng những sản phẩm có chất lượng cao được đóng gói và vận chuyển theo yêu

cầu của người mua.

1.1.3.8. Độ co dãn của cung theo giá thấp

Nhìn chung, cung về hàng nông sản không thích ứng nhanh với sự thay đổi của

giá bởi thông thường nông dân cần thời gian để điều chỉnh sản xuất khi giá thay đổi.

Ví dụ, nếu giá của một mặt hàng nông sản giảm ngay sau khi nông dân vừa

trồng, họ không thể giảm diện tích canh tác ngay được. Giải pháp duy nhất họ có thể áp

dụng là giảm chi phí vật tư đầu vào. Trong trường hợp giá tăng lên, nông dân phải đợi

đúng thời vụ mới có thể canh tác vì vậy họ cần một khoảng thời gian (đặc biệt là cây lâu

năm) mới thu hoạch được. Nhân lực và đất đai hạn chế cũng khiến người sản xuất không

thể mở rộng diện tích canh tác được. Ngoài ra, hạn chế trong tiếp cận kỹ thuật (giống,

thuỷ lợi, hoá chất) cũng không cho phép nông dân tăng sản lượng canh tác.

1.1.3.9. Độ co dãn của cầu theo giá cao

Không giống cung, cầu về hàng nông sản rất nhạy cảm với sự thay đổi về giá.

Thông thường, người tiêu dùng và người sử dụng cuối cùng có nhiều lựa chọn và do

đó họ dễ dàng thay đổi sản phẩm tiêu thụ.

Ví dụ: khi giá bông lên cao, các công ty may mặc có thể sản xuất vải từ nguyên

liệu tổng hợp và giảm lượng thu mua bông. Khi giá cà phê tăng, người tiêu dùng có thể

chuyển sang dùng chè hoặc các đồ uống khác. Và người tiêu dùng thay vì ăn nho sẽ

chuyển sang ăn chuối, cam, hoặc các loại hoa quả khác nếu như giá nho tăng lên.Vì

vậy, nông dân phải cố gắng giữ chi phí sản xuất thấp để có thể canh tranh được với các

sản phẩm thay thế.

1.2. Cơ sở thực tiễn

1.2.1. Khái quát tình hình nuôi tôm thẻ trên cát trong nước và ở địa bàn

nghiên cứu

1.2.1.1. Khái quát tình hình nuôi tôm thẻ chân trắng trong nước.

Tôm thẻ chân trắng có tên khoa học là Panaeus vannamei, nguồn gốc xuất phát

từ các nước Nam Mỹ. Điểm đặc biệt của loài tôm này là tăng trưởng nhanh, tính thích

nghi môi trường tốt, yêu cầu về nguồn dinh dưỡng trong thức ăn thấp. Với những ưu

điểm trên, cộng với việc dễ nhiễm bệnh đốm trắng ở tôm sú, vì thế những năm gần đây

tôm thẻ chân trắng được thuần hoá và nuôi thành công ở Trung Quốc, Thái Lan, Đài

Loan. Ở nước ta, Bộ Thủy sản (cũ) đã đề ra chủ trương phát triển nuôi ở một số tỉnh

ven biển miền Trung như Khánh Hòa, Phú Yên, Bình Định, Quảng Ngãi, Hà Tĩnh,

Ninh Thuận… Một số địa phương đi đầu trong việc phát triển tôm chân trắng như ở

Quảng Ngãi, năm 2007 thả nuôi khoảng 700ha, sản lượng thu hoạch đạt trên 5.000 tấn.

Năng suất bình quân nuôi trên cát đạt 12 tấn/ha. Ninh Thuận đến cuối năm 2007 diện

tích nuôi tôm thẻ chân trắng trong toàn tỉnh là 250ha, năng suất bình quân đạt trên 10

tấn/ha. Sản phẩm TCT đã đóng góp ngày càng quan trọng cho XK thủy sản Việt Nam.

Năm 2010, diện tích nuôi tôm thẻ chân trắng cả nước gần 25.000 ha (tăng 30% so với

2009), sản lượng đạt 135.000 tấn (tăng 50% so 2009). Nuôi tập trung chủ yếu tại

Quảng Ninh (gần 4.000 ha) và các tỉnh Nam Trung bộ (gần 7.000 ha) với hình thức

nuôi chủ yếu là thâm canh. Ước tính XK tôm chân trắng cả năm 2010 khoảng 61.000

tấn, đạt 414,6 triệu USD, tăng gấp rưỡi so với năm 2009, bằng 20% giá trị XK tôm nói

chung và bằng 8% tổng giá trị XK tất cả các sản phẩm thủy sản trong năm. Thị

phần của một loài như vậy là không hề nhỏ. Ở đây chưa nói đến một sản lượng

đáng kể TCT tiêu thụ nội địa và XK tiểu ngạch. Sự tăng trưởng liên tục cả diện tích

nuôi, sản lượng và giá trị XK chứng tỏ TCT đã có chỗ đứng vững chắc trong cơ cấu

giống thủy sản nuôi ở Việt Nam.

1.2.1.2. Khái quát tình hình nuôi tôm thẻ chân trắng ở Quảng Trị

Sau nhiều năm nghề nuôi tôm sú ở tỉnh Quảng Trị bị thua lỗ nặng vì dịch bệnh,

có không ít người từ khá giả trở nên nghèo khó vì nuôi tôm. Song hơn hai năm qua,

với sự tích cực của ngành Nông nghiệp, mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng được áp

dụng bài bản từ khâu chọn giống cho đến kỹ thuật chăm sóc đã mang lại hiệu quả kinh

tế cao. Và những vùng ao hồ bỏ hoang trước đây đã dần được khôi phục.

Ở tỉnh Quảng Trị, sau thời gian nuôi thử nghiệm của một số tổ chức và cá nhân ở

các ao nuôi trên cát ở xã Hải An (Hải Lăng), xã Triệu Vân (Triệu Phong), Trung Giang

(Gio Linh) đến nay, diện tích thả nuôi tôm thẻ chân trắng đã phát triển mạnh. Theo

thống kê của Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Trị: Diện tích nuôi tôm thẻ chân trắng đến năm

2011 đã tăng 289 ha so với năm 2009 và đạt 750/1.050 ha tổng diện tích nuôi tôm của

toàn tỉnh.

Điển hình như ở xã Hải An, từ 3 hộ nuôi năm 2006, đến nay người dân đã

chuyển đổi hoàn toàn diện tích nuôi tôm của mình sang nuôi tôm thẻ chân trắng, năng

suất trung bình từ 8 - 11 tấn/ha/vụ, lãi bình quân 120 - 150 triệu đồng/ha/vụ (3 - 3,5

tháng. Với Quảng Trị, rõ ràng nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát là một hướng đột phá

rất đúng đắn, trở thành kinh tế mủi nhọn. Với hiệu quả kinh tế nêu trên, có thể nói con

tôm thẻ chân trắng mở ra cơ hội mới cho nông dân phát triển kinh tế sau một thời gian

dài lao đao vì nuôi tôm sú.

1.2.2. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu

1.2.2.1. Đặc điểm tự nhiên

1.2.2.1.1. Vị trí địa lý

Phía Đông giáp biển Đông; phía Tây giáp huyện Đa Krông; phía Nam giáp tỉnh

Thừa Thiên - Huế; phía Bắc giáp thị xã Quảng Trị và huyện Triệu Phong. Là huyện

cực nam tỉnh, cách thị xã tỉnh lỵ Đông Hà 20 km về phía bắc, cách thành phố Huế, tỉnh

Thừa Thiên - Huế 40 km về phía nam.

1.2.2.1.2. Địa chất - địa hình

Có 3 vùng rõ rệt. Phía tây là vùng gò đồi bát úp và núi thấp, ở giữa là vùng

đồng bằng với gò cát nội đồng gần 2.000 ha, thấp hơn là vùng ruộng trũng có cao độ

âm so mặt nước biển từ 0,8 - 1m, cuối cùng là vùng cát ven biển bãi ngang.

1.2.2.1.3. Điều kiện khí hậu

Tiểu vùng Hải Lăng cũng nằm trong vùng miền khí hậu nhiệt đới gió mùa

nhưng có địa hình thấp và bị phân dị, do đó khí hậu có đặc điểm mùa hè có gió mùa

Tây Nam khô nóng, nhưng mức độ khắc nghiệt giảm dần từ phía Bắc đến phía Nam

của huyện; gió Mùa Đông Bắc ẩm ướt về mùa đông. Nền nhiệt tương đối cao, tổng

nhiệt lượng cả năm trên dưới 9000 0C, nguồn nhiệt lượng này cho phép trồng trọt với

đa dạng cây trồng và cải tạo mùa vụ trong năm. Nhiệt độ trung bình hàng năm hầu hết

các vùng trong huyện khoảng 24 - 250C và biên độ nhiệt khá lớn.

Lượng mưa trung bình hàng năm từ 2.500 - 2.700 mm, cao hơn mức trung bình

cả nước. Tổng lượng mưa tập trung chủ yếu vào các tháng 9, 10, 11 .Số ngày mưa

phân bố không đều, thường có kèm theo bão, gây lũ lụt làm ngập úng, ảnh hưởng đến

bố trí thời vụ và bố trí sản xuất nông nghiệp, làm thiệt hại đến cơ sở vật chất kỹ thuật

và mùa màng. Có thể đánh giá rằng: Thời tiết, khí hậu khá khắc nghiệt đã gây bất lợi

cho sản xuất và đời sống, điều kiện lao động khó khăn, năng suất lao động giảm.

Tóm lại: Hải Lăng nằm ở vị trí địa lý thuận lợi có Quốc lộ 1 A và đường sắt

Bắc-Nam chạy qua địa bàn, nằm trên tuyến hành lang kinh tế Đông Tây, có hệ thống

giao thông nội huyện tương đối hoàn chỉnh, có bờ biển dài 14 km. Với những yếu tố

đó đã tạo điều kiện thuận lợi trong giao lưu, phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Vùng cát ven biển được cải tạo từng bước đưa vào sử dụng, có tiềm năng phát triển

nuôi thủy, hải sản trên cát.

1.3. Đặc điểm kinh tế kỹ thuật của nghề nuôi tôm thẻ trên cát

1.3.1. Đặc điểm sinh học của tôm thẻ chân trắng

1.3.1.1. Phân loại-phân bố

Tôm thẻ chân trắng (P.vannamei) có nguồn gốc từ vùng biển xích đạo Ðông

Thái Bình Dương (biển phía Tây Mỹ La tinh). Ở vùng biển tự nhiên, tôm chân trắng

sống nơi đáy bùn, độ sâu khoảng 72m, có thể sống ở độ mặn :5- 50 ‰, H 7,5-8,5, tăng

trưởng tốt ở nhiệt độ 24-320, chịu đựng môi trường có hàm lượng oxy thấp và hàm

lượng oxy cao.

1.3.1.2. Hình thái cấu tạo

Vỏ mỏng, màu trắng đục ( hay gọi là tôm bạc), chân bò màu trắng ngà, có râu

màu hồng, chân bơi có màu đỏ hơn tôm chân đất. Chùy là phần kéo dài tiếp với bụng,

dưới chùy có 5-6 răng cưa ở bụng, đuôi có màu đỏ không phân thùy.

1.3.1.3. Đặc điểm sinh trưởng, dinh dưỡng

Tôm chân trắng là loài ăn tạp.Thành phần thức ăn cần protein, lipid, glucid,

vitamin và muối khoáng. Hàm lượng đạm khoảng 35%, khoáng cần 60%, hệ số thức

ăn thấp (<1,5).Khả năng chuyển hóa thức ăn cao .Tôm chân trắng có tốc độ sinh

trưởng nhanh. Lớn rất nhanh trong giai đoạn đầu, mỗi tuần có thể tăng trưởng 3g (mật

độ khoảng 80con/m2).

1.3.1.4. Đặc điểm sinh sản

Tôm chân trắng sinh sản nhanh, thành thục sớm, con cái có khối lượng 30-

40g/con có thể tham gia sinh sản Buồng trứng tôm cái thành thục màu hồng, trứng sau

khi đẻ có màu đậu xanh. Lượng trứng phụ thuộc vào kích cở tôm mẹ.Tôm cái đẻ trứng

chủ yếu vòa thời gian 9h tối đến 3h sáng. Thời gian đẻ chỉ 1-2 phút..

Hình 1.2. Tôm thẻ chân trắng giống

1.3.2. Quy trình kỹ thuật nuôi tôm thẻ chân trắng trên vùng cát của các hộ nuôi

tôm ở thôn Mỹ Thủy, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị

1.3.2.1. Chuẩn bị ao nuôi

Bao gồm các bước: nạo vét ao, bón vôi, phơi đáy ao, xử lý nước, gây màu nước.

1.3.2.1.1. Nạo vét đáy

- Đối với ao mới xây dựng, trước hết cần bơm nước vào ao, rửa sạch bạt để loại

độc tố từ bạt chống thấm vào môi trường nước. Sau đó tháo cạn nước để rửa ao.

- Ðối với ao đã nuôi tôm (phát triển tự phát nhưng nằm trong vùng quy hoạch

và có cam kết bảo vệ môi trường), sau mỗi vụ nuôi cần nạo vét hết bùn dơ đưa vào khu

xử lý chung để xử lý. Rửa sạch ao trước khi cấp nước.

1.3.2.1.2. Bón vôi và phơi đáy ao

Dùng bột đá vôi hoặc vôi bột rắc đều khắc ao, hệ thống cấp thoát nước, thành

bờ ao để cải ao, điều chỉnh pH ao và diệt khuẩn. Lượng vôi bón phụ thuộc vào pH của

ao nuôi. Thời gian phơi đáy ao tùy điều kiện của ao.

1.3.2.1.3. Xử lý nước

Sau khi lấy nước vào ao nuôi, để ít nhất 3 ngày(có thể sử dụng quạt nước) cho

trứng tôm, cá và giáp sát tự nhiên nở hết rồi tiến hành diệt tạp/khử trùng.

Trước khi diệt tạp/khử trùng phải kiểm tra pH; nếu pH >8 thì sử dụng Formol

(50-100 lít/ao/lần) để điều chỉnh cho pH<8; khi pH <8 thì tiến hành xử lý như sau:

Diệt tạp bằng Saponin: 15-20g/m3 nước ao.

Diệt tạp bằng quả bồ hòn: ao cạn 40kg/ha, ao sâu 1m :60-70kg/ha.

Nếu bị các bệnh do vi khuẩn nên dung BKC nồng độ 2ppm, các bệnh về phất

sáng và rót đáy thông thường nên dùng Virkon hay Iodin 11/5000m3.

Khử trùng nước bằng Chlorine (Ca(ClO)2) nồng đọ 15-30ppm (15-30g/m3).

Chlorine phải được hòa tan trong nước trước khi được tạt đều khắp ao vào lúc chiều

mát, kết hợp sử dụng quạt nước (nếu có). Chú ý: sau 7 ngày kể từ ngày sử dụng

Chlorine phải kiểm tra Cl tự do trong nước bằng test thử Chlorine, nếu không còn Cl

dư thì mới tiến hành gây màu nước.

1.3.2.1.4. Gây màu nước

- Có thể dùng các loại phân vô cơ, chế phẩm vi sinh, lên men nguyên liệu,...để

gây màu nước. Tuyệt đối không dùng phân tươi để gây màu nước.

Nước ở địa phương có độ kiềm khá thấp, nên dùng các sản phẩm loại bỏ các

kim loại nặng như EDTA hoặc NIOXIN.

Đánh Dolomit để tích lũy hàm lượng canxi và magie trước khi gây màu nước,

đánh khoảng 12bao/4000m3.

Các chất dinh dưỡng ngâm men đánh suống ao nên ngâm bằng nước ngọt, ít

nhất 3 ngày trước khi đánh xuống ao.

Màu nước tốt cho việc thả tôm giống là màu nâu hoặc màu vàng xanh. Gây

màu nước nên được thực hiện trong thời tiết nắng ấm. Thời gian gây màu khoảng 4-5

ngày, chú ý khi màu nước trong ao lên tốt thì mới tiến hành thả giống. Trong quá trình

xử lý và gây màu nước cần kiểm tra pH, độ kiềm...để điều khiển các yếu tố này nằm

trong khoảng thích hợp cho tôm nuôi.

1.3.2.2. Chọn và thả tôm giống

Chọn giống:

Theo khuyến cao của cụ thú y là chỉ nên mua giống có nguồn gốc, xuất sứ rõ

ràng ở những cơ sở có uy tín. Tôm giống cần được kiểm tra bệnh virus đốm trắng

(WSSV), hội chứng Taura (TSV), bệnh MBV bằng phương pháp PCR trước khi mua.

