CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng thẩm định sáng kiến Sở Giáo dục và Đào tạo Ninh Bình.
Chúng tôi:
TT Họ tên Ngày tháng
năm sinh
Chức
danh
Trình độ
chuyên
môn
Tỉ lệ %
đóng
góp vào
việc tạo
ra sáng
kiến
1 Lương Thị Tuyết 09/10/1989 Giáo viên Đại học 40%
2 Đỗ Thị Việt Hà 03/11/1982 Phó Hiệu
trưởng Đại học 20%
3 Nguyễn Tố Uyên 30/08/1980 Giáo viên Đại học 20%
4 Trần Thị Loan 15/12/1990 Giáo viên Đại học 20%
Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: Vận dụng STEM để tạo hứng
thú học tập môn Hoá học với chủ đề “Bình chữa cháy mini”.
I. LĨNH VỰC ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
- Lĩnh vực áp dụng: áp dụng trong lĩnh vực giảng dạy bộ môn Hoá học
- Vấn đề sáng kiến giải quyết được:
+ Cung cấp kiến thức về dạy học Stem.
+ Cách vận dụng Stem vào các chủ đề bài học.
II. CHỦ ĐẦU TƯ SÁNG KIẾN
Lương Thị Tuyết, Đỗ Thị Việt Hà, Nguyễn Tố Uyên, Trần Thị Loan
III. THỜI GIAN ÁP DỤNG
Trong năm học: 2021 - 2022
IV. MÔ TẢ BẢN CHẤT CỦA SÁNG KIẾN
1. Nội dung sáng kiến
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 ảnh hưởng sâu rộng vào mọi mặt đời sống, xã
hội, giáo dục cũng không ngoại lệ. Vì thế đòi hỏi giáo viên phải thay đổi phương
pháp, học sinh phải thay đổi cách học. Do vậy, vai trò của giáo viên phải chuyển
đổi từ “dạy cái gì”, “điều gì” sang dạy cho học sinh “phải làm gì” và “làm
như thế nào”.
Phương pháp dạy học STEM đang là sự lựa chọn của nhiều nước có nền
giáo dục hiện đại vì thông qua quá trình học giúp các em tự lĩnh hội được kiến
thức, kĩ năng và có khả năng vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết
các vấn đề thực tế. Nhưng làm thế nào để vận dụng phương pháp dạy học STEM
vào trường THCS của ta để mang lại hiệu quả? Qua quá trình giảng dạy chúng
tôi đã lồng ghép STEM với dạy học truyền thống và xây dựng một số chủ đề dạy
học theo điều kiện của trường đã mang lại hiệu quả khả quan. Nên chúng tôi
mạnh dạn đơn cử một chủ đề đã thực hiện tương đối có hiệu quả đó là Vận
dụng STEM để tạo hứng thú học tập môn Hoá học với chủ đề “Bình chữa
cháy mini”.
Giáo dục STEM là phương thức giáo dục tích hợp theo cách tiếp cận liên
môn và thông qua thực hành, ứng dụng. Thay vì dạy bốn môn học như các đối
tượng tách biệt và rời rạc, STEM kết hợp chúng thành một mô hình học tập gắn
kết dựa trên các ứng dụng thực tế. Qua đó, học sinh vừa học được kiến thức
khoa học, vừa học được cách vận dụng kiến thức đó vào thực tiễn. Giáo dục
STEM sẽ phá đi khoảng cách giữa hàn lâm và thực tiễn, tạo ra những con người
có năng lực làm việc “tức thì” trong môi trường làm việc có tính sáng tạo cao
với những công việc đòi hỏi trí óc của thế kỷ 21.
