C NG HOÀ XÃ H I CH NGHĨA VI T NAMỘ Ộ Ủ Ệ
Đc l p - T do - H nh phúcộ ậ ự ạ
ĐN YÊU C U CÔNG NH N SÁNG KI NƠ Ầ Ậ Ế
Kính g i: H i đng sáng ki n ử ộ ồ ế Phòng Giáo d c và Đào t o Đng Hụ ạ ồ ỷ
Tôi (chúng tôi) ghi tên d i đây:ướ
S
ố
T
T
H và tênọ
Ngày
tháng
năm sinh
N i côngơ
tác (ho cặ
n i th ngơ ườ
trú)
Ch cứ
danh
Trình
độ
chuyên
môn
T l (%) đóngỷ ệ
góp vào vi cệ
t o ra sángạ
ki n ế(ghi rõ điố
v i t ng đngớ ừ ồ
tác gi , n u có)ả ế
1 Nguy n Thanhễ An 25/8/1981 Tr ngườ
THCS Hòa
Bình
Giáo
viên
Cao
đngẳ100%
Là tác gi (nhóm tác gi ) đ ngh xét công nh n sáng ki nả ả ề ị ậ ế : “Rèn luy n kĩệ
năng s ng cho h c sinh thông qua môn Giáo d c công dân 6”ố ọ ụ
1. Ch đu t t o ra sáng ki n (tr ng h p tác gi không đng th iủ ầ ư ạ ế ườ ợ ả ồ ờ
là ch đu t t o ra sáng ki n):ủ ầ ư ạ ế Không
2. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n:ự ụ ế B môn Giáo d c công dânộ ụ
3. Ngày sáng ki n đc áp d ng l n đu ho c áp d ng th , (ghi ngàyế ượ ụ ầ ầ ặ ụ ử
nào s m h n): ớ ơ Tháng 8/2019 t i tr ng THCS Hòa Bình, xã Hòa Bình, huy nạ ườ ệ
Đng H , t nh Thái Nguyên.ồ ỷ ỉ
4. Mô t b n ch t c a sáng ki n:ả ả ấ ủ ế
4.1. Nh ng v n đ chung:ữ ấ ề
Môn Giáo d c công dân nói chung và môn Giáo d c công dân tr ngụ ụ ở ườ
THCS nói riêng là môn h c có vai trò quan tr ng trong vi c th c hi n nhi m vọ ọ ệ ự ệ ệ ụ
xây d ng t cách và trách nhi m công dân cho h c sinh mà Lu t giáo d c đã xácự ư ệ ọ ậ ụ
đnh: ị“M c tiêu c a giáo d c ph thông là giúp h c sinh phát tri n toàn di n vụ ủ ụ ổ ọ ể ệ ề
đo đc, trí tu , th ch t, th m mĩ và các kĩ năng c b n nh m hình thành nhânạ ứ ệ ể ấ ẩ ơ ả ằ
cách con ng i Vi t Nam, xây d ng t cách và trách nhi m công dân, chu n bườ ệ ự ư ệ ẩ ị
cho h c sinh ti p t c h c lên ho c đi vào cu c s ng lao đng, tham gia xây d ngọ ế ụ ọ ặ ộ ố ộ ự
và b o v T qu c”ả ệ ổ ố . Môn h c cung c p cho h c sinh m t h th ng các giá trọ ấ ọ ộ ệ ố ị
đo đc, pháp lu t và các chu n m c l i s ng phù h p v i l a tu i, giúp h cạ ứ ậ ẩ ự ố ố ợ ớ ứ ổ ọ
sinh bi t s ng hòa nh p trong xã h i hi n t i v i t cách là nh ng công dân tíchế ố ậ ộ ệ ạ ớ ư ữ
c c, năng đng; góp ph n quan tr ng hình thành nh ng ph m ch t, năng l c c nự ộ ầ ọ ữ ẩ ấ ự ầ
thi t c a nhân cách con ng i Vi t Nam nh m đáp ng yêu c u c a s nghi pế ủ ườ ệ ằ ứ ầ ủ ự ệ
công nghi p hóa – hi n đi hóa đt n c, tăng c ng kh năng h i nh p trongệ ệ ạ ấ ướ ườ ả ộ ậ
xu th phát tri n và ti n b c a th i đi.ế ể ế ộ ủ ờ ạ
Đ nâng cao ch t l ng giáo d c toàn di n th h tr , đáp ng ngu n l cể ấ ượ ụ ệ ế ệ ẻ ứ ồ ự
và đáp ng yêu c u phát tri n c a ng i h c, giáo d c ph thông đã và đangứ ầ ể ủ ườ ọ ụ ổ
