S GIÁO D C VÀ ĐÀO T O NGH ANỞ Ụ Ạ Ệ
Tr ng THPT Qu nh l u 2ườ ỳ ư
SÁNG KI N KINH NGHI MẾ Ệ
Đ tàiề
TÍCH H P GIÁO D C B O V MÔI TR NG TRONG D YỢ Ụ Ả Ệ ƯỜ Ạ
H C HÓA H C L P 12 TRUNG H C PH THÔNGỌ Ọ Ớ Ọ Ổ
LĨNH V C : Ph ng pháp d y h cỰ ươ ạ ọ
T : KHOA H C T NHIÊNỔ Ọ Ự
Tác gi : Đào Văn Truy nả ề
Đi n tho i : 0377532047ệ ạ
PH N 1: M ĐUẦ Ở Ầ
I. Lý do ch n đ tàiọ ề
- Cùng v i s phát tri n c a khoa h c –k thu t, con ng i ngày càng khaiớ ự ể ủ ọ ỹ ậ ườ
thác c n ki t ngu n tài nguyên thiên nhiên, đng th i t o ra quá nhi u tác đng gâyạ ệ ồ ồ ờ ạ ề ộ
ô nhi m môi t ng.ễ ườ
256 - V n đ bi n đi khí h u ph n l n cũng do con ng i tác đng . Đấ ề ế ỏ ậ ầ ớ ườ ộ ể
h n ch ô nhi m môi tr ng và bi n đi khí h u thì con ng i là nhân t quy tạ ế ễ ườ ế ổ ậ ườ ố ế
đnh. Do đó vi c đa giáo d c môi tr ng vào tr ng h c là v n đ c p thi tị ệ ư ụ ườ ườ ọ ấ ề ấ ế
257- Ch ng trình ph thông nói chung và ch ng trình giáo khoa b c trung h cươ ổ ươ ậ ọ
nói riêng, yêu c u đt ra là ph i g n li n vi c h c t p trên gh nhà tr ng v iầ ặ ả ắ ề ệ ọ ậ ế ườ ớ
th c ti nự ễ .
258Trong ch ng trình giáo khoa trung h c ph thông, có t t c 11 môn, khôngươ ọ ổ ấ ả
k môn năng khi u và môn t ch n. Theo nghiên c u tài li u và rút ra nh n xét c aể ế ự ọ ứ ệ ậ ủ
b n thân thì tôi nh n th y ả ậ ấ môn Hóa là môn có r t nhi u c h i đ l ng ghép n iấ ề ơ ộ ể ồ ộ
dung giáo d c môi tr ngụ ườ . Vì th , s r tthu n l i cho vi c giáo d c môi tr ngế ẽ ấ ậ ợ ệ ụ ườ
cho h c sinh ph thông khi k t h p v i môn hóa h c.T c nh ng lý do tôi đãọ ổ ế ợ ớ ọ ừ ả ữ
phân tích nh trên, tôi quy t đnh ch n đ tài “ư ế ị ọ ề TÍCH H P GIÁO D C B O VỢ Ụ Ả Ệ
MÔI TR NG THÔNG QUA D Y H C MÔN HÓA H C L P 12 ƯỜ Ạ Ọ Ọ Ớ Ở
TR NG TRUNG H C PH THÔNG” ƯỜ Ọ Ổ đ nghiên c u và th c hi n.ể ứ ự ệ
II. M c đích nghiên c uụ ứ
M c đích nghiên c u c a đ tài này là đa n i dung giáo d c môi tr ng vàoụ ứ ủ ề ư ộ ụ ườ
b i gi ng hóa h c l p 12 Trung h c ph thông.ả ả ọ ớ ọ ổ
III. Nhi m v c a đ tàiệ ụ ủ ề
0Nghiên c u c s lý lu n v giáo d c môi tr ng.ứ ơ ở ậ ề ụ ườ
1- Nghiên c u ki n th c c b n v môi tr ng và ô nhi m môi tr ngứ ế ứ ơ ả ề ườ ễ ườ
2- Đi u tra th c tr ng v vi c giáo d c môi tr ng trong d y h c môn hóaề ự ạ ề ệ ụ ườ ạ ọ
h c tr ng trung h c ph thông.ọ ở ườ ọ ổ
3 - Nghiên c u ph ng pháp và cách th c l ng n i dung giáo d c môi tr ngứ ươ ứ ồ ộ ụ ườ
vào bài gi ng hóa h c.ả ọ
- Xây d ng các ch đ d y h c tích h p giáo d c b o v môi tr ng trongự ủ ề ạ ọ ợ ụ ả ệ ườ
hóa h c 12ọ
259 Rút ra nh ng bài h c kinh nghi m, đ xu t và gi i pháp.ữ ọ ệ ề ấ ả
IV. Nh ng đóng góp m i c a đ tài nghiên c uữ ớ ủ ề ứ
260 Cung c p nh ng thông tin g n nh t v hóa h c môi tr ng đ d yấ ữ ầ ấ ề ọ ườ ể ạ
môn hóa đng th i giáo d c ý th c b o v môi tr ng cho h c sinh.ồ ờ ụ ứ ả ệ ườ ọ
261 Cung c p nh ng giá tr c th v m c đ thành công c a vi c đa giáo ánấ ữ ị ụ ể ề ứ ộ ủ ệ ư
l ng ghép giáo d c môi tr ng vào th c ti n gi ng d y hóa h c l p 12 tr ngồ ụ ườ ự ễ ả ạ ọ ớ ở ườ
ph thông.ổ
262 Giáo d c ý th c b o v môi tr ng c ng đng nói chung, ý th c b o v môiụ ứ ả ệ ườ ộ ồ ứ ả ệ
