SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7

SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7<br /> <br /> <br /> <br /> <br />                              PHÒNG GD & ĐT HUYỆN KRÔNG ANA<br />                                   TRƯỜNG THCS BUÔN TRẤP<br />                                              ­­­­­­­­­­<br /> <br /> <br /> <br /> <br />                               <br />    SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> <br /> TÊN ĐỀ TÀI:<br /> <br /> KINH NGHIỆM<br /> GIẢI BẰNG NHIỀU CÁCH MỘT SỐ <br /> BÀI TOÁN LỚP 7<br />     <br /> <br /> <br />                                Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Kim Thoa<br />     Đơn vị công tác: Trường THCS Buôn Trấp<br />                                Trình độ đào tạo: Đại học Sư phạm Toán<br />                                Môn đào tạo: Sư phạm Toán<br /> <br /> <br />                                  <br />                              Krông Ana, tháng 03 năm  2016<br /> Người thực hiện: Nguyễn Thị Kim Thoa – Trường THCS Buôn Trấp 1<br />  SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> Trang<br /> <br /> Đề mục Trang<br /> <br /> I.   PHẦN   MỞ   03   ĐẦU:<br /> 04<br /> 1.   Lý   do   chọn   đề   tài. 04<br /> 04<br /> 03 04<br /> 2.   Mục   tiêu,   nhiệm   vụ   của   đề   tài 04<br /> <br /> 04 05<br /> 3.   Đối   tượng   nghiên   cứu 06<br /> 06<br /> 04 07<br /> 4.   Giới   hạn   phạm   vi   nghiên   cứu 07<br /> 07<br /> 04 08<br /> 5.   Phương   pháp   nghiên   cứu<br /> 09<br /> 04 09<br /> II. PHẦN NỘI DUNG  09<br /> 1.  Cơ   sở   lý   luận 23<br /> 23<br /> 05 24<br /> 2.Thực   trạng<br /> 25<br /> 06 26<br /> 2.1  Thuận lợi­ khó khăn   26<br /> 2.2 Thành công­ hạn chế  <br /> 2.3 Mặt mạnh­ mặt yếu  <br /> 2.4 Các nguyên nhân, các yếu tố tác động…<br /> 2.5 Phân tích, đánh giá các vấn đề  về  thực trang mà đề  tài đã <br /> <br /> Người thực hiện: Nguyễn Thị Kim Thoa – Trường THCS Buôn Trấp 2<br />  SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7<br /> đặt ra. 27<br /> 3. Giải pháp, biện pháp:  29<br /> 3.1 Mục tiêu của giải pháp, biện pháp<br /> 3.2 Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp<br /> 3.3 Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp<br /> 3.4 Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp<br /> 3.5 Kết quả  khảo nghiệm, giá trị  khoa học của vấn đề  nghiên <br /> cứu <br /> 4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của <br /> vấn đề nghiên cứu<br /> III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ <br /> 1. Kết luận: <br /> Viết ngắn gọn, khái quát, không cần số liệu<br /> ­ Nêu khai quat các n<br /> ́ ́ ội dung nghiên cứu<br /> ­ Kết quả của nội dung nghiên cứu đó<br /> 2. Kiến nghị: Viết ngắn gọn và xuất phát từ  nội dung nghiên <br /> cứu đề tài.<br />          Tài liệu tham khảo<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> I. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1. Lý do chọn đề tài:<br /> Trong quá trình dạy học Toán ở THCS, điều quan trọng nhất là hình thành <br /> cho học sinh một hệ  thống khái niệm Toán học quan trọng; làm cho học sinh <br /> nắm vững bản chất kiến thức một cách sâu và rộng. Đó chính là cơ  sở, là tiền <br /> đề quan trọng để xây dựng cho học sinh khả năng vận dụng kiến thức đã học để <br /> giải một số  bài toán theo nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên qua  nhiều năm dạy <br /> học và dự giờ môn Toán lớp 7, tôi nhận thấy đa số học sinh chưa nắm vững bản <br /> chất kiến thức, chưa có khả  năng vận dụng tốt kiến thức để  giải bài tập theo <br /> nhiều cách khác nhau cũng như  vào thực tế. Do nắm kiến thức chưa sâu, hiểu <br /> vấn đề một cách mơ hồ, chưa nắm được nhiều phương pháp giải các dạng toán <br /> nên học sinh thường gặp khó khăn khi giáo viên yêu cầu học sinh giải một bài <br /> toán theo nhiều cách khác nhau. Nguyên nhân chủ yếu là do: <br /> Học sinh thường cảm thấy khó khăn, rất ngại hoặc không thích học lý <br /> thuyết, nếu có học thì cũng chỉ học vẹt để đối phó với việc kiểm tra bài cũ dẫn <br /> <br /> Người thực hiện: Nguyễn Thị Kim Thoa – Trường THCS Buôn Trấp 3<br />  SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7<br /> đến ghi nhớ  máy móc, không nắm  vững bản chất kiến  thức hoặc  nắm kiến <br /> thức cơ bản chưa sâu, chưa biết kết nối giữa kiến thức này với kiến thức kia để <br /> giải một bài tập. Mặt khác do ý thức học tập của học sinh chưa cao, chưa thật  <br /> sự  tập trung chú ý để  hiểu và ghi nhớ  các công thức, quy tắc, định lý, tính chất <br /> và các hệ quả nên khi làm một bài Toán không nhớ kiến thức nào để vận dụng. <br /> Nhiều học sinh học toán tốt nhưng khi tìm được lời giải cho bài toán này rồi thì <br /> làm tiếp qua bài khác ngay chứ không suy nghĩ tìm tòi xem bài toán đó còn cách <br /> giải nào khác nữa không. <br /> Phương pháp giảng dạy của một số giáo viên chưa phù hợp, còn khó hiểu, <br /> nhàm chán. Các tiết học chưa sinh động, chưa gây được niềm say mê, hứng thú <br /> học  Toán của học sinh. Khi giảng dạy một số  giáo viên còn ít tổng hợp kiến <br /> thức cho học sinh. Hơn nữa trong một tiết học ngắn ng ủi, giáo viên thường dạy  <br /> lướt nhanh phần lý thuyết mà không lật đi lật lại vấn đề để khắc sâu kiến thức  <br /> cho học sinh. Mặt khác, một số  giáo viên ít tìm tòi, nghiên cứu các cách giải  <br /> nkhác nhau cho một bài toán nên khi đưa ra một bài toán, sau khi  học sinh giải  <br /> đúng thì qua bài khác chứ không  đưa ra được nhiều cách giải khác nhau cho bài  <br /> toán đó để mở rộng  và nâng cao kiến thức cho học sinh, chưa kích thích được trí <br /> tò mò và chưa phát huy được sự thông minh sáng tạo của học sinh. <br /> Trong quá trình giảng dạy Toán lớp 7, tôi nhận thấy khi giáo viên đưa ra <br /> các một bài toán có thể giải bằng nhiều cách rồi yêu cầu học sinh tìm ra các cách <br /> giải khác nhau, học sinh sẽ  rất hứng thú và tích cực suy nghĩ, tìm tòi phương  <br /> pháp giải khác cho bài toán, tạo ra được  các tình huống bất ngờ thú vị làm  tiết <br /> học trở nên nhẹ  nhàng, sôi nổi, thú vị  và bớt căng thẳng hơn, làm cho học sinh  <br /> cảm thấy hứng thú hơn với việc học Toán, đồng thời nâng cao năng lực, phát <br /> triển trí tuệ và óc sáng tạo cho học sinh.<br /> Để  giúp học sinh nắm vững kiến thức một cách sâu và rộng trong quá <br /> trình giải bài tập Toán, nắm được nhiều phương pháp giải Toán khác nhau, giáo <br /> viên có thể  linh động đưa ra các dạng toán và phương pháp giải dạng toán đó, <br /> sau đó vận dụng kiến thức đã học hoặc mở  rộng thêm kiến thức khác để  giúp <br /> học sinh giải dạng toán đó bằng nhiều cách khác nhau. <br /> Việc giải một bài toán bằng nhiều cách khi dạy học Toán không chỉ  có <br /> hiệu quả cao trong tất cả các cấp học mà còn vận dụng được trong nhiều môn <br /> học khác nhau. Để  