đc đi m i m nh m theo b n tr c t c a th k XXI, mà th c ch t là cáchượ ổ ớ ạ ẽ ố ụ ộ ủ ế ỉ ự ấ
ti p c n kĩ năng s ng, đó là ế ậ ố “H c đ bi t, h c đ làm, h c đ t kh ng đnhọ ể ế ọ ể ọ ể ự ẳ ị
mình và h c đ cùng chung s ng”ọ ể ố . M c tiêu giáo d c ph thông đã và đangụ ụ ổ
chuy n h ng t trang b ki n th c sang trang b nh ng năng l c c n thi t choể ướ ừ ị ế ứ ị ữ ự ầ ế
các em h c sinh. Ph ng pháp giáo d c ph thông cũng đã và đang đc đi m iọ ươ ụ ổ ượ ổ ớ
theo h ng phát huy tính tích c c, t giác, ch đng, sáng t o c a ng i h c,ướ ự ự ủ ộ ạ ủ ườ ọ
phù h p v i đc đi m c a t ng l p h c, tăng c ng kh năng làm vi c theoợ ớ ặ ể ủ ừ ớ ọ ườ ả ệ
nhóm, rèn luy n kĩ năng v n d ng ki n th c vào th c ti n, tác đng đn tìnhệ ậ ụ ế ứ ự ễ ộ ế
c m, đem l i ni m vui, h ng thú h c t p cho h c sinh. N i dung giáo d c kĩả ạ ề ứ ọ ậ ọ ộ ụ
năng s ng đã đc tích h p trong môn h c. Vi c giáo d c kĩ năng s ng cho h cố ượ ợ ọ ệ ụ ố ọ
sinh còn đc th c hi n thông qua nhi u ch ng trình, d án nh : giáo d c b oượ ự ệ ề ươ ự ư ụ ả
v môi tr ng, giáo d c phòng ch ng HIV/AIDS, giáo d c phòng ch ng maệ ườ ụ ố ụ ố
túy... Đc bi t b tài li u “Giáo d c kĩ năng s ng” dành cho h c sinh THCS đãặ ệ ộ ệ ụ ố ọ
chính th c đc đc đa vào d y h c t tháng 10 năm 2016- 2017, đc b tríứ ượ ượ ư ạ ọ ừ ượ ố
d y l ng ghép, tích h p v i các môn h c g n gũi khác m i kh i l p, tr thànhạ ồ ợ ớ ọ ầ ở ỗ ố ớ ở
“c m nang” giáo d c kĩ năng s ng riêng bi t có tính ch t đc thù đi v i giáoẩ ụ ố ệ ấ ặ ố ớ
viên d y b môn Giáo d c công dân.ạ ộ ụ
4.2. Th c tr ng c a v n đ:ự ạ ủ ấ ề
Hi n nay, n i dung giáo d c kĩ năng s ng đã đc đa vào gi ng d y ệ ộ ụ ố ượ ư ả ạ ở
các tr ng d i nhi u hình th c khác nhau. Ch ng trình hành đng v giáoườ ướ ề ứ ươ ộ ề
d c cho m i ng i đt ra trách nhi m cho các tr ng ph i đm b o cho ng iụ ọ ườ ặ ệ ườ ả ả ả ườ
h c đc ti p c n v i ch ng trình giáo d c kĩ năng s ng phù h p và c n thi tọ ượ ế ậ ớ ươ ụ ố ợ ầ ế
đc coi là m t n i dung c a ch t l ng giáo d c.ượ ộ ộ ủ ấ ượ ụ
L a tu i h c sinh là l a tu i đang hình thành nhân cách, giàu c m , hamứ ổ ọ ứ ổ ướ ơ
hi u bi t, thích tìm tòi, khám phá song còn thi u kinh nghi m s ng, d b lôi kéo,ể ế ế ệ ố ễ ị
kích đng... Đc bi t th h tr th ng xuyên ch u tác đng đan xen c a nh ngộ ặ ệ ế ệ ẻ ườ ị ộ ủ ữ
y u t tích c c và tiêu c c, luôn ph i đt vào hoàn c nh ph i l a ch n nh ngế ố ự ự ả ặ ả ả ự ọ ữ
giá tr , ph i đng đu v i khó khăn, thách th c, nh ng áp l c tiêu c c, b o l c,ị ả ươ ầ ớ ứ ữ ự ự ạ ự
v i l i s ng ích k , th c d ng, d b phát tri n l ch l c v nhân cách. M t trongớ ố ố ỉ ự ụ ễ ị ể ệ ạ ề ộ
