BÁO CÁO K T QU Ế Ả
NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI NỨ Ứ Ụ Ế
1. L i gi i thi u ờ ớ ệ
M c tiêu c a giáo d c Vi t Nam hi n nay là cung c p ngu n nhân l c cóụ ủ ụ ệ ệ ấ ồ ự
ch t l ng c v tri th c và kĩ năng, thái đ đáp ng cho công cu c xây d ngấ ượ ả ề ứ ộ ứ ộ ự
đt n c công nghi p hóa, hi n đi hóa. Theo đó, Ngh quy t s 29 – NQ/TWấ ướ ệ ệ ạ ị ế ố
ngày 04 tháng 11 năm 2013, H i ngh l n th tám Ban Ch p hành Trung ngộ ị ầ ứ ấ ươ
Đng khóa XI v đi m i căn b n, toàn di n GD&ĐT, đáp ng yêu c u côngả ề ổ ớ ả ệ ứ ầ
nghi p hóa, hi n đi hóa trong đi u ki n kinh t th tr ng đnh h ng XHCNệ ệ ạ ề ệ ế ị ườ ị ướ
và h i nh p qu c t đã nêu rõ: Đi m i căn b n, toàn di n GD&ĐT là đi m iộ ậ ố ế ổ ớ ả ệ ổ ớ
nh ng v n đ l n, c t lõi, trong đó, đi m i ph ng pháp gi ng d y đc xácữ ấ ề ớ ố ổ ớ ươ ả ạ ượ
đnh là m t trong nh ng yêu c u c p thi t c a ngành giáo d c nh m h ng đnị ộ ữ ầ ấ ế ủ ụ ằ ướ ế
m c tiêu t o môi tr ng và đi u ki n đ h c sinh phát huy tính tích c c, chụ ạ ườ ề ệ ể ọ ự ủ
đng, sáng t o, kh i d y trong h c sinh ni m đam mê, h ng thú trong h c t p vàộ ạ ơ ậ ọ ề ứ ọ ậ
rèn luy n. Do v y, ngành giáo d c đã n l c không ng ng trong vi c đi m iệ ậ ụ ỗ ự ừ ệ ổ ớ
PPDH, hoàn thi n nh ng lí thuy t d y h c tích c c là c s đnh h ng cho GVệ ữ ế ạ ọ ự ơ ở ị ướ
và HS trong quá trình t ch c d y h c sao cho hi u qu nh t mà v n đúng đcổ ứ ạ ọ ệ ả ấ ẫ ặ
tr ng b môn.ư ộ
Ch ng trình h c môn Ng văn c a h c sinh ph thông nh ng năm g nươ ọ ữ ủ ọ ổ ữ ầ
đây có nhi u đi m i. Ch ng trình đc xây d ng nh m t ch nh th văn hoáề ổ ớ ươ ượ ự ư ộ ỉ ể
m , nhìn chung nh n m nh đn c ba ph ng di n: v tri th c xã h i và nhânở ấ ạ ế ả ươ ệ ề ứ ộ
văn, v kĩ năng và v giáo d c tình c m th m mĩ. M i quan h h u c gi a hi uề ề ụ ả ẩ ố ệ ữ ơ ữ ể
bi t, kĩ năng, thái đ và năng l c c n h ng t i đã đc coi tr ng. Nh n th cế ộ ự ầ ướ ớ ượ ọ ậ ứ
v b n ch t và v trí môn Ng văn đc xác đnh rõ ràng h n. Sách giáo khoa đãề ả ấ ị ữ ượ ị ơ
chú tr ng đn vi c g n k t ph n đc văn v i ti ng Vi t và làm văn; đc bi tọ ế ệ ắ ế ầ ọ ớ ế ệ ặ ệ
yêu c u d y h c văn tích h p n i dung v i các môn h c khác. D y h c sinh n mầ ạ ọ ợ ộ ớ ọ ạ ọ ắ
b t nh ng ki n th c v ngôn ng nói chung và ti ng Vi t nói riêng trên c sắ ữ ế ứ ề ữ ế ệ ơ ở
1
nh ng ki n th c đã h c trung h c c s , nh m hình thành và nâng cao nh ngữ ế ứ ọ ở ọ ơ ở ằ ữ