tr ng , khuân viên nhà tr ng nói riêng luôn s ch, đp. Thu gom t p k t rác th iườ ườ ạ ẹ ậ ế ả
(đc bi t rác th i nh a ) đúng n i quy đnh .ặ ệ ả ự ơ ị
PH N 2. N I DUNGẦ Ộ
CH NG 1ƯƠ
C S LÝ LU N VÀ TH C TI N C A Đ TÀIƠ Ở Ậ Ự Ễ Ủ Ề
1.1. Môi tr ng và hoá h c môi tr ngườ ọ ườ
1.1.1. Ki n th c c s v môi tr ngế ứ ơ ở ề ườ
1.1.1.1 Khái ni m môi tr ngệ ườ
“Môi tr ng là m t t p h p t t c các thành ph n c a th gi i v t ch t baoườ ộ ậ ợ ấ ả ầ ủ ế ớ ậ ấ
quanh có kh năng tác đng đn s t n t i và phát tri n c a m i sinh v t. B t cả ộ ế ự ồ ạ ể ủ ỗ ậ ấ ứ
m t v t th , m t s ki n nào cũng t n t i và di n bi n trong m t môi tr ng nh tộ ậ ể ộ ự ệ ồ ạ ễ ế ộ ườ ấ
đnh”. ị
- Môi tr ng s ng c a con ng i hay còn g i là môi sinh: là t ng h p cácườ ố ủ ườ ọ ổ ợ
đi u ki n v t lý, hóa h c, sinh h c, kinh t xã h i bao quanh và có nh h ng t iề ệ ậ ọ ọ ế ộ ả ưở ớ
s s ng và phát tri n c a t ng cá nhân và c c ng đng. Nhìn r ng h n, môiự ố ể ủ ừ ả ộ ồ ộ ơ
tr ng s ng c a con ng i bao g m c vũ tr bao la, trong đó h M t Tr i và Tráiườ ố ủ ườ ồ ả ụ ệ ặ ờ
Đt là b ph n có nh h ng tr c ti p và rõ nét nh t. Trong môi tr ng này luônấ ộ ậ ả ưở ự ế ấ ườ
luôn t n t i s t ng tác l n nhau gi a các thành ph n vô sinh và h u sinh. C uồ ạ ự ươ ẫ ữ ầ ữ ấ
trúc c a môi tr ng t nhiên g m hai thành ph n c b n: môi tr ng v t lý và môiủ ườ ự ồ ầ ơ ả ườ ậ
tr ng sinh v t.ườ ậ
1.1.1.2. Khái ni m sinh thái môi tr ngệ ườ
Sinh thái là m i quan h t ng h gi a m t c th s ng ho c m t qu n thố ệ ươ ỗ ữ ộ ơ ể ố ặ ộ ầ ể
sinh v t v i các y u t môi tr ng xung quanh. Sinh thái h c là ngành khoa h cậ ớ ế ố ườ ọ ọ
nghiên c u các m i t ng tác này. Nh v y sinh thái h c là m t trong các ngànhứ ố ươ ư ậ ọ ộ
c a khoa h c môi tr ng, giúp ta hi u thêm v b n ch t c a môi tr ng và tácủ ọ ườ ể ề ả ấ ủ ườ
đng t ng h gi a các y u t t nhiên v i ho t đng c a con ng i và sinh v t.ộ ươ ỗ ữ ế ố ự ớ ạ ộ ủ ườ ậ
1.1.2. Ki n th c c s v hóa h c môi tr ngế ứ ơ ở ề ọ ườ
1.1.2.1. Nguyên nhân gây ô nhi m môi tr ngễ ườ
Ô nhi m môi tr ng do nh ng tác nhân nh ch t, h p ch t ho c h n h p cóễ ườ ữ ư ấ ợ ấ ặ ỗ ợ
tác d ng bi n môi tr ng t trong s ch tr nên đc h i. Có th li t kê nh ng tácụ ế ườ ừ ạ ở ộ ạ ể ệ ữ
nhân đó nh sau:ư
- Rác, ph th i r n….ế ả ắ
- Hóa ch t, ch t th i d t, nhu m, ch bi n th c ph m, ….ấ ấ ả ệ ộ ế ế ự ẩ
- Khí núi l a, khí th i nhà máy, khói xe, khói b p, lò g ch…..ử ả ế ạ
- Kim lo i n ng (chì, đng, th y ngân…..)ạ ặ ồ ủ
- Ngoài nh ng tác nhân trên, môi tr ng còn có th b ô nhi m b i ti ng nữ ườ ể ị ễ ỏ ế ồ
quá m c cho phép ho c các ch t phóng x do nh h ng tr c ti p ho c gián ti p.ứ ặ ấ ạ ả ưở ự ế ặ ế
1.1.2.2. Ô nhi m môi tr ng không khí (khí quy n)ễ ườ ể
Ô nhi m môi tr ng không khí là s làm bi n đi toàn th hay m t ph n khíễ ườ ự ế ổ ể ộ ầ
quy n theo h ng tiêu c c b i các ch t gây tác h i đc g i là ch t gây ô nhi m.ể ướ ự ở ấ ạ ượ ọ ấ ễ
Ô nhi m không khí chính là do các ph n t b th i vào không khí do t nhiên ho cễ ầ ử ị ả ự ặ
do k t qu ho t đng c a con ng i (nh khí COế ả ạ ộ ủ ườ ư 2).