học sinh THCS nói chung và học sinh lớp 7 nói riêng có thể <br /> hiểu sâu và nắm vững kiến thức từ đó áp dụng vào giải bài tập Toán, nắm được  <br /> nhiều phương pháp giải Toán khác nhau, giúp cho học sinh  cảm thấy việc học  <br /> nhẹ nhàng và có hiệu quả hơn, có hứng thú với việc học toán hơn, nâng cao năng <br /> lực, phát triển trí tuệ và óc sáng tạo cho học sinh,đồng thời cũng là để rèn luyện,  <br /> nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của bản thân nên tôi mạnh dạn trao đổi <br /> kinh nghiệm: “Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7”.<br /> <br /> Người thực hiện: Nguyễn Thị Kim Thoa – Trường THCS Buôn Trấp 4<br />  SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7<br /> Rất mong được sự  góp ý và trao đổi chân thành của quý thầy cô để  kinh <br /> nghiệm nhỏ  này hoàn thiện hơn và mang lại hiệu quả  cao hơn trong dạy học <br /> Toán ở trường THCS.<br /> <br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:<br /> Nghiên cứu về  các phương pháp giải một bài toán bằng nhiều cách khi  <br /> dạy học Toán lớp 7 nhằm giúp học sinh khắc sâu và nắm vững kiến thức tổng <br /> hợp, phong phú để  vận dụng vào việc giải bài tập Toán theo nhiều các khác <br /> nhau. Tạo niềm say mê, hứng thú học Toán của học sinh, môn học mà nhiều học <br /> sinh sợ  và không thích học đồng thời nâng cao năng lực, phát triển trí tuệ  và óc <br /> sáng tạo cho học sinh<br /> Đưa ra các phương pháp để  giáo viên và học sinh có thể  áp dụng trong  <br /> việc giải một bài toán theo nhiều cách khác nhau nhằm nâng cao chất lượng giáo  <br /> dục và hiệu quả  giảng dạy, phát huy được tính tích cực, chủ  động và sáng tạo <br /> của giáo viên cũng như của học sinh trong quá trình dạy ­ học môn Toán 7.<br /> Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ  của bản thân, làm tài liệu tham khảo  <br /> cho đồng nghiệp. Giúp đồng nghiệp thấy được sự quan trọng của việc giải một  <br /> bài toán bằng nhiều cách khi dạy học Toán 7.<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu: <br />  Một số phương pháp giải khác nhau đối với một số dạng toán 7<br /> 4. Phạm vi nghiên cứu:<br /> Nghiên cứu về  một số phương pháp giải khác nhau đối với một số  dạng <br /> toán 7 ở trường THCS Buôn Trấp từ năm  2011 đến năm 2016.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu:<br /> ­ Phương pháp nghiên cứu tài liệu, tham khảo ý kiến của đồng nghiệp.<br /> ­ Phương pháp điều tra, khảo sát, nghiên cứu các sản phẩm hoạt động.<br /> ­ Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm<br /> ­ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm<br /> <br /> <br /> II. PHẦN NỘI DUNG<br /> <br /> 1. Cơ sở lý luận:<br /> <br /> Trong các môn học, Toán học là môn có nhiều khả  năng nhất trong việc <br /> rèn luyện phương pháp suy luận khoa học, muốn đạt hiệu quả  cao trong việc  <br /> dạy và học Toán thì phải có phương pháp dạy và học tốt. Không có phương <br /> pháp tốt, không có hiệu quả cao. Biết cách dạy Toán và biết cách học Toán, hiệu  <br /> quả  dạy và học sẽ  tăng gấp nhiều lần. Bên cạnh việc giảng dạy của giáo viên  <br /> <br /> Người thực hiện: Nguyễn Thị Kim Thoa – Trường THCS Buôn Trấp 5<br />  SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7<br /> thì khi giải các dạng Toán đòi hỏi học sinh phải nắm vững các kiến thức cơ bản; <br /> biết vận dụng linh hoạt, sáng tạo các kiến thức từ đơn giản đến phức tạp để có  <br /> thể giải một bài toán theo nhiều cách khác nhau.