ki n th c v ho t đng giao ti p b ng ngôn ng , v nh ng yêu c u c a vi c sế ứ ề ạ ộ ế ằ ữ ề ữ ầ ủ ệ ử
d ng ngôn ng ti ng Vi t trong giao ti p, đc bi t là rèn k năng s d ng cóụ ữ ế ệ ế ặ ệ ỹ ử ụ
hi u qu các lo i phong cách ngôn ng là công vi c c a ng i giáo viên d yệ ả ạ ữ ệ ủ ườ ạ
Ng văn. Bên c nh nh ng bài đc văn, bài lí thuy t, th c hành ti ng Vi t là cácữ ạ ữ ọ ế ự ế ệ
bài ôn t p, t ng k t. Nh ng bài h c này th ng đt cu i ph n, cu i kì ho cậ ổ ế ữ ọ ườ ặ ở ố ầ ố ặ
cu i ch ng trình h c. Bài ôn t p, t ng k t nói chung và bài t ng k t ti ng Vi tố ươ ọ ậ ổ ế ổ ế ế ệ
nói riêng là m t ki u bài đc bi t, th hi n nh ng yêu c u v h th ng hóaộ ể ặ ệ ể ệ ở ữ ầ ề ệ ố
n i dung và ph ng pháp. Bài h c này giúp ng i h c hình thành năng l c kháiộ ươ ọ ườ ọ ự
quát, t ng h p tri th c, kĩ năng t h c, t nâng cao ki n th c, đng th i GV cóổ ợ ứ ự ọ ự ế ứ ồ ờ
th ki m tra nh n th c c a HS, giáo d c ý th c h c h p tác và h c phát tri n.ể ể ậ ứ ủ ụ ứ ọ ợ ọ ể
Song, th c ti n l i t n t i nh ng đi m gây b t l i cho vi c d y và h c bàiự ễ ạ ồ ạ ữ ể ấ ợ ệ ạ ọ
ôn t p: th i l ng phân ph i ch ng trình còn h n ch , ch ng trình ch t pậ ờ ượ ố ươ ạ ế ươ ỉ ậ
trung t ng k t ki n th c mà ch a chú tr ng rèn kĩ năng. GV và HS đu ng i bàiổ ế ế ứ ư ọ ề ạ
h c này. B i bài ôn t p nhi u câu h i, HS băn khoăn không bi t b t đu t đâu,ọ ở ậ ề ỏ ế ắ ầ ừ
còn GV gi ng d y đi khái vì lúng túng không bi t tri n khai ho t đng h c nhả ạ ạ ế ể ạ ộ ọ ư
th nào, đa ph n là GV t ng k t h HS. Lí do c b n là chúng ta ch a hi u đcế ầ ổ ế ộ ơ ả ư ể ặ
tr ng b n ch t c a bài h c. Khi đi t ng ch a t ng minh thì không th l aư ả ấ ủ ọ ố ượ ư ườ ể ự
ch n ph ng pháp phù h p và tích c c đc.ọ ươ ợ ự ượ
Ph ng pháp d y h c hi n đi yêu c u tích c c hóa ho t đng c a HSươ ạ ọ ệ ạ ầ ự ạ ộ ủ
v i t cách ch th c a quá trình h c, ch đng ti p thu ki n th c. Đây khôngớ ư ủ ể ủ ọ ủ ộ ế ế ứ
còn là lí thuy t ph ng pháp m i, nh ng áp d ng trong m i gi h c còn h nế ươ ớ ư ụ ỗ ờ ọ ạ
ch , nh t là nh ng bài ôn t p, t ng k t. B i l , m i vi c ôn t p ph i xu t phátế ấ ữ ậ ổ ế ở ẽ ọ ệ ậ ả ấ
t s chu n b và h ng thú c a HS. H n n a, ôn t p là n n t ng đ m ra m từ ự ẩ ị ứ ủ ơ ữ ậ ề ả ể ở ộ
n c thang tri th c m i. Đây là th thách đ GV th hi n năng l c c a mình trongấ ứ ớ ử ể ể ệ ự ủ
vi c nâng cao ch t l ng h c t p, đi vào chi u sâu tri th c, phát tri n t duy choệ ấ ượ ọ ậ ề ứ ể ư
HS.
