1
NỘI DUNG GIẢI PHÁP
A. SỰ CẤN THIẾT, MỤC ĐÍCH CỦA VIỆC THỰC HIỆN SÁNG KIẾN.
1. Sự cần thiết phải áp dụng giải pháp
Một quốc gia có phồn thịnh và phát triển hay không phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố
con người. Người giáo viên không chỉ đơn thuần là người truyền tải kiến thức mà còn
giúp học sinh nhận ra là chính bản thân các em là người đang “được” học, “được” trải
nghiệm. Khi học môn toán, kỹ năng rèn tư duy, phát hiện vấn đề và giải quyết vấn đề tốt
học sinh sẽ đạt hiệu quả cao, đồng thời các năng lực, phẩm chất được hình thành.
Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy phần khởi động cho học sinh từ phút giây đầu
tiên là vô cùng quan trọng và cần thiết. Người xưa có câu “đầu xuôi đuôi lọt” vì vậy để
tiết dạy thành công như ý muốn thì mỗi giáo viên cần đầu tư cho phần mở đầu trong giờ
học, nó cũng giống như “món ăn khai vị” trong bữa tiệc, tạo tâm thế chủ động cho học
sinh khi vào tiết học. Hoạt động khởi động có ảnh hưởng lớn đến toàn bộ tiến trình của
tiết dạy, đến việc tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Nhiệm vụ của
hoạt động khởi động là tạo bầu không khí vui tươi, sôi nổi, khơi gợi hứng thú đối với bài
học, và hơn thế nữa, còn khơi dậy niềm đam mê, bồi đắp tình yêu lâu bền đối với môn
toán.
Xuất phát từ những lí do trên cùng trải qua thực tế giảng dạy của bản thân trong những
năm qua. Tôi chọn giải pháp “Một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động nhằm thu hút
học sinh trong dạy môn Toán lớp 10 tại trường Trung học Phổ thông Tuần Giáo” vào giảng
dạy.
2. Mục đích của sáng kiến
Việc nghiên cứu và áp dụng giải pháp: “Một số hình thức tổ chức hoạt động khởi
động nhằm thu hút học sinh trong dạy môn Toán lớp 10 tại trường Trung học Phổ thông
Tuần Giáo” nhằm các mục đích sau:
- Phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo trong lĩnh hội kiến thức của học sinh.
- Tạo ra hứng thú cho học sinh trong giờ học toán.
2
- Góp phần hình thành và phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh: Năng lực hợp
tác, năng lực phản biện, năng lực giải quyết vấn đề…
- Góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn toán ở trường Trung học Phổ thông
Tuần Giáo.
B. PHẠM VI TRIỂN KHAI THỰC HIỆN
Sáng kiến ap du
ng giang da
y cho ho
c sinh lớp 10 tại trường THPT Tuần Giáo.
C. NỘI DUNG
I. Tình trạng giải pháp đã biết
Một là: Phân loại các hoạt động khởi động, phát triển năng lực cho học sinh: Hoạt
động khởi động phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh. Hoạt động này góp phần kích
thích trí tưởng tượng, tìm ra các ý tưởng, các cách làm khác nhau để giải quyết nhiệm vụ
học tập của học sinh.
Hai là: Kiểm tra bài cũ trước khi vào tiết học: Việc kiểm tra bài cũ là rất cần thiết
trong mỗi tiết học. Đầu giờ giáo viên kiểm tra những kiến thức liên quan đến tới bài học
trước. Giáo viên kiểm tra thông qua hình thức hỏi - đáp; viết, thuyết trình, gọi học sinh
lên bảng hoặc kiểm tra sự chuẩn bị bài của các nhóm.
Ba là: Nâng cao hứng thú và hiệu quả hoạt động khởi động bằng việc phối hợp linh
hoạt các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực: Để tạo hứng thú cho học sinh trong
học tập, giáo viên cần linh hoạt kết hợp các phương pháp và kĩ thuật dạy học phù hợp với
đặc trưng của môn học như: Phương pháp quan sát, phương pháp giải quyết vấn đề,
phương pháp đàm thoại; kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật hỏi chuyên gia…
* Ưu điểm:
Việc giáo viên áp dụng linh hoạt các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực vào
giảng dạy chứng tỏ được bản lĩnh, trình độ chuyên môn và khả năng dẫn dắt học sinh vào
bài của giáo viên.
Giáo viên đánh giá được hoạt động cũng như khả năng hiểu biết của học sinh, đồng
thời tìm ra lỗ hổng trong nội dung chiếm lĩnh kiến thức ở tiết trước cũng như vốn hiểu
biết để bước vào bài học mới.
3
Học sinh chủ động chia sẻ ý kiến và kiến thức của mình với thầy cô, bạn bè.
* Nhược điểm:
Có những lúc học sinh cảm thấy áp lực, căng thẳng về tâm lý trước giờ học bài mới;
số lượng học sinh tham gia ít.
Giáo viên đôi lúc chưa thực sự sáng tạo, chưa hoàn toàn chú trọng nội dung khởi
động. Vì thế học sinh rơi vào tình trạng bị thụ động và mệt mỏi; ít phát triển tư duy một
cách độc lập và sáng tạo khi tiếp cận kiến thức mới ở nội dung khám phá.
