1
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng sáng kiến Trường THPT Gia Phù
Hội đồng sáng kiến Sở Giáo dục và đào tạo Sơn La.
1. Chúng tôi:
Số
TT Họ và tên
Ngày
tháng năm
sinh
Nơi công
tác (hoặc
nơi thường
trú)
Chức
danh
Trình độ
chuyên
môn
Tỷ lệ
(%)
đóng
góp vào
việc tạo
ra sáng
kiến
1 Hà Thị Lê Na 14.02.1984 Trường
THPT Gia
Phù
Giáo
viên
Thạc sỹ
Toán học
50%
2 Hoàng Thị
Thanh Hiên
03.10.1985 Trường
THPT Gia
Phù
Giáo
viên
Cử nhân 50%
2. Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: “Dạy học chủ đề hệ Bất
phương trình bậc nhất hai ẩn nhằm phát huy năng lực toán học thông qua
bài toán thực tế cho học sinh lớp 10 trường THPT Gia Phù”
3. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Không
4. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục (Toán học)
5. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: 12/10/2023
6. Mô tả bản chất của sáng kiến
6.1. Tình trạng của giải pháp đã biết
a) Lí do chọn đề tài
Mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã chỉ rõ “giúp học sinh
làm chủ kiến thức phổ thông, biết vận dụng hiệu quả kiến thức, kĩ năng đã học
vào đời sống và tự học suốt đời, có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp,
biết xây dựng và phát triển hài hoà các mối quan hệ xã hội, có cá tính, nhân
cách và đời sống tâm hồn phong phú, nhờ đó có được cuộc sống có ý nghĩa và
đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước và nhân loại”.
2
Là một giáo viên dạy bộ môn Toán học bậc THPT, khi bắt đầu tiếp cận
chương trình giáo dục phổ thông 2018, bản thân tôi mong muốn nghiên cứu sâu
hơn về tính ưu việt, khả năng vận dụng PPDH nhằm góp phần nâng cao chất
lượng dạy học giúp HS hình thành và phát triển năng lực toán học, biết vận dụng
kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn đồng thời giúp HS hứng thú
trong vấn đề nghiên cứu khoa học, có thể định hướng nghề nghiệp một cách phù
hợp.
Với chương trình toán 10 THPT sách giáo khoa mới, các nội dung quan
trọng của môn Toán cấp THPT như: Vectơ, hàm số bậc hai, thống kê, hệ thức
lượng trong tam giác, bất phương trình và hệ bất phương trình, ... đều là những
nội dung gắn với thực tiễn và môn học khác, từ đó làm cho học sinh thấy rõ
Toán học có gắn với cuộc sống và từ đó làm quen với việc áp dụng tri thức toán
học để giải các bài toán thực tiễn và vận dụng vào môn học khác. Nó là cơ sở, là
công cụ để học sinh có một lượng kiến thức, kĩ năng cần thiết phục vụ bài học,
phục vụ các môn học liên quan và phục vụ cho việc vận dụng kiến thức giải
quyết các tình huống trong thực tiễn, phát triển được các năng lực của HS theo
chương trình giáo dục phổ thông mới.
Với những lý do trên, tôi đã lựa chọn và nghiên cứu thực hiện sáng kiến:
“Dạy học chủ đề hệ Bất phương trình bậc nhất hai ẩn nhằm phát huy năng
lực toán học thông qua bài toán thực tế cho học sinh lớp 10 trường THPT
Gia Phù”
b) Tình trạng của giải pháp đã biết
Để tìm hiểu và biết rõ hơn tình trạng của những giải pháp đã và đang sử
dụng tác giả tiến hành khảo sát thực tiễn tình hình học tập của học sinh và sự
trao đổi trực tiếp với các thầy cô giàu kinh nghiệm giảng dạy môn Toán THPT
* Mục đích khảo sát
- Tìm hiểu năng lực toán học của học sinh
- Tìm hiểu khả năng của học sinh khi áp dụng kiến thức Toán học vào giải
quyết các bài toán thực tiễn.