Giáo dục STEM đề cao đến việc hình thành và phát triển năng lực giải
quyết vấn đề cho người học. Trong mỗi bài học theo chủ đề STEM, học sinh
được đặt trước một tình huống có vấn đề thực tiễn cần giải quyết liên quan đến
các kiến thức khoa học. Để giải quyết vấn đề đó, học sinh phải tìm tòi, nghiên
cứu những kiến thức thuộc các môn học có liên quan đến vấn đề (qua sách giáo
khoa, học liệu, thiết bị thí nghiệm, thiết bị công nghệ) và sử dụng chúng để giải
quyết vấn đề đặt ra.
Giáo dục STEM đề cao một phong cách học tập mới cho người học, đó là
phong cách học tập sáng tạo. Đặt người học vào vai trò của một nhà phát minh,
người học sẽ phải hiểu thực chất của các kiến thức được trang bị; phải biết cách
mở rộng kiến thức; phải biết cách sửa chữa, chế biến lại chúng cho phù hợp với
tình huống có vấn đề mà người học đang phải giải quyết.
1.1. Giải pháp cũ thường làm
1.1.1. Nội dung giải pháp
Việc dạy và học môn hoá học ở hầu hết các trường THCS hiện nay thường
gói gọn trong không gian lớp học hoặc trong các phòng bộ môn của nhà trường.
Truyền thụ kiến thức một chiều vẫn là phương pháp dạy học chủ yếu của nhiều
giáo viên.
Học sinh không được trải nghiệm thực tế, nên việc đưa kiến thức khoa học
trở nên nặng nề.
Môn hoá học là một trong những bộ môn khoa học cơ bản nhưng lí do lựa
chọn môn hoá học của học sinh THCS là chủ yếu học để thi tốt nghiệp hay thi
vào 10, …
Việc kiểm tra đánh giá và chương trình thi cử chủ yếu về lí thuyết nên đa số
các em học theo kiểu nhồi nhét kiến thức để đáp ứng cho các kì thi, chính vì vậy
mà các em ít nhận thấy vai trò ứng dụng của hoá học vào đời sống.
Đó là lí do các em học sinh học chủ yếu là để đối phó với các kì thi còn yếu
tố đam mê yêu thích rất ít.
Vậy đó là lí do chúng tôi muốn đưa phương pháp dạy học STEM vào để
giảng dạy kết hợp phương pháp truyền thống.
1.1.2. Nhược điểm của giải pháp cũ
Còn nặng về kiến thức lý thuyết, học sinh không được vận dụng kiến thức
đã học để trải nghiệm.
Sự liên kết các môn trong dạy học còn hạn chế, rời rạc chưa khoa học.
Chưa có sự liên kết và ứng dụng khoa học, công nghệ, kĩ thuật vào môn
học.
Không đánh thức được sự sáng tạo và tiềm năng của học sinh.
1.2. Giải pháp mới cải tiến
Giải pháp 1. Kết hợp xây dựng các chủ đề dạy học STEM với phương
pháp dạy học truyền thống
Rõ ràng STEM có rất nhiều ưu điểm tuy nhiên hạn chế như sau:
- Thứ nhất là mất nhiều thời gian thực hiện. Một chủ đề thực hiện sẽ mất
khá nhiều thời gian ở trên lớp cũng như ngoài lớp nên ảnh hưởng đến việc học
tập trên lớp các em cũng như thời gian học tập các môn học khác vì các em cần
đầu tư thời gian tương đối nhiều khi thực hiện một chủ đề.
- Thứ hai trong khi các kì thi hiện tại vẫn chủ yếu rèn luyện trí nhớ kiến
thức hàn lâm và nặng về các bài tập tính toán nên các em vẫn phải học để đáp
ứng các kì thi, do thói quen học tập cũ nặng về nhồi nhét kiến thức vậy nên chưa
chú tâm học tập và trải nghiệm các công việc được giao ở nhà, một số em còn
làm theo đối phó và suy nghĩ rằng chưa thiết thực với thi cử hiện hành.
- Thứ ba đó kinh phí thực hiện một số dụng cụ, nguyên liệu khi làm thực hành
chưa đầy đủ, và khá tốn kém nên đôi khi giáo viên và các em cũng ngại làm.