2
Chính vì t m quan tr ng c a bài h c và s khó khăn c a giáo viên khiầ ọ ủ ọ ự ủ
gi ng d y, tôi xin đc đ xu t m t vài kinh nghi m có tính ch t cá nhân gópả ạ ượ ề ấ ộ ệ ấ
ph n đi m i h ng nghiên c u và gi ng d y môn Ng văn trong nhà tr ngầ ổ ớ ướ ứ ả ạ ữ ườ
qua đ tài: ềD y h c bài “T ng k t ti ng Vi t: L ch s , đc đi m lo i hình vàạ ọ ổ ế ế ệ ị ử ặ ể ạ
các phong cách ngôn ng ” trong ch ng trình Ng văn 12 theo h ng tíchữ ươ ữ ướ
c c hóa ho t đng c a h c sinh.ự ạ ộ ủ ọ
M c đích nghiên c u là tìm hi u, đánh giá ph ng pháp và hi u qu gi ngụ ứ ể ươ ệ ả ả
d y bài ạT ng k t ti ng Vi t: L ch s , đc đi m lo i hình và các phong cáchổ ế ế ệ ị ử ặ ể ạ
ngôn ngữ, đ xu t gi i pháp nh m c i ti n ph ng pháp gi ng d y bài ôn t p,ề ấ ả ằ ả ế ươ ả ạ ậ
t ng k t văn h c nói chung tr ng THPT.ổ ế ọ ở ườ Đi t ng nghiên c u là bài ố ượ ứ T ngổ
k t ti ng Vi t: L ch s , đc đi m lo i hình và các phong cách ngôn ngế ế ệ ị ử ặ ể ạ ữ trong
ch ng trình SGK Ng văn l p 12, t p 2, NXB Giáo d c năm 2016. Đi t ngươ ữ ớ ậ ụ ố ượ
kh o sát là HS kh i 12, tr ng THPT Nguy n Thái H c, Thành ph Vĩnh Yên,ả ố ườ ễ ọ ố
t nh Vĩnh Phúc. Th c nghi m đ tài d y h c bài ỉ ự ệ ề ạ ọ T ng k t ti ng Vi t: L ch s ,ổ ế ế ệ ị ử
đc đi m lo i hình và các phong cách ngôn ngặ ể ạ ữ theo ph ng pháp d y h c m i,ươ ạ ọ ớ
phát huy năng l c c a h c sinh. Ph ng pháp nghiên c u đc s d ng trongự ủ ọ ươ ứ ượ ử ụ
sáng ki n kinh nghi m là:ế ệ Ph ng pháp nghiên c u tài li u, ph ng pháp quanươ ứ ệ ươ
sát th c nghi m, ph ng pháp ph ng v n, ph ng pháp ti p c n tâm lý.ự ệ ươ ỏ ấ ươ ế ậ
2. Tên sáng ki n:ế D y h c bài “T ng k t ti ng Vi t: L ch s , đcạ ọ ổ ế ế ệ ị ử ặ
đi m lo i hình và các phong cách ngôn ng ” trong ch ng trình Ng văn 12ể ạ ữ ươ ữ
theo h ng tích c c hóa ho t đng c a h c sinh.ướ ự ạ ộ ủ ọ
3. Tác gi sáng ki n:ả ế
- H và tên: VŨ TH THANH H Iọ Ị Ả
- Đa ch tác gi sáng ki n: Giáo viên tr ng THPT Nguy n Thái H cị ỉ ả ế ườ ễ ọ
- S đi n tho i: 0982.213.659 E_mail: ố ệ ạ haivnth@gmail.com
4. Ch đu t t o ra sáng ki n:ủ ầ ư ạ ế VŨ TH THANH H IỊ Ả
5. Lĩnh v c áp d ng sáng ki nự ụ ế : Môn Ng văn l p 12.ữ ớ
3