- Nguyên nhân gây ô nhi m không khíễ
Ô nhi m do thiên tai gây raễ: Các hi n t ng c a thiên nhiên gây ra làệ ượ ủ
nguyên nhân chính ho c góp ph nvào quá trình gây ô nhi m không khí. Gió, bão, lũặ ầ ễ
l t. Núi l a gây nên b i và các khí th i nh oxit c a l u hu nh. N c bi n b c h iụ ử ụ ả ư ủ ư ỳ ướ ể ố ơ
cùng v i sóng bi n tung b t mang theo b i mu i bi n lan truy n vào không khí.ớ ể ọ ụ ố ể ề
Xác đng, th c v t ch t th i r a cũng t o ra các ch t gây ô nhi m.ộ ự ậ ế ố ữ ạ ấ ễ
Ô nhi m trong không khí do các ho t đng do con ng i gây nênễ ạ ộ ườ :
Ho t đng s n xu t công nghi pạ ộ ả ấ ệ :Các nhà máy nh nhà máy hóa ch t,nhi tư ấ ệ
đi n đã th i vào không khí m t l ng l n khí COệ ả ộ ượ ớ 2, SO2… Hàng năm s n xu t côngả ấ
nghi p đã tiêu t n 37% năng l ng tiêu th c a toàn th gi i và th i ra kho ngệ ố ượ ụ ủ ế ớ ả ả
50% l ng khí COượ 2 và các lo i khí nhà kính khác.ạ
Ho t đng giao thông v n t iạ ộ ậ ả : Các ph ng ti n giao thông v n t i đã x m tươ ệ ậ ả ả ộ
l ngl n các khí đc h i vào khí quy n. M t ô tô du l ch trong m t ngày đêm th iượ ớ ộ ạ ể ộ ị ộ ả
trung bình 1 kg khí CO, NO, andehit, SO2, ch t gây ung th , ankyl, chì. M t máy bayấ ư ộ
ph n l c th i ra l ng ch t th i g p ch ng 100 l n chi c ôtô du l ch trên.ả ự ả ượ ấ ả ấ ừ ầ ế ị
Sinh ho t và ho t đng khác c a con ng i: ạ ạ ộ ủ ườ Khí th i do con ng is d ngả ườ ử ụ
than, c i, gas,… trong sinh ho t và s i m ph n l n các n c đang phát tri n vàủ ạ ưở ấ ầ ớ ở ướ ể
các vùng xa xôi cũng góp ph n vào ô nhi m không khí. Ngoài ra m t s ho t đngầ ễ ộ ố ạ ộ
khác, đt bi t là đt r ng và th h t nhân cũng là ngu n gây ô nhi m không khí.ặ ệ ố ừ ử ạ ồ ễ
- H u qu c a ô nhi m không khíậ ả ủ ễ
Hi n t ng mù quang hóa (t o nên s ng t ng t và s ng mù) gây nhi uệ ượ ạ ự ộ ạ ươ ề
b nh cho con ng i; M a axit h y di t r ng, các công trình xây d ng và các hệ ườ ư ủ ệ ừ ự ệ
sinh thái khác;Hi u ng nhà kính (do các lo i khí đc nh COệ ứ ạ ộ ư 2, NOX, CH4, CFC…)
là m t trong nh ng nguyên nhân chính gây hi n t ng nóng lên c a trái đt, theoộ ữ ệ ượ ủ ấ
tính toán c a các nhà khoa h c trong vòng 30 năm t i m t n c bi n s dâng lên tủ ọ ớ ặ ướ ể ẽ ừ
1,5 – 3,5 m (Stepplan Keckes). Nhi t đ trung bình c a Trái Đt s tăng kho ngệ ộ ủ ấ ẽ ả
3,60°C (G.I.Plass), và m i th p k s tăng 0,30°C.ỗ ậ ỷ ẽ
Hi n t ng suy gi m t ng ozon: CFC là "k phá ho i" chính c a t ng ozon.ệ ượ ả ầ ẻ ạ ủ ầ
Khí CFC và m t s lo i ch t đc h i khác s gây suy gi m t ng ozon, làm cho nóộ ố ạ ấ ộ ạ ẽ ả ầ