*Nội dung khảo sát
- Đối với giáo viên: điều tra thăm dò về mức độ cần thiết của việc tăng
cường liên hệ toán học với thực tiễn, hiểu biết và vận dụng phương pháp dạy
học trong quá trình dạy học.
- Đối với học sinh: điều tra thăm dò về sự hứng thú của các em đối với môn
Toán, mức độ tự giải quyết các tình huống trong thực tiễn, đặc biệt là mức độ
sẵn sàng tham gia các dự án học tập.
*Đối tượng khảo sát
- Giáo viên dạy Toán trường THPT Gia Phù
- Học sinh các lớp 10B2, 10B5 trường THPT Gia Phù năm học 2023- 2024.
*Phương pháp khảo sát
- Phát phiếu điều tra, thăm dò, phỏng vấn ngắn.
* Ưu, nhược điểm của giải pháp đang áp dụng:
+) Về phía học sinh:
- Đa số HS không thích học môn Toán. Đối với tâm lý học sinh bậc THPT
hiện nay thì môn Toán là môn học khó và trừu tượng.
3
- HS phần nào còn mơ hồ nghĩ kiến thức môn Toán có vai trò rất lớn trong
cuộc sống, nhưng không thể chỉ ra được mỗi liên hệ đó là gì.
- Các em chưa có thói quen tự tìm hiểu những vấn đề trong cuộc sống liên
quan đến toán học. HS chưa chịu khó, đam mê và chưa hứng thú trong học tập.
Cho nên luôn ở tư thế “bắt buộc phải học” mà chưa làm chủ được bản thân,
không sẵn sàng cho các dự án học tập mà giáo viên đưa ra.
- Khả năng làm việc nhóm và hợp tác trong giải quyết vấn đề còn nhiều hạn
chế.
- Một số học sinh còn chưa tích cực trong các hoạt động nhận thức, có
nhiều em còn thụ động trong quá trình học tập.
+) Về phía giáo viên:
- Tất cả GV đều nhận thấy vai trò cần thiết của việc dạy học Toán học gắn
liền với cuộc sống. Một số GV chưa chú trọng đến việc hình thành và tổ chức
cho HS những hoạt động học tập thực hành vận dụng toán học vào thực tiễn để
các em được tham gia.
- Để phát huy hết vai trò của Toán học trong giảng dạy cho HS thì GV cần
đổi mới PPDH, liên hệ với tình hình sản xuất, kinh tế của địa phương, của chính
gia đình các em HS, qua đó giúp HS được trải nghiệm, phát triển phẩm chất, kỹ
năng và các năng lực cần thiết cho bản thân.
6.2. Nội dung của giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến:
a. Mục đích của giải pháp:
Mục đích của sáng kiến là nghiên cứu thiết kế, tổ chức các hoạt động dạy
học nhằm tiếp cận bài toán thực tế cho học sinh trong chương trình môn toán lớp
10 với mục đích nâng cao chất lượng dạy và học ở trường THPT theo định
hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.
b. Tính mới của giải pháp hoặc những điểm khác biệt so với các giải pháp
đã và đang được áp dụng
Giải pháp cũ Giải pháp mới
- Giờ học theo PP dạy học cũ
học sinh tiếp nhận kiến thức một
cách thụ động, chỉ có GV trình
bày đặt câu hỏi và HS chỉ trả lời
câu hỏi mà không tham gia trực
tiếp vào quá trình tiếp nhận kiến
thức, từ đó không phát huy được
tính tích cực của HS.
- Tri thức người học có được chủ
yếu là ghi nhớ. Do kiến thức có
sẵn nên người học phụ thuộc vào
Giáo trình/Tài liệu/Sách giáo
khoa. Ít chú ý đến khả năng ứng
dụng nên sản phẩm GD là những
con người ít năng động, sáng
- Giải pháp đưa ra sẽ làm cho giờ học trở nên
sinh động hơn vì không chỉ có GV trình bày
mà HS cũng phải tham gia vào quá trình tiếp
nhận kiến thức, từ đó phát huy được tính tích
cực của HS.
