PHƯƠNG PHÁP DẠY BÉ
TẬP NÓI THEO
TỪNG THÁNG TUỔI
Thật hạnh phúc biết bao khi nghe con bập bẹ những tiếng đầu đời. Những tiếng
gọi cha, gọi mẹ còn non nớt. Để giúp con nói tốt bố mẹ cần dạy bé tập nói ngay
từ khi còn nhỏ. Và dưới đây là một vài gợi ý cho các bậc phụ huynh.
Từ rất sớm trong thai kỳ, bé đã có thể nghe được tiếng tim mẹ đập. Không lâu
sau đó, cùng với thính giác phát triển hơn, thai nhi đã có thể nhận ra giọng nói
của mẹ và ghi nhớ được những giọng nói, giai điệu bài hát và những bản nhạc,
những mẩu chuyện quen thuộc mà mẹ thường đọc trong quá trình thai giáo.
Chính nhờ điều này, bé có thể phân biệt nhiều kiểu giọng nói ngay khi mới chào
đời.
Vì vậy, ngay từ trong bụng mẹ, người ta đã khuyên mẹ nên nói chuyện nhiều với
bé, cho bé nghe nhạc, thậm chí đọc chuyện cho bé nghe. Thế nên, việc dạy bé
tập nói ngay khi chào đời là việc làm hết sức bình thường.
1/ Từ lúc sinh ra đến 3 tháng tuổi
Ngôn ngữ giao tiếp của bé lúc này chính là tiếng khóc. Người mẹ có thể dựa vào
tiếng khóc để biết bé đang cần gì, bé muốn gì để đáp ứng cho con.
Tùy theo tính cách từng bé thì tiếng khóc cũng khác nhau, lúc này người mẹ
chính là người hiểu bé nhất. Bé khóc có thể do đói, do tã ướt, do đòi bế.
Khi bé lớn hơn chút xíu, bé có thể phát ra nhiều âm thanh ngộ nghĩnh khác, như
ô, a… bé có thể thở dài, bé bắt đầu nhận thức âm thanh được phát ra như thế
nào… Những bước đầu tiên để dạy bé tập nói sẽ bao gồm:
Hát cho bé nghe.
Nói chuyện với bé càng nhiều càng tốt.
Dành cho bé những khoảng thời gian yên lặng: Điều này giúp tạo cho bé
khoảng không để tự tạo ra những âm thanh của riêng mình.
2/ Từ 4-6 tháng tuổi
Giai đoạn này, trẻ bắt đầu bập bẹ, bé phát ra những âm thanh như baba, ma ma,
ya ya, đa đa… Bé có thể phản ứng khi mọi người gọi tên mình, thường lúc này
bé được 6 tháng tuổi.
Lúc này bé rất muốn hóng chuyện, bé cố gắng hết sức để phát ra tiếng để giao
tiếp với mọi người. Bé cố gắng sử dụng lưỡi, răng, vòm miệng và thanh quản
của mình để phát ra tiếng.
Những bước để dạy bé tập nói trong giai đoạn này bao gồm:
Giao tiếp bằng mắt: Bế bé, dịu dàng nhìn vào mắt bé và trò chuyện về bất
cứ chủ đề gì bạn muốn.
Mỉm cười với bé khi đang nói chuyện.
Bắt chước lại tiếng bập bẹ ê a của bé.
Khuyến khích bé bắt chước âm thanh của bố mẹ bằng cách lặp đi lặp lại
cho bé nghe và làm theo.
3/ Từ 7-12 tháng tuổi
Ở tháng này bé bắt đầu bập bẹ theo âm thanh mà bé nghe được và cố gắng bắt
chước. Vì vậy, ở giai đoạn này mẹ đọc sách hoặc kể chuyện hay nói chuyện
nhiều với con giúp con phát triển khả năng ngôn ngữ của mình. Những bước để
dạy bé tập nói trong giai đoạn này bao gồm:
Chơi cùng bé những trò chơi đơn giản kết hợp đọc thơ/ đồng dao có vần
điệu. Ú òa chính là một trong những lựa chọn tuyệt vời cho giai đoạn này.
Chơi trò soi gương: Chỉ vào bé và bóng mẹ trong gương và giới thiệu cho
bé tên của mình và tên mẹ.
Chơi trò giới thiệu tên đồ vật, con vật trong nhà.
4/ Từ 13-18 tháng tuổi
Lúc này bé đã biết nói một hay nhiều từ ngữ ghép lại thành câu với mọ i người
xung quanh. Bé đã biết ý nghĩa của từ ngữ và thậm chí có bé đã biết dùng từ
chính xác trong các tình huống và biết lên xuống giọng tùy vào ngữ cảnh.