Các hình thức tổ chức khởi động chưa phát huy được hết sự đoàn kết trong tập thể
nhóm, lớp. Một số học sinh chưa có cơ hội thể hiện hết khả năng và phát triển năng lực
của mình.
* Bảng khảo sát mức độ hứng thú với hoạt động khởi động trong giờ học toán trước
khi thực hiện giải pháp.
(Thực hiện đối với 75 học sinh lớp 10A3; 10A6).
Mức độ hứng thú
Số Học sinh
Tỉ lệ (%)
Rất thích
5
6,67
Thích
17
22,67
Bình thường
25
33,33
Không thích
28
37,33
* Kết quả kiểm tra giữa kì I môn toán trước khi thực hiện giải pháp.
(Thực hiện đối với 75 học sinh lớp 10A3; 10A6).
Tổng
số HS
Giỏi
Khá
TB
Yếu
TB trở lên
TS
Tỉ lệ
TS
Tỉ lệ
TS
Tỉ lệ
TS
Tỉ lệ
TS
Tỉ lệ
75
5
6,67
16
21,33
23
30,67
31
41,33
44
58,67
II. Nội dung của giải pháp
1. Vai trò của giải pháp
Ở mỗi bài học, hoạt động khởi động chỉ chiếm khoảng vài phút đầu giờ nhưng lại
đóng vai trò rất quan trọng đối với việc phát triển tính tích cực học tập của học sinh, từ đó
4
phát huy năng lực cho học sinh.
Thứ nhất: Một bài học với cách khởi động thú vị, hấp dẫn sẽ có tác dụng kích thích
hứng thú học tập. Bởi sự say mê, yêu thích đối với mỗi môn học không phải em nào cũng
sẵn có. Phần nhiều nhờ sự sáng tạo của giáo viên biết cách dẫn dắt học sinh vào từng hoạt
động học tập - trước tiên là hoạt động khởi động mà các em có được sự thích thú.
Thứ hai: Hoạt động khởi động có tác dụng nối liền kiến thức cũ với kiến thức mới,
tạo nền tảng cho việc thực hiện các nhiệm vụ học tập của bài học. Vì vậy, khi thiết hoạt
động khởi động, giáo viên cần tạo cơ hội cho học sinh tái hiện lại các kiến thức nền đã học,
cần thiết cho việc lĩnh hội nhiệm vụ mới. Như vậy, vừa giúp các em ghi nhớ chắc chắn hơn
kiến thức cũ, vừa giúp hình thành các kĩ năng, kĩ xảo cần thiết trong học tập và trong cuộc
sống.
Thứ ba: Hoạt động khởi động giúp tạo ra mâu thuẫn nhận thức cho người học. Bởi
học tập Toán là một quá trình khám phá. Quá trình ấy phát huy được nội lực của học sinh,
tư duy tích cực - độc lập - sáng tạo với mong muốn được hiểu biết và giải quyết mâu thuẫn
giữa những điều đã biết và chưa biết. Có thể thấy, hoạt động khởi động chứa đựng mâu
thuẫn về mặt nhận thức sẽ kích thích sự tò mò của học sinh, khiến các em có mong muốn
tìm được câu trả lời thỏa đáng cho các vấn đề còn thắc mắc, thậm chí còn biết tự đặt ra
những vấn đề nghiên cứu tiếp theo.
Thứ tư: Hoạt động khởi động giúp khái quát nội dung cơ bản của bài học, hướng
sự suy nghĩ, tư duy của học sinh vào nội dung chính ngay từ đầu, bởi có một thực tế là khi
bắt đầu bài học, nếu giáo viên không có sự định hướng, học sinh sẽ loay hoay với rất nhiều
câu hỏi như: “Hôm nay không biết học bài gì? Nội dung có khó (hoặc hấp dẫn) hay không?
Chúng ta sẽ phải thực hiện những nhiệm vụ nào?” Như vậy, tư duy học sinh bị phân tán
sẽ ảnh hưởng đến việc lĩnh hội kiến thức của bài.
2. Thuyết minh giải pháp
Một là: Hoạt động khởi động bằng sử dụng sơ đồ tư duy
* Các bước thực hiện:
5
Bước 1: Giáo viên chuẩn bị bảng phụ có sẵn nội dung chủ đề của bài học hôm trước
và sơ đồ tư duy.
Bước 2: Học sinh lên bảng hoàn thiện các nội dung kiến thức vào sơ đồ đã được
chuẩn bị.
Bước 3: Sau khi học sinh lên bảng hoàn thiện sơ đồ tư duy thì cho học sinh khác
nhận xét. Cuối cùng giáo viên nhận xét, chính xác hóa nội dung kiến thức.
Ví dụ 1: Khi dạy bài 6: Hệ thức lượng trong tam giác, Chương III - Toán 10 - kết
nối tri thức với cuộc sống.
Tôi chia lớp thành 2 nhóm (mỗi nhóm 2 dãy) và yêu cầu:
Nhóm 1: Hoàn thành các công thức định lý cosin và định lý sin trong tam giác.
Nhóm 2: Hoàn thành công thức tính diện tích trong tam giác.
Giáo viên cho học sinh nhận xét kết quả, chính xác hóa nội dung kiến thức và dẫn
dắt để vào bài mới.
Hai là: Hoạt động khởi động thông qua tổ chức trò chơi.