-Tích hợp kiến thức giữa các môn học để giải
quyết một vấn đề nào đó là hết sức cần thiết.
Điều đó đòi hỏi GV bộ môn không chỉ nắm
bắt nhuần nhuyễn kiến thức bộ môn mình
giảng dạy mà còn phải không ngừng trau dồi
kiến thức của các môn học khác để có được
cái nhìn tổng quát dưới nhiều khía cạnh để
giúp HS có thể giải quyết được các tình
huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một
cách nhanh nhất và hiệu quả nhất. Nhờ đó mà
4
tạo. giờ học trở lên sinh động và hấp dẫn hơn.
* Các bước, qui trình thực hiện giải pháp
6.2.1.Chi tiết của giải pháp
Sáng kiến nghiên cứu sâu hơn về thực trạng dạy và học tại trường THPT
Gia phù hiện nay, những quan điểm về đổi mới PPDH. Từ đó đề xuất thiết kế, tổ
chức các hoạt động dạy học nhằm tiếp cận bài toán thực tế trong dạy học
chương trinh Toán 10 THPT hiện nay. Với những hoạt động xây dựng và tổ
chức dưới dạng đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với đối tượng học sinh THPT.
Các em được tìm hiểu về tự nhiên, thực tiễn, tạo ra những sản phẩm có ý nghĩa
thực tiễn.
6.2.2. Giả thuyết khoa học
Thiết kế, tổ chức, vận dụng một cách hợp lí, kết hợp hợp lí và khoa học các
phương pháp dạy học, thì sẽ nâng cao năng lực toán học cho học sinh, học sinh
được vận dụng tốt nhất các kiến thức đã học, giúp cho học sinh hiểu vấn đề và
tình huống một cách sâu sắc. Trên cơ sở đó sẽ giúp các em phát triển khả năng
tư duy, sự sáng tạo trong học tập cũng như khả năng ứng dụng vào thực tiễn.
6.2.3. Phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp nghiên cứu lí luận
- Đọc và nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến nội dung của sáng kiến.
* Phương pháp điều tra, khảo sát, nghiên cứu thực tiễn
- Quan sát, thăm lớp, dự giờ, trao đổi với GV và HS.
- Tổng kết kinh nghiệm thực tiễn.
* Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm.
- Tìm hiểu thái độ học tập của HS, tìm hiểu, so sánh về tác dụng và hiệu
quả đánh giá quá trình của GV đã thực hiện và việc kết hợp các phương pháp
đánh giá mới.
* Phương pháp thực nghiệm sư phạm
-Tiến hành dạy thực nghiệm ở trường THPT nhằm kiểm nghiệm tính hiệu
quả và khả thi của một số chủ đề đã thiết kế.
* Phương pháp thống kê toán học.
- Tiến hành thống kê, lập bảng phân bố, vẽ biểu đồ thể hiện tính khả thi của
giải pháp của sáng kiến
6.2.4. Cơ sở lí luận của giải pháp
*Rèn luyện cho học sinh năng lực vận dụng kiến thức toán học vào
thực tiễn là phù hợp với xu hướng phát triển chung của thế giới và thực tiễn
Việt Nam
Thế giới đã bước vào kỉ nguyên kinh tế tri thức và toàn cầu hoá. Với sự
phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, người lao động buộc phải chủ
động, dám nghĩ, dám làm, linh hoạt trong lao động, hoà nhập với cộng đồng xã
hội, đặc biệt phải luôn học tập, học tập suốt đời. “Giáo dục và học tập suốt đời
sẽ cung cấp cho các cá nhân một giấy "thông hành để cơ động" mà họ rất cần có,
nhằm tự điều chỉnh trước những đòi hỏi về sự mềm dẻo và sự thay đổi mà họ
phải đối mặt, trong một thế giới đang chuyển động từ một xã hội công nghiệp
5
hóa theo kiểu truyền thống sang một xã hội kiến thức đang xuất hiện và nổi trội
lên”. Chính vì thế trong giáo dục cần hình thành và phát triển cho học sinh năng
lực vận dụng kiến thức để có thể tự mình giải quyết các vấn đề của cuộc sống
cũng như năng lực tự học. Dẫn đến xu thế của việc cải cách giáo dục toán học
trên thế giới là “hiện đại hoá một cách thận trọng và tăng cường ứng dụng”.