Tuyệt đối không mua đàn tôm giống không rõ nguồn gốc, tôm giống bị dương (+) tính

với WSSV, TSV và nhiễm MBV.

Thả tôm giống:

- Trước khi thả tôm cần kiểm tra các yếu tố môi trường như pH, độ kiềm, độ

mặn... giữa trại giống và ao nuôi. Nếu có sự khác biệt thì phải điều chỉnh thích hợp để

tránh sốc cho đàn giống. Giống nên thả lúc sáng sớm hoặc chiều tối, lúc nhiệt độ thấp

trong ngày. Tránh thả tôm khi trời nắng nóng, nhiệt độ nước cao hoặc khi trời có mưa.

Cần ngâm túi giống trong ao nuôi khoảng 10-15 phút sau đó thả tôm vào ao nuôi. Mật

độ thả nuôi từ 100-150con/m2. Không nên đưa người xuống trực tiếp ao nuôi vì không

đảm bảo phòng bệnh. Trước khi thả chú ý hàm lượng khoáng trong ao.

1.3.2.3. Quản lý thức ăn

Quản lý thức ăn là khâu rất quan trọng trong nuôi tôm chân trắng, quản lý tốt

thức ăn sẽ giảm được giá thành sản phẩm, và hay hơn cả là quản lý được môi trường

nước. Như chúng ta đã biết, ao nuôi tôm là một hệ sinh thái nhân tạo với đầy đủ các

yếu tố như yếu tố vô sinh (điều kiện khí tượng, thủy văn, tính chất lý hóa học của nền

đáy và nước), yếu tố hữu sinh (các nhóm sinh vật như tôm, vi khuẩn, tảo…), trong đó,

thức ăn là mắt xích quan trọng nhất chỉ đạo toàn bộ các yếu tố bên trong ao, nếu thức

ăn thiếu, tôm phát triển kém, ăn lẫn nhau, dễ bệnh tật… và nếu thức ăn thừa, vi sinh

vật sẽ phát triển quá mức, yếu tố thủy lý hóa biến động, tôm cũng không phát triển

được, dễ bệnh và có thể chết, chi phí thức ăn và thuốc xử lý tăng cao. Để quản lý tốt

thức ăn, hộ nuôi tôm ở địa phương rút ra một số kinh nghiệm sau:

- Chọn thức ăn tốt, thức ăn đầy đủ các dưỡng chất cho tôm (một số vitamin và

khoáng cần bổ sung thêm vì bị mất trong quá trình chế biến), phù hợp với các giai

đoạn phát triển của tôm, được sản xuất và bảo quản tốt, tuyệt đối không sử dụng thức

ăn không rõ nguồn gốc, bao bì rách, vón cục, quá hạn dùng… Nên dùng một nhãn thức

ăn trong suốt vụ nuôi, nếu phải thay đổi thì làm từ từ vì tôm có thể bỏ ăn.

- Cách cho ăn: Cho tôm ăn phải hợp lý, phù hợp với từng giai đoạn phát triển

của tôm, trạng thái hoạt động của tôm, nên chia thức ăn trong ngày ra nhiều bữa, tháng

thứ nhất từ 2 - 3 bữa, các tháng sau từ 4 – 5 bữa, nên cho theo những giờ cố định, tránh

thời gian môi trường nước không thuận lợi (từ 12 giờ khuya – 4 giờ sáng là thời gian

lượng oxy hòa tan thấp nhất và từ 11 giờ 30 – 2 giờ chiều là thời gian nhiệt độ nước

trên bề mặt cao nhất). Khi chuyển cỡ thức ăn, không chuyển đột ngột mà chuyển chậm

từ 5 – 7 ngày, tỷ lệ thức ăn cỡ nhỏ - cỡ lớn lần lượt là 7-3, 5-5, 3-7 rồi mới toàn cỡ lớn,

khi cho ăn thì cho cỡ nhỏ trước, cỡ lớn sau, rải đều khắp ao, với ao mới thả, lượng

thức ăn ban đầu tạm tính tương ứng 80% lượng tôm, sau đó điều chỉnh lại.

- Tính toán lượng thức ăn hằng ngày cho tôm dựa vào các yếu tố sau: Kiểm tra

lượng tôm trong ao, kích cỡ của tôm, tình trạng sức khỏe và quá trình lột xác của tôm,

chất lượng nước trong ao, việc dùng thuốc và hóa chất trong thời gian qua.

Bảng 1.1. Lịch cho ăn 30 ngày đầu, áp dụng cho 100.000 tôm, mật độ 150con/m2

Thức Tổng/thức Mã thức Thức ăn/lần ăn/ngày ăn ăn Tuổi

L1 L2 L3 L4 2 2.0 00

0.5 0.5 0.5 0.5 2 1 4.0 00

0.5 0.5 0.5 0.5 2.5 2 6.5 00

1.0 0.5 0.5 0.5 2.5 3 9.0 00

1.0 1.0 0.5 0.5 3.0 4 12.0 00+01

1.0 1.0 0.5 0.5 3.0 5 15.0 00+01

1.0 1.0 0.5 0.5 3.0 6 18.0 00+01

1.0 1.0 0.5 0.5 4.0 7 22.0 01

1.0 1.5 1.0 0.5 4.0 8 26.0 01

9 1.0 1.5 1.0 0.5 4.5 30.5 01

10 1.5 1.5 1.0 0.5 4.5 35.0 01

11 1.5 1.5 1.0 0.5 5.5 40.5 01

12 1.5 1.5 1.5 1.0 5.5 46.0 01+02

13 1.5 1.5 1.5 1.0 6.0 52.0 01+02

14 1.5 2.0 1.5 1.0 6.5 58.0 01+02

15 1.5 2.0 1.5 1.0 6.5 64.5 01+02

16 2.0 2.0 1.5 1.0 7.0 71.0 01+02

17 2.0 2.0 1.5 1.0 7.0 78.0 02

18 2.0 2.0 2.0 1.0 8.0 85.0 02

19 2.0 2.0 2.0 1.0 8.0 93.0 02

20 2.0 2.5 2.0 1.5 9.0 101.0 02

21 2.5 2.5 2.0 1.5 9.0 110.0 02

22 2.5 2.5 2.0 1.5 10.0 190.0 02

23 2.5 2.5 2.0 1.5 10.0 129.0 02

24 2.5 3.0 2.5 1.5 12.0 139.0 02

25 2.5 3.0 2.5 1.5 12.0 151.0 02

26 3.5 3.0 3.0 1.5 13.0 163.0 02+03

27 3.5 3.5 3.0 1.5 13.0 176.0 02+03

28 4.0 3.5 3.5 1.5 13.0 189.0 02+03

29 4.0 4.0 3.5 1.5 13.0 198.0 02+03

30 4.5 4.0 4.0 2.0 15.0 204.0 03

(Nguồn thu thập kinh nghiệm nuôi tôm của các hộ )

Nếu tôm khỏe, thời tiết ổn định thì tôm trên 30 ngày tuổi cho ăn theo trọng

lượng thân.

Bảng 1.2. Lịch cho ăn sau 30 ngày tuổi

% vó Tuổi tôm Trọng lượng %thức ăn Thời gian xem vó

30 2.5 8 1 2

40 3.8 7 1.5 2

50 6.0 5 2.0 1.5

60 8.5 3.9 2.5 1.5

70 11.0 3.7 3.0 1.0

80 13.5 3.5 3.0 1.0

90 16.0 3.2 3.5 1.0

- Canh nhá (vó): Vì tôm chân trắng bơi lội như cá và trong ruột lúc nào cũng có

(Nguồn thu thập kinh nghiệm nuôi tôm của các hộ )

thức ăn nên nếu chỉ theo dõi thức ăn bằng nhá là không chính xác, chỉ dùng nhá để

kiểm tra tôm một cách tổng quát (sức khỏe, màu sắc, cơ thể, đường ruột).

- Chài tôm: Là biện pháp theo dõi thức ăn (cũng như kiểm tra tôm) đúng nhất,

mỗi ao chài từ 4 đến 8 vị trí, các vị trí nên cố định cho các lần chài, chài trước khi cho

ăn 30 phút, kiểm tra ruột tôm, nếu cả ruột tôm có màu thức ăn, thức ăn đang bị dư, nếu

ruột tôm vừa có màu thức ăn và màu bùn đen, thức ăn cho đủ, còn nếu toàn bộ ruột

tôm màu đen, thức ăn thiếu. Tăng hay giảm thức ăn được điều chỉnh vào ngày hôm sau

đúng vào bữa ăn mà hôm trước chài kiểm tra, làm như vậy cho tất cả các bữa ăn sẽ

tính được lượng ăn chính xác cho từng bữa. Lưu ý tôm chân trắng rất nhạy cảm với

môi trường nên không chài tôm khi trời nắng nóng.

- Theo dõi màu nước: Nếu màu nước ngày càng sậm hơn, báo hiệu thức ăn đang

dư, cần giảm ngay thức ăn cho các bữa vào hôm sau và chài kiểm tra lại

- Theo dõi pH, oxy hòa tan: Nếu pH ngày càng tăng, biên độ dao động sáng,

chiều càng lớn, lượng oxy hòa tan buổi sáng giảm, buổi chiều lại tăng cao hơn… chắc

chắn thức ăn đang dư, giảm ngay 30% thức ăn vào hôm sau và dùng chài kiểm tra lại.

- Theo dõi chu kỳ lột xác: Tôm thường lột xác đồng loạt vào những ngày mưa

hay ngày nước lớn, lúc đó ao tôm có nhiều váng nhớt, pH giảm, trong vó có thể thấy

tôm lột… cần chủ động giảm thức ăn ngay rồi sau đó tăng lại.

Sục khí: Nuôi tôm thẻ chân trắng với hình thức bán thâm canh, thâm canh đòi

hỏi phải sục khí, quạt khí liên tục nhằm cung cấp đủ hàm lượng oxy hòa tan cho tôm

nuôi. Thời gian sục khí, quạt khí tăng dần theo thời gian nuôi. Ngưng sục khí trong

khoảng thời gian cho tôm ăn.

Một vấn đề cần lưu ý là trong thức ăn không có đủ vitamin, khoáng (thiếu

vitamin C tôm rất dễ cong thân, đục thân và chết) nên cần trộn thêm vào, tôm ở địa

phương thương nhiễm bệnh về gan nên bổ sung thuốc bổ gan. Ngoài ra cũng nên dùng

các chế phẩm sinh học như Probai và Aqualase trộn vào thức ăn để tăng khả năng tiêu

hóa thức ăn, qua đó cũng giảm đáng kể lượng thức ăn tiêu thụ và thời gian nuôi

1.3.2.4. Quản lý màu nước

Yêu cầu các yếu tố môi trường, màu nước trong ao nuôi thích hợp và duy trì ổn

định: nhiệt độ từ 20-32oC, độ mặn từ 5-30%o, tốt nhất từ 10-20%o, pH từ 7.8 -8.5 và

giao động sáng chiều không quá 0.5, Oxy hòa tan duy trì trên 4mg/l, độ trong từ 30-

50cm, màu nước xanh vàng, vàng nâu.

Do vậy, trong quá trình nuôi nên sử dụng canxi, zeolite tốt hơn sử dụng vôi

nóng, cần điều chỉnh các yếu tố môi trường nằm trong khoảng thích hợp cho tôm thẻ

chân trắng.

1.3.2.5. Phòng ngừa dịch bệnh

Dịch bệnh là nguyên nhân chính dẫn đến việc lỗ vốn của chủ hồ, ở địa phương

tôm thẻ thường mắt một số bệnh như: bệnh phân trắng do ký sinh trùng gây ra, bệnh

đường ruột và gan do ở môi trường, bệnh gan nhiễm khẩu, nhiễm mỡ, bệnh xốp thân.

Khi tôm đã mắt bệnh khả năng trị bệnh thường rất thấp, chi phí cao, đây là vấn đề

quan tâm hàng đầu của người trong nghề. Theo kiến thức và kinh nghiệm của người

nuôi tôm tại thôn Mỹ Thủy có một số cách phòng bệnh như sau:

- Đặc điểm lưu ý khi sử dụng men vi sinh là lượng vi sinh khi bổ sung vào môi

trường luôn có tác dụng chuyên biệt và thời gian nhất định. Khi sử dụng vi sinh nên

dùng vào buổi sáng, có ánh nắng mặt trời. Khi thời tiết biến động lượng vi sinh mất đi

rất lớn buộc chúng ta phải bổ sung trở lại mà không cần tính toán đã sử dụng lần trước

đó với khoảng thời gian bao lâu. Liều lượng sử dụng vi sinh phải xem xét lượng hữu

cơ thực tế trong hồ ít hay nhiều, màu nước và tuổi tôm. Mỗi loại vi sinh có tác dụng

nhất định và có cách sử lý khác nhau:

-Vi sinh sử lý nước Faster là loại có phạm vi xử lý trong nước, phân hủy các

chát lơ lững, lấn át các vi sinh có hại trong nước, ít có tác dụng với nền đáy.

Ngày 5 15 15 35 45 55 65 75 85

Liều 100 300 500 1000 1500 2000 2500 3000 3000 lượng(g)

(Nguồn thu thập kinh nghiệm nuôi tôm của các hộ)

- Vi sinh sử lý đáy ao Biomax là loại vi sinh mạnh chứa nhiều thành phần vi

sinh với số lượng lớn có thể khử các nguồn Nito trong nước, phân hủy các chất hữu cơ

ở đáy ao, làm giảm khí độc, nếu đánh với liều lượng lớn có thể thải được các chất dư

thừa ra khỏi môi trường nước.

Ngày 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100 400 1000 1000 1500 2000 1000 1000 2000 Liều lượng(g)

(Nguồn thu thập kinh nghiệm nuôi tôm của các hộ)

Tôm thẻ chân trắng rất nhạy cảm với môi trường, khi bị sốc, tôm sẽ không nổi

đầu mà chết đáy ao nên người nuôi khó quan sát. Tôm thẻ chân trắng cũng rất nhạy

cảm với các loại hóa chất, khi đang nuôi nên sát trùng nước định kỳ, phải dùng thuốc

thật an toàn.

1.3.2.6. Thu hoạch

Sau thời gian nuôi từ 85-90 ngày vào mùa hè và từ 110-120 ngày vào mùa

đông, tôm nuôi đạt kích cỡ thương phẩm từ 80-110 con/kg thì tiến hành thu hoạch.

Cách thu hoạch tôm thẻ chân trắng cũng khác tôm sú, vì rất nhạy cảm nên khi thu

hoạch không đúng tôm sẽ chết nhiều, mềm vỏ và đục thân làm giảm chất lượng.

Nên thu hoạch vào sáng sớm thì tôm ít chết. Tôm thẻ chân trắng đi ngược nước

nên không thể xả cống bắt hết được mà phải dùng lưới.

Nếu thu ban đêm thì dùng bóng đèn công suất lớn chiếu ngay miệng cống, sau

đó xả nước thì tôm sẽ ra hết vì tập tính thích ánh sáng.

Khi thu hoạch cho thật nhiều nước đá vào thùng tôm thì cơ thịt không bị đục.

1.3.2.7. Hồ sơ ghi chép và quản lý

Việc ghi chép và lưu giữ hồ sơ liên quan đến quá trình nuôi là rất quan trọng và

cần thiết nhằm mục đích:

+ Phục vụ cho việc kiểm soát môi trường và dịch bệnh trong suốt vụ nuôi và để

tích lũy kinh nghiệm cho vụ nuôi tiếp theo.

Hộ nuôi cần lưu ý ghi chép các thông tin sau:

- Công tác cải tạo ao nuôi, chọn và thả giống.

- Theo dõi các diễn biến môi trường nước, tốc độ tăng trưởng, tình trạng sức

khoẻ tôm nuôi, các biến đổi của thời tiết (mưa, gió, bão,...) nhằm quản lý, kiểm soát và

có biện pháp kỹ thuật phù hợp.

- Ghi chép cụ thể việc sử dụng thuốc, hoá chất, thức ăn, thức ăn bổ sung và hiệu

quả sử dụng.