nh ng nguyên nhân d n đn các hi n t ng tiêu c c c a m t b ph n h c sinhữ ẫ ế ệ ượ ự ủ ộ ộ ậ ọ
ph thông th i gian v a qua nh : b o l c h c đng, đua xe máy, ăn ch i saổ ờ ừ ư ạ ự ọ ườ ơ
đa, các trò ch i đi n t ... chính là các em thi u kĩ năng s ng c n thi t nh : Kĩọ ơ ệ ử ế ố ầ ế ư
năng th hi n s c m thông, kĩ năng t duy phê phán, kĩ năng ra quy t đnh, kĩể ệ ự ả ư ế ị
năng h p tác, kĩ năng tìm ki m s h tr , kĩ năng tìm ki m và x lí thông tin, kĩợ ế ự ỗ ợ ế ử
năng đm nh n trách nhi m, kĩ năng gi i quy t mâu thu n, kĩ năng giao ti p...ả ậ ệ ả ế ẫ ế
Tr ng THCS Hòa Bình ngay t đu năm h c m i Ban giám hi u nhàườ ừ ầ ọ ớ ệ
tr ng đã tri n khai và t p hu n v công tác giáo d c kĩ năng s ng t i toàn thườ ể ậ ấ ề ụ ố ớ ể
cán b giáo viên, nhân viên và h c sinh trong nhà tr ng. Trong quá trình gi ngộ ọ ườ ả
d y các giáo viên d y b môn cũng đã có s tích h p n i dung giáo d c kĩ năngạ ạ ộ ự ợ ộ ụ
s ng cho h c sinh thông qua các môn h c nh Ng văn, Giáo d c công dân, Đaố ọ ọ ư ữ ụ ị
lý, Sinh h c, L ch s , Hóa h c, Công ngh , Âm nh c, Mĩ thu t,... Ngoài vi c tíchọ ị ử ọ ệ ạ ậ ệ
h p n i dung này thông qua các môn h c, nhà tr ng còn chú ý l ng ghép giáoợ ộ ọ ườ ồ
d c kĩ năng s ng cho các em vào các ho t đng t p th nh các gi chào c , giụ ố ạ ộ ậ ể ư ờ ờ ờ
sinh ho t, ho t đng ngoài gi lên l p, các bu i ngo i khóa, các bu i lao đng,ạ ạ ộ ờ ớ ổ ạ ổ ộ
các ho t đng vui ch i nh t ch c Văn ngh , H i tr i, H i kh e Phù Đng…ạ ộ ơ ư ổ ứ ệ ộ ạ ộ ỏ ổ
khuy n khích các em tham gia vào các câu l c b nh : Câu l c b th d c thế ạ ộ ư ạ ộ ể ụ ể
thao, Câu l c b văn hóa văn ngh , Câu l c b Mĩ thu t đ cho các em có nhi uạ ộ ệ ạ ộ ậ ể ề
c h i rèn luy n các kĩ năng s ng có ích cho b n thân.ơ ộ ệ ố ả
Các em ch a có kĩ năng làm ch b n thân, ch a x lí linh ho t các tìnhư ủ ả ư ử ạ
hu ng giao ti p h ng ngày đ th hi n l i s ng có đo đc, có văn hóa. M t số ế ằ ể ể ệ ố ố ạ ứ ộ ố
em ch a có thái đ phê phán đi v i nh ng bi u hi n thi u lành m nh, ch a tư ộ ố ớ ữ ể ệ ế ạ ư ự
tin tham gia các ho t đng. ạ ộ
Trong năm h c 2019 – 2020, Tr ng THCS Hòa Bình, kh i l p 6 có 2 l pọ ườ ố ớ ớ
v i t ng s h c sinh là 48 em. Tr c khi ti n hành áp d ng đ tài này, ngay tớ ổ ố ọ ướ ế ụ ề ừ
đu năm h c, tôi đã ti n hành kh o sát tình hình h c sinh mà tôi đc phân côngầ ọ ế ả ọ ượ
gi ng d y môn GDCD l p 6. Qua kh o sát, tôi th y 48/48 h c sinh l p 6 ch aả ạ ớ ả ấ ọ ớ ư
hi u bi t đc đy đ các kĩ năng s ng c b n và s c n thi t c a các kĩ năngể ế ượ ầ ủ ố ơ ả ự ầ ế ủ
s ng có th giúp cho b n thân s ng t tin, lành m nh, phòng tránh đc các nguyố ể ả ố ự ạ ượ