<br /> Làm cho học sinh nắm được nhiều phương giải khác nhau đối với một bài <br /> toán là vô cùng quan trọng. Vì vậy trong mỗi tiết dạy bài mới, luyện tập, ôn tập, <br /> ôn thi học sinh giỏi giáo viên cần linh động đưa ra các dạng toán với các phương  <br /> pháp giải khác nhau một cách sáng tạo, hiệu quả, phù hợp với đối tượng và tâm  <br /> sinh lý của học sinh. Sau khi học xong các em sẽ tự hệ thống hóa được các kiến  <br /> thức và các phương pháp giải cần nhớ  để  áp dụng vào bài tập và vào thực tế, <br /> việc học vì thế cũng sẽ nhẹ nhàng và có hiệu quả hơn. các em sẽ giải được bài  <br /> Toán nhẹ nhàng và  nhanh chóng, không còn thụ động trông chờ vào người khác.<br /> Việc đưa ra các dạng toán với các phương pháp giải khác nhau một cách <br /> hợp lý trong phần luyện tập, ôn tập, ôn thi học sinh giỏi sẽ  có tác dụng rất lớn  <br /> trong việc phát triển tư duy đồng thời gây hứng thú học tập cho HS. Phát triển trí <br /> tuệ cho HS lớp 7 qua bộ môn Toán là một vấn đề rất quan trọng, cần được thấu  <br /> triệt trong mọi khâu của việc giảng dạy Toán: cách đặt vấn đề, nội dung các câu <br /> hỏi gợi mở của GV khi giảng bài, cách GV kiểm tra và nội dung các câu hỏi, bài <br /> tập kiểm tra, cách yêu cầu HS phân tích đề bài , phê phán các câu trả lời, các bài  <br /> làm có tác dụng rất lớn đến việc giáo dục tư duy độc lập, sáng tạo, óc phê phán  <br /> cho HS, giúp các em biết thắc mắc, biết trình bày lập luận vấn đề một cách chặt  <br /> chẽ, logic, phát huy khả  năng tìm tòi , nghiên cứu kiến thức mới... Chính vì thế <br /> trong quá trình dạy học Toán, giáo viên cần:<br /> ­ Đặt mình vào vị trí của học sinh vì điều quen thuộc với giáo viên có thể <br /> là điều rất mới đối với học sinh. Sử dụng các phương pháp dạy học phù hợp với <br /> đối tượng học sinh.<br /> ­ Tạo ra các tình huống có vấn đề  làm xuất hiện  ở  học sinh nhu cầu  <br /> nghiên cứu kiến thức mới, tìm ra các cách giải mới cho một số bài toán.<br /> ­ Không dạy theo cách truyền đạt kiến thức một chiều, chọn hệ thống câu <br /> hỏi, bài tập  hợp lý để lôi cuốn học sinh tham gia vào bài học.<br /> ­ Không bỏ qua mà hãy khai thác ngay câu trả lời của học sinh để  sửa sai  <br /> giúp học sinh khắc sâu kiến thức đồng thời khuyến khích các câu trả lời tốt, các <br /> phương pháp giải hay, ngắn gọn.<br /> ­ Vừa giảng vừa luyện, vận dụng kiến thức là cách tốt nhất để nắm vững <br /> kiến thức.<br /> ­ Thường xuyên nghiên cứu tài liệu, sách tham khảo, sách nâng cao, tìm tòi <br /> các phương pháp giải hay cho các bài toán trong quá trình giảng dạy. Không <br /> ngừng học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của bản thân.<br />   Đây là những vấn đề  không mới, xong trong quá trình giảng dạy, nhiều  <br /> giáo viên chưa thực sự  chú tâm và chưa khai thác triệt để  do đó hiệu quả  tiết <br /> dạy chưa cao. Trong quá trình giảng dạy Toán, tôi nhận thấy việc đưa ra một số <br /> Người thực hiện: Nguyễn Thị Kim Thoa – Trường THCS Buôn Trấp 6<br />  SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7<br /> dạng toán có thể giải theo nhiều cách khác nhau làm cho tiết học có những tình <br /> huống bất ngờ, sinh động và vui vẻ  hơn, tạo được hứng thú học tập cho học  <br /> sinh, nhờ đó hiệu quả của tiết dạy cũng tăng lên, khắc sâu được kiến thức cho  <br /> học sinh, giúp học sinh tiếp thu kiến thức mới một cách nhẹ  nhàng hơn, nhớ <br /> được lâu hơn để  từ  đó áp dụng được vào bài tập tương tự  dễ  dàng, biết chọn  <br /> lựa phương pháp giải hay, hợp lý, ngắn gọn khi giải một bài toán, phát triển tư <br /> duy và khả năng sáng tạo của học sinh. Bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứ <br /> và tìm tòi khám phá kiến thức mới cho học sinh.