Chương 2. PHÂN TÍCH THÔNG TIN THỊ TRƯỜNG ĐỐI VỚI SẢN PHẨM TÔM THẺ CHÂN TRẮNG CỦA CÁC HỘ NUÔI TÔM Ở THÔN MỸ THỦY, XÃ HẢI AN, HUYỆN HẢI LĂNG, TỈNH QUẢNG TRỊ

2.1. Đặc điểm các hộ nghiên cứu

2.1.1. Đất đai, diện tích mặt nước

Trong hai năm qua, diện tích nuôi tôm ở thôn có xu hướng ngày càng mở rộng,

mức độ biến động cao. Năm 2008, ở thôn chỉ có công ty CP (Thái Lan) đầu tư 8 ha

nuôi tôm thẻ trên cát, đến năm 2009 người dân đã triển khai nuôi được 6,5 ha tôm thẻ

chân trắng và đến năm 2010 nâng diện tích nuôi tôm của dân lên 20ha. Tóm lại diện

tích nuôi tôm thẻ trên cát ở thôn tăng rất nhanh trong hai năm qua nhưng đang có xu

hướng chậm lại ở đầu năm 2011 do hạn chế bởi quỹ đất trồng rừng phòng hộ ven biển,

đất cho phép khai thác đã gần hết.

Qua phỏng vấn, người dân cho biết: Phần lớn hồ nuôi tôm hiện nay được họ

xây dựng một cách tự phát, tuy được đầu tư xây dựng và trang bị phương tiện dụng cụ

đạt têu chuẩn, tiếp cận với các kĩ thuật nuôi tiên tiến nhất, hồ được xây dựng trên bãi

cát cao triều út bị ảnh hưởng của lũ lụt, có thẻ nuôi nhiều vụ trong năm nhưng do hạn

chế về đất nên đa số các hồ không có hệ thống lọc nước khi thải. Sau một thời gian sản

xuất, nảy sinh nhiều bất hợp lý và mâu thuẫn, vì cứ hồ này dùng xong thải trực tiếp ra

biển rồi hồ khác bơm vào nuôi hiện nay chưa xuất hiện tình trạng nhiễm chéo bệnh,

nhưng với diện tích nuôi nhiều có thể dẫn đến ô nhiễm nguồn nước, gây khó khăn,

thiệt hại cho người nuôi.

Sau thu hoạch, công tác vệ sinh đáy (bằng bạt nilon chống thấm) rất dễ dàng,

thường là bằng cách phơi nắng, khử phen, chi phí nhân công và thời gian ít hơn nhiều

so với hồ đất. Vì vậy có thể nuôi được 2-3 vụ/năm thậm chí có hộ nuôi được 4 vụ/năm

2.1.2. Lao động và nhân khẩu

Kết quả thu thập thông tin từ 50 hộ nuôi tôm cho thấy tình hình chung trước

đây người dân ở thôn sống chủ yếu dựạ vào nghề biển, đánh bắt gần bờ từ 5-10 dặm,

ngư cụ đơn giản, so với các thôn khác trong huyện đây thuộc dạng thôn nghèo, trình

độ văn hóa trung bình và cơ bản có thể đủ điều kiện để tiếp cận với kỹ thuật nuôi tôm.

Số nhân khẩu bình quân hộ cũng vào loại trung bình (5 khẩu/hộ). Có hộ sử dụng tất cả

nguồn lực lao động trong gia đình tham gia vào nuôi tôm nhưng cũng có hộ chỉ sử

dụng lao động có khả năng. Qua thông tin từ những người nuôi tôm ở thôn thì yếu tố

về số lượng lao động chỉ cần nhiều vào khâu xây dựng hồ, khi thu hoạch. Còn trong

quá trình nuôi ít hao phí lao động cơ bắp, nhưng yếu tố về chất lượng lao động lại cực

kỳ quan trọng vì đối tượng tôm thẻ rất nhạy cảm, yêu cầu hiểu biết rõ kỹ thuật nuôi,

đặc điểm và biểu hiện của tôm thẻ, có kinh nghiệm khi nuôi. Ngoài ra, mô hình nuôi

trên cát gần như tách biệt với tự nhiên, con tôm phụ thuộc vào sự cung cấp của người

nuôi tất cả các yếu tố thức ăn, sinh vật, khí oxy, diện tích...nên mỗi hồ thường xuyên

phải có người theo dõi, chăm sóc tôm.

Giá thuê lao động chăm sóc tôm ở thôn giao động từ 26.000đ đến

40.000đ/ngày/hồ tùy vào diện tích hồ hay mùa, mỗi lần thuê thường nguyên vụ.

2.1.3 Nguồn vốn

Trước đây, ở huyện có các chương trình hỗ trợ sản xuất, vay vốn từ các ngân

hàng nhưng do nhiều người dân nuôi tôm sú bị lỗ mất khả năng trả nợ nên các ngân

hàng hầu như ngại cho vay tiền đầu tư nuôi thủy sản. Nguồn vốn của hộ đầu tư nuôi

tôm ở thôn có khá nhiều nguồn như tự có, vay nóng ở ngoài, thậm chí một số hộ gia

đình ở đã cầm cố thẻ đỏ hay góp vốn hai ba hộ để đầu tư xây dựng ao nuôi tôm.

Bảng 2.2. Nguồn vốn của hộ nuôi tôm

Số lượng (1000.đ) Nguồn vốn

6.350.000 Tự có

Vay ngân hàng 2.530.000

2.450.000 Bà con, bạn bè

1.900.000 Tư nhân

750.000 Vay từ nguồn khác

(Nguồn số liệu điều tra năm 2010)

Về tổng vốn đầu tư nói lên khả năng chủ động về vốn của các chủ hộ. Tổng vốn

vay của 50 hộ la: 7,630tỷ đồng ta thấy nguồn vốn đầu tư do đi vay rất lớn. Bình quân

đi vay trên hộ hiện tại là 152,6 triệu đồng. Sở dĩ có tình trạng vay mượn lớn như trên là

mô hình nuôi tôm thẻ trên cát đòi hỏi số vốn đầu tư lớn để xây dựng ao và chi phí mua

sắm máy móc, dụng cụ.

2.1.4. Đầu tư xây dựng cơ bản và phương tiện dụng cụ nuôi tôm

Mô hình nuôi tôm thẻ trên cát ở thôn Mỹ Thủy, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị

mới phát triển trong hai năm gần đây, mô hình này đỏi hỏi đầu tư xây dựng cơ bản và

phương tiện dụng cụ ban đầu rất lớn. Mặc dù vậy, do sự đặt cược cao vào khả năng

thành công, thu lợi nhuận lớn nên rất nhiều người đầu tư. Từ mẫu điều tra 50 hộ nuôi

tôm ở thôn Mỹ Thủy, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị, tôi tổng hợp được số lượng hồ

là 56 cái, tổng diện tích mặt nước là 16,68ha. Trong đó các hộ có nhiều hồ còn ít.

Trung bình một chủ hồ tôm có diện tích là 3.336m2 và với chi phí xây dựng hồ theo

hình thức khoáng toàn bộ là 30.000đ/m2 thì chi phí xây dựng hồ trung bình một chủ

hồ là 100 triệu đồng.

Bảng 2.1. Đầu tư phương tiện dụng cụ nuôi tôm bình quân 1 hộ

Số Giá trị khi mua Bình quân 1 hộ Loại TLSX Đơn vị lượng (1000đ/đơn vị) (1000đ)

cái 1,12 30.000 33.600 Bạc nilon

cái 4,10 4.600 18.860 Máy nổ

cái 4,48 1.800 8.064 Mô tơ điện 3 pha

cái 2,06 7.000 14.420 Máy bơm

cái 4,48 12.500 56.000 Giàn sục khí

98,00 540 52.920 Ống bơm nước ống/4mét

cái 2,42 100 24.200 Vó cho ăn

cái 2,24 120 268 Hệ thống vớt bọt

0,60 150 90 Máy đo độ mặn, pH cái

(Nguồn số liệu điều tra năm 2010)

Từ bảng trên chúng ta thấy, bình quân 1 hộ đầu tư khoảng 208,422 triệu đồng cho

việc mua các phương tiện dụng cụ nuôi tôm. Tóm lại, một hộ nuôi tôm để xây dựng một hồ diện tích trung bình là 3336m2 từ khâu đào hồ, xây thân đê, trải bạt đáy, lắp đặt hệ

thống máy bơm, đầu tư hệ thống tạo ôxy, hệ thống mô tơ điện 3 pha dùng cho quạt nhím,

ống dẫn nước vào hồ…cho đến lúc bắt đầu cho nước vào sử dụng đạt tiêu chuẩn thì tổng

chi phí xây dựng hồ và mua phương tiện dụng cụ nuôi tôm lên đến 308,422 triệu đồng.

Ngoài ra, những hộ từ nơi khác đến thuê đất nuôi tôm thì còn phải trả chi phí thuê đất là 8

triệu/ha/năm. Chính vì vậy, người nghèo khó có thể đầu tư nuôi theo mô hình này.

2.1.5. Tình hình nuôi tôm của hộ năm 2010

2.1.5.1. Chi phí đầu tư các đầu vào nuôi tôm.

Ở thôn, nuôi tôm thẻ trên cát thường nuôi 2-3 vụ trong một năm, vụ thứ nhất từ

tháng 1 đến tháng 3, vụ hai từ tháng 4 đến tháng 7, còn vụ 3 từ tháng 8 đến tháng 12.

Ngoài ra có một số hồ nuôi được 4 vụ trong một năm. Mô hình nuôi tôm trên cát phụ

thuộc rất nhiều vào điều kiện thời tiết đặc biệt là lượng mưa và nhiệt độ. Vào mùa mưa

tôm thẻ ít ăn chậm lớn, chí phí thức ăn tăng và do lượng nước mưa hòa vào hồ khó

quản lý được độ mặn, làm giảm lượng oxy hòa tan trong nước, phải sử dụng thêm

nhiều hóa chất vi sinh để bảo đảm độ pH, diệt mần bệnh, thời gian nuôi tôm đến cỡ

thương phẩm tăng lên 110-120 ngày. Về mùa hè, nhiệt độ cao tôm thẻ ăn nhiều tăng

trưởng nhanh, thời gian nuôi giảm từ 85-90 ngày tuổi là đạt kích thước thương phẩm,

điều này làm lượng thức ăn giảm, thuê nhân công ít. Theo thông tin từ các hộ điều tra

năm 2010, nhiệt độ cao làm giảm lượng oxy hòa tan trong nước nên vào buổi trưa luôn

phải sục khí oxy, chạy máy quạt nhưng thời gian cúp điện vào mùa hè ở thôn cao, tính

ra chi phí một ngày dùng máy nổ bằng mười ngày dùng động cơ điện 3 pha, chênh

lệch giữa chi phí dùng dầu và điện khoảng 1 tr.đ/ngày.

Bảng 2.3. Chi phí đầu tư các đầu vào nuôi tôm theo vụ tính bình quân trên một ha

BQ chung /ha Chỉ tiêu %

Giá trị (1000đ) 592.500 100 Tổng chi phí sản xuất

82,27 487.500

1,73 11.000

15,86 94.000

45,57 270.000

3,59 23.000

3,52 22.500

2,53 15.000

7,08 42.000

1,69 10.000 1. Chi phí trung gian  Chuẩn bị ao  Giống  Thức ăn  Phòng chữa bệnh  Thuê lao động  Chi phí xăng dầu  Chi phí điện  Chi phí khác

2. Chi phí tài chính 8,77 52.000

1,35 8.000 3. Thuế, Phí, Lệ phí

4,89 29.000 4. Khấu hao TSCĐ

2,70 16.000 5. Chi Phí công lao động gia đình

(Nguồn số liệu điều tra năm 2010)

Từ kết quả nghiên cứu ở trên, chúng ta có thể thấy rằng lượng chi phí đầu vào

cho hình thức nuôi tôm thẻ trên cát là rất cao so với các hình thức nuôi khác. Chi phí

thức ăn hơn 45,57% là do sử dụng đa số thức ăn công nghiệp; đối với hồ nuôi đạt, hệ số

thức ăn dao động từ 1,4 đến 1,7 tức cho ăn từ 1,4 tấn-1,7 tấn thức ăn thì thu được 1 tấn

tôm. Ngoài ra, việt sử dụng các phương tiện máy móc nhiều làm tiền điện và dầu máy

chiếm từ 8-10% và các tài sản dùng trong môi trường nước biển khả năng bị hư hỏng

nhiều, khó thanh lý nên tỷ lệ khấu hao tài sản cố định lên đến 15-22% giá trị tài sản.

Tỷ trọng chi phí xử lý hồ nuôi chiếm trong chi phí sản xuất bàn tiền bình quân ha

của hình thức nuôi tôm thâm canh trên cát thấp hơn nhiều so với hình thức nuôi khác.

2.1.5.2. Kết quả nuôi tôm của các hộ nghiên cứu

Kết quả hoạt động nuôi tôm chủ yếu được phản ánh thông qua các chỉ tiêu như:

diện tích, sản lượng, năng suất và lợi nhuận.

Bảng 2.4. Diện tích, năng suất, sản lượng nuôi tôm của các hộ điều tra năm 2010

Chỉ tiêu Diện tích (ha) Sản lượng (tấn) Năng suất (tấn /ha)

14,8 158 10,67 Vụ 1

16,5 204 12,36 Vụ 2

(Nguồn số liệu điều tra)

Nhìn vào bảng số liệu ta thấy: diện tích nuôi tôm vụ 1 là 14,8ha, vụ 2 là 16,5ha.

Sở dĩ có sự khác biệt đó là bởi vì: hầu hết các hộ nuôi tôm ở thôn Mỹ Thủy phụ thuộc

vào điều kiện tự nhiên nên lúc thời tiết thuận lợi có nhiều hộ nuôi. Vì vậy mà diện tích

dùng để nuôi tôm ở vụ 2 cao. Năng suất tôm ở vụ 2 cao hơn vụ 1 tới 3,51 tấn/ha là vì

điều kiện nuôi ở vụ 2 tốt hơn nên giảm được tỷ lệ tôm chết trong quá trình nuôi và tôm

tăng trưởng thuận lợi, ít có bão lụt làm thiệt hại diện tích nuôi.

Đánh giá mức độ rủi ro của hoạt động nuôi tôm.

Đối với lợi nhuận gộp (doanh thu – tổng chi phí sản xuất) của các hộ trên 1 vụ,

qua điều tra 50 hộ nuôi tôm, kết quả nuôi cho thấy: có lãi 31 hộ tương đương 62%, hòa

vốn 9 hộ tương đương 18% và lỗ 10 hộ tương đương 20%. Cụ thể.

Bảng 2.5. Phân phối lợi nhuận của các hộ nuôi tôm

Lợi nhuận gộp Trị số giữa Số hộ xi*fi (xi- )2 (xi- )2*fi xi fi (triệu đồng)

< (-200) (- 250) 1 (-250) 115600 115600

(-150) 2 (-600) 57600 115200 (-200) – (-100)

(-50) 7 (-350) 19600 137200 (-100) – 0

50 14 700 1600 22400 0 – 100

150 18 2700 3600 64800 100 – 200

250 6 1500 25600 153600 200 – 300

300

 400 2 800 96100 192200

50 4500 801000 Tổng

(Nguồn số liệu điều tra)

Lợi nhuận gộp trung bình :

fx i f

4500  50

   (triệu đồng) 

Ta có phương sai của lợi nhuận gộp

x i

16020



801000 50

       

Độ lệch tiêu chuẩn

2 fx

x i

16020

57,126



       

Mặt khác hệ số biến thiên

4,1

57,126 90

 x

  

Ta thấy, Cv= 1,4 khoảng dao động lợi nhuận gộp rất lớn, hoạt động nuôi tôm có rủi

ro rất cao.

2.2. Phân tích thông tin thị trường đối với hoạt động sản xuất sản phẩm tôm thẻ

chân trắng của các hộ nuôi tôm ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng,

Tỉnh Quảng Trị

Hiện nay, để có tính cạnh tranh trên thị trường, các hộ nuôi tôm phải có khả

năng nắm bắt các thông tin thị trường và sử dụng chúng để áp dụng vào công việc của

mình. Phân tích để hiểu thêm các thông tin thị trường và đánh giá đúng hoàn toàn về

giá trị mà thông tin thị trường đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của hộ là rất cần

thiết cho quá trình ra quyết định hiệu quả. Đối với hoạt động nuôi tôm có 4 nhóm

thông tin thị trường quan trọng cần thu thập và phân tích đó là:

- Vật tư đầu vào gồm: địa điểm và địa chỉ liên hệ của người cung cấp vật tư,

loại và chất lượng của các loại vật tư, giá của các loại vật tư khác nhau.

- Giá: xu thế giá, tính mùa vụ của giá, sự dao động giá giữa các vụ..