c gây nh h ng x u đn s phát tri n th ch t và tinh th n c a các em. ơ ả ưở ấ ế ự ể ể ấ ầ ủ
Các em h c sinh ọl p 6 c a tr ng h u h t sinh ra trong gia đình làm nghớ ủ ườ ầ ế ề
nông thu n túy. Là m t xã vùng kinh t xã h i còn khá nhi u khó khăn, nênầ ộ ế ộ ề
ng i dân và các em h c sinh ít có đi u ki n, th i gian ti p c n thông tin qua cácườ ọ ề ệ ờ ế ậ
ph ng ti n thông tin đi chúng nên trình đ nh n th c c a ng i dân và h cươ ệ ạ ộ ậ ứ ủ ườ ọ
sinh còn nhi u h n ch . Các em ph i lao đng ph giúp gia đình ngoài gi h cề ạ ế ả ộ ụ ờ ọ
nên đi u ki n đ đc sách báo, hay theoề ệ ể ọ dõi thông tin đi chúng còn ít. Chính vìạ
v y 100% các em ch a nh n th c đc m t cách đúng đn và đy đ v nh ngậ ư ậ ứ ượ ộ ắ ầ ủ ề ữ
v n đ xã h i có nguy c nh h ng đn cu c s ng an toàn và lành m nh c aấ ề ộ ơ ả ưở ế ộ ố ạ ủ
b n thân.ả
Xu t phát t tình hình đã nêu trên, b ng th c t kinh nghi m c a b nấ ừ ở ằ ự ế ệ ủ ả
thân trong quá trình làm công tác d y h c, tôi đã m nh d n đ ra và tham m uạ ọ ạ ạ ề ư
v i Ban giám hi u nhà tr ng cùng các ban ngành đoàn th khác trong đn vớ ệ ườ ể ơ ị
m t s bi n pháp và kinh nghi m giáo d c kĩ năng s ng cho h c sinh c a tr ngộ ố ệ ệ ụ ố ọ ủ ườ
có hi u qu thi t th c.ệ ả ế ự
4.3. Các bi n pháp gi i quy t v n đ:ệ ả ế ấ ề
N i dung giáo d c kĩ năng s ng cho h c sinh trong nhà tr ng ph thôngộ ụ ố ọ ườ ổ
t p trung vào các kĩ năng tâm lí – xã h i là nh ng kĩ năng đc v n d ng trongậ ộ ữ ượ ậ ụ
nh ng tình hu ng h ng ngày đ làm ch b n thân, t ng tác v i ng i khác vàữ ố ằ ể ủ ả ươ ớ ườ
gi i quy t có hi u qu nh ng v n đ, nh ng tình hu ng c a cu c s ng. Vi cả ế ệ ả ữ ấ ề ữ ố ủ ộ ố ệ
hình thành nh ng kĩ năng này không lo i b mà ng c l i ph i g n k t và songữ ạ ỏ ượ ạ ả ắ ế
hành v i vi c hình thành các kĩ năng h c t p nh : nghe, nói, đc, vi t, tính toán...ớ ệ ọ ậ ư ọ ế
N i dung giáo d c kĩ năng s ng c n đc v n d ng linh ho t tùy theo t ngộ ụ ố ầ ượ ậ ụ ạ ừ
l a tu i, c p h c, môn h c, ho t đng giáo d c và đi u ki n c th . ứ ổ ấ ọ ọ ạ ộ ụ ề ệ ụ ể
Giáo d c kĩ năng s ng cho h c sinh trong nhà tr ng bao g m nhi u kĩụ ố ọ ườ ồ ề
năng. Tuy nhiên, do tình hình th c t c a Tr ng THCS Hòa Bình, tôi ch ápự ế ủ ườ ỉ
d ng m t s kĩ năng s ng c b n sau:ụ ộ ố ố ơ ả
4.3.1. Các kĩ năng s ng c b n:ố ơ ả
* Kĩ năng th hi n s c m thông:ể ệ ự ả
Kĩ năng th hi n s c m thông là kh năng có th hình dung và đt mìnhể ệ ự ả ả ể ặ
trong hoàn c nh c a ng i khác, giúp chúng ta hi u và ch p nh n ng i khácả ủ ườ ể ấ ậ ườ
v n là nh ng ng i r t khác mình, qua đó chúng ta có th hi u c m xúc và tìnhố ữ ườ ấ ể ể ả