<br /> “Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số  bài toán lớp 7”   sẽ  giúp <br /> giáo viên trau dồi được kiến thức, nâng cao chất lượng và hiệu quả  giảng dạy, <br /> giúp  học sinh phát triển tư duy, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong <br /> giải Toán, đồng thời giáo dục tư  tưởng, ý thức, thái độ, lòng say mê học Toán <br /> cho học sinh lớp 7.<br /> Trong việc học Toán, quá trình giải toán và tìm thêm những lời giải khác của  <br /> một bài toán nhiều khi đi đến những điều bất ngờ, thú vị. G. Polya (1887 ­ 1985)  <br /> – nhà Toán học và là nhà sư  phạm Mỹ gốc Hungary đã khuyên rằng: “Ngay khi <br /> lời giải mà ta đã tìm được là đã tốt rồi thì tìm được một lời giải khác vẫn có lợi.  <br /> Thật là sung sướng khi thấy rằng kết quả tìm ra được xác nhận nhờ hai lý luận  <br /> khác nhau. Có được một chứng cớ rồi, chúng ta còn muốn tìm thêm một chứng  <br /> cớ  nữa cũng như  chúng ta muốn sờ  vào một vật mà ta đã trông thấy”. Chính vì <br /> lẽ  đó, tôi muốn trao đổi cùng quý Thầy cô và các em học sinh  “Kinh nghiệm <br /> giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7”  với mong muốn giúp các em học <br /> sinh lớp 7 yêu thích môn Toán hơn qua những bài toán với nhiều cách giải khác  <br /> nhau.<br /> <br /> 2.Thực trạng:<br /> 2.1.Thuận lợi – Khó khăn:<br /> *Thuận lợi:<br /> Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã được Nhà trường, các Thầy cô, bạn <br /> bè đồng nghiệp của ba trường THCS Buôn Trấp giúp đỡ  tận tình và tạo điều <br /> kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu, được dự giờ một số giáo viên có nhiều kinh <br /> nghiệm trong giảng dạy, được tiếp xúc với nhiều đối tượng học sinh khác nhau, <br /> trong đó có một số  HS khá giỏi đã biết giải một bài toán theo nhiều cách khác  <br /> nhau.<br /> *Khó khăn:<br /> Chưa có nhiều tài liệu viết về phương pháp giải bài toán bằng nhiều cách  <br /> trong dạy học Toán 7. Việc đưa ra bài toán với nhiều cách giải khác nhau của <br /> một số giáo viên trong các tiết dự giờ chưa nhiều nên hầu như nghiên cứu được <br /> thực hiện dựa trên kinh nghiệm và tìm tòi nghiên cứu tài liệu của bản thân trong  <br /> <br /> Người thực hiện: Nguyễn Thị Kim Thoa – Trường THCS Buôn Trấp 7<br />  SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7<br /> quá trình dạy học Toán 7. Ít được dự  giờ  để  học hỏi kinh nghiệm của những  <br /> giáo viên có trình độ  chuyên môn cao. Số  học sinh giỏi và đam mê Toán học <br /> không nhiều. <br /> 2.2.Thành công ­ hạn chế:<br /> *Thành công:<br /> Giải bài toán bằng nhiều cách trong quá trình dạy học môn Toán 7 không <br /> những giúp cho học sinh nắm vững kiến thức hơn, hiểu kiến thức sâu và rộng <br /> hơn, nắm được nhiều phương pháp giải toán hơn mà còn tạo ra các tình huống <br /> bất ngờ, thú vị làm cho tiết học nhẹ nhàng và vui vẻ hơn, thu hút được sự chú ý <br /> vào bài giảng và tạo hứng thú học tập cho HS. HS biết chọn lựa cách giải hay,  <br /> ngắn gọn, hợp lý cho một bài toán.