- Người mua hoặc chuổi cung ứng: địa điểm và địa chỉ liên hệ, yêu cầu về số

lượng, chất lượng, tính mùa vụ của cầu, giá mua, các điều khoản thanh toán, các dịch

vụ hỗ trợ đi kèm (vật tư, tín dụng, v.v…)

Mặc dù phân tích thông tin thị trường là cần thiết, nhưng cũng cần phải xem xét

các thông tin liên quan đến điều kiện sản xuất tại địa phương và các đặc điểm kinh tế

xã hội của nông hộ. Phân tích SWOT giúp nông dân xây dựng chiến lược sản xuất và

marketing dựa trên các điểm mạnh và các cơ hội họ có và thực hiện nhiều hoạt động

khác để khắc phục các điểm yếu và giảm thiểu các rủi ro có thể gặp phải.

2.2.1. Các yếu tố đầu vào trong sản xuất tôm

Để sản xuất tôm tốt thì yếu tố đầu vào rất quan trọng để thấy rõ vấn đề này ta đi

vào phân tích chuỗi cung ứng yếu tố đầu vào sản xuất tôm.

2.2.1.1. Giống

Nếu khẩu hiệu hành động trong sản xuất lúa là nước - phân - cần - giống thì trong

nuôi tôm lại khác: giống - môi - cần - thuốc. Trong đó, con giống đứng hàng đầu, môi

trường đứng hàng thứ hai, cần (bao gồm kiến thức khoa học - kỹ thuật) đứng hàng thứ

ba, còn thuốc (gồm cả thức ăn) đứng hàng thứ tư. Trong trồng lúa, giống không được

tốt, nông dân vẫn không mất trắng, nhưng trong nuôi tôm, giống không tốt, người nuôi

phá sản.Giống khỏe, có chất lượng tốt thì khả năng sinh trưởng phát triển cũng như khả

năng chống chịu dịch bệnh cũng tốt hơn, từ đó giảm chi phí thức ăn và thuốc phòng

bệnh. Như vậy, muốn nuôi tôm thành công thì trước tiên phải có con giống tốt.

Thực tế nhu cầu con giống của tỉnh Quảng Trị rất lớn nhưng các cơ sở sản xuất

giống trong tỉnh chỉ đáp ứng được một phần rất nhỏ dẫn đến người dân phải mua giống

từ nơi khác về. Qua điều tra, nguồn giống được các hộ lựa chọn chủ yếu là của công ty

TNHH chăn nuôi CP (Thái Lan) ở xã Mỹ An, huyện Phù Mỹ( Bình Định) và chi

nhánh ở Nghệ An; Công ty TNHH sản xuất tôm giống thẻ chân trắng Thông Thuận

(huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận), Công ty TNHH sản xuất tôm giống thẻ chân

trắng Hải Châu, công ty Việt Úc; các trại giống ở Nha Trang, Ninh Thuận, Đà Nẵng,

Quảng Ngãi và một số giống chợ.

Trong đó, giống của công ty CP, Việt Úc có chất lượng giống tốt nhất. Bởi vì

các doanh nghiệp lớn này có đầy đủ khả năng đầu tư các thiết bị sản xuất, công nghệ

tiến tiến. Điển hình như công ty Việt Úc đã có sự đầu tư mang tính chiến lược, sản

xuất tôm giống theo công nghệ cao. Sử dụng nguồn nước biển trong và sạch ở xa bờ

sau đó qua hệ thống lắng lọc, xử lý nước hiện đại (như dùng Ozon, đèn cực tím…) hạn

chế sử dụng hóa chất để khử trùng, trong sản xuất sử dụng tôm bố mẹ có chất lượng

tốt. Ở công ty CP, giống tôm chân trắng có nguồn gốc từ Hawai (Mỹ), di giống về

Thái Lan, nhờ chuyên gia Mỹ tạo thành giống tôm thích nghi sạch bệnh, cho sinh sản,

nuôi, tạo giống bố mẹ đạt tiêu chuẩn tại nước này (giống bố mẹ không phải đánh bắt từ

tự nhiên như tôm sú). Như vậy tôm chân trắng bố mẹ của Công ty CP nuôi ở Việt Nam

lấy từ Thái Lan, đảm bảo tính chất thuần chủng, để cho ra đời tôm giống thương phẩm

đạt chất lượng sạch bệnh.. Ngoài ra, các doanh nghiệp có điều khoản ràng buộc khi

mua con giống của họ phải mua thức ăn cho tôm do họ cung cấp nên số hộ chọn mua

giống công ty còn ít và nhiều hộ còn ngại. Đối với các trại giống, thì giống ở Nha

Trang là tốt nhất, tỷ lệ sống cao và ít mang bệnh, giá rẻ hơn của công ty nhưng chi phí

vận chuyển lại cao. Còn đối với giống tôm chợ không rõ nguồn gốc có giá rẽ, chất

lượng của loại này cũng không rõ, tuy nhiên do giá rẽ, không tốn chi phí vận chuyển

nên cũng có một số hộ sử dụng.

Bảng 2.6. Thông tin về một số nguồn cung cấp giống tôm thẻ

trong huyện, tỉnh và các tỉnh khác

Giá (đ) Tên người bán, công ty Điều kiện thanh toán Địa chỉ và số điện thoại Chất lượng giống Chi phí vận chuyển (tr.đ)

Đặt cọt Công ty 70-90 Cao Tốt CP Bình Định và Nghệ An đ/con P15 trước 1 tháng

Đặt cọt

Cao Tốt Bình Thuận 623.853853 65 đ/con P15 Công ty Việt Úc Điều kiện đi kèm. Mua thức ăn của công ty Mua thức ăn của công ty trước 1 tháng

Đặt cọt Không Cao Tốt 60 đ/con P15 trước

45-50 Khá Không Cao Tiền mặt Công ty Thông Thuận Công ty Hải Châu Bình Thuận (0983484999) Ninh Thuận (0683868674) đ/con P15

Đặt cọt

Nha Trang Không Cao Trại giống Tốt 55 đ/con P15 trước 1 tháng 50%

Khá Không Trại giống Đà Nẵng Tiền mặt Thấp 43 đ/con P15

Công ty

Khá Không Không Quảng Trị Tiền mặt 55 đ/con P15 Hoàng Anh Long

Trung Không Không Giống chợ Tiền mặt bình 25 đ/con P15

(Nguồn số liệu điều tra năm 2010)

Về giá tôm giống, hộ nuôi tôm đang lo lắng khi mà giá con giống năm nay cũng tăng gấp nhiều lần. Trong đó, các công ty có thương hiệu về sản xuất tôm giống như Việt Úc, CP, Thông Thuận… có giá cao vượt trội. Cụ thể, giống CP hiện giá 75 tại hồ (7,5 triệu đồng/10 vạn con), trong khi năm trước giá chỉ 43. Tuy giá cao nhưng hộ nuôi tôm yên tâm vì con giống đảm bảo chất lượng. Nếu ham rẻ mua con giống trôi nổi trên thị trường khi tôm mắc bệnh và chết thì mất bao công sức, tiền bạc”. Tuy nhiên, với những hộ nuôi chưa có vốn đầu tư mạnh thì họ đành phải chọn con giống vừa “túi tiền” nhưng lại hồi hộp chờ sự may mắn.

Ngoài ra do nhu cầu giống rất lớn, các trại giống không cung cấp đủ nên khi muốn mua phải trả tiền trước một tháng và phải chịu chi phí vận chuyển. Bình quân một hộ 9-10. (trđ) tiền vận chuyển. Để tạo điều kiện phục vụ cho người nuôi tốt hơn, các cấp và các ban ngành cần có biện pháp thành lập các cơ sỏ giống có uy tín đảm bảo chất lượng để vừa cung cấp giống tại chỗ cho người dân, vừa tránh tình trạng người phải mua con giống ở xa tốn chi phí và khó kiểm tra soát dịch bệnh.

Một vấn đề khác rất đáng lo ngại là do ham lời, nhiều hộ đã thả nuôi với mật độ rất cao, đến 150 – 170 con/m2, so với mật độ chuẩn cho phép là đối với ao nuôi trên cát nuôi có thể thả nuôi với mật độ 120 con/m2, đối với các ao ven sông lót bạt thì mật độ thả nuôi khoảng 50 - 70 con/m2, còn đối với ao đất hoàn toàn từ 30 - 40 con/m2 làm cho thị trường tôm giống trở nên khan hiếm, người nuôi dễ bị thương lái lợi dụng. Việc nuôi với mật độ quá dày sẽ làm cho con tôm chậm lớn, khó quản lý lượng thức ăn

và môi trường nước, một khi xuất hiện bệnh sẽ lây lan rất nhanh. 2.2.1.2. Thức ăn

Các hộ nuôi tôm chủ yếu lấy thức ăn tôm tại các cơ sở thức ăn trong vùng. Có rất nhiều đại lý thức ăn thủy sản của các công ty như UP, Tomboy, Grobest, CP (thái Lan), Đài Loan … trên địa bàn huyện. Đại lý thức ăn cho phép người dân nợ đến khi bán tôm còn nếu người dân thanh toán ngay sẽ được giảm 2% trên tổng số tiền. Về xu thế giá thức ăn, một số đại lý cho biết, từ đầu năm đến nay giá thức ăn tăng liên tục. Giữa tháng 3/2011, các công ty sản xuất thức ăn thủy sản như: CP, Grobest , Cargill, UP,... đều đồng loạt tăng giá thức ăn từ 150 - 300 đồng/kg. Chủ đại lý thức ăn thủy sản của Công ty Grobest giải thích nguyên nhân công ty tăng giá do nguyên liệu (bột cá, cám…) làm nên sản phẩm đều nhập từ nước ngoài. Trong khi đó, tình hình một số nước không ổn định nên nguyên liệu khan hiếm, dẫn đến giá thành tăng cao, buộc giá thức ăn trong

nước cũng phải tăng theo. Lần tăng giá thức ăn gần đây nhất của Công ty là vào ngày 04/4 với mức tăng 300 đồng/kg. Từ đầu năm 2011 đến nay, Công ty đã tăng giá thức ăn 7 lần với mức tăng khoảng 150 - 300 đồng/kg tùy đợt và loại thức ăn. Đối với công ty CP, thức ăn nuôi tôm 600.000 đồng/bao 20kg, tăng 60.000 đồng so với trước. 2.2.1.3. Một số vật tư khác

- Vôi:

Hộ nuôi tôm mua vôi ngay tại hồ, cứ đến đầu vụ sản xuất tôm là các nhà cung cấp lại mang vôi đến tận hồ bán cho hộ nuôi tôm. Bởi vôi dùng để khử trùng và diệt khẩn nên chủ yếu là dùng đầu vụ khi chuẩn bị ao hồ để thả vụ mới.

- Dầu máy:

Dầu máy dùng để chạy máy bơm nước và chạy máy đập nước tạo không khí cho tôm. Chi phí dùng cho chạy máy cũng khá nhiều, sau hai tháng nuôi lúc này mật độ tôm trong ao cao, nhu cầu không khí lớn. Do vậy, sau hai tháng nuôi còn lại hầu như ngày nào cũng chạy máy đập nước vào thời điểm gần sáng và buổi chiều tối. Ông Thanh, người nuôi tôm ở thôn Mỹ Thũy, cho biết: “Tôi nuôi trên diện tích 8 sào, riêng dầu chạy máy quạt và bơm nước mỗi mùa vụ khoảng 2.000 lít. Vừa rồi dầu tăng thêm 3.500 đồng/lít, nên chi phí riêng tiền dầu đã tăng thêm 7 triệu đồng.

Tóm lại: Người nuôi tôm hiện đang đau đầu vì chi phí đầu tư “đội giá”, giá tôm giống, thức ăn tôm, thuốc xử lý nước, thuốc ngừa và trị bệnh, dầu chạy máy… đều tăng khoảng 30-40% làm các hộ nuôi tôm phải tính toán, cân nhắc hơn khi chọn loại giống và thức ăn nào hợp “túi tiền”. Do đó, nuôi tôm thời điểm này rủi ro khá cao, nếu chẳng may tôm bị dịch bệnh thì người mới nuôi rất dễ mất cả vốn lẫn lời. Có hộ đang dùng sản phẩm của công ty này đành phải chuyển sang sản phẩm của công ty khác vì có giá “mềm” hơn nhằm tiết kiệm chi phí. Vốn đầu tư lớn, rủi ro cao nhưng diện tích nuôi tôm thẻ chân trắng hàng năm của xã Hải An vẫn ngày một tăng lên, vì hy vọng lợi nhuận cao mà mô hình này mang lại, nhưng cũng kèm theo nỗi lo ngày một lớn. Chi phí đầu tư nuôi tôm thì tăng nhưng không biết khi thu hoạch giá tôm thương phẩm

có tăng tương xứng hay không!

2.2.2. Phân tích xu thế giá

Nắm bắt được diễn biến giá là rất quan trọng để quyết định sản xuất cái gì và sản xuất bao nhiêu. Biết được giá đã thay đổi như thế nào và các yếu tố cung và cầu nào dẫn tới xu thế như vậy có thể giúp nông dân dự đoán được giá trong tương lai.

2.2.2.1. Tìm hiểu xu thế giá tôm thẻ chân trắng trong quá khứ

Giá cả của sản phẩm tôm có thể thay đổi đáng kể và độc ngột trong vòng một ngày một tuần. Đối với tôm thẻ chân trắng vụ thu hoạch từ tháng 7 đến tháng 10 rầm rộ nhất là vào tháng 9. Giá tôm vào vụ thường thấp do thừa cung nhưng sau đó lại tăng lên cho đến vụ sau. Tôm thẻ thương phẩm có cỡ 90-100 con/kg nên khi tìm hiểu biến động giá tôm thẻ thì phải xét tôm thẻ loại 90 – 100 con/kg . Để nắm bắt các thông tin và dữ liệu về giá những năm trước, tôi đã tiến hành thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau như hộ nuôi tôm, thương nhân, cơ sở chế biến và internet. Một nguồn thông tin không thể cung cấp đủ thông tin và hiểu biết về thị trường. Cần phải dựa vào một số nguồn khác nhau để thu thập thông tin rồi tổng hợp lại. Qua điều tra tôi đã thu thập

được các biến động của giá tôm thẻ như sau.

Bảng 2.7. Giá thu mua tôm thẻ cỡ 90-100 con/kg tại địa phương

Ngày 03/06/2010 17/06/2010 28/07/2010 06/08/2010 22/08/2010 09/09/2010 24/09/2010 04/10/2010 20/10/2010 05/11/2010 30/11/2010 04/12/2010 27/12/2010 05/01/2011 13/01/2011 04/02/2011 26/02/2011 02/03/2011 20/03/2011 02/04/2011 Giá 53000 50000 52000 53000 54000 55000 64000 63000 64000 66000 65000 73000 75000 80000 77000 75000 79000 84000 100000 110000

Ngày 20/07/2009 08/08/2009 20/08/2009 02/09/2009 16/09/2009 29/09/2009 14/10/2009 28/10/2009 13/11/2009 26/11/2009 09/12/2009 23/12/2009 06/01/2010 19/01/2010 06/02/2010 26/02/2010 10/03/2010 24/03/2010 07/04/2010 22/04/2010 06/05/2010 20/05/2010 Giá (VNĐ/Kg). 52000 48000 49000 46500 47000 49 000 45000 46000 53000 60000 55000 56000 58000 65000 60000 57000 53000 52000 55000 60000 56000 60000

(Nguồn số liệu điều tra)

Để diễn giải được xu thế giá trong quá khứ, thấy được diễn biến của giá ta sử dụng

công cụ biểu đồ.

(Nguồn số liệu điều tra)

Biểu đồ 2.1. Giá thu mua tôm thẻ loại 90 – 100 con/kg (VNĐ/Kg)

Biểu đồ 2.1 cho thấy, giá tôm thẻ chân trắng có xu thế tăng rất mạnh trong 2 năm

trở lại đây. Có nhiều lý do dẫn đến xu thế giá đó:

Từ cuối quý 2 đầu quý 3/2009, giá tôm thẻ liên tục tăng và luôn giữ ở mức cao.

Vào tháng 12/2009, tôm thẻ chân trắng cỡ 90-100 con/kg có giá 60.000 đồng/kg, tăng

9.000 đồng/kg so với tháng 11, đây là thời điểm giá tôm thẻ chân trắng cao nhất trong

năm 2009. Nguyên nhân là do người nuôi không còn nhiều tôm để bán, hầu hết các hộ

nuôi tôm công nghiệp đang hoàn tất khâu cải tạo ao để nuôi tiếp vụ sau.

Sang đầu năm 2010, giá tôm tiếp tục tăng mạnh đạt mức 65.000 đồng/kg do nhu

cầu tiêu thụ của người dân vào dịp tết âm lịch cao.