c m c a ng i khác và c m thông v i hoàn c nh ho c nhu c u c a h và bi tả ủ ườ ả ờ ả ặ ầ ủ ọ ế
th hi n s c m thông b ng nh ng l i nói, c ch , hành đng, vi c làm c thể ệ ự ả ằ ữ ờ ử ỉ ộ ệ ụ ể
phù h p.ợ
Kĩ năng này có ý nghĩa quan tr ng trong vi c tăng c ng hi u qu giaoọ ệ ườ ệ ả
ti p và ng x v i ng i khác; c i thi n các m i quan h giao ti p xã h i. Kĩế ứ ử ớ ườ ả ệ ố ệ ế ộ
năng th hi n s c m thông cũng giúp khuy n khích thái đ quan tâm và hành viể ệ ự ả ế ộ
thân hi n, g n gũi v i nh ng ng i c n giúp đ.ệ ầ ớ ữ ườ ầ ỡ
Kĩ năng th hi n s c m thông đc d a trên kĩ năng t nh n th c và kĩể ệ ự ả ượ ự ự ậ ứ
năng xác đnh giá tr , đng th i là y u t c n thi t trong kĩ năng giao ti p, gi iị ị ồ ờ ế ố ầ ế ế ả
quy t v n đ, gi i quy t mâu thu n, th ng l ng, kiên đnh và ki m ch c mế ấ ề ả ế ẫ ươ ượ ị ề ế ả
xúc.
Ví d : Khi d y bài “Công c Liên H p Qu c v quy n tr em”ụ ạ ướ ợ ố ề ề ẻ
Giáo viên nêu câu h i: Nêu m t s hành vi vi ph m quy n tr em mà emỏ ộ ố ạ ề ẻ
bi t? Em có suy nghĩ gì v v n đ này?ế ề ấ ề
H c sinh: M t s hành vi vi ph m quy n tr em nh : Đánh đp, ng c đãiọ ộ ố ạ ề ẻ ư ậ ượ
tr em, b t tr em làm vi c n ng quá s c, cha m ly hôn không ai chăm sóc conẻ ắ ẻ ệ ặ ứ ẹ
cái, không cho con đi h c... Đây là nh ng m nh đi b t h nh c n đc s quanọ ữ ả ờ ấ ạ ầ ượ ự
tâm, giúp đ, c m thông, chia s nhi u h n t phía m i ng i.ỡ ả ẻ ề ơ ừ ọ ườ
V i câu h i trên, giáo viên có th rèn cho h c sinh kĩ năng th hi n s c mớ ỏ ể ọ ể ệ ự ả
thông đi v i nh ng tr em b thi t thòi.ố ớ ữ ẻ ị ệ
* Kĩ năng t duy phê phán:ư
Kĩ năng t duy phê phán là kh năng phân tích m t cách khách quan vàư ả ộ
toàn di n các v n đ, s v t, hi n t ng... x y ra.ệ ấ ề ự ậ ệ ượ ả
Kĩ năng t duy phê phán r t c n thi t đ con ng i có th đa ra đcư ấ ầ ế ể ườ ể ư ượ
nh ng quy t đnh, nh ng hành đng phù h p. Nh t là trong xã h i hi n đi ngàyữ ế ị ữ ộ ợ ấ ộ ệ ạ
nay, khi mà con ng i luôn ph i đi m t v i nhi u v n đ gay c n c a cu cườ ả ố ặ ớ ề ấ ề ấ ủ ộ
s ng, luôn ph i x lý nhi u ngu n thông tin đa d ng, ph c t p thì kĩ năng t duyố ả ử ề ồ ạ ứ ạ ư
phê phán càng tr nên quan tr ng đi v i m i cá nhân.ở ọ ố ớ ỗ
Ví d : Khi d y bài “L đ”ụ ạ ễ ộ
Giáo viên nêu v n đ: B m m ng, H i gi n d i cãi l i và b đi ch i đnấ ề ị ẹ ắ ả ậ ỗ ạ ỏ ơ ế
t i m i v . Em có nh n xét gì v hành vi c a H i?ố ớ ề ậ ề ủ ả
H c sinh: Hành vi c a H i là quá vô l đi v i ng i đã sinh thành, c uọ ủ ả ễ ố ớ ườ ư
mang, d ng d c mình.ưỡ ụ
Giáo viên: Hành vi c a H i c n phê phán. Giáo viên rèn cho h c sinh kĩủ ả ầ ọ
năng t duy phê phán hành vi thi u l đ.ư ế ễ ộ