6. Ngày sáng ki n đc áp d ng l n đu ho c áp d ng thế ượ ụ ầ ầ ặ ụ ử: 5/2019
7. Mô t b n ch t c a sáng ki n:ả ả ấ ủ ế
7.1. Th c tr ng c a v n đự ạ ủ ấ ề
7.1.1. Ki u bài ôn t p, t ng k t ti ng Vi t trong ch ng trình Ng vănể ậ ổ ế ế ệ ươ ữ
7.1.1.1. Đc tr ngặ ư
Bài ôn t p, t ng k t ti ng Vi t là bài t ng h p tri th c c a m t quá trìnhậ ổ ế ế ệ ổ ợ ứ ủ ộ
h c t p trong m t kho ng th i gian nh t đnh, bao g m ki n th c v lí thuy tọ ậ ộ ả ờ ấ ị ồ ế ứ ề ế
ti ng Vi t nh ho t đng giao ti p, đc đi m ngôn ng nói, vi t, phép tu t ,ế ệ ư ạ ộ ế ặ ể ữ ế ừ
nghĩa c a câu, các phong cách ngôn ng … Khi tri n khai gi ng d y, GV nên l uủ ữ ể ả ạ ư
ý đnh h ng cho HS ti p xúc k t h p các đn v ki n th c khác nhau m t cáchị ướ ế ế ợ ơ ị ế ứ ộ
h p lí, đng th i có th tri n khai v n d ng ki n th c đó vào gi i quy t m t sợ ồ ờ ể ể ậ ụ ế ứ ả ế ộ ố
v n đ c th trong th c ti n. Bài h c này có nhi u u th đ GV nâng cao kấ ề ụ ể ự ễ ọ ề ư ế ể ỹ
năng cho HS.
Bài ôn t p, t ng k t ti ng Vi t còn là m t d ng đi t ng nh n th cậ ổ ế ế ệ ộ ạ ố ượ ậ ứ
mang tính tích h p n i dung và ph ng pháp. N i dung ki n th c mà GV và HSợ ộ ươ ộ ế ứ
ph i làm vi c bài này là toàn b các ki n th c đã h c tr c đó, các b ph nả ệ ở ộ ế ứ ọ ướ ộ ậ
c u thành nên ch ng trình. Do v y, t vi c n m đc c u trúc ch ng trình,ấ ươ ậ ừ ệ ắ ượ ấ ươ
hi u đc s s p x p c a các bài h c, GV h ng d n cho HS cách đ n m b tể ượ ự ắ ế ủ ọ ướ ẫ ể ắ ắ
n i dung và ph ng pháp ti n hành ôn t p.ộ ươ ế ậ
Bài ôn t p kh i l ng ki n th c nhi u, phong phú, nên c GV và HS th yậ ố ượ ế ứ ề ả ấ
e ng i, nh ng nh t thi t không đc b qua bài h c quan tr ng này. Trongạ ư ấ ế ượ ỏ ọ ọ
ch ng trình Ng văn, chúng ta quan tâm nhi u h n đn vi c tri n khai phânươ ữ ề ơ ế ệ ể
tích các tác ph m văn h c cho đúng phong cách, th lo i, nh ng vi c rèn luy nẩ ọ ể ạ ư ệ ệ
4
kĩ năng khái quát t ng h p, đc bi t là kĩ năng v n d ng ngôn ng trong giaoổ ợ ặ ệ ậ ụ ữ
ti p HS m t cách thành th o, linh ho t l i ít đc chú ý. D y h c d ng bàiế ở ộ ạ ạ ạ ượ ạ ọ ạ
này đc xem là đt yêu c u khi hình thành cho HS c ph ng di n lí thuy t vàượ ạ ầ ả ươ ệ ế
ph ng di n th c hành, có kĩ năng phân tích và t ng h p, lĩnh h i và t o l p.ươ ệ ự ổ ợ ộ ạ ậ