<br /> *Hạn chế:<br /> Đưa ra quá nhiều phương pháp giải một bài toán một cách không hợp lý  <br /> sẽ gây tâm lý hoang mang cho học sinh, học sinh khá giỏi ít hoặc ngại phát biểu  <br /> xây dựng bài vì sợ  mình trả  lời sai. HS yếu kém thì học thụ  động, không biết <br /> phải làm như thế nào, chỉ biết trông chờ vào câu trả lời của người khác.<br /> 2.3.Mặt mạnh, mặt yếu:<br /> *Mặt mạnh:<br /> Giải bài toán bằng nhiều cách không chỉ  áp dụng đối với môn Hình học,  <br /> Đại số, Số học mà ngay cả các môn học khác cũng rất có hiệu quả. Giải bài toán <br /> bằng nhiều cách không chỉ  tạo được hứng thú học tập cho học sinh mà còn rèn <br /> khả năng sử dụng ngôn ngữ chính xác, phát triển khả năng tư duy của học sinh. <br /> *Mặt yếu:<br /> Để giải được một bài toán bằng nhiều cách thì đòi hỏi cả giáo viên và học <br /> sinh đều phải nắm vững kiến thức Toán học một cách sâu và rộng, nắm được <br /> phương pháp giải của nhiều dạng toán khác nhau. Hơn nữa không phải lúc nào <br /> việc giải một bài toán bằng nhiều cách cũng có hiệu quả, nếu không áp dụng  <br /> hợp lý thì càng làm cho học sinh tiếp nhận kiến thức một cách mơ hồ và không <br /> biết nên vận dụng kiến thức nào, cách giải nào để giải bài tập cho phù hợp. Mặt  <br /> khác không phải bài toán nào cũng có nhiều cách giải khác nhau để  có thể  vận  <br /> dụng.<br /> 2.4.Các nguyên nhân, các yếu tố tác động:<br /> *Nguyên nhân của thành công:<br /> Để có thể khai thác và mở rộng kiến thức theo nhiều khía cạnh khác nhau,  <br /> từ đó đưa ra các bài toán và phương pháp giải một cách hợp lý, có hiệu quả, kích  <br /> thích được sự  phát triển tư  duy của học sinh và giúp học sinh nắm vững kiến  <br /> thức hơn thì GV phải thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu, bổ sung kiến thức mới,  <br /> tìm  tòi  và   đổi  mới  phương  pháp dạy học, nhờ   đó mà năng lực  chuyên môn  <br /> nghiệp vụ cũng được nâng lên rõ rệt.<br /> <br /> Người thực hiện: Nguyễn Thị Kim Thoa – Trường THCS Buôn Trấp 8<br />  SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7<br /> HS thường có hứng thú học hơn khi gặp các tình huống bất ngờ  hoặc có  <br /> vấn đề và thường khắc sâu được kiến thức hơn, nhớ được lâu hơn khi tự tìm tòi  <br /> kiến thức mới, phương pháp giải mới cho một bài toán, mà giải một bài toán <br /> bằng nhiều cách lại rất có hiệu quả trong việc tạo bất ngờ và gây hứng thú học  <br /> tập cho học sinh, giúp học sinh khắc phục được những sai lầm thường gặp do  <br /> không nắm vững kiến thức trong quá trình giải toán.<br /> *Nguyên nhân của hạn chế, yếu kém:<br /> Một số  giáo viên chưa thường xuyên và chưa có nhiều kinh nghiệm giải <br /> một bài toán bằng nhiều cách trong giảng dạy bộ môn Toán 7, không biết trong  <br /> trường hợp nào thì đưa ra các cách giải khác của một bài toán cho hợp lý nên <br /> hiệu quả  chưa cao. Nguyên nhân chính là do giáo viên chưa thực sự  đam mê <br /> nghiên   cứu,   tìm   tòi,   đào   sâu   và   mở   rộng   kiến   thức,   chưa   nắm   được   nhiều <br /> phương pháp giải toán. Do tâm lý học sinh trung bình, yếu sợ học môn Toán nên  <br /> giáo viên khi dạy giáo viên thường chỉ  dạy qua kiến thức và bài tập trong sách <br /> giáo khoa ở mức độ áp dụng kiến thức cơ bản trong bài mà không cần phải mở <br /> rộng, khai thác kiến thức theo nhiều khía cạnh khác nhau, không đưa ra nhiều  <br /> cách giải khác cho các bài tập.