Đến cuối tháng ba, vào chính vụ thu hoạch tôm nuôi nên giá tôm có giảm nhẹ

xuống 52.000-54.000 đồng/kg, mức giá này cao hơn nhiều so với năm ngoái, là do ở

đồng bằng sông Cửu Long tôm bị mất mùa (trời nắng nóng gay gắt, nhiệt độ ngày và

đêm chênh lệch rất cao làm tôm bị sốt nhiệt, chậm phát triển và chết) và năm 2008 có

nhiều diện tích tôm sú bị thiệt hại làm nhiều nông dân trắng tay nên không có vốn tái

sản xuất, trong khi ngân hàng lại ngại cho vay nuôi tôm nên nông dân nuôi tôm công

nghiệp buộc phải “treo ao” vì thiếu vốn.

Chỉ trong một thời gian ngắn, giá tôm đã tăng trở lại và ổn định ở mức cao, đạt

đỉnh 60.000 đồng/kg, cỡ 90-100 con/kg. Vào thời điểm này trong năm, đây là mức giá

cao kỷ lục trong vòng 5 năm qua. Một nguyên nhân rất quan trọng đẩy giá tôm trong

nước và thế giới lên cao là vụ tràn dầu ở nước Mỹ bắt đầu vào ngày 20/4, với vụ nổ

giàn khoan Deepwater Horizon thuộc vịnh Mexico gây thiệt hại cho nguồn cung tôm

tại Mỹ từ 60 – 80 ngàn tấn. Vì Mỹ là nước tiêu thụ các mặt hàng thực phẩm tôm lớn

nhất thế giới, ngoài khai thác nội địa, Mỹ nhập khẩu phần lớn lượng tôm tiêu thụ trong

nước từ khu vực vịnh Mexico, nên các nhà nhập khẩu tôm của Mỹ phải đẩy mạnh mua

hàng bù vào nguồn cung đang thiếu hụt do ảnh hưởng bởi sự cố dầu tràn. Điều này đã

kéo giá tôm xuất khẩu tăng mạnh trên khắp thế giới, đặc biệt là tại Mỹ cụ thể giá tôm

sản xuất trong nước tại Mỹ đã tăng hơn 40%, lên tới 6,2 USD/pound (1 pound = 0,454

kg), kể từ vụ tràn dầu nói trên.

Bên cạnh đó nguồn cung tôm toàn cầu đã giảm hồi năm ngoái do dịch bệnh tại châu

Á và thời tiết xấu ở nhiều khu vực trên thế giới. Chỉ riêng vụ tôm thẻ chân trắng của

Indonesia bị dịch bệnh làm chết trên 80%; Thái Lan, Malaysia bị chết trên 20%; Ấn Độ

và Bangladesh giảm mạnh lượng thu hoạch. Giá tôm tại Mỹ trên thực tế đã tăng 15%

tính từ đầu năm tới ngày 20/04 . Giá tôm tại Nhật Bản cũng tăng 18% kể từ đầu năm.

Đến đầu quý 3/2010, tuy vào chính vụ thu hoạch tôm nuôi công nghiệp nhưng giá

tôm vẫn cao. Tôm thẻ chân trắng cỡ 90-100 con/kg có giá 50.000-55.000 đồng/kg.

Cùng thời điểm này năm ngoái, tôm thẻ chân trắng cỡ 90-100 con/kg mới có giá

45.000 đồng/kg, thì nay đã tăng thêm gần 10-20% (một mức giá khá cao). Ngoài

nguyên nhân giảm diện tích nuôi và dịch bệnh xảy ra trong quá trình nuôi tôm, còn

nhiều nguyên nhân khác dẫn đến giá tôm cao, đó là giá thức ăn nuôi tôm tăng đáng kể

trong thời gian qua khiến các hộ nuôi tôm phải thu hoạch sớm, nhiều hộ nuôi tôm

truyền thống có xu hướng chuyển sang nuôi các loại thủy sản khác nhằm đạt được giá

trị kinh tế cao hơn.

Kể từ đầu tháng 10 đến cuối năm 2010, giá tôm thẻ chân trắng vẫn tăng liên tục, có

thời điểm tăng đột biến, bất thường. Đến thời điểm cuối tháng 12/2010, giá tôm thẻ

chân trắng dao động ở mức 75.000 - 80.000 đồng/kg đối với tôm cỡ 90-100 con/kg,

(tăng từ 20 - 25% so với cùng kỳ năm 2009) - đây được xem là mức giá chưa từng có

từ trước đến nay. Trong khi nguồn cung tôm tăng lên khá nhiều vào giai đoạn này, cầu

thậm chí còn tăng nhanh hơn do cuối năm nguồn hàng cần cho xuất khẩu tăng cao để

phục vụ nhu cầu tiêu thụ các nước trong mùa Noel và Tết dương lịch. Nguyên nhân

giá tôm thẻ chân trắng tăng chủ yếu là do các nhà máy chế biến tôm sú đang thiếu tôm

nguyên liệu nên cần thu mua tôm thẻ chân trắng để chế biến và xuất khẩu. Ngoài ra,

các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản Việt Nam đang tìm cách mở rộng thị

trường sang các nước châu Mỹ là thị trường rất ưa thích các sản phẩm chế biến từ tôm

thẻ chân trắng.

Mặc dù giá tăng cao nhưng thương lái vẫn tấp nập đổ xô đi tìm mua tôm nguyên

liệu. Tất cả các nhà máy đều tổ chức mạng lưới nhân viên thu mua đi đến tận từng ao đầm

và từng người nuôi tôm để thu gom. Không những thế, các nhà máy còn phải cạnh tranh

mua tôm với thương nhân Trung Quốc để thu mua nguyên liệu. Đây là vụ tôm đem lại

cho người nuôi niềm vui trọn vẹn vì tôm nuôi vừa được mùa vừa được giá.

Bước sang năm 2011, giá tôm vẫn tiếp tục tăng cao lập kỷ lục mới. Cụ thể, tại

thời điểm 2/3/2011, tôm thẻ có giá là 84.000 đồng/kg tăng 11,9% (tương đương tăng

10.000 đồng/kg) so với tháng 2. Đến ngày 20/03/2011 giá tôm thẻ đã tăng lên 100.000

- 110.000 đồng/kg, nếu so với cùng kỳ năm ngoái, giá tôm thẻ cùng cỡ là 58.000 -

60.000 đồng/kg đã tăng khoảng 70-90% (tương đương tăng 50.000 đồng/kg). Giá tôm

tăng cao là do thị trường xuất khẩu ngày càng được mở rộng, nhu cầu của các nước

nhập khẩu truyền thống cũng tăng dần, nhiều hợp đồng xuất khẩu mới đã được ký kết

tại các thị trường truyền thống như Nhật bản, EU, Mỹ…

2.2.2.2. Xu thế giá tôm thẻ chân trắng trong năm 2011

Ngành tôm năm 2010 có bước tiến bộ vượt bậc tăng trưởng gần 35tôm

nguyên liệu vẫn thiếu, các nhà máy chế biến chỉ có thể hoạt động 50% -70% công

suất tình trạng này có thể kéo dài đến hết tháng 6/2011, khi các ao tôm chính vụ bắt

đầu thu hoạch.

Trên thị trường thế giới, năm 2010, nhu cầu tăng tại Trung Quốc, Nga và

Braxin, cùng với nhiều yếu tố đột biến như dịch bệnh và các vấn đề sản xuất tại Inđônê

Liên Hợp Quốc (FAO), từ nay đến hết quý II/2011, nguồn cung tôm cho thế giới chưa

có tín hiệu cải thiện. Các nước sản xuất tôm ở châu Á vẫn gặp tình trạng thiếu tôm

nguyên liệu, và nhu cầu tôm trên toàn thế giới sẽ tiếp tục cao do đó dự đoán giá tôm

sẽ tiếp tục tăng cao trong năm nay.

Tuy nhiên, trong tương lai nguồn cung tôm có thể xia, Mêhicô và Thái Lan và

vụ tràn dầu ở Vịnh Mêhicô cũng gây thêm áp lực đối với giá tôm nê đã khiến giá tôm

tăng vọt. Theo dự báo của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp sẽ nhiều hơn vì các

nước như Inđônêxia và Mêhicô sẽ khắc phục được các các vấn đề do virut. Các khu

vực sản xuất mới như Ấn Độ sẽ tiếp tục đẩy mạnh sản xuất và XK tôm chân trắng.

Theo tình hình thị trường hiện nay, có thể dự đoán sẽ không xảy ra tình trạng quá dư

thừa nguồn cung khiến giá giảm, trừ thời điểm chính vụ vào cuối mùa xuân, đầu mùa

hè, vấn đề cung cầu trên thị trường sẽ cân đối hơn. Các công ty thủy sản lớn trên thế

giới cũng cho rằng năm nay giá khó có thể giảm do tiền tệ tăng giá, thiếu nguyên liệu,

giá thức ăn và chi phí lao động tăng, sự biến đổi khí hậu. Tăng giá là một xu hướng

của thị trường thực phẩm thủy sản thế giới, bởi vì thị trường toàn cầu, chủ yếu ở

Braxin, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc, đang tăng nhanh hơn so với sản lượng thuỷ sản

nuôi - nguồn hy vọng duy nhất để giải quyết sự thiếu hụt do sản lượng khai thác giảm

và nhu cầu tăng. Thị trường đang chấp nhận mức giá mới và không có tình trạng dư

thừa nguồn cung, vì vậy không có lý do nào để giá có thể giảm.

Tóm lại, người nuôi tôm vẫn có thể hi vọng được giá, giá tôm sẽ tiếp tục tăng

trong thời gian tới đây nhưng sẽ về mức tăng trung bình, khi các yếu tố đột biến

không còn.

2.2.3. Phân tích chuổi cung ứng

Thuật ngữ chuỗi cung ứng được sử dụng để mô tả các kênh phân phối hoặc

kênh thị trường thông qua đó sản phẩm được chuyển đến người tiêu dùng. Kênh phân

phối là tập hợp các cá nhân và công ty tham gia vào việc chuyển sản phẩm từ nơi sản

xuất tới nơi tiêu dùng. Nông dân ít khi bán trực tiếp sản phẩm của mình cho người tiêu

dùng. Sau khi ra khỏi trang trại, các sản phẩm thường được chuyển qua rất nhiều đại lý

khác nhau (qua các kênh thị trường khác nhau) trước khi tới người tiêu dùng cuối

cùng. Là hộ nuôi tôm, bạn cần có hiểu biết về chuổi cung ứng của sản phẩm tôm và có

khả năng phân tích diễn giải. Phân tích chuổi cung ứng là một bước quan trọng để phát

triển sản xuất và tiếp thị mang lại lợi nhuận.

2.2.3.1. Sơ đồ chuổi cung ứng tôm thẻ chân trắng của thôn Mỹ Thủy

Sơ đồ chuổi cung ứng là một công cụ rất hữu ích để tổng hợp và phân tích các

thông tin thị trường, cho phép người dân minh họa tình hình đang diễn ra trên thị

trường. Theo như điều tra, kênh tiêu thụ sản phẩm của các hộ nuôi ở thôn Mỹ Thủy

khá đơn giản, các hộ nuôi chỉ bán cho các tư thương về mua tại ao. Dưới đây là tình

hình tiêu thụ tôm của các hộ nghiên cứu.

Bảng 2.8. Tình hình tiêu thụ tôm của các hộ nghiên cứu

Chỉ tiêu Số hộ

50 Tổng số hộ

0 Địa điểm bán 1. Tại chợ

0 sản phẩm 2. Tại nhà

50 3. Tại ao

Bán cho ai? 4 1. Người mua gom nhỏ ở địa phương

17 2. Người mua gom lớn trong tỉnh (đầu mối)

8 3. Người mua gom là công ty chế biến

21 4. Người mua gom lớn ngoài tỉnh

(Nguồn số liệu điều tra)

Ta thấy rằng các hộ điều tra đều bán sản phẩm của mình cho tư thương, do phụ

thuộc vào tư thương nên các hộ thường phải theo xu thế giá thị trường, khả năng tự

định giá rất thấp. Sau đây là chuỗi cung sản phẩm tôm ở thôn Mỹ Thủy.

Hộ nuôi tôm

Người mua gom nhỏ ở địa phương

Người mua gom lớn trong tỉnh (đầu mối)

Người mua gom lớn ngoài tỉnh Bán lẻ tôm tại chợ Diên Sanh

Công ty chế biến

Xuất khẩu

Người tiêu dùng (gia đình, nhà hàng, khách sạn

(Nguồn số liệu điều tra)

Sơ đồ 2.1. Chuỗi cung tôm tại thôn Mỹ Thủy

Sản xuất tôm tại thôn Mỹ Thủy được đưa vào thị trường qua 4 kênh chính.

Kênh thứ nhất là từ hộ sản xuất đến người thu gom nhỏ ở địa phương sau đó

được mang ra chợ Diên Sanh và bán cho người têu dùng. Đây là kênh tiêu thụ ngắn

nhất chỉ qua một khâu trung gian là sản phẩm từ hộ sản xuất đã đến tay người tiêu

dùng, nhưng lượng tôm tiêu thụ qua kênh nay thấp chiếm 12 % sản lượng. Do người

thu gom nhỏ ở địa phương chỉ mua một lần khoảng 50 kg hình thức này phù hợp với

các hồ sản lượng ít hoặc đánh tỉa.

Kênh thứ hai là từ hộ sản xuất đến nhà máy chế biến, chủ yếu là công ty

Trường Sơn, công ty Nam Hà Tỉnh, công ty Đà Nẵng. Sau đó sản phẩm tôm được

chế biến và mang đị xuất khẩu ra thị trường nước ngoài. Lượng tôm tiêu thụ qua

kênh này chiếm 16%.

Kênh thứ ba là từ hộ sản xuất đến người thu gom lớn trong tỉnh, chủ yếu là từ

huyện Gio Linh và Cữa Việt; ở đây tôm được phân loại sau đó tôm đến tay người tiêu

dùng qua 3 hướng sau:

Hướng thứ nhất từ người thu gom lớn trong tỉnh đến các nhà hàng, khách sạn

sau đó đến tay người tiêu dùng.

Hướng thứ hai từ người thu gom lớn trong tỉnh đến các công ty chế biến

xuất khẩu.

Hướng thứ ba từ người thu gom lớn trong tỉnh đến các bán buôn tỉnh khác.

Đây là kênh tiêu thụ chính chiếm 37 % sản lượng tôm của thôn.

Kênh thứ tư là từ hộ sản xuất đến người thu gom lớn ngoài tỉnh chủ yếu là ở Hải

Phòng, Huế, Đà Nẵng, rồi đi tiêu thụ, kênh này chiếm 35% sản lượng tôm của thôn.

Qua sơ đồ cho thấy tôm của Mỹ Thủy chủ yếu được tiêu thụ ở ngoài tỉnh, tai các

thành phố lớn lân cận và một phần khá lớn được làm nguyên liệu chế biến xuất khẩu.

Bảng 2.9. Thông tin về một số tư thương mua tôm trong huyện, tỉnh và các tỉnh khác

Yêu cầu Điều Dịch vụ hỗ Tên Yêu cầu Giá Địa chỉ và số về số kiện trợ.(vật chất người thanh điện thoại lượng (1000đ) tư,tín mua lượng toán (tấn) dụng)

Cho nợ Trung Quảng Trị Tiền 0 Tôm sống Đức tiền thức (0982524667) bình mặt Thiên ăn tôm

 2

Thuấn Hải Phòng Tiền Cao Không (0932246158) Cỡ  100 con/kg mặt

 1

Hùng Trung Đà Nẵng Tiền Không Tôm sống (0982449711) bình mặt

Cữa Việt Tiền 0 0 Không Thấp (0986700191) Môi giới mặt

(Nguồn số liệu điều tra)

Khi cần bán, hộ nuôi tôm thường gọi điện tham khảo giá của các hộ đã bán

trước và giá của các tư thương, rồi chọn tư thương trả giá cao để bán. Sau khi thỏa

thuận giá cả nếu cả hai bên đồng ý sẽ tiến hành thu mua, sau khi cân tôm xong người

mua tôm sẽ thanh toán toàn bộ số tiền cho người nuôi tôm. Ngoài ra, trong huyện có

hệ thống mô giới mua bán tôm, giúp các hộ nuôi tôm và các tư thương tìm gặp nhau.