Ở Việt Nam, qua các kì cải cách giáo dục, chương trình môn toán đã có
nhiều đổi mới, trong đó đặc biệt chú ý tới việc tăng cường các bài toán ứng dụng
thực tế. Nó đã và đang thể hiện sự phù hợp và có tác dụng tích cực trong hoàn
cảnh giáo dục nước ta.
* Rèn luyện cho học sinh năng lực vận dụng toán học vào thực tiễn là
một yêu cầu có tính nguyên tắc góp phần phản ánh được tinh thần và sự phát
triển theo hướng ứng dụng của toán học hiện đại.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần nhấn mạnh: “Các cháu học sinh
không nên học gạo, không nên học vẹt, ...học phải suy nghĩ, phải liên hệ với
thực tế, phải có thí nghiệm và thực hành. Học và hành phải kết hợp với nhau”
[6]. Đồng chí Trường Chinh cũng đã nêu: “Dạy tốt...là khi giảng bài phải liên hệ
với thực tiễn, làm cho học sinh dễ hiểu, dễ nhớ và có thể áp dụng điều mình đã
học vào công tác thực tiễn được. Bằng đồ dùng để dạy, chỉ cho học sinh thấy tận
mắt, sờ tận tay, ...”, “Học tốt... là học sinh phải gắn liền với hành, với lao động”
Hiện nay, Bộ giáo dục và đào tạo đang tiến hành lộ trình đổi mới đồng bộ
phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá ở các trường phổ thông theo định
hướng phát triển năng lực học sinh trên tinh thần Nghị quyết 29 – NQ/TƯ về đổi
mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, đòi hỏi phải tăng cường yêu cầu
học sinh vận dụng kiến thức vào giải quyết những vấn đề thực tiễn.
Những quan điểm trên thể hiện việc rèn luyện cho học sinh năng lực vận
dụng toán học vào thực tiễn là một yêu cầu có tính nguyên tắc góp phần phản
ánh được tinh thần và sự phát triển theo hướng ứng dụng của toán học hiện đại.
*Rèn luyện năng lực vận dụng kiến thức toán học vào thực tiễn, giúp
học sinh có kĩ năng thực hành các kĩ năng toán học và làm quen dần với các
tình huống thực tiễn.
Việc dạy toán ở nhà trường phổ thông hiện nay đang rơi vào tình trạng bị
coi nhẹ thực hành và ứng dụng toán học vào đời sống. Mối liên hệ toán học với
thực tế còn yếu. Giáo viên chỉ quan tâm, chú trọng việc hoàn thành những kiến
thức lí thuyết trong quy định chương trình sách giáo khoa, mà không chú trọng
dạy bài tập toán cho các em, đặc biệt những bài toán có nội dung thực tiễn, dẫn
đến tình trạng học sinh thường lúng túng, thậm chí không hoàn chỉnh được
những bài toán thực ra là rất cơ bản và ở mức độ trung bình.
Tìm hiểu qua các phương tiện thông tin đại chúng, ta có thể so sánh được
phần nào hiệu quả của công tác giáo dục ở các nước trên thế giới. Tại sao nước
ta lượng sinh viên ra trường bị thất nghiệp rất lớn? Có bằng đại học nhưng
không được nhận vào làm như các lao động chỉ mới tốt nghiệp THPT? Tại sao
nhiều học sinh - sinh viên tốt nghiệp nhưng rất bỡ ngỡ trước nhiều công tác cần
đến toán học ở hợp tác xã, công trường, xí nghiệp? Không làm chủ được các
tình huống về bài toán kinh tế đơn giản trong cuộc sống. Phải chăng những cái