Sáng kiến kinh nghiệm: Biện pháp phát huy tính tích cực của học sinh qua phương pháp đóng vai trong dạy học Ngữ văn

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc khơi dậy và duy trì hứng thú học tập của học sinh, đặc biệt trong các môn khoa học xã hội như Ngữ văn, đang là một thách thức lớn. Thực trạng học sinh thiếu sự say mê, chủ động, cùng với các phương pháp giảng dạy truyền thống chưa phát huy tối đa tính tích cực, đã tạo nên một bức tranh đáng lo ngại về hiệu quả giáo dục. Nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát triển phẩm chất và năng lực người học theo định hướng Chương trình giáo dục phổ thông 2018, báo cáo này đề xuất các biện pháp ứng dụng phương pháp đóng vai. Mục tiêu là biến giờ học Ngữ văn thành những trải nghiệm thú vị, nâng cao tính tích cực và tự tin cho học sinh, đồng thời khắc phục tình trạng nhàm chán trong học tập.

Báo cáo này dành cho các giáo viên Ngữ văn ở cấp trung học cơ sở, cán bộ quản lý giáo dục quan tâm đến đổi mới phương pháp dạy học, và các nhà nghiên cứu giáo dục muốn tìm hiểu về các giải pháp nâng cao tính tích cực của học sinh trong học tập.

Báo cáo này tập trung vào việc cải thiện chất lượng dạy học Ngữ văn thông qua các biện pháp phát huy tính tích cực của học sinh, đặc biệt là thông qua phương pháp đóng vai. Xuất phát từ cơ sở lý luận về tầm quan trọng của cảm xúc và sự say mê trong học tập, cũng như yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 về việc phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực người học, nghiên cứu đã chỉ ra thực trạng đáng buồn về sự thờ ơ và thiếu hứng thú của học sinh đối với môn Ngữ văn. Để khắc phục tình trạng này, ba biện pháp chính được đề xuất và triển khai. Thứ nhất, biện pháp 'Vào vai nhân vật để kể, tóm tắt câu chuyện' giúp học sinh nắm vững cốt truyện, nhân vật và rèn luyện kỹ năng giao tiếp, tự tin bằng cách hóa thân vào các nhân vật trong tác phẩm. Thứ hai, 'Vào vai nhà văn (nhà thơ)' khuyến khích học sinh tìm hiểu sâu sắc về tác giả, tác phẩm một cách tự nhiên thông qua các hoạt động phỏng vấn, trao đổi ý kiến, từ đó củng cố kiến thức và phát triển kỹ năng hợp tác. Cuối cùng, biện pháp 'Vào vai diễn viên, sân khấu hóa tiết học' không chỉ tạo ra sân chơi bổ ích, sáng tạo mà còn giúp học sinh nghiên cứu sâu hơn về đặc điểm tính cách nhân vật, rèn luyện tư duy phản biện và khả năng diễn đạt. Việc áp dụng các biện pháp này không chỉ làm giờ học trở nên nhẹ nhàng, sinh động hơn mà còn góp phần nâng cao tính chủ động, hứng thú và trách nhiệm học tập của học sinh. Đây là một cách tiếp cận mang lại giá trị ứng dụng cao, giúp giáo viên khám phá và bồi dưỡng tài năng tiềm ẩn, đồng thời chuyển hóa môn Ngữ văn thành một 'niềm vui' thực sự cho người học.