Qua thu thập thông tin trong chuỗi cung tôm ở thôn Mỹ Thũy, tôi nhận thấy

dòng thông tin giữa các thành phần có sự khác nhau rất lớn. Đối với doanh nghiệp chế

biến tôm xuất khẩu, thông tin mà họ có chủ yếu là giá, chất lượng và kích cỡ tôm thị

trường yêu cầu. Đối với người bán buôn lớn thông tin họ nắm được chỉ là giá mua vào

và bán ra. Còn những thông tin về người nuôi họ nắm được rất ít, do vậy muốn mua

được tôm theo yêu cầu, họ phải thông qua các mô giới tại địa phương mới tiếp cận

được người nuôi và khoảng chi phí này họ phải trả.

Người nuôi tôm trong chuỗi là thành phần thu thập thông tin kém nhất. Mọi

thông tin về giá cả, số lượng, chất lượng kích cỡ sản phẩm đều phụ thuộc vào người

bán buôn, họ hoàn toàn không có khả năng tự định giá mà phải tuân theo xu thế thị

trường. Nếu giá thị trường có giá cao thì tốt còn không thị đành phải chấp nhận bán lỗ.

Họ hầu như ít biết được sản phẩm của mình tiêu thụ hư thế ào trên thị trường. Những

thông tin mà người nuôi biết được chỉ là thông tin về giá, họ không hề biết yêu cầu của

thị trường và người tiêu dùng để điều chỉnh quá trình sản xuất của mình sao cho phù

hợp, nâng cao vị thế canh tranh của sản phẩm.

Như vậy, người nuôi là người tiếp cận thông tin kém nhất do vậy họ không có

khả năng phân tích và dự báo xu thế giá cả, chất lượng thị trường yêu cầu…điều này

đã hạn chế việc tiếp cận các cơ hội và vượt qua các khó khăn cản trở của họ.

Từ những phân tích ở trên tôi rút ra nhận xét sau:

Chuỗi cung sản phẩm tôm nuôi ở thôn Mỹ Thủy khá nhiều đối tượng mua.

Sản phẩm muốn đến được với người tiêu dùng phải qua nhiều khâu trung gian.

Các trung gian này chưa thực sự hợp tác với nhau. Người nông dân là người đầu tiên

của kênh nhưng không phải là chủ kênh mà người thu gom làm chủ và quyết định khối

lượng sản phẩm tiêu thụ. Người nuôi tôm chỉ mới sản xuất ra sản phẩm tôm nhưng

không biết sản phẩm đó có được người tiêu dùng chấp nhận không, trong khi đó người

chế biến biết được những thông tin này thì lại không truyền lại cho người nuôi, không

điều chỉnh được người nuôi.

Mức độ cạnh tranh trong chuỗi khá cao do chuỗi cung bao gồm nhiều kênh

phân phối

Tuy nhiên giữa khâu sản xuất và tiêu thụ không có sự cam kết cụ thể nên mối

quan hệ này rất lỏng lẻo. Việc mua bán tôm của người dân và các thu gom chưa có sự

ràng buộc chặt chẽ.

2.2.4. Phân tích SWOT hoạt động sản xuất kinh doanh sản phẩm tôm thẻ chân

trắng của các hộ nghiên cứu

Phân tích SWOT được dùng để phân tích điểm mạnh, điểm yếu của các hoạt

động kinh doanh nông nghiệp tại một khu vực cụ thể cũng như các cơ hội và các mối

đe doạ mà nông dân có thể gặp phải. Mặc dù phân tích thông tin thị trường là cần thiết,

nhưng cũng cần phải xem xét các thông tin liên quan đến điều kiện sản xuất tại địa

phương và các đặc điểm kinh tế xã hội của nông hộ. Phân tích SWOT giúp nông dân

xây dựng chiến lược sản xuất và marketing dựa trên các điểm mạnh và các cơ hội họ

có và thực hiện nhiều hoạt động khác để khắc phục các điểm yếu và giảm thiểu các rủi

ro có thể gặp phải. Nó cũng giúp cho chính quyền địa phương và nhà nước xác định

các lĩnh vực nông dân cần giúp đỡ.

2.2.4.1. Điểm mạnh(Strengths)

- Thôn Mỹ Thủy nằm sát biển và cao hơn mặt nước biển nên rất thuận lợi cho

viêc cấp thoát nước nuôi tôm và ít bị ảnh hưởng của lũ lụt, với đặc tính là các bãi cát,

cồn cát tự nhiên, có tính ổn định rất cao, chi phí đỡ tốn kém trong việc đền bù, giải toả,

di dời; tuổi thọ công trình từ hạ tầng đến sản xuất sẽ không đáng lo ngại, có nguồn

nước biển sạch xa khu dân cư, khu công nghiệp và các vùng sản xuất nông nghiệp, ít

chịu ảnh hưởng từ các chất thải của hoạt động nói trên nên đảm bảo môi trường tốt cho

nuôi trồng thuỷ sản.

- Con tôm thẻ chân trắng có khả năng chịu được độ mặn cao và có thể nuôi

được trong nước mặn. Ở địa phương, người nuôi chủ yếu sử dụng nước biển, không

ảnh hưởng đến nguồn nước ngầm, nước ngọt.

- Nuôi tôm trên cát có những lợi thế cơ bản là : ao được giữ nước bằng vật liệu

chống thấm nên việc xử lý đáy ao sau thu hoạch và trước khi thả giống dễ dàng, triệt

để, giảm thiểu tối đa sự ô nhiễm môi trường nước do phân huỷ các chất thải; Xiphông

đáy trong quá trình chăm sóc tránh được sự lắng đọng các chất hữu cơ trong ao nuôi,

bảo đảm môi trường nước luôn trong sạch; Thu hoạch tôm nuôi trên cát đơn giản và

triệt để hơn ao đất (vì bờ ao không có hang hốc); Có màng chống thấm nên nước

không ngấm sâu vào lòng đất nên thực chất dạng nuôi này đã góp phần làm giảm xói

mòn ven biển, tăng thêm sự chắc chắn cho đới ven bờ. Nuôi tôm trên cát đã làm thay

đổi bộ mặt của một số vùng cát hoang mạc, các ao tôm làm tăng độ ẩm không khí, từ

trồng cây muống biển giữ bờ ao, tiến tới trồng cây lâm nghiệp, phát triển mô hình rừng

- tôm cùng với phát triển khu vực dân sinh kết hợp bảo vệ an ninh quốc phòng.

- Thôn gần các đại lý của các công ty thức ăn, vật tư nông nghiệp có uy tín chất

lượng. Trong thôn đã có hệ thống điện để phục vụ cho sản xuất. Giá thuê lao động phổ

thông ở thôn rẻ hơn ở huyện.

- Thời gian nuôi con tôm thẻ ngắn nhưng năng suất cao, chỉ trong vòng 80 đến

90 ngày là có thể cho sản phẩm đạt tiêu chuẩn thương phẩm loại 90-100 con/kg, đây là

yếu tố quan trọng để người nuôi có điều kiện tăng lên 3-4 vụ/năm.

- Giá tôm thẻ rẻ hơn nhiều so với tôm sú nên phù hợp với túi tiền của nhiều đối

tượng người tiêu dùng, thị trường tiêu thụ lớn.

- Nuôi tôm trên cát được lót bạt cả đáy và xung quanh bờ nên hạn chế được

lượng nước thất thoát; trong quá trình nuôi dùng vi sinh, hầu như không thay nước nên

hạn chế được lây lan dịch bệnh từ nguồn nước.

2.2.4.2. Điểm yếu (Weaknesses)

- Thời tiết, khí hậu khá khắc nghiệt, biên độ nhiệt khá lớn, mùa hè nhiệt độ khá cao khoảng 400C và có gió cát; mùa mưa nhiệt độ lại rất thấp có khi xuống tới 120C, mưa hiều kéo dài, thường có kèm theo bão, gây lũ lụt làm ngập úng, ảnh

hưởng đến bố trí thời vụ và bố trí sản xuất tôm. Một số cơ sở do thiếu kinh nghiệm,

đặt vị trí ao nuôi tôm tại khu vực nhiều gió cát,không có rừng che chắn nên dẫn đến

tình trạng ao nuôi và hệ thống cấp nước bị vùi lấp nhanh. Thời gian sử dụng quá

ngắn so với kinh phí đầu tư.

- Trong quá trình nuôi, nhiều hộ không chú trọng tuân thủ các quy trình kỹ thuật

nuôi tôm nghiêm ngặt mà chỉ nuôi theo kinh nghiệm học được nên tôm chết hàng loạt.

- Thiếu các kỹ sư thủy sản, cán bộ giỏi kỹ thuật nuôi tôm thẻ chân trắng ở địa

phương. Chưa có các trại giống ở địa phương cung cấp giống cho người dân, chất

lượng giống chưa đảm bảo, chi phí vận chuyển giống cao.

- Vào mùa khô, thôn hay bị thiếu và mất điện sản xuất.

- Chưa có công ty bảo hiểm cho người nuôi tôm đến hoạt động.

- Tỷ suất đầu tư cho 1 ha nuôi tôm thẻ trên cát đạt tiêu chuẩn là rất lớn, nhiều hộ

khi thấy các hộ khác trên địa bàn nuôi tôm có hiệu quả nên bắt đầu vay vốn đầu tư làm

ao hồ nuôi tôm nên rơi vào việc đầu tư dàn trải, thiếu đồng bộ do thiếu vốn. Thậm chí

một số hộ dù nuôi tôm thẻ chân trắng gặp rủi ro vẫn cứ tiếp tục nuôi, mà không nuôi

tôm thì biết làm nghề gì để cải thiện cuộc sống gia đình trong khi lượng thủy hải sản

đánh bắt được từ biển đang giảm dần và nợ ngân hàng, nợ hàng xóm láng giềng, nợ thức

ăn nuôi tôm, nợ tiền mua xăng dầu chạy máy sục khí của các đại lý trong vụ tôm trước

biết lấy đâu ra tiền mà trả tiền lãi lẫn tiền vốn. Mặc khác khi mình không nuôi thấy

nhiều người nuôi cạnh diện tích ao hồ nuôi tôm nhà mình nuôi có lãi là lại vay vốn tiếp

tục đầu tư nuôi. Tóm lại các hộ làm nghề nuôi tôm thẻ chân trắng ở thôn cứ nuôi rồi là

không dứt ra, ngay cả khi không đủ nguồn lực, thiếu kiến thức về kỹ thuật nuôi.

- Tính cộng đồng trong các hộ nuôi tôm với nhau chưa cao mà dẫn chứng là khi

một hộ nuôi tôm bị dịch bệnh thì họ cứ ”vô tư” xả thải nguồn nước bị nhiễm bệnh ra

biển và rồi chính những hộ nuôi tôm khác lại hút nguồn nước đó vào hồ để nuôi tôm

nên dịch bệnh lan nhanh.

2.2.4.3. Cơ hội (Opportunities)

- Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang trên đà phục hồi, tôm thẻ chân trắng rất

phù hợp với nhu cầu tiêu dùng của nhiều thị trường cần mua tôm giá rẻ. Ngoài ra,

nhiều người ít ăn ở bên ngoài hơn để tiết kiệm tiền trong thời buổi kinh tế khó khăn và

tôm là thực phẩm phổ biến để chế biến tại nhà.

- Khi dịch bệnh trên gia súc, gia cầm tăng, người tiêu dùng có xu thế chuyển

sang chọn các sản phẩm thủy sản.

- Hiện nay, món ăn chế biến từ tôm rất phong phú và đa dạng nên được nhiều

nhà hàng, khách sạn sử dụng vào thực đơn.

- Tận dụng nguồn đất chưa khai thác hết tiềm năng.

- Thu hút được nguồn vốn đầu tư bên ngoài và hổ trợ kỹ thuật từ nhà nước cũng

như các tổ chức khác.

- Các thị trường châu Á như Trung Quốc, Hàn quốc, Singapore… có triển vọng

nhập khẩu tôm tăng mạnh. Xuất khẩu tôm sang Mỹ và Nhật thời gian tới vẫn được

đánh giá là khá lạc quan , đặc biệt với trường hợp của Mỹ. Nguyên nhân chính là do

những khó khăn về nguồn cung từ phía Mehico và Inđônêxia – 2 nhà cung cấp tôm

lớn truyền thống cho thị trường Mĩ cũng như sản lượng nội địa nước này suy giảm vì

sự cố tràn dầu. Sản lượng tôm tại Mêhicô do dịch bệnh đốm trắng có thể giảm ½.

2.2.4.4. Thách thức (Threats)

- Nguồn cung tôm trong nước ngày càng tăng, nhiều hộ nuôi tôm sú không thành

công trước đây chuyển sang nuôi tôm thẻ. Phát triển tự phát của nuôi tôm thẻ ngoài

quy hoạch do chạy theo lợi nhuận. Việc thống kê dự báo nguồn cung kém, mối liên

kết trong quá trình sản xuất lỏng lẻo, không có sự hỗ trợ lẫn nhau trong khó khăn.

- Người nuôi tôm khó tiếp cận vay vốn sản xuất, đầu tư.

- Vấn nạn bơm tạp chất, bơm thạch rau câu vào tôm thương phẩm để tăng lợi

nhuận của cơ sở kinh doanh thủy sản và sử dụng hoá chất, kháng sinh ở các công đoạn

nuôi trồng và trước chế biến chưa được giải quyết dứt điểm.

- Môi trường nuôi tôm xấu đi, nguy cơ bùng phát dịch bệnh tăng.

- Kể từ đầu năm 2011, giá thành sản xuất của hộ nuôi tôm liên tục tăng, giá tôm

giống tăng 30-50% (tôm thẻ chân trắng của công ty CP từ 60-70 đồng/con, tăng lên 90

đồng/con), giá thức ăn cho tôm, giá điện tăng lên 50%; giá xăng dầu tăng gần 20%, lãi

suất ngân hàng 22-23%, lương lao động tăng từ 10 - 20%,… đây là một cản trở đáng kể

cho phát triển của nghề nuôi tôm trong trung hạn

- Kết quả nuôi tôm lại phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện thời tiết nên rủi ro cao

về thiên tai, dịch bệnh.

- Rào cản thương mại khi xuất khẩu tôm, luật chống án phá giá và yêu cầu về

chất lượng vệ sinh ATTP ngày càng khắt khe, từ vấn đề dư lượng Chloramphenicol,

sau đó là Malachite green, giờ đây đến lượt dư lượng Trifluralin mà Nhật Bản vừa phát

hiện và công bố sẽ kiểm tra 100% lô hàng thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam đang gây

không ít khó khăn cho cả doanh nghiệp xuất khẩu và cả người nuôi.

- Các sản phẩm tôm chế biến của Việt Nam chưa đa dạng, như của Thái Lan

bao phủ các phân khúc thị trường rộng (đã có trên 30 mã tôm Thái Lan được chào bán

riêng tại thị trường tôm NewYork trong khi con số này của Việt Nam chỉ là dưới 10

mã ). Các mã tôm Thái Lan khá phong phú từ tôm vỏ bỏ đầu đông lạnh, tôm thịt rút

gân, tôm thịt chín, tôm thẻ các loại…với nhiều kích cỡ khác nhau, trong khi Việt Nam

chủ yếu tập trung vào dòng tôm sú cỡ lớn và tôm thịt rút gân, với phân khúc thị trường

nhà hàng, khách sạn, phân khúc tiêu dùng cho các hộ gia đình lại chưa được chú ý.

Thực tế con tôm này không phải lợi thế của Việt Nam. Tôm thẻ chân trắng chỉ có thể

nuôi công nghiệp, năng suất cao nhất ở nước ta mới đạt 25 tấn/ha/vụ, trong lúc ở Thái

Lan là 150 tấn/ha/vụ.

Chương 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP

3.1. Định hướng

3.1.1. Định hướng của bộ NN&PTNT

Bộ NN&PTNT sẽ tăng cường chỉ đạo và giao trách nhiệm các viện nghiên cứu

giống tôm rà soát lại việc sản xuất giống; tăng cường quản lý kiểm soát chặt chẽ khâu

nhập giống. Đối với người nuôi tôm thiếu vốn sản xuất, các địa phương cần khảo sát

nắm chắc tình hình báo cáo lên cấp trên, Bộ NN&PTNT sẽ đề nghị Chính phủ, Ngân

hàng có biện pháp hỗ trợ sản xuất. Cần xem con tôm là mặt hàng công nghiệp để có

mức đầu tư tương xứng hơn. Các địa phương cần tranh thủ cả nguồn vốn ODA và

nguồn vốn của Ngân hàng thế giới (WB) đầu tư cho các công trình thủy lợi để làm

thủy lợi cho các vùng nuôi thủy sản. Năm 2011, Bộ sẽ ban hành tiêu chí cho vùng nuôi

và phấn đấu đánh số 50% cơ sở nuôi tôm nhằm thực hiện truy xuất nguồn gốc để

ngành tôm phát triển bền vững hơn. Do vậy, nuôi tôm phải trên cơ sở qui hoạch. Vùng

nuôi TCT sẽ tăng lên nhưng phải đảm bảo kiểm soát được dịch bệnh.

