Bài 14
NHIỄM TRÙNG TIẾT NIỆU
MỤC TIÊU
1. Nªu ®ưîc ®Þnh nghÜa va c¸c yÕu tè nguy c¬ g©y nhiÔm trïng tiÕt
niÖu.
2. Nªu ®ưîc c¸c lo¹i vi khuÈn thưêng hiÖn diÖn trong nhiÔm trïng
tiÕt
niÖu.
3. Tr×nh bày ®ưîc 2 c¬ chÕ x©m nhËp cña vi khuÈn trong nhiÔm
trïng
tiÓu và ph©n tÝch ®ưîc c¸c yÕu tè t¹o thuËn cho nhiÔm trïng tiÕt
niÖu.
4. Tr×nh bày ®ưîc c¬ chÕ bÖnh sinh cña nhiÔm trïng tiÕt niÖu theo
YHCT.
5. Nªu ®ưîc 6 tiªu chuÈn chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh nhiÔm trïng tiÕt niÖu
b»ng phư¬ng ph¸p cÊy nưíc tiÓu.
6. Tr×nh bày ®ưîc c¸c thÓ l©m sang cña nhiÔm trïng tiÕt niÖu theo
YHCT.
7. Nªu ®ưîc 7 nguyªn t¾c trong ®iÒu trÞ nhiÔm trïng tiÕt niÖu và
ph©n
tÝch ®ưîc c¬ së lý luËn ®iÒu trÞ nhiÔm trïng tiÕt niÖu theo YHCT.
1. §¹I Cư¬NG
NhiÔm trïng tiÕt niÖu cã 2 lo¹i:
NhiÔm trïng chÊt ®ưîc chøa ®ùng (tøc la nưíc tiÓu) víi ý nghÜa la
cã sù
hiÖn diÖn cña vi trïng trong nưíc tiÓu víi mËt ®é cao.
NhiÔm trïng vËt chøa ®ùng (tøc la viªm nhu m« thËn hay ®ưêng
tiÕt
niÖu trªn hoÆc dưíi).
NhiÔm trïng tiÕt niÖu bao gåm c¶ nhiÔm trïng vËt ®ưîc chøa ®ùng
lÉn
vËt ®Ó chøa ®ùng. Trong 2 yÕu tè ®ã (sù hiÖn diÖn cña vi khuÈn va
viªm ®ưêng
tiÕt niÖu) th× sù hiÖn diÖn cña vi khuÈn la chñ yÕu.
B×nh thưêng, trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn cã Ýt nhÊt 3 c¬ chÕ b¶o vÖ
chèng
nhiÔm trïng cña hÖ tiÕt niÖu:
+ Dßng nưíc tiÓu ®Èy tr«i, lo¹i bá vi trïng x©m nhËp ngưîc dßng.
223
Copyright@Ministry Of Health
+ Niªm m¹c bang quang trong tr¹ng th¸i b×nh thưêng cã “yÕu tè
niªm
m¹c” (muscular factor) øc chÕ sù sinh s¶n cña vi trïng.
+ Nưíc tiÓu víi pH acid va ®é thÈm thÊu cao còng øc chÕ sù sinh
s¶n
cña vi trïng.
1.1. Ph©n lo¹i
NhiÔm trïng ®ưêng tiÕt niÖu thưêng ®ưîc ph©n lam 2 lo¹i:
NhiÔm trïng ®ưêng tiÕt niÖu dưíi gåm bang quang, niÖu ®¹o, tiÒn
liÖt tuyÕn.
NhiÔm trïng ®ưêng tiÕt niÖu trªn gåm viªm ®ai bÓ thËn, ¸p xe thËn
va
quanh thËn.
Hai lo¹i trªn cã thÓ x¶y ra cïng lóc hoÆc ®éc lËp, cã thÓ cã triÖu
chøng
hoÆc kh«ng, trong ®ã nhiÔm trïng ë bang quang va niÖu ®¹o la
nhiÔm trïng
n«ng (niªm m¹c), cßn nhiÔm trïng ë ®ai bÓ thËn va tiÒn liÖt tuyÕn
la nhiÔm
trïng m«.
Tiªu chuÈn ®Ó chÈn ®o¸n nhiÔm trïng ®ưêng tiÕt niÖu la ®i tiÓu ra
vi
khuÈn víi sè lưîng 105 khãm vi trïng trong 1ml nưíc tiÓu (lÊy
gi÷a dßng). Tuy
nhiªn víi sè lưîng 102 - 104 khóm vi trïng trong 1ml nưíc tiÓu
lÊy b»ng
phư¬ng ph¸p chÝch hót bang quang trªn xư¬ng mu hoÆc qua èng
th«ng hoÆc
trªn bÖnh nh©n ®ang ®Æt èng th«ng tiÓu còng x¸c ®Þnh chÈn ®o¸n la
nhiÔm
trïng ®ưêng tiÕt niÖu.
Sù nhiÔm trïng ®ưêng tiÕt niÖu t¸i ®i t¸i l¹i cßn ®ưîc ph©n lam 2
lo¹i:
T¸i ph¸t la sù nhiÔm trïng tiÕt niÖu trë l¹i do cïng mét dßng vi
khuÈn
sau khi ®· kÕt thóc mét liÖu tr×nh ®iÒu trÞ.
T¸i nhiÔm la sù nhiÔm trïng trë l¹i bëi mét dßng vi khuÈn kh¸c sau
khi
®· kÕt thóc mét liÖu tr×nh ®iÒu trÞ.
Trong ®ã sù t¸i ph¸t x¶y ra trong 2 tuÇn sau khi ®· kÕt thóc mét
liÖu
tr×nh ®iÒu trÞ thưêng la do hËu qu¶ cña mét nhiÔm trïng ë tiÒn liÖt
tuyÕn hoÆc
thËn chưa ®ưîc gi¶i quyÕt xong hoÆc mét æ nhiÔm trïng ë ©m ®¹o
hoÆc ruét
chưa ®ưîc chó ý ®óng møc (riªng ë phô n÷).