GV và HS c n kh c ph c tâm lí ng i và s , tích c c tìm ki m nh ng ph ngầ ắ ụ ạ ợ ự ế ữ ươ
pháp gi ng d y phù h p v i đi t ng. Bài ôn t p không đn gi n là “cái gói”ả ạ ợ ớ ố ượ ậ ơ ả
ch a t t c ki n th c đã h c, mà h n th , nó còn đáp ng yêu c u c a HS làứ ấ ả ế ứ ọ ơ ế ứ ầ ủ
đc rèn luy n kĩ năng h c t p và t ch c l i nh ng đn v c b n c u thànhượ ệ ọ ậ ổ ứ ạ ữ ơ ị ơ ả ấ
nên ch ng trình h c.ươ ọ
HS không th ngay l p t c hình dung đc c u trúc n i dung bài h c ônể ậ ứ ượ ấ ộ ọ
t p. M c tiêu chúng ta h ng đn d ng bài này không ph i là nh c l i nh ngậ ụ ướ ế ở ạ ả ắ ạ ữ
ki n th c đã h c mà ph i t nh ng tri th c đã có đ hình thành nên tri th c m i,ế ứ ọ ả ừ ữ ứ ể ứ ớ
d ng khái quát. Do đó, đòi h i HS ph i có t duy khái quát, t ng h p, so sánh,ở ạ ỏ ả ư ổ ợ
đánh giá các đn v ki n th c v i nhau. ơ ị ế ứ ớ
Bài ôn t p đc xem là ki u bài b n l , b i đ có th n m b t toàn bậ ượ ể ả ề ở ể ể ắ ắ ộ
n i dung ch ng trình h c thì HS ph i n l c v t qua t duy phân l p đ cóộ ươ ọ ả ỗ ự ượ ư ậ ể
đc t duy t ng h p. Tri th c mà ng i h c có đc không ph i t m t vănượ ư ổ ợ ứ ườ ọ ượ ả ừ ộ
b n, m t bài h c mà là c m t quá trình ti p nh n. M t khi d ng bài này đcả ộ ọ ả ộ ế ậ ộ ạ ượ
tri n khai theo đúng cách c a nó, HS đc tr c ti p làm vi c, t mình thay điể ủ ượ ự ế ệ ự ổ
nh n th c, bi t cách đánh giá t ch c ki n th c m t trình đ nh t đnh. M tậ ứ ế ổ ứ ế ứ ở ộ ộ ấ ị ặ
khác, bài ôn t p th ng cu i m i ph n, m i ch ng trình h c, do v y nó làậ ườ ở ố ỗ ầ ỗ ươ ọ ậ
b n l gi a ki n th c cũ và m i. Cánh c a mu n m r ng thì b n l ph i v ng.ả ề ữ ế ứ ớ ử ố ở ộ ả ề ả ữ
Ki n th c và kĩ năng hình thành cho HS thông qua bài ôn t p cũng v y, chúng taế ứ ậ ậ
không nên tham v ng ôm tr n nh ng ki n th c trong m t kho ng th i gian ọ ọ ữ ế ứ ộ ả ờ ở
m t hai ti t h c. Chúng ta ch tri n khai góc đ vĩ mô, t ng quát ki n th c cũ,ộ ế ọ ỉ ể ở ộ ổ ế ứ
giúp HS hình thành t duy lôgíc, b i d ng t duy hình t ng.ư ồ ưỡ ư ượ
H n n a, bài ôn t p cũng là d ng bài b n l giáo d c ý th c h c t p c aơ ữ ậ ạ ả ề ụ ứ ọ ậ ủ
HS. Đi v i bài h c này, HS ph i làm vi c h t mình, s ti n tri n c a gi h cố ớ ọ ả ệ ế ự ế ể ủ ờ ọ
5