<br /> Toánhọc là một môn học khó đối với học sinh, đặc biệt là học sinh trung  <br /> bình, yếu, kém. Khả năng tư duy, phân tích tổng hợp của học sinh còn hạn chế,  <br /> nhiều học sinh chưa có khả năng vận dụng kiến thức cơ bản vào làm bài tập do  <br /> không nắm vững kiến thức, nên việc giải được bài toán theo nhiều cách khác  <br /> không phải là điều dễ  dàng. Chính vì thế  việc giải bài toán bằng nhiều cách  <br /> khác nhau thường chỉ áp dụng với đối tượng học sinh khá giỏi bộ môn Toán.<br /> 2.5. Phân tích,  đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra:<br /> Trong quá trình dạy học Toán  tôi nhận thấy có rất nhiều học sinh bị hổng kiến  <br /> thức, nhiều em chưa nắm vững được các kiến thức cơ  bản cần thiết. Chính vì <br /> thế các em cảm thấy thực sự khó khăn khi học Toán, tâm lý e ngại, dẫn đến tư <br /> tưởng lười học, lười suy nghĩ, thiếu tự tin, sợ học môn Toán. Việc giải bài toán <br /> theo nhiều cách không chỉ  khó khăn với học sinh trung bình, yếu, kém mà ngay  <br /> cả học sinh khá giỏi cũng cảm thấy ngại và lười suy nghĩ, tìm tòi để tìm ra cách <br /> giải khác. Khi đọc đề bài toán, học sinh chưa phân tích được các yếu tố bài toán <br /> đã cho, không biết vẽ  hình hoặc vẽ  hình không chính xác, chưa biết sử  dụng  <br /> kiến thức nào, phương pháp nào để  giải dẫn đến không làm được bài tập. Một <br /> số học sinh định hướng được cách giải khác nhưng lại không biết cách trình bày <br /> bài như  thế  nào cho chặt chẽ, logic. Chính vì thế  mà việc giúp HS nắm vững  <br /> kiến thức, nắm vững được các dạng toán và phương pháp giải của dạng toán đó  <br /> để  vận dụng vào làm bài tập và giải quyết các vấn đề  thực tế  cuộc sống, tạo <br /> niềm say mê, hứng thú học Toán cho  HS là vô cùng quan trọng. Việc đưa ra một <br /> số  dạng toán có thể  giải theo nhiều cách khác nhau làm cho tiết học có những <br /> tình huống bất ngờ, sinh động và vui vẻ hơn, tạo được hứng thú học tập cho học <br /> Người thực hiện: Nguyễn Thị Kim Thoa – Trường THCS Buôn Trấp 9<br />  SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7<br /> sinh, nhờ đó hiệu quả của tiết dạy cũng tăng lên, khắc sâu được kiến thức cho  <br /> học sinh, giúp học sinh tiếp thu kiến thức mới một cách nhẹ  nhàng hơn, nhớ <br /> được lâu hơn để  từ  đó áp dụng được vào bài tập tương tự  dễ  dàng, biết chọn  <br /> lựa phương pháp giải hay, hợp lý, ngắn gọn khi giải một bài toán, phát triển tư <br /> duy và khả năng sáng tạo của học sinh. Bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứ <br /> và tìm tòi khám phá kiến thức mới cho học sinh.<br /> Qua các vấn đề về thực trạng đã nêu ở trên có thể thấy được những thuận  <br /> lợi, thành công và mặt mạnh của việc giải bài toán bằng nhiều cách trong dạy  <br /> học Toán 7, có thể  thấy việc giải bài toán bằng nhiều cách trong dạy và học  <br /> mang lại hiệu quả rất lớn,  ngoài ra nó còn có tác dụng giáo dục học sinh về mọi <br /> mặt, đặc biệt là rèn tính cẩn thận, rèn khả  năng sử  dụng ngôn ngữ  chính xác,  <br /> chính vì thế  giáo viên thực sự  nên kết hợp việc giải bài toán bằng nhiều cách  <br /> trong quá trình dạy học môn Toán 7. Tuy nhiên bên cạnh những mặt tích cực thì  <br /> việc giải bài toán bằng nhiều cách ở lớp 7 cũng còn có những khó khăn, hạn chế <br /> nhất định, nhưng nếu giáo viên thực sự có tâm và yêu nghề, ham tìm tòi, nghiên <br /> cứu, học hỏi thì vẫn có thể  khắc phục được những khó khăn, hạn chế  và mặt <br /> yếu của việc giải bài toán bằng nhiều cách  trong quá trình dạy học.