1.2. §Æc ®iÓm dÞch tÔ häc
NhiÔm trïng tiÕt niÖu la bÖnh thưêng thÊy nhÊt trong niÖu häc.
Tû lÖ nhiÔm trïng tiÕt niÖu thay ®æi tïy tõng quÇn thÓ: t¹i phßng
kh¸m
tû lÖ nay la 3,5% ®èi víi ngưêi lín va 1,6% ®èi víi trÎ em; trong
m«i trưêng néi
tró cña bÖnh viÖn cã khoa tiÕt niÖu tû lÖ nay la 24%, cßn chÝnh t¹i
khoa tiÕt
niÖu tû lÖ nay la 78%.
Lo¹i nhiÔm trïng m¾c ph¶i trong céng ®ång: ®©y la lo¹i nhiÔm
trïng rÊt
thưêng gÆp ë phô n÷, ưíc tÝnh kho¶ng 6 triÖu ngưêi/n¨m. ë n÷, tû
lÖ nay la
224
Copyright@Ministry Of Health
1% - 3% va cßn t¨ng lªn khi cã ho¹t ®éng t×nh dôc hoÆc dËy th×.
Theo thèng kª,
ngưêi ta nhËn thÊy sù song hanh gi÷a ®¸i ra vi trïng víi héi chøng
niÖu ®¹o
cÊp như ®¸i khã, ®¸i l©u, mãt ®¸i. Héi chøng nay Ýt x¶y ra ë ®an
«ng dưíùi 50
tuæi nhưng l¹i rÊt thưêng gÆp ë phô n÷ tuæi tõ 20 - 40. Ngoai ra,
®¸i ra vi
trïng la triÖu chøng rÊt thưêng gÆp ë ngưêi cao tuæi (40% - 50%).
1.3. Quan niÖm nhiÔm trïng tiÕt niÖu theo YHCT
C¸c y gia YHCT gäi tiÓu tiÖn nhá giät ®au buèt, tiÓu tiÖn Ýt ma ®i
liÒn
liÒn, bông dưíi c¨ng cøng ®au lan ®Õn rèn la hiÖn tưîng chung cña
chøng l©m.
Ngoai ra chøng l©m cßn nãi ®Õn hiÖn tưîng tiÓu tiÖn ra sái hoÆc
như c¸t nhá,
hai kh¸i niÖm nay cïng lÉn vao nhau. Cã 5 chøng l©m la th¹ch l©m
(sái), khÝ
l©m (tiÓu tiÖn s¸p trÖ thưêng nhá giät chưa ra hÕt), huyÕt l©m (tiÓu
ra m¸u),
cao l©m (®¸i ra chÊt nhên ®ôc như mì), lao l©m (tiÓu nhá giät
kh«ng døt).
2. NGUYªN NH©N, BÖNH SINH
2.1. Nguyªn nh©n g©y bÖnh
§Ó cã thÓ g©y nªn nhiÔm trïng tiÕt niÖu ph¶i cã 2 ®iÒu kiÖn: vi
khuÈn
lät ®ưîc vao trong ®ưêng tiÕt niÖu va nh÷ng thư¬ng tæn t¸n trî
cho vi khuÈn
sinh s¶n.
YÕu tè quyÕt ®Þnh: nh÷ng vi khuÈn g©y bÖnh.
2.1.1. E. Coli
ChiÕm 80% trong c¸c nhiÔm trïng tiÕt niÖu kh«ng do thñ thuËt
niÖu
khoa, kh«ng do bÊt thưêng gi¶i phÉu häc hÖ niÖu va kh«ng do sái.
2.1.2. C¸c trùc khuÈn Gram (+)
C¸c trùc khuÈn Gram (+) như: Proteus, Klebsiella, Enterobacter
chiÕm
tû lÖ nhá trong c¸c nhiÔm trïng tiÕt niÖu thø ph¸t. Tuy nhiªn sù cã
mÆt cña
chóng cïng víi vi khuÈn Serratia hoÆc Pseudomonas l¹i gîi ý ®Õn
c¸c yÕu tè
tham gia như sái, bÊt thưêng cÊu tróc hÖ tiÕt niÖu còng như tû lÖ
t¸i ph¸t
thưêng cao.
2.1.3. Lo¹i cÇu trïng Gram (+)
C¸c lo¹i cÇu trïng Gram (+) như: Staphylococcus saprophyticus
chiÕm
10 - 15% nhiÔm trïng tiÕt niÖu cÊp ë thiÕu n÷, Enterococcus
thưêng gÆp trong
viªm bang quang cÊp ë phô n÷. Ngoai ra Enterococcus va
Staphylococcus
aureus thưêng g©y nhiÔm trïng tiÕt niÖu ë ngưêi cã sái thËn hoÆc
®ưîc lam
thñ thuËt niÖu khoa gÇn ®©y còng như sù ph©n lËp ®ưîc
Staphylococcus
225
Copyright@Ministry Of Health
aureus trong nưíc tiÓu còng gîi ý ®Õn nhiÔm trïng tiÕt niÖu ë thËn
do
Bacteriemia.
Th«ng thưêng cã kho¶ng 1/3 phô n÷ cã héi chøng niÖu ®¹o cÊp
nhưng
nưíc tiÓu l¹i chøa Ýt vi trïng hoÆc v« trïng, trong sè ®ã cã ®Õn 3/4
phô n÷ ®¸i
ra b¹ch cÇu (®¸i ra mñ) va 1/4 kh«ng cã triÖu chøng nao c¶.
ë nh÷ng phô n÷ ®¸i ra b¹ch cÇu cã thÓ cã trưêng hîp cÊy nưíc tiÓu
víi sè
lưîng 102 - 104 khãm vi trïng víi c¸c lo¹i thưêng gÆp như E.
coli,
Saprophyticus, Proteus, Klebsiella; nhưng còng cã trưêng hîp chØ
cã héi chøng
niÖu ®¹o cÊp cßn nưíc tiÓu th× hoan toan v« trïng. Trong trưêng
hîp nay nªn