3.1.2. Định hướng của tỉnh Quảng Trị

- Phát triển nuôi trồng thủy sản phải gắn với bảo vệ môi trường sinh thái, bỏa vệ

và tái tạo nguồn lợi thủy sản. Phong chống dịch bệnh cho các đối tượng nuôi mà động

lực thúc đẩy là nuôi công nghịêp và bán công nghiệp.

- Phát triển nuôi trồng thủy sản gắn với phát triển kinh tế xã hội của các vùng,

các địa phương, góp phần chuyển đổi kinh tế nông nghiệp, tạo công ăn việc làm và cải

thiện đời sống cho nhân dân lao động.

- Tăng cường sử dụng hợp lí có hiệu quả các loài mặt nước nhờ tận dụng có

đồng bộ các chính sách và biện pháp quản lí cơ cấu sử dụng mặt nước, đối tượng nuôi

trồng và công nghệ nuôi trông.

- Khuyến khích mọi thành phần kinh tế hợp tác, kinh tế gia đình, doanh nghiệp

nước ngoài đầu tư vào nuôi trồng thủy sản và nâng cao năng suất nuôi trồng tạo ra

nhiều vùng cung cấp nguyên liệu lớn.

- Phát triển công nghệ sinh học rút ngắn khoảng cách về trình độ công nghệ đặc

biệt là công nghệ sản xuất giống, thức ăn và phòng trừ dịch bệnh.

3.2. Giải pháp

3.2.1. Giải pháp dựa trên ưu thế (mạnh) để tận dụng các cơ hội

- Trên cơ sở đặc điểm sinh thái và tiềm năng của vùng, cần quy hoạch tổng thể

diện tích NTTS để nắm cụ thể việc giao đất, xác định quy mô nuôi phù hợp, hạn chế

sản xuất nhỏ lẻ, phát triển các loại hình kinh tế trang trại nuôi tôm. theo hướng đảm

bảo năng suất và hiệu quả kinh tế lâu dài, duy tu bảo vệ rừng phòng hộ.

- Phát triển mở rộng sản xuất tôm, hoàn thiện công nghệ hiện có đồng thời du

nhập thêm những công nghệ mới về giống nuôi, thức ăn, xử lí…Cần tăng cường công

tác tập huấn bồi dưỡng về công nghệ, giống mới, bảo vệ mội trường và phòng trừ dịch

bệnh ở vùng nuôi thâm canh. Giúp người nuôi hiểu rõ các quy luật sinh trưởng và phát

triển của tôm, nắm bắt được các đặc điểm kinh tế kỹ thuật, có kiến thức về cải tạo

hồ,chế độ cho ăn, sử dụng hóa chất…

- Tăng cường vai trò của nhà nước, tận dụng nguồn vốn đầu tư bên ngoài và hổ

trợ kỹ thuật từ nhà nước cũng như các tổ chức khác.

3.2.2. Giải pháp vượt qua các điểm yếu để tận dụng cơ hội

- Tăng cường nghiên cứu, xây dựng lịch thời vụ nuôi phù hợp điều kiện tự nhiên

ở địa phương, tăng khả năng ứng phó có hiệu quả đối với thời tiết bất lợi xảy ra.

- Có chế độ ưu đãi, khuyến khích kỹ sư, cán bộ khuyến ngư giỏi về hướng dẫn

cùng nuôi với người dân.

- Nâng cao tính cộng đồng giữa các hộ nuôi, khi thải nước ra phải báo để các hồ

lân cận không lấy nước vào, phát triển hệ thống thủy lợi.

- Hình thành các tổ hợp trang trại hoặc vùng sản xuất tập trung, để cùng tổ chức

thu mua giống, thức ăn, thương lượng giá nhằm chi phí vận chuyển và khả năng đàm

phán với người mua.

- Phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật, các dịch vụ NTTS nói chung và nuôi tôm nói

riêng. Cần có hệ thống dịch vụ đồng bộ phục vụ cho các hộ nông dân nuôi tôm. Hệ

thống này bao gồm các trại giống có chất lượng cao, kiểm soát được dịch bệnh; xây

dựng các cơ sở chế biến thức ăn đảm bảo được tiêu chuẩn kỹ thuật và giá cả hợp lý.

3.2.3. Giải pháp dựa trên ưu thế (mạnh) để tránh các nguy cơ

- Nâng cao trình độ quản lý các nguồn lực đầu vào, như cho ăn phù hợp không

thừa không thiếu, sử dụng các chế phẩm sinh học mới thay cho thuốc bảo vệ thực

vât… nhằm làm giảm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm.

- Khuyến khích xây dựng các vùng nuôi tập trung phục vụ xuất khẩu.

- Các cơ quan quản lý và các doanh nghiệp cần đẩy mạnh công tác kiểm tra an

toàn vệ sinh chất lượng từ khâu nuôi trồng đên thành phẩm. Nghiêm cấm sử dụng các

hóa chất phụ gia trong danh sách không được dùng.

- Tăng cường công tác thông tin thị trường, người dân cần chủ động tiếp cận

thông tin truyền thông đại chúng như chương trình “bạn nhà nông” hay tạp chí nông

nghiệp…Thường xuyên trao đổi thông tin với các người thu mua như số lượng, chất

lượng sản phẩm , giá cả sản phẩm. Để từ đó người nông dân có thể điều chỉnh quá

trình sản xuất đáp ứng tối đa nhu cầu người tiêu dùng.

3.2.4. Giải pháp vượt qua (hoặc hạn chế) các điểm yếu để tránh các nguy cơ

- Cần tăng cường hợp tác, liên doanh, liên kết giữa các hộ nuôi tôm với các cơ

quan nghiên cứu khoa học và các cơ sở thu mua, chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Thành

lập các hội nghề để mở rộng qui mô, tăng khả năng đầu tư và tiêu thụ sản phẩm. Bên

cạnh đó sự gắn kết với người nuôi còn giúp doanh nghiệp luôn cón nguồn nguyên liêu

sạch để sản phẩm đảm bảo tiêu chuẩn và để giảm chi phí trung gian, tăng lợi nhuận

cho người nuôi.

- Tổ chức các lớp tập huấn về kỹ thuật nuôi tôm, kỹ năng tiếp cận thị trường và

các dịch vụ kinh doanh khác cho các nông hộ. Thiết lập tổ tư vấn về kỹ thuật phòng

trừ dịch bệnh từ tuyến xã; kiểm soát được giống, nhất là giống nhập từ các địa phương

khác đến. In ấn và ban hành các tài liệu hướng dẫn kỹ thuật, tổ chức các đợt tham

quan, hội nghị để chia sẻ kinh nghiệm nuôi tôm. Hỗ trợ việc cung cấp thức ăn công

nghiệp, đẩy mạnh tuyên truyền hạn chế sử dụng thức ăn tươi. Tạo cơ chế quản lý phù

hợp và nâng cao năng lực cán bộ chuyên trách.

- Thực hiện kiểm dịch con giống của nhà sản xuất bằng cảm quan (độ đồng đều

cao; màu sắc tươi sáng, khỏe mạnh; đường thức ăn (đường ruột) đầy và rõ; nguồn gốc

giống phải rõ ràng), gây sốc (S‰, Formol) và máy PCR, trước khi thả. Việc kiểm tra

bệnh trên tôm giống bằng phương pháp PCR để loại trừ được các lô tôm giống mang

mầm bệnh virus nguy hiểm mà có thể phát sinh thành dịch.

- Điều không kém phần quan trọng là phương pháp vận chuyển đảm bảo sức

khỏe cho đàn tôm giống, khi về đến nơi tôm không bị hao nhiều, không bị yếu và mật

độ thả phải tính toán cho phù hợp để tỷ lệ sống đạt 25-30con/m2 ao nuôi công nghiệp

- Khuyến khích các công ty bảo hiểm nuôi trồng thủy sản về hoạt động tại địa

phương chia sẽ bớt rủi ro với người nuôi.

Phần III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

- Qua quá trình nghiên cứu đề tài “Phân tích thông tin thị trường đối với sản

phẩm tôm thẻ chân trắng của các hộ nuôi tôm ở thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải

Lăng, Tỉnh Quảng Trị”, tôi rút ra một số kết luận sau:

- Hiện nay phong trào phát triển nuôi tôm thẻ rất cao, đối tượng này phù hợp

với điều kiện tự nhiên của thôn, thời gian nuôi ngắn có thể 3 vụ và cho năng suất cao.

- Năm 2010, được đánh giá là năm có thu nhập từ tôm cao nhất trong mấy năm

gần đây, tôm vừa được mùa vừa được giá nên nhiều hộ gia đình thu được lãi cao, số hộ

thua lỗ giảm đi nhiều so với những năm trước.

- Hầu hết các hộ ở thôn nuôi tôm theo hình thức thâm canh, kinh nghiệm nuôi

tôm mà các hộ có được chủ yếu qua số năm nuôi và qua các buổi tập huấn kỹ thuật. Các

hộ đã áp dụng được nhiều tiến bộ khoa học máy móc vào trong hoạt động sản xuất.

- Nghề nuôi tôm tiềm ẩn nhiều rủi ro như dịch bệnh, được mùa mất giá. Do vậy

người nuôi tôm phải biết sử dụng hợp lý các yếu tố đầu vào, phải có trình độ kỹ thuật

nhất định và phải thường xuyên nắm bắt các thông tin thị trường. Cần có giải pháp

chia sẽ bớt rủi ro của hộ nuôi tôm với các thành phần khác.

- Các yếu tố đầu vào còn hạn chế, đặc biệt là nguồn giống phục vụ cho việc

nuôi tôm còn thiếu, các hộ phải nhập giống từ tỉnh khác nên khó kiểm soát chất lượng

và dich bệnh và thiếu kỹ sư nuôi trồng thủy sản tại địa phương.

- Tình hình tiêu thụ tôm ở thôn còn nhiều hạn chế, việc thực hiện tiếp cận thông

tin của các hộ nuôi tôm còn ít.

- Qua phân tích xu thế giá, giá tôm đang tăng và sẽ tiếp tục tăng trong thời gian

tới, nên người nuôi tôm thẻ vẫn thu lợi cao bất chấp chi phí đầu vào liên tục tăng. Tuy

nhiên trong dài hạn, giá tôm cá có thể giảm do cân đối cung cầu thị trường. Do đó, để

nuôi tôm thẻ có hiệu quả và bền vững, bà con phải chú ý chất lượng tôm giống, làm tốt

công tác cải tạo ao nuôi, nuôi thưa theo quy trình sinh học, không sử dụng hoá chất,

kháng sinh. Bên cạnh đó, bà con cũng cần phải trang bị kiến thức khoa học, kỹ thuật

để giảm chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận.

2. Kiến nghị

2.1. Đối với Nhà nước

- Để hỗ trợ bà con nông dân, đề nghị Nhà nước đặc biệt quan tâm cơ chế bình

ổn giá áp dụng với các doanh nghiệp sản xuất thức ăn thuỷ sản trong bối cảnh giá mặt

hàng này liên tục biến động, giúp người nuôi hạ giá thành sản xuất.

- Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ vốn sản xuất cho nông dân; hỗ trợ doanh

nghiệp mở rộng thị trường tiêu thụ, quảng bá hình ảnh thủy sản Việt Nam đến bạn bè

thế giới.Nhà nước cần có chính sách về thị trường linh hoạt, xây dựng mối quan hệ

ngoại giao tốt nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất ngày càng tốt hơn.

Đồnng thời phải tháo gỡ những khó khăn, vướng mắt để khôi phục các thị trường như

thị trường Nhật, Mỹ, EU. Đây là thị trường tiềm năng nhu cầu xuất khẩu lớn và chúng

ta xuất thị trường này những sản phẩm thủy sản nhưng đồng thời chúng ta cũng nhập

khẩu từ các thị trường này về công nghệ, trình độ khoa học kỹ thuật và kinh nghiệm

sản xuất…Nhà nước cần có quy định giá sàn đối với tôm, để bảo vệ quyền lợi của

người nuôi, tránh tình trạng được mùa mất giá, thu hoạch không đủ bù đáp chi phí.

- Nhà nước phải tập trung tối đa cho việc sản xuất con tôm giống. Biện pháp

cứng rắn trước nhất tập trung vào khâu kiểm tra con giống và kiểm tra dịch bệnh. Nếu

tôm không đủ kích cỡ hoặc mang mầm bệnh, phải lập tức bị tịch thu, hủy bỏ, người vi

phạm phải bị xử lý theo luật định một cách nghiêm khắc. Đặc biệt là tôm ngoại nhập,

không rõ nguồn gốc hoặc có nguồn gốc, xuất xứ nhưng bị pha trộn, lồng ghép, tôm

chưa xòe đuôi, mở mắt phải cấm lưu hành triệt để trên thị trường để ngư dân không bị

lừa, giúp cho kết quả nuôi trồng tốt hơn. Cần biểu dương, duy trì và phát triển các trại

sản xuất tôm giống chất lượng cao; đồng thời tiến hành kiểm tra và xử lý tận gốc các

trại sản xuất tôm chạy theo số lượng (cho tôm đẻ quá nhiều lần). Bộ NN&PTNT nên

quy định trong sản xuất giống phải áp dụng những tiêu chuẩn như VietGAP để làm

cơ sở pháp lý cho việc quản lý và chế tài hoạt động sản xuất giống, khắc phục

tình trạng các cơ sở mỗi nơi làm một kiểu như hiện nay

- Ngoài ra cần quan tâm công tác di truyền và chọn giống. Các nhà nghiên cứu

về di truyền và chọn giống nên tiếp cận vấn đề này và tham gia nghiên cứu phát triển

giống tôm. Điều này sẽ mở ra một tương lai tươi sáng cho ngành công nghiệp nuôi

tôm. Nhà nước nên dành kinh phí thỏa đáng cho việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán

bộ khoa học - kỹ thuật từ tỉnh đến xã, thôn; xem đây là yếu tố quyết định sự thành bại

của nền kinh tế địa phương.

2.2. Đối với tỉnh Quảng Trị

- Có chính sách ưu đãi cho các nhà đầu tư, đặc biệt là các dự án đầu tư chế biến

thủy sản nhằm phát triển ngành chế biến thủy sản của tỉnh. Có chương trình nghiên

cứu toàn diện và nuôi trồng thủy sản cho từng đối tượng củ thể như tôm .

- Xây dựng cơ sở hạ tầng thuận lợi cho hoạt động sản xuất như tiêu thụ các sản

phẩm của các dự án được phê duyệt của Trung ương trên địa bàn tỉnh.

- Xây dựng những chính sách cụ thể đầu tư cho công tác nghiên cứu khoa học,

gắn kết nhà khoa học, nhà nông và nhà doanh nghiệp đem lại sự thống nhất và đáp ứng

những nguyện vọng một cách kịp thời, hiệu quả.

- Thường xuyên điều động cán bộ kỹ thuật về địa bàn nuôi tôm để kịp thời nắm

bắt tình hình, tránh trường hợp “nước đến chân mới nhảy”.

- Đặc biệt tỉnh cũng nên tạo thương hiệu, củng cố thương hiệu cho tôm nuôi

trong tỉnh để tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.

- Cán bộ xã nên thường xuyên tiếp cận giúp đỡ bà con hơn, mở các lớp tập huấn

vào đầu vụ và tổng kết kinh nghiệm vào cuối vụ. Trung tâm Khuyến nông, ngư tỉnh và

Phòng Nông nghiệp phát triển nông thôn huyện hỗ trợ hướng dẫn kỷ thuật, qui trình

nuôi, hướng dẫn chọn giống đảm bảo. Định kỳ hàng tuần cán bộ kỹ thuật hướng dẫn

người dân xử lý môi trường nước, phòng ngừa dịch bệnh và chăm sóc tôm.

- Bên cạnh đó, tỉnh cần đầu tư kinh phí để xây dựng đường điện để giúp người

dân giảm chi phí trong quá trình nuôi.

- Quy hoạch và hoàn chỉnh kết cấu hạ tầng tại các vùng nuôi, đặc biệt là các hệ

thống cung cấp nước, hệ thống thoát nước, xử lý nước thải… để ngăn chặn tình trạng

thải trực tiếp ra môi trường, làm ô nhiễm và phát sinh dịch bệnh.