<br /> <br /> II.3. Giải pháp, biện pháp:<br /> 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp: <br /> ­ Giúp GV nhận biết được trường hợp nào nên đưa ra bài toán có nhiều <br /> cách giải  khi dạy học môn Toán lớp 7 cho phù hợp để tạo hứng thú học tập cho  <br /> học sinh và nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy.<br /> ­ Giúp HS nắm vững được bản chất kiến thức, khắc sâu, mở rộng và nâng <br /> cao kiến thức cho HS, từ  đó có thể  vận dụng vào giải bài tập từ  cơ  bản đến <br /> nâng cao.<br /> ­ Giúp HS tránh được những sai lầm thường gặp khi giải toán, nắm được <br /> nhiều phương pháp giải khác nhau cho một bài toán, biết chọn lựa cách giải hay, <br /> ngắn gọn, hợp lý để vận dụng vào giải bài tập, làm cho học sinh thấy được cái  <br /> hay, cái đẹp của Toán học.<br /> ­ Tạo ra các tình huống có vấn đề, khơi dậy trí tò mò, óc sáng tạo, niềm <br /> say mê, hứng thú học tập môn Toán của HS.<br /> ­ Tạo ra các tình huống bất ngờ, thú vị, làm tiết học nhẹ  nhàng, vui vẻ <br /> hơn, tạo sự thân thiện giữa GV và HS.<br /> ­ Phát triển tư duy độc lập sáng tạo, óc phê phán cho HS, giúp các em biết <br /> thắc mắc, biết lật đi lật lại vấn đề, biết tìm tòi, suy nghĩ, rèn kỹ năng vẽ hình và  <br /> khả năng sử dụng ngôn ngữ chính xác, bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh...<br /> 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp:<br /> a. Sử dụng bài toán có nhiều cách giải để tạo tình huống có vấn đề:<br /> <br /> Người thực hiện: Nguyễn Thị Kim Thoa – Trường THCS Buôn Trấp 10<br />  SKKN: Kinh nghiệm giải bằng nhiều cách một số bài toán lớp 7<br />  Trong quá trình giảng dạy, giáo viên thường  tạo ra các tình huống có vấn <br /> đề để khơi dậy trí tò mò và tạo hứng thú học tập cho học sinh khi vào bài mới,  <br /> kiến thức mới hoặc chuyển từ mục này sang mục khác. Trước khi dạy học bài <br /> mới, ở phần kiểm tra bài cũ giáo viên có thể đưa ra một bài toán mà học sinh vừa  <br /> có thể   giải bằng cách dùng kiến thức đã học vừa có thể  giải bằng cách dùng <br /> kiến thức bài mới, sau đó giáo viên đặt vấn đề để vào bài mới.<br /> a.1. Bài toán 1:<br /> Khi dạy bài “Quan hệ  giữa đường vuông góc và đường xiên, đường xiên <br /> và hình chiếu”. Trong phần kiểm tra bài cũ giáo viên có thể  yêu cầu học sinh <br /> giải bài toán:<br />  “Cho tam giác ABC vuông tại B, trên cạnh BC lấy điểm D khác B và  <br /> C. So sánh AB, AD và AC”.<br /> Học sinh vừa được học bài “Quan hệ giữa góc và cạnh đối diện trong một  <br /> tam giác” nên sẽ nghĩ ngay đến việc áp dụng kiến thức bài này để giải như sau: <br /> <br /> A<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1 2<br /> B D C<br /> <br /> *Cách 1:<br /> ∆  ABD vuông tại B nên góc B là góc lớn nhất, mà cạnh AD đối diện với  <br /> góc B nên cạnh AD là cạnh lớn nhất   AD > AB (1)<br /> ∆  ABC vuông tại B nên  D  là góc nhọn, mà    D   và  D<br />   là hai góc kề  bù <br /> 1 1 2<br /> <br /> D  tù.<br /> 2<br /> <br /> ∆  ACD có cạnh AC đối diện với  D   tù nên AC > AD (2)<br /> 2<br /> <br /> Từ (1) và (2)   AC > AD > AB.<br /> Sau khi nhận xét, giáo viên yêu cầu học sinh giải theo cách khác. HS cũng <br /> đã học định lý Pi­ta­go nên có thể giải bài toán trên như sau:<br /> *Cách 2:<br /> ∆  ABD vuông tại B nên theo định lý Pi­ta­go, ta có:<br /> AD2 = AB2 + BD2      AB2