Những bước để dạy bé tập nói trong giai đoạn này bao gồm:
Tập ngôn ngữ cử chỉ: Chẳng hạn, khi mẹ không muốn bé làm gì, hãy nói
“không không” kèm theo lắc lắc đầu hoặc lắc bàn tay. Khi mẹ nói “bai bai” hãy
kèm theo vẫy bàn tay để giúp bé học các ngữ nghĩa đi cùng cử chỉ.
Dạy bé các từ đơn: Những từ đầu tiên mà con nói thường là danh từ chỉ
người, con vật, đồ vật mà bé thường tiếp xúc như ba, mẹ, bà, ghế, bàn, chó, gà,
hoa, sữa…
Dạy bé các từ chỉ trạng thái: Bé có thể học được thế nào là đau, ngứa,
nóng, lạnh…
Dạy bé về màu sắc: Ở lứa tuổi từ 18 tháng, mẹ có thể chỉ cho bé về sự
khác nhau của màu sắc.
Dạy bé về các bộ phận cơ thể: Đây là lứa tuổi bé tự khám phá bản thân rất
nhiều. Mẹ có thể dạy con phân biệt đầu, mắt, cổ, mũi, miệng…
5/ Từ 19-24 tháng tuổi
Lúc này vốn từ vừng của bé đã nhiều lên, bé có thể nói khoảng 50 từ, khả năng
hiểu ngôn ngữ của bé cũng phát triển. Lúc này, bé thường lắng nghe, chú ý để
học hỏi từ mới mỗi ngày từ những người xung quanh.
Giai đoạn này, bé đã biết nói cụm từ gồm hai, ba từ như ba ơi, mẹ ơi, cô ơi…
Tuy nhiên lúc này, bé chưa biết sắp xếp từ cho đúng như “mẹ ẵm ơi” thay vì
“mẹ ơi ẵm”, vì vậy, mẹ cần dạy bé chỉnh sửa cho đúng. Những bước dạy bé tập
nói thích hợp cho giai đoạn này:
Dạy bé về các hoạt động: Tuổi này, bé thích bắt chước các hoạt động của
bố mẹ và thích “giúp đỡ”. Mẹ có thể phân cho bé một số nhiệm vụ nhỏ như “cất
đồ chơi”, tự “uống nước”, tự “măm măm”. Mỗi khi chỉ cho bé một hoạt động
nào, bạn hãy nhấn mạnh và lặp đi lặp lại từ ngữ để bé ghi nhớ.
Dạy bé bài hát ngắn: Tùy theo nhịp phát triển riêng, bé có thể hát được
các bài hát thiếu nhi đơn giản hoặc không.
6/ Từ 25-36 tháng tuổi
Giai đoạn này bé bắt đầu nói rành rọt, bé biết cách xưng hô, biết xưng con và
gọi ba mẹ. Đây là giai đoạn vốn từ vựng của bé tăng lên đáng kể. Thậm chí, bé
có thể ghép từ thành những câu đơn giản để nói chuyện với mọi người.
Bé có thể nói ra mong muốn của mình, và bé bắt đầu thắc mắc, bình luận, lý lẽ
hất sức ngộ nghĩnh. Một số gợi ý về việc dạy bé tập nói trong giai đoạn này:
Dạy bé nói đầy đủ tên của mình.
Hỏi bé về số lượng, màu sắc, tên con vật, đồ vật.
Hỏi bé những câu hỏi mở: Để giúp bé phát triển khả năng tự suy nghĩ, hãy
hỏi con những câu như “đây là cái gì vậy”, “con gà màu gì nhỉ”, “chú kiến đi
đâu”.
Chơi trò giả bộ, đóng giả: Những trò chơi này cực kỳ hữu ích trong việc
phát triển khả năng tư duy và ngôn ngữ của bé.
7/ Một số phương pháp dạy bé tập nói sớm
Bạn nghĩ rằng những tiếng rù rì và bập bẹ của bé chỉ là những tiếng ồn vô nghĩa? Thế
nhưng, đây là cách để bé cố gắng nói chuyện với bạn đấy. Bạn có thể dạy bé tập nói sớm
qua những cách sau đây:
Thường xuyên nói chuyện cùng bé
Ngay từ khi bé mới chào đời, bạn hãy nói chuyện với bé. Ôm bé và giao tiếp bằng mắt. Bé
cần phải hiểu các từ trước khi nói. Vì vậy, việc nói chuyện sẽ giúp xây dựng các mối liên
kết trong não của bé.
Nghiên cứu chỉ ra rằng những bé được nghe âm thanh bi bô từ cha mẹ thường biết nói bập
bẹ khi 1 tuổi.
Đặt câu hỏi cho bé
Khi 6 tuần tuổi, bé sẽ quan tâm nhiều hơn đến mọi thứ xung quanh. Vì vậy, hãy bắt đầu
đặt câu hỏi cho bé: “Con có đói không?”, “Con có muốn uống sữa không?”.