- Các cơ quan chuyên môn cần tăng cường kiểm tra chất lượng giống, nắm chắc

tình hình nuôi để kịp thời khoanh vùng xử lý dịch bệnh, tránh lây lan.

2.3. Đối với hộ nuôi tôm

- Lựa chọn hình thức nuôi tôm phù hợp với điều kiện kinh tế của gia đình cũng

như trình độ hiểu biết kỹ thuật.

- Phải nuôi thả đúng kỹ thuật về mật độ tùy theo điều kiện ao nuôi là lót bạt hay

không lót bạt để thả nuôi với mật độ thích hợp. Đối với ao nuôi trên cát nuôi có thể thả

nuôi với mật độ 120 con/m2, đối với các ao ven sông lót bạt thì mật độ thả nuôi

khoảng 50 - 70 con/m2, còn đối với ao đất hoàn toàn từ 30 - 40 con/m2. Khi thả giống,

người nuôi cần lưu ý không nên thả vào những ngày nhiệt độ xuống quá thấp, trời rét

vì nước trong ao quá lạnh làm cho cá giống bị chết nhiều, nước trong ao phải đảm bảo

có độ sâu 1,8 m trở lên.

- Kiểm tra định kỳ tôm nuôi bằng phương pháp PCR. Trong quá trình nuôi

tôm, các hộ nuôi tôm nếu quan tâm trong công tác xét nghiệm tôm nuôi bằng phương

pháp xét nghiệm PCR thì sẽ thành công.

- Thành lập các hội những người nuôi tôm, câu lạc bộ nuôi tôm cộng đồng được

tiến hành với hình thức hợp tác, liên kết cùng có lợi giữa các hộ nuôi tôm có diện tích

canh tác liền kề nhau. nhằm tăng cường quản lý dịch bệnh, hạ giá thành, để học hỏi,

giúp đỡ lẫn nhau trong nuôi thả cũng như tìm nơi tiêu thụ để tránh tư thương ép giá.

- Thường xuyên học hỏi, tiếp cận khoa học, kỹ thuật, công nghệ, đồng thời quan

tâm công tác tập huấn, hội thảo đầu bờ để người dân có điều kiện tiếp cận, cập nhật

kiến thức.

- Người nuôi nên áp dụng quy trình thực hành nuôi tốt GAP, SQF và sử dụng

chế phẩm sinh học để hạn chế sử dụng kháng sinh trong phòng trị bệnh cho tôm nuôi

để đảm bảo yêu cầu về chất lượng sản phẩm ngày càng cao, nhất là an toàn vệ sinh và

các “hàng rào kỹ thuật, thương mại”, các chính sách bảo hộ mậu dịch của các thị

trường tôm lớn trên Kiểm tra và điều chỉnh quy hoạch phát triển nuôi trồng thủy sản

để từ đó có các chương trình đầu tư hợp lý nhằm mang lại hiệu quả tốt hơn.

- Thời vụ nuôi tôm thẻ chân trắng là quanh năm, nhưng nông dân cần chú ý phải

có thời gian phơi ao diệt tạp sau khi thu hoạch rồi mới thả nuôi vụ tiếp. Thời điểm tôm

thẻ chân trắng có giá cao nhất trong năm là khoảng từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau,

nông dân cần điều chỉnh thời vụ và tăng cường đầu tư sao cho vào thời điểm trên có

sản lượng thu hoạch nhiều để đạt hiệu quả kinh tế cao nhất.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Nguyễn Thị Song An (2001), Quản trị nông trại, Đại học quốc gia Tp. Hồ Chí Minh.

2. PGS.TS. Hoàn Hữu Hòa (2001), Phân tích số liệu thống kê, đại học Kinh Tế, Huế.

3. PQS.TS Phùng Thị Hồng Hà (2010), Giáo trình quản trị doanh nghiệp nông nghiệp,

đại học Kinh Tế, Huế.

4. Nguyễn Quang Phục (2009), Giáo trình nguyên lý phát triển nông thôn, đại học

Kinh Tế, Huế.

5. ThS. Lê Thị Hồng Phượng (2010), Bài giảng khuyến nông, đại học Nông Lâm, Huế.

6. Mai Lệ Quyên (2009), Giáo trình các phương pháp nghiên cứu nông thôn, đại học

Kinh Tế, Huế.

7. Lê Thị Hoa Sen (2009), Bài giảng khuyến nông, đại học Nông Lâm, Huế.

8. Cao Ngọc Tú (2010), Hiệu quả nuôi tôm trên cát ở huyện Bố Trạch, Huế.

9. Lê Xuân Tùng (2010), Tiêu thụ tôm trên địa bàn tỉnh Hà Tỉnh, Huế.

10. TS. Bùi Đức Tín (2009), Bài giảng Kinh tế nông hộ và trang trại, đại học Kinh Tế,

Huế.

11. Ngô Thị Kim Yến (2006), Cải thiện tiếp cận thông tin thị trường và nắm bắt các

cơ hội thị trường.

12. Ngô Thị Kim Yến (2006), Tài liệu hướng dẫn khuyến nông theo định hướng thị

trường.

www.agro.gov.vn Một số trang thông tin điện tử:

www.helvetas.ch http://www.thuysanvietnam.com.vn

http://agriviet.com http://www.bacsitom-trucanh.com.vn

www.fistenet.gov.vn http://www.baomoi.com

www.vasep.com.vn http://www.baocongthuong.com.vn

www.agromonitor.vn http://www.thiennhien.net

www.vietlinh.com.vn

PHỤ LỤC

MẪU THU THẬP THÔNG TIN HỘ NUÔI TÔM

Người phỏng vấn:………………………………Ngày……/……/……………

I. THÔNG TIN VỀ NGƯỜI ĐƯỢC PHỎNG VẤN. 1.1 Tên người được phỏng vấn:…………………………………………….. 1.2 Địa chỉ: ………………………………………………………………..... 1.3 Năm bắt đầu nuôi tôm:…………………………………………………..

II. THÔNG TIN VỀ NGUỒN LỰC CƠ BẢN CỦA HỘ. 2.1 Số nhân khẩu lao động nuôi tôm trong hộ

1 Nhân khẩu

2, Lao động nuôi tôm

3 Kinh nghiệm nuôi tôm (người) (lao động) (năm)

2.2 Diện tích đất đai mặt nước:……………………………………………… Trong đó diện tích nuôi tôm:…………………………………… (ha/hộ)

Vụ 1 Vụ 2 Ao thuê mướn Ao gia đình xây dựng

2.3 Đầu tư xây dựng cơ bản và phương tiện dụng cụ nuôi tôm.

Giá trị khi mua Loại TLSX Đơn vị Số lượng (1000đ/đơn vị)

cái 1. Bạc nilon

cái 2. Máy nổ

cái 3. Mô tơ điện 3 pha

cái 4. Máy bơm

cái 5. Giàn sục khí

6. Ống bơm nước ống/4mét

cái 7. Vó cho ăn

cái 8. Hệ thống vớt bọt

cái 9. Máy đo độ mặn, pH

10. TLSX khác

2.4 Nguồn vốn của hộ.

Ghi chú Nguồn vốn Số lượng (1000.đ) Lãi suất

Tự có

Vay ngân hàng

Bà con, bạn bè

Tư nhân

Vay từ nguồn khác

III. TÌNH HÌNH NUÔI TÔM CỦA CÁC HỘ NGHIÊN CỨU NĂM 2010

Vụ 1.

Diện tích nuôi (m2)………………………

Thời gian nuôi: từ………………………….đến……………………………

Chi phí đầu tư các đầu vào nuôi tôm

Giá trị (1000đ) Chỉ tiêu

Tổng chi phí sản xuất

2. Chi phí trung gian  Chuẩn bị ao  Giống  Thức ăn  Phòng chữa bệnh  Thuê lao động  Chi phí xăng dầu  Chi phí điện  Chi phí khác

2. Chi phí tài chính

3. Thuế, Phí, Lệ phí

4. Khấu hao TSCĐ

5. Chi Phí công lao động gia đình

Kết quả vụ 1 Tổng sản lượng…………………………………………………………….

Sản lượng (kg) Giá bán (1000đ/kg) Thành tiền (1000)

Loai ……con/kg Loai ……con/kg Loai ……con/kg

Lợi nhuận gộp:………………………………………………….. Vụ 2.

Diện tích nuôi (m2)………………………………

Thời gian nuôi: từ………………………….đến…………………………

Chi phí đầu tư các đầu vào nuôi tôm

Giá trị (1000đ) Chỉ tiêu

Tổng chi phí sản xuất

3. Chi phí trung gian  Chuẩn bị ao  Giống  Thức ăn  Phòng chữa bệnh  Thuê lao động  Chi phí xăng dầu  Chi phí điện  Chi phí khác

2. Chi phí tài chính

3. Thuế, Phí, Lệ phí

4. Khấu hao TSCĐ

III

5. Chi Phí công lao động gia đình

Kết quả vụ 2 Tổng sản lượng…………………………………………………………….

Sản lượng (kg) Giá bán (1000đ/kg) Thành tiền (1000)

Loai ……con/kg Loai ……con/kg Loai ……con/kg

Lợi nhuận gộp:…………………………………………………..

IV. THÔNG TIN VỀ VẬT TƯ ĐẦU VÀO.

1. Người cung Giống

Ghi chú Địa chỉ Loại Chất lượng Giá (1000đ) Điều kiện đi kèm Tên người cung cấp

2. Người cung cấp thức ăn, phân bón, thuốc phòng dịch bệnh và vật tư khác.

Ghi chú Địa chỉ Điều kiện đi kèm Người cung cấp Loại vật tư Chất lượng Giá (1000đ)

Nhận xét của chủ hộ nuôi tôm về nguồn cung vật tư đầu vào.

…………………………………………………………………………………………

+ Số lượng các nhà cung ứng: ít hay nhiều? ...............ít……..nhiều

+ Vật tư thay thế có sẵn hay không?…………… có………….không

+ Số lượng vật tư hộ mua vào chiếm tỉ trọng lớn hay nhỏ trong sản lượng của nhà cung

cấp?…………………lớn…………………nhỏ

+ Các vật tư của nhà cung ứng có tính khác biệt không? Có ảnh hưởng đến chất lượng

hay sản lượng tôm thu được không?

+ Nếu thay đổi người cung cấp vật tư có phải mất chi phí thay đổi không? Nếu có

khoảng bao nhiêu?..........................................................

+ Những khó khăn gặp phải khi thu mua vật tư đầu vào?

………………………………………………………………………………..

V. THÔNG TIN VỀ XU THẾ GIÁ TÔM THẺ CHÂN TRẮNG

Cỡ……………con/kg Đơn vị 1000đ.

2008 2009 2010 …………

Tháng 1

Tháng 2

Tháng 3

Tháng 4

Tháng 5

Tháng 6

Tháng 7

Tháng 8

Tháng 9

Tháng 10

Tháng 11

Tháng 12

Ghi chú

Lý do thay đổi giá............................................................................................................ ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… Các yếu tố cung và cầu nào dẫn tới xu thế giá như vậy? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… Những điều kiện này sẽ giữ nguyên hay có thể thay đổi trong những năm tới không? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… Giá mua vào tại các thị trường khác nhau?………................................…………….. ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… Sự khác biệt về giá giữa các mùa trong năm có lớn không? Những yếu tố cung và cầu nào ảnh hưởng tới sự thay đổi này?.. ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… Quyết định về lịch thời vụ sản xuất? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… VI. Thông tin về người mua tôm.

Tên người mua Số lượng Loại tôm Giá (1000đ) Địa điểm mua Địa chỉ Điều kiện thanh toán Yêu càu chất lượng Dịch vụ hỗ trợ.(v tư,tín dụng)

Nhận xét của chủ hộ nuôi tôm về người mua tôm: ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... Số lượng người thu mua tôm là ……... ít hay……….. nhiều? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... Khách hàng mua một khối lượng …lớn hay… nhỏ? và …tập trung hay không? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... Người mua có đầy đủ thông tin hay không?

........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... VII. NHẬN XÉT CHUNG CỦA HỘ NUÔI TÔM VỀ HOẠT ĐỘNG NUÔI TÔM TẠI ĐIẠ PHƯƠNG:

1. Điểm mạnh

- Hộ làm tốt được cái gì?..............................................................................

................................................................................................................................ - Các nguồn lực hộ có là gì?..................

................................................................................................................................ - Hộ có gì đặc biệt nhất hoặc nguồn lực rẻ nhất?....................

................................................................................................................................ - Những điểm gì của hộ được người khác coi là điểm mạnh?.......................

................................................................................................................................

2. Điểm yếu:

- Hộ có thể cải thiện được những gì?.............................

................................................................................................................................ - Những điều hộ làm chưa tốt?............................

................................................................................................................................ - Hộ nên tránh những gì?...............................

VII

................................................................................................................................

3. Cơ hội:

- Những điểm mạnh của hộ có tạo ra cơ hội gì không?..................................

................................................................................................................................ - Có thể tận dụng các cơ hội mới để khắc phục các khó khăn hiện tại

không?..........

................................................................................................................................ - Có xu thế nào tạo ra các cơ hội tốt không?...................

................................................................................................................................

4. Thách thức:

- Các điểm yếu của hộ có tạo ra mối đe dọa nào không?................

................................................................................................................................ - Các xu thế công nghệ, cung, cầu và chính sách có đe dọa tới sức canh tranh

của hộ ở địa phương không?.......

................................................................................................................................

VIII. Thông tin về môi trường bên ngoài.

1. Sự cạnh tranh với các hộ nuôi tôm khác (vùng khác)

+ Nguy cơ xâm nhập của các hộ nuôi tôm tiềm ẩn:

- Khi nuôi với quy mô lớn chi phí có giảm không?

................................................................................................................................

- Sự khác biệt của tôm nuôi ở địa phương và vùng khác không?

................................................................................................................................

- Người mua tôm có phải tốn chi phí khi thay đổi mua vật tư đầu vào từ người

này sang mua người khác không?

................................................................................................................................

- Khả năng tiếp cận với kênh phân phối của hộ nuôi tôm?.........

+ Các hộ nuôi tôm hiện tại ở địa phương khác:

VIII

- Lượng cung so với lượng cầu như thế nào? ……………………..

- Các hộ nuôi tôm khác đặt cược vào sự thành công của việc nuôi tôm cao hay

thấp?

................................................................................................................................

- Chi phí rút lui, thanh lý hồ nuôi tôm một lần với chi phí đầu tư ban đầu cao

hay thấp ?

................................................................................................................................

2 Các yếu tố môi trường vĩ mô ảnh hưởng đến việc nuôi tôm

Yếu tố kinh tế…………………………………………………………………….

................................................................................................................................

Yếu tố xã hội…………………………………………………………………

................................................................................................................................

Yếu tố môi trường sinh thái………………………………………………….

................................................................................................................................

Yếu tố công nghệ………………………………………………………………

................................................................................................................................

Yếu tố chính trị và pháp luật………………………………………....................

................................................................................................................................

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

ĐỘC LẬP – TỰ DO – HẠNH PHÚC ------------------------------------

BẢN TỰ KIỂM ĐIỂM

Kính gửi: - Trường Đại Học Kinh Tế Huế.

- Ban chủ nhiêm khoa Kinh tế và Phát triển.

Tôi tên là: Võ Thị Quốc Mỹ Sinh viên lớp: K41- KDNN. Trong thời gian thực tập tại phòng NN&PTNT xã Hải An, huyện.Hải Lăng, tỉnh

quảng Trị.

Tôi nhận thấy: - Bản thân đã tuân thủ nghiêm túc những quy định do nhà trường đặt ra đối với sinh viên thực tập cuối khóa cũng như các nội quy tại đơn vị thực tập. - Đảm bảo đúng tiến độ thực hiện khóa luận tốt nghiệp mà Nhà trường và

giáo viên hướng dẫn đã đề ra.

- Chủ động tìm kiếm tài liệu, thông tin phục vụ cho quá trình thực tập cũng

như việc hoàn thành khóa luận tốt nghiệp.

- Tích lũy được nhiều kiến thức, kinh nghiệm hữu ích về mặt thực tiễn tại địa

bàn thực tập nhằm nâng cao hiểu biết.

Mặc dù vậy, do thời gian thực tập ngắn, kiến thức thực tiễn cũng như nhận thức của bản thân còn nhiều hạn chế. Nên không tránh khỏi những thiếu sót trong quá trình thực tập cũng như tiến hành thực hiện khóa luận tốt nghiệp.

Huế, tháng 5 năm 2011. Sinh Viên

Võ Thị Quốc Mỹ