- Thứ tư đó là STEM là phương pháp tích hợp nên chắc chắn giáo viên
giảng dạy đòi hỏi phải nắm rõ phương pháp và cách thức tổ chức giảng dạy cũng
như trình độ liên môn nhất định vì STEM như là khoa học, công nghệ, kĩ thuật
và toán học. Đòi hỏi giáo viên phải có trình độ và đam mê công việc nó mất
nhiều thời gian và công sức của giáo viên.
Do vậy chúng tôi đã phối hợp lồng ghép giữa phương pháp học tập truyền
thống và giáo dục STEM để học sinh có thể đạt hiệu quả học tập tốt nhất hiện
nay. Khi dạy học Stem phải có sự linh hoạt và nhất quán theo mô hình 5E thì
hiệu quả sẽ tốt nhất trong quá trình dạy và lĩnh hội kiến thức, củng cố kiến thức,
vận dụng kiến thức… Chúng tôi đã thấy sự khác nhau trong dạy học nếu nhất
quán theo mô hình 5E và không nhất quán như sau:
Sự khác nhau trong các hoạt động của giáo viên nhất quán và không
nhất quán theo mô hình dạy học stem - 5E
Các bước dạy học theo 5E
Hoạt động của giáo viên
Thống nhất với mô hình 5E Không thống nhất với
mô hình 5E
Gắn kết
(Engagment)
Tạo hứng thú
- Kích thích sự tò mò
Giải thích khái niệm
- Cung cấp các định
- Nêu câu hỏi
- Làm rõ hơn các câu trả lời hoặc các
phát hiện mà học sinh đã biết hoặc suy
nghĩ về chủ đề bài học
nghĩa và câu trả lời
- Kết luận
- Đưa ra những câu hỏi
đóng
- Giảng bài
Khảo sát
(Exploration)
Khuyến khích học sinh làm việc cùng
nhau mà không có sự hướng dẫn trực
tiếp từ giáo viên
- Quan sát và lắng nghe các học sinh
trong quá trình tương tác
- Yêu cầu kiểm tra các câu hỏi để
chuyển hướng khảo sát thí nghiệm của
học sinh khi cần thiết
- Cung cấp thời gian cho học sinh để
giải quyết các vấn đề
- Đóng vai trò như một nhà tư vấn cho
học sinh
- Tạo ra danh sách những điều “cần
phải biết” tối thiểu
Cung cấp câu trả lời
- Nói hoặc giải thích
cách làm việcthông qua
vấn đề
- Đưa ra những kết luận
- Trực tiếp nói với học
sinh rằng các em là sai
- Cung cấp thông tin
hoặc sự kiện giúp giải
quyết vấn đề
- Hướng dẫn học sinh
từng bước tìm ra lời giải
Giải thích
(Explanation)
- Khuyến khích học sinh giải thích các
khái niệm và các định nghĩa bằng cách
hiểu riêng của mình
- Đưa ra các lời giải thích, chứng minh
(bằng chứng) và làm rõ từ học sinh
- Chính thức làm rõ các định nghĩa,
giải thích,và đưa ra các khái niệm mới
khi cần thiết
- Sử dụng kinh nghiệm trước đây của
học sinh làm cơ sở để giải thích các
khái niệm
- Đánh giá sự hiểu biết ngày càng tăng
của học sinh
- Chấp nhận những lời
giải thích mà không cần
chứng minh gì thêm
- Tìm cách phủ nhận để
buộc học sinh phải chấp
nhận
- Giới thiệu các khái
niệm hoặc kỹ năng
không liên quan
Áp dụng cụ thể
(Elaboration)
- Mong đợi học sinh sử dụng các khái
niệm khoa học, định nghĩa và lời giải
thích được cung cấp trước đây
- Khuyến khích học sinh áp dụng hoặc
mở rộng các khái niệm và kỹ năng
trong các tình huống mới
- Nhắc nhở học sinh tìm cách giải
thích
- Đề cập đến học sinh dữ liệu hiện có
và bằng chứng và hỏi: “các em đã biết
gì rồi? “, ” Tại sao các em lại nghĩ …?
“(Chiến lược khám phá khoa học cũng
- Cung cấp câu trả lời
dứt khoát
- Trực tiếp nói với học
sinh rằng các em là sai
- Tiếp tục bài giảng
- Dạy học sinh từng
bước một để tìm ra lời
giải ngay
- Giải thích làm thế nào
để làm việc thông qua
vấn đề
áp dụng ở đây.)
Đánh giá
(Evaluation)
- Quan sát học sinh khi áp dụng các
khái niệm và kỹ năng mới
- Đánh giá kiến thức và kỹ năng của
học sinh
- Tìm kiếm bằng chứng rằng học sinh
có thay đổi suy nghĩ hoặc hành vi
trong quá trình học
- Cho phép học sinh đánh giá bài học
của mình và kỹ năng nhóm-quá trình
- Đặt những câu hỏi mở như “Các em
nghĩ điều gì sẽ xảy ra nếu…? “, “Các
em có bằng chứng/chứng cứ gì ở trong
tình huống này?”, ” Các em đã biết gì
về …? “, ” Các em thử giải thích hiện
tượng này được không?”
- Kiểm tra từ vựng, thuật
ngữ và các sự kiện một
cách rời rạc
- Giới thiệu những ý
tưởng hay khái niệm
mới
- Tạo ra sự mơ hồ
- Đặt toàn bộ những câu
hỏi đóng, chỉ trả lời
đúng/sai
- Thúc đẩy thảo luận mở
mà không gắn kết đến
khái niệm hoặc kỹ năng
đang được học
Giải pháp 2. Xây dựng chủ đề bài học STEM từ những kiến thức của
những bài cơ bản trong sách giáo khoa
Trong chương trình sách giáo khoa hiện hành môn Hoá học, có nhiều bài
có thể liên kết với nhau cùng với các lĩnh vực: Toán học, Kỹ thuật, Khoa học và
Công nghệ, để tạo ra những sản phẩm hứng thú. Từ đó giúp học sinh vận dụng
và ghi nhớ kiến thức một cách sinh động, hấp dẫn.
Trong chủ đề “Bình chữa cháy Mini” chúng tôi hướng dẫn học sinh vận
dụng kiến thức nền trong sách giáo khoa hoá học lớp 9 của những bài: Bài 27:
Cacbon; Bài 28: Các oxit của cacbon; Bài 29: Axit Cacbonic và muối Cacbonat.
Kết hợp cùng với các kiến thức thực tiễn về kỹ thuật, khoa học, công nghệ để
nghiên cứu, tìm tòi, lựa chọn các dụng cụ chế tạo ra sản phẩm “Bình chữa cháy
mini”.
Giải pháp 3. Tạo môi trường, không gian học tập đa dạng. Thay đổi
phương pháp dạy học tích cực
Trong chủ đề bài học STEM “Bình chữa cháy mini” học sinh được nghiên
cứu kiến thức và giáo viên giao nhiệm vụ học tập trên lớp, trong phòng thí
nghiệm.
Nhiệm vụ học tập của các em tự nghiên cứu kiến thức liên quan đến chủ đề
ở nhà; trong giờ ra chơi; nghiên cứu tìm hiểu trên mạng Internet…. Trong chủ
đề có sự liên hệ giữa nội dung học tập với hoàn cảnh thực tiễn và xã hội.
Học sinh nghiên cứu, phân công các công đoạn thực hiện làm sản phẩm
cho các thành viên trong nhóm.
Học sinh thu thập và xử lý thông tin, làm việc theo nhóm hoặc cá nhân theo
kế hoạch đề ra.
Tiến hành làm sản phẩm, thử nghiệm sản phẩm tại nhà hoặc trong sân
trường.
Trong các hoạt động trên giáo viên có vai trò định hướng, giám sát học